скачать книгу бесплатно
Lakin heç kəs ona əhəmiyyət vermədi. Ay doğanda o, Xoşbəxt Şahzadənin yanına uçdu. Qışqırdı:
– Mən səninlə vidalaşmağa gəlmişəm.
Şahzadə dedi:
– Qaranquş, balaca Qaranquş, mənimlə bir gecə də qala bilərsənmi?
Qaranquş cavab verdi:
– İndi qışdır. Şaxta-qar tezliklə burada olacaq. Misirdə isə günəş yaşıl palma ağaclarını qızdırır, timsahlarsa bataqlıqda uzanıb tənbəl-tənbəl onlara baxırlar. Mənim yoldaşlarım Baalbek məbədində yuva tikir, çəhrayı, ağ göyərçinlərsə onlara baxır və bir-biri ilə quruldaşırlar. Əziz Şahzadə, mən getməliyəm, lakin səni heç vaxt unutmayacağam. Gələn bahar mən sənə verdiklərinin əvəzinə iki qiymətli daş gətirərəm. Yaqut qırmızı qızılgüldən də qırmızı, sapfirsə böyük göy dəniztək göy olacaq.
Xoşbəxt Şahzadə dedi:
– Aşağıda, meydanda kibrit satan balaca qız dayanıb. Qız kibritləri arxa salıb isladıb. Evə az da olsa pul gətirməsə, atası onu döyəcək, buna görə də o ağlayır. Qızın nə ayaqqabısı, nə də corabları var, başı da açıqdır. Mənim o biri gözümü də çıxart, apar ona ver ki, atası onu döyməsin.
Qaranquş dedi:
– Mən səninlə bir gecə də qalaram, lakin gözünü çıxara bilmərəm. Bunu etsəm, tamam kor olarsan.
Şahzadə dedi:
– Qaranquş, balaca Qaranquş, mənim dediyim kimi elə.
Beləliklə, o, Şahzadənin o biri gözünü də çıxartdı və aşağı şığıdı. Qaranquş qızın yanından uçdu və sapfiri onun ovcuna saldı. Qız:
– Necə də gözəl şüşə parçasıdır, – deyə qışqırdı və gülə-gülə evə qaçdı.
Sonra Qaranquş Şahzadənin yanına qayıtdı və:
– Sən indi korsan, – dedi, – demək, mən həmişəlik səninlə qalacağam.
Yazıq Şahzadə etiraz etdi:
– Yox, balaca Qaranquş, sən Misirə getməlisən.
Qaranquş:
– Mən səninlə həmişəlik qalacağam, – dedi və Şahzadənin ayaqlarında yuxuya getdi.
Səhəri Qaranquş bütün günü Şahzadənin çiynində oturub özgə ölkələrdə gördüyündən ona danışdı. O, Nil sahilində qatarlaşıb dimdikləri ilə qızılbalıq tutan qaraleyləklərdən, dünyanın özü qədər qoca, hər şeyi bilən və səhrada yaşayan Sfinksdən, qatran ağacıtək qara, iri büllur parçasına sitayiş edən Aylı dağlar kralından, palma ağacında yatan və iyirmi kahinin şirin qoğal yedizdirdiyi nəhəng yaşıl ilandan, böyük göldə yastı, enli yarpaqların üstündə üzən və həmişə kəpənəklərlə döyüşən cırtdan adamlardan danışdı.
Ona diqqətlə qulaq asan Şahzadə dilləndi:
– Əziz balaca Qaranquş, sən mənə qəribə şeylər haqqında maraqlı söhbətlər etdin, amma dünyada ən qəribə şey insanların çəkdiyi iztirablardır. Bədbəxtliyin o qədər sirri var ki! Əziz quşcuğaz, şəhərimi gəz-dolaş və gördüklərini mənə danış.
Qaranquş şəhərin üzərindən uçarkən varlıları gözəl evlərdə kef çəkən, dilənçiləri isə qapı ağzında oturub sədəqə diləyən gördü. Qaranlıq dalanlara uçdu, bənizi qaçmış, sifəti solmuş uşaqları qaranlıq küçələrə biganəliklə baxan gördü. Körpünün tağı altında iki balaca oğlan bir-birinin qoynuna girib qızınmağa çalışırdı. Onların səsi gəldi:
– Yaman acmışıq.
Gözətçi qışqırdı:
– Burada uzanmaq olmaz!
Uşaqlar yenidən yağışın altına çıxdılar. Qaranquş geri qayıtdı və gördüklərini Şahzadəyə danışdı. Şahzadə dedi:
– Mənim üstüm əla qızılla örtülmüşdür. Sən onları bir-bir, yarpaqbayarpaq götürməli və yoxsullara paylamalısan. İnsanlar belə düşünürlər ki, qızıl xoşbəxtlik gətirir.
Qaranquş qızılı yarpaqbayarpaq, Xoşbəxt Şahzadə tamamilə çirkin və boz görünənədək çıxartdı və yoxsullara payladı. Uşaqların yanaqları qızardı. Onlar gülməyə, küçədə oynamağa başladılar. Uşaqlar qışqırırdılar:
– İndi bizim çörəyimiz var.
Qar yağmağa başladı. Şaxta düşdü. Küçələr çox işıqlı və şəffaf olduğundan gümüşdən düzəldilmiş kimi görünürdü. Evlərin damından sallanan sırsıralar isə almaz xəncərlərə bənzəyirdi. Hamı isti paltar geymişdi. Qırmızı papaq qoymuş balaca oğlanlar buz üstündə sürüşürdülər.
Yazıq balaca Qaranquş üşüməyə başladı, lakin Xoşbəxt Şahzadəni istədiyindən onu atıb getmədi. Çörəkçi görməyəndə o, dükanın qabağından çörək qırıntıları tapıb yeyir, qızışmaq üçünsə qanadlarını bir-birinə çırpırdı. Nəhayət, o başa düşdü ki, ölür. Onun Şahzadənin çiyninə uçub qonmağa bir dəfə də qüvvəsi çatdı. Pıçıldadı:
– Əlvida, əziz Şahzadə! İcazə verərsənmi, əlini öpüm?
Şahzadə dedi:
– Sənin, nəhayət, Misirə getməyinə çox şadam, balaca Qaranquş. Burada çox ləngidin. Mən səni sevirəm, ona görə də sən mənim dodaqlarımdan öpməlisən.
Qaranquş dedi:
– Mən Misirə getmirəm. Mən ölümün evinə gedirəm. Məgər Ölüm Yuxunun qardaşı deyil?
Qaranquş Xoşbəxt Şahzadəni dodaqlarından öpdü və yuvarlanıb onun ayaqları altına düşdü.
Elə o dəqiqə heykəlin içindən qəribə şaqqıltı gəldi. Şahzadənin qurğuşun ürəyi bu dərdə dözməyib partlamışdı. Əlbəttə, dəhşətli şaxta idi.
Səhər tezdən şəhərin meri bir dəstə şəhər müşaviri ilə aşağıdakı meydandan keçirdi. Sütunun yanından ötəndə yuxarı, heykələ baxdı və heyrətləndi:
– Aman Allah! Xoşbəxt Şahzadə gör nə günə düşüb?!
Merlə həmişə razılaşan şəhər müşavirləri:
– Gör nə günə düşüb? – deyə qışqırdılar və yuxarı, heykələ baxmağa getdilər.
Mer heykəli nəzərdən keçirdi:
– Yaqut qılıncından düşüb, gözləri yoxdur. Üstündəki qızıl yarpaqlar da tökülüb. Doğrusu, indi o, dilənçidən heç fərqlənmir.
Şəhər müşavirləri də təkrar etdilər:
– Bəli, dilənçidən heç fərqlənmir.
Mer sözünə davam etdi:
– Onun ayaqları altında ölü quş da var. Biz quşların burada ölməsinə icazə verilməməsi haqqında mütləq qərar çıxarmalıyıq.
Şəhər müşavirləri təklifi o saat qeydə aldılar. Sonra isə heykəli uçurdular.
İncəsənət professoru isə universitetdə dedi:
– Qısa müddət qəşəng olduğu kimi, qısa müddət də gərəkli oldu.
Sonra onlar heykəli sobada əritdilər. Mer əridilmiş metaldan nə düzəltməyə qərar vermək üçün cəmiyyətin iclasını çağırdı və sözə başladı:
– Biz bu metaldan başqa heykəl düzəltməliyik. Əlbəttə, bu mənim heykəlim olmalıdır.
Müşavirlərin əks-sədası eşidildi:
– Mənim heykəlim olmalıdır.
Onlar bir-birindən küsdülər və uzun müddət də barışmadılar.
Metaləridən sexdəki fəhlələrin nəzarətçisi dedi:
– Bu nə qəribə şeydir! Bu qırılmış qurğuşun ürək sobada ərimir. Onu tullamaq lazımdır.
Elə də etdilər. Ürəyi Qaranquşun ölüsü atılan zibil qalağına tulladılar.
Allah öz mələklərindən birini yanına çağırıb:
– Mənə şəhərdən ən qiymətli iki şey gətir, – dedi.
Mələk ona parçalanmış qurğuşun ürək və ölü quş gətirdi.
Allah razı qaldı:
– Sən düz seçmisən. Bu quş mənim cənnətdəki bağımda həmişə oxuyacaq. Xoşbəxt Şahzadə isə mənim qızıl şəhərimdə məni tərif edəcək.
GÜL VƏ BÜLBÜL
– Qız məndən gül istədi. Qırmızı qızılgül. Əgər tapsam, mənimlə rəqs edəcək, tapmasam… – Gənc tələbənin səsi titrədi. – Mənimsə bağımda bir dənə də olsun al qızılgül yoxdur.
Bulbül dinləyir, palıd ağacındakı yuvasından – yarpaqların arasından tələbəyə baxır və təəccüblənirdi.
– Mənim bağımda bircə dənə də qırmızı qızılgül yoxdur, – deyib tələbə dönə-dönə ah çəkir, qəşəng gözləri yaşla dolurdu. – Gör xoşbəxtlik necə xırda şeylərdən asılıdır! Filosofların bütün əsərlərini oxumuşam, fəlsəfənin bütün sirlərinə bələdəm, amma nə olsun, yenə də bircə dənə qırmızı qızılgül məni bədbəxt edir.
Bülbül öz-özünə dedi:
– Bu, əsl aşiqdir. Mən onu tanımasam da, hər gecə onun haqqında nəğmə oxuyurdum, eşqini, dərdini ulduzlara nəql edirdim. İndi onun özünü görürəm. Saçları şəvə kimi qara, dodaqları qızılgültək yaraşıqlı, təravətlidir. Lakin o biri tərəfdən eşq yanğısı onun çöhrəsini soldurub, fil sümüyütək ağardıb, dərd-qəm alnında kədər doğuran izlər qoyub.
Gənc sözünə davam edirdi:
– Sabah axşam sarayda rəqs gecəsidir. Sevdiyim qız da orada, qonaqların arasında olacaq. Əgər mən ona qırmızı qızılgül versəm, o mənimlə yorulanadək rəqs edəcək. Onu qollarım arasına alacağam, başını çiynimə qoyacaq, mən bütün rəqs boyunca əllərini əllərimdən buraxmayacağam. Lakin nə edim, bağımda qırmızı qızılgül yoxdur və demək, mən yalqız qalacağam. O məni saymayacaq, mənim də ürəyim parçalanacaq.
Bülbül yenidən dilləndi:
– Bəli, bu, əsl aşiqdir. Gənci qəm dəryasına qərq edən, mənimsə nəğmələrimdə vəsf etdiyim, təriflədiyim məhəbbətdir. Heyhat, məni sevindirən şey onu kədərləndirir. Məhəbbət, doğrudan da, gözəldir. O, zümrüddən qiymətli, daş-qaşdan bahalıdır. Məhəbbəti alıb-satmaq mümkün deyil. Onu nə qızıla dəyişmək, nə də tacirlərə satmaq olar.
– Çalğıçılar öz yerlərində oturacaq, simli musiqi alətlərini dilləndirəcəklər, mənim gözəlim isə skripka və arfa sədaları altında rəqs edəcək. O elə süzəcək ki, ayaqları heç döşəməyə toxunmayacaq, bər-bəzəkli saray adamları da dövrəsində hərlənəcəklər. Lakin mənimlə bir dəfə də rəqs etməyəcək, çünki ona veriləsi qızılgülüm yoxdur! – gənc tələbə əlləri ilə üzünü örtdü və hönkürtüylə otların üstünə yıxıldı.
Quyruğunu yuxarı qaldırıb tələbənin yanından keçən balaca, yaşıl kərtənkələ soruşdu:
– O niyə ağlayır?
Günəş şüasının arxasınca uçan kəpənək də soruşdu:
– Axı nə üçün ağlayır?
– Doğrudan da, görəsən, niyə ağlayır? – deyə qızçiçəyi də xəfif, zərif pıçıltı ilə öz qonşusundan soruşdu.
Bülbül cavab verdi:
– O, qırmızı qızılgüldən ötrü ağlayır.
Onlar təəccübləndilər:
– Qırmızı qızılgül üçün? Necə də gülməlidir!
Hər şeydə eybəcərlik axtaran balaca kərtənkələ qəhqəhə çəkdi. Lakin bülbül tələbənin dərdini başa düşür və palıd ağacındakı yuvasında oturub məhəbbətin sirri haqqında düşünürdü.
Birdən o, qanadlarını açıb göyə qalxdı, uçdu, kölgə kimi meşəlikdən və bağın üzərindən ötüb-keçdi.
Çəmənliyin ortasında gözəl bir qızılgül kolu vardı. Bülbül onu görən kimi aşağı endi və budaqlardan birinə qondu.
– Mənə bir qırmızı qızılgül ver, sənə ən həzin nəğməmi oxuyaram.
Kol başını buladı:
– Mənim qızılgüllərim ağdır. Onlar dəniz köpüyü kimi ağdır, hətta dağ başındakı qardan da ağdır. Yaxşısı budur, sən günəş saatının ətrafında olan qardaşımın yanına get, bəlkə, o sənə istədiyini verdi.
Bülbül günəş saatının ətrafında bitən qızılgül kolunun yanına uçdu.
– Mənə bir qırmızı qızılgül ver, sənə ən həzin nəğməmi oxuyaram.
Bu kol da başını buladı:
– Mənim güllərim sarıdır. Onlar kəhrəba taxtda oturan supərisinin saçlarıtək sarı, əli dəryazlı biçinçilərin gəlişindən əvvəl çəmənlikdə bitən nərgiz gülündən də sarıdır. Yaxşısı budur, sən tələbənin pəncərəsi altında bitən qardaşımın yanına get, bəlkə, o sənə istədiyini verə.
Bülbül tələbənin pəncərəsi altında bitən qızılgül kolunun yanına uçdu.
– Mənə bir qırmızı qızılgül ver, sənə ən həzin nəğməmi oxuyaram.
Bu kol da başını buladı:
– Düzdür, mənim güllərim qırmızıdır, – dedi. – Onlar göyərçinin ayaqları kimi qırmızı, okeanın dibindəki mağaralarda olan mərcanlardan da qırmızıdır. Lakin qış və şaxta damarlarımı dondurmuş, qönçələrimi məhv etmişdir. Tufansa budaqlarımı sındırmışdır. Bu il mənim bircə dənə də gülüm olmayacaq.
