скачать книгу бесплатно
Учка алтын, көмеш салу.
– Бер алтынга…
– Унбиш көмеш…
– Ярый, алам шушы килеш… —
Ыгы-зыгы, сатулашу,
Шау-шу гына, татулашу…
Һәр көн саен ага базар…
Тарихчылар тарих язар…
Киләчәккә соң ни язар?..
Ага базар, ага базар…
Мин Сәйдәшне тыңлыйм
Мин Сәйдәшне тыңлыйм кабат-кабат,
Мин Сәйдәштә күрәм үткәнне.
Җаным белән тоям:
нигә халкым
Йөрәгендә аны йөрткәнне.
Ул татарның бер бәгыре булып
Килеп чыга минем каршыма.
Аның көе – язгы ләйсән яңгыр,
Талгын гына яуган кар сыман.
Аның моңы якты кояш кебек
Нурландыра җанны, күңелне.
Менә тагын мин Сәйдәшне тыңлыйм —
Бар халәтем нурга күмелде.
Сәйдәш бит ул – халкым күңеленең
Чыңлап торган моңлы бер кылы.
Мин татарның яшәешен күрәм
Сәйдәш язган көйләр аркылы.
Нурлы көйләр киләчәккә әйди…
Күз яшьләрем тама. Елмаям…
Аны тыңлый-тыңлый үсә татар,
Сәйдәш белән бергә олгая.
Ул татарга озын гомер юрый,
Юраулары, шөкер, юш килә.
Мин Сәйдәшне тыңлыйм кабат-кабат,
Күңелемә Сәйдәш хуш килә!
Әй Кырым!
Әй Кырым,
Карама миңа кырын,
Гамьле еллар аша таныш
Синең кайгылы җырың!
Әй Кырымым, Кырымым!..
Казанда кыбырсып яткан
Мин синең бер җырыңмын!
Кайгылар уртак булган шул,
Борчулар уртак булган.
Тәхет кенә очкан-киткән,
Әйтерсең юртак булган.
Гүяки аргамак булган
Гасырлар чабып үткән.
Татарлар Казан, Кырымда
Кан түккән дә яшь түккән…
Кимсетелгән, җәберләнгән,
Кагылган һәм сугылган,
Көчләп чукындырылган да
Ватаныннан куылган.
Куылган шул, кусалар да
Китәргә теләмәгән.
Тәре таккан хуҗаларны
Ул бер дә өнәмәгән.
Рәхәтләнеп яшәр идең
Динеңне кысмасалар,
Туган телең, тарихың бел,
Дип һаман кыстасалар…
Гасырлар буе изелеп
Яшәгән кеше генә
Җаны белән якын тора
Чал тарих ишегенә.
Кеше нәрсә? Монда милләт
Юкка хөкем ителгән.
Кара җирне тырный-тырный,
Соңгы чиккә җителгән.
Әй Кырымым, Кырымым!..
Казанда кыбырсып яткан
Мин синең бер җырыңмын!
Пайтәхетләр очкан-беткән,
Бар ирек – ярты карыш.
Елларда югалып калган
Юртакны эзләп барыш.
Моабит
Төнге Берлин буйлап йөргәндә, очраклы рәвештә Моабит төрмәсенә юлыктым…
Германия. Берлин. Төн караңгы.
Урамнарда утлар яна бит!..
Үзем сизми генә янәшәңнән
Узып барам икән, Моабит.
Син һаман да төрмә.
Заманасы
Үзгәрде дип йөрим эчемнән.
Дөньясында барган сугышларны
Туктатырга килми көчемнән!..
Әй Моабит! Җәлил Моабиты!
Күңелемдә йөргән Моабит!..
Ак кар көтәм. Ак кар урынына
Никтер кызыллары ява бит!..
Без очраштык. Җәлил шигырьләре
Соры диварларның исендә.
Харап булды татар егетләре…
Плётцензее… төрмә мичендә.
Хәтерлисең. Әле онытмадың.
Мөмкин түгел хәтер яңарту!..
Аң артса да, хыял үзгәрешсез —
Бер шартлаган шарны кабарту.
Бу кешелек сабак ала белми,
Сугыш арты сугыш уенда.
Җәлил дәфтәрләре йөри кебек
Йөрәк тирәсендә – куенда…
Германия. Берлин. Төн караңгы.
Болытлардан яшьләр тама бит!..
Уйларыма чумып, янәшәңнән
Узып барам икән, Моабит…
Мәскәү йөзе
Мәскәү йөзе төрле… Мәскәү йөзе —
Кара һәм ак, соры, кызыл, сары…
Белә микән моны Мәскәү үзе?..
Күптән эреп беткән инде кары.
Эреп беткән, бәлки, яумаган да,
Яңгыр гына коеп узганмыни?
Җир өстендә атлар аунаганда,
Шәһәр өстен каплар… тузанмыни?
Мәскәү эше хутта… Мәскәү эше —
Ак һәм кара учның өсләрендә.
Тышы бердер аның, эче, эче…
Күргән кебек тирән төшләремдә.
Җир өстендә, җирнең асларында
Көтү-көтү халык өерләре.
Мәскәүдән зур уйлар башларымда —
Хәтерләтә тынмас өермәне.
Мәскәү уе тирән… Мәскәү уе…
Бу уйларда безгә урын юкмы?
Ә узганда – томан кара-куе,
Утлы таба анда, таба – утлы.
Киләчәктән үткәннәргә таба
Бара юллар, бара, туктап тормый.
Кем ут йота, кем суык су каба —
Мәскәү колак салмый, муен бормый.
Йөз ел элек узганнарны таныйм —
Белә микән моны Мәскәү үзе?.. —
Меңәрләгән узгынчыга карыйм:
Күбесендә таныш татар йөзе!
Күбесендә безнең татар 100е!
«Кышның юлын кемнәр кискән иде…»
Кышның юлын кемнәр кискән иде,
Кемнәр буган иде, нинди зарлар? —
Бурый-бурый карлар яуды бүген,
Ап-ак карлар, энҗе кебек карлар!
Язгы ташкын булып ташыды кыш,
Бар дөньяга аклык ургылды ла…
Тышауларын салган атлар кебек,
Ак бөртекләр җиргә ыргылдылар.
Хисләр ярсыгандай, сөю килгәч,
Киртәләрне җимереп чапкан кебек,
Ак кар яуды бүген, ак кар яуды,
Дөньясына ак ут капкан кебек.
Кышның башы буран алып килде,
Ак сөенеч бүләк итте безгә.
Төрлелеккә өметләнгән күңел
Кала алмый хәзер соры көздә.
Аклык бүләк итте безгә Ходай,
Шыксызлыкны шулай капладымы?
