скачать книгу бесплатно
Эл ичра эланма, яхши бўлмайсан,
Юз йил соз тутганда бахши бўлмайсан.
***
Ҳайратлан, бироқ ҳеч ҳаволанмагин,
Бахтдан балқисанг ҳам саболанмагин.
Ҳикматгўй хитобни хуш кўрмас, Маҳмуд,
Бемақсад, бемаврид садоланмагин.
Шоир Маҳмуд Тоирнинг киши диққатини тортадиган энг гўзал услуби: шеърларини ҳикматли сатрлар билан бошлаб, кутилмаган хулосалар беради: «Виждонинг олдида ҳеч тиз чўкиб турганмисан?» «Агарчи, ҳасаддан йироқ бўлмайсан, Маҳмуд, ҳеч бир дилга чироқ бўлмайсан».
Шоир яхшиликка келган, унинг саодати нимада? Яхшиликдан толмасликда! Унинг нима учун яшагиси келаверади? «Худойим бахт берса – яшаб тўймассан, яшагинг келаркан яхшини кўриб»!
Биз «Назм гулшани» дейишга одатланганмиз. Шеъриятни нафис гулларга ўхшатамиз. Шеъриятни баланд чўққили залворли тоғга ҳам ўхшатиш мумкин. Шоир эса юриб ўтиш азобли бўлган сўқмоқлардан юриб юқорилаётган алпинистга ўхшайди. Нурли чўққига етиб борувчилар кўп эмас. Ярим йўлга етмай, тўхтайдиганлар кўп. Маҳмуд Тоир назмнинг нурли чўққисига чиқишда ўзига сабр ва шукрни ҳамроҳ қилиб янглишмади:
Бўғзимга тиқилган ул тошларни ютолмадим,
Кўзимга сиғмаган ул ёшларни ютолмадим,
Миннатга дамланган ул ошларни ютолмадим,
Демангиз, мен ўзимга билиб жабр тиладим,
Тиласам гар Аллоҳдан фақат сабр тиладим.
***
Маҳмуд, айтар сўзинг фикрини қилганмисан,
Шеър берганнинг шаънига шукрини қилганмисан?
Сўзимиз аввалида шоирнинг яхшиликка келгани ҳақида айтиб эдик, мавзуни шоирнинг юракдан чиққан самимий сатрлари билан якунласак. Буларни шунчаки шеърий сатрлар эмас, балки шоирнинг ҳаёт йўлидаги шиори ва байроғи деб қабул қилсак тўғрироқ бўлар.
Кўнглингиз гавҳарида кўз бўлгим келар маним,
Кўзингиз дафтарида сўз бўлгим келар келар маним,
Ҳар ҳалол луқмангизда туз бўлгим келар маним,
Маҳмуднинг муроди шу, боғ қилинг боғбон бўлай,
Сизга ногоҳ ел эсмасин, гар келса қалқон бўлай.
Шоирнинг бу китобга тартиб беришдан муддаоси назм ихлосмандлари билан иймонлашишдир. Келинг, шу китоб саҳифларини баргаликда варақлаб, биргаликда иймонлашайлик-да, шоирнинг дунёга келишига сабабчи бўлган, яхши тарбия ва илм берган ота ва оналари, устозлари ҳақига хайрли дуолар қилайлик.
Тоҳир МАЛИК
Ўзбекистон халқ ёзувчиси
2018 йил
МЕНДАН МЕНИ
СЎРАМА
(2003–2006 йиллар)
Атиргулнинг тикони,
Бекор тилмас қўлингни.
Гулзорга кирмоқ бўлсанг,
Поклаб олгин дилингни.
Парвоз олди оққушлар,
Сувга урар тўшини.
Чидаганга чиқарган,
Бу дунёнинг ишини.
ЎТИНЧ
Мени осмонларга олиб чиқмангиз,
Қуруқ ноғорани чалиб чиқмангиз.
Менинг кўнглим ерда, товоним ерда,
Осмондан уялиб қолмайин яна.
Менга амал эмас, ошиқ дард беринг,
Шеърнинг шаробидан чимдим гард беринг,
Ерда майса билан яшагим келар,
Райҳондан уялиб қолмайин яна.
Ерда онам яшар, болам яшайди,
Отам қабрин қучган нолам яшайди.
Онадан қарзини узган бормикин,
Виждондан уялиб қолмайин яна.
Қонимда ошиқлар исён қилади,
Жонимда қўшиқлар гирён қилади.
Шайтон ишвасида жаннат кўрсатманг,
Раҳмондан уялиб қолмайин яна.
Онам дедим, Момо Ерга юкундим,
Кўз ёш бўлдим, яна унга тўкилдим.
Ҳовучим тўлдириб буғдой берди у,
Сомондан уялиб қолмайин яна.
Мен ердан кузатган жоним, офтобим,
Мен ердан термилган ойим, моҳтобим.
Осмонингиз ўзингизга буюрсин,
Иймондан уялиб қолмайин яна.
Мени осмонларга олиб чиқмангиз,
Чиқсангиз, сиз ердан нолиб чиқмангиз.
Худонинг олдида, ернинг олдида,
Инсондан уялиб қолмайлик яна.
ДЎСТИМГА САВОЛ
Бойлик бахтнинг бошимикан, айт,
Бойлик кўзнинг ёшимикан, айт,
Бойлик тақдир тошимикан, айт?
Билсам, сендан сўрамас эдим.
Кулиб чиқиб йиғлаб ботар кун,
Тунда қайда ухлаб ётар кун,
Олов бўлмас нега ҳар учқун?
Билсам, сендан сўрамас эдим.
Тилим бунча узунсан, айтгин,
Дилим бунча маҳзунсан, айтгин?
Онам дейди: ёшимга етгин…
Билсам, сендан сўрамас эдим.
Ўзингда йўқ – оламда йўқми,
Лек ўзингдан, айт, кўнглинг тўқми?
Юрак қайдан оларкин чўғни,
Билсам, сендан сўрамас эдим.
Сувдек сероб бўлмоқ не ўзи,
Бахтдан бетоб бўлмоқ не ўзи,
Қандай шароб шоирнинг сўзи?
Маҳмуд, билсам, сўрамас эдим.
КЎРГАН БОРМИ?
Ким учириб юборса
Қўлидаги қушини.
Овчилардан орланмай,
Сувга айтсин тушини.
Йиғлаб келиб дунёга
Бўзлаб кетган зотлар кўп.
Чидаганга чиқарган,
Бу дунёнинг ишини.
Ўтиннинг умри қисқа,
Мўл юрса қаловгача.
