ЯХШИЛИК ҲАММАГА ЯРАШАДИ 4-жилд

Шу улуғ мақсадлардан келиб чиқиб, қуйидаги таклифларни ҳам бермоқчи эдим: Биринчиси – ўзбек тилига давлат тили мақоми берилган, аммо уни мустаҳкамлаш, янада таъсирчан аҳамиятини ҳосил қилиш учун имло билан боғлиқ модда ёки банд киритиш; иккинчиси – юртимизда Наврўз байрами, Рамазон ва Қурбон ҳайитлари умумхалқ байрами каби байрамлар сирасига Тил байрамини ҳам киритиб, ҳатто дам олиш куни сифатида белгилаш;      учинчиси – миллий урф-одатларимизнинг қайта тикланиши, муҳофаза қилинишида, шунингдек, маънавий меросимизни асраб-авайлаш, бойитиш ва халқимизга етказишда Бош қонунимизнинг ўрни беқиёс бўлмоғи зарур.

Мухтасар айтганда, нафақат буюк аждодларимиз, балки яқин ўтмишдаги ватандошларимизнинг ҳам етти ухлаб тушига кирмаган дориломон замонда яшаш бахти бизга насиб этиб турибди. Ҳур фикрли инсон учун нимаики зарур бўлса – ижтимоий-иқтисодий, ҳуқуқий-сиёсий, маънавий-маърифий соҳада кундан-кунга яхши имкониятларга эга бўлиб боряпмиз. Биздан фақат шу кунларнинг қадрига етиш, шунингдек, барқарор тинчлигимизни янада мустаҳкам тутиш, аҳиллик, бирдамлик, эртанги фаровон ҳаётимизни таъминлашда ўз ўрнимиз, ўз қадримиз билан яшаш, янгиланаётган Конституциямиздаги инсонпарвар ғояларга содиқ қолиш сўраляпти. Шунчаки сўралаётгани йўқ, балки бу жараёнда фаол иштирок этишимиз, ўз келажагимиз учун дахлдор илғор таклифларни илгари суришимиз, ҳамиша уйғоқ ва сергак бўлмоғимиз илтимос қилинмоқда. Бу жиҳатдан давлатимиз позицияси бугунги демократик тамойилларга ҳам, умуминсоний тамойилларга ҳам тўла жавоб беришини айтиш жоиз. Дунё тарихида неча бор тамаддунларга доя бўлган маърифатпарвар миллатимиз бу залворли вазифани ҳам юксак даражада адо этишига шубҳамиз йўқ.

(“Янги Ўзбекистон” газетасининг

133-сони, 2022 й.)

ИСМИНГДА ИФОР БОР, ОЗОДЛИК!

Озодлик исмидаги ифорни туюш учун қишлоқда яшаб кўриш керак. Эрта тонгда бири биридан кеч қолмаслик илинжида эшиклари олдига сув сепаётган келинчакларни кузатганмисиз? Улар эшиклари олдига сув эмас, тонгдек тиниқ чеҳраларидан нур сепаётганига ўхшайди. Бу сулувлар сочиб-сочиб сепаётган сувнинг овози шодликнинг, қувончнинг овози, тўғрироғи, озод қалбнинг овози.

Сув сепилган, супурилган ҳовлилардаги гўзалликни кўриш, ифордан маст бўлиш учун қишлоқда яшаб кўриш, жилла қурса меҳмонга келиб тунаб қолиш керак. Бир бўйрагина ерга ҳам турфа райҳонлар-у, анвои гулларни сиғдирган, уларга атиргулни қўриқчи қилиб тонг елларига ифор улашиб, жаннат насими эсаётган ҳовлиларда тўйиб-тўйиб нафас олишнинг ўзи бир бахт. Бу бахт туққан еринг, туғилган заминингдаги катта ҳарфларга сиғмайдиган БАХТ!

Жимжимадор сиёсий сўзларсиз ҳам киндик қони тўкилган Момо Ерни ўз жони қадар севгувчи, асрагувчи одамларни қишлоқнинг ҳар бир хонадонидан топсангиз бўлади. Яшнаб турган райҳонларининг бир шохи бевақт сўлиса, ўз жонини юз марта чимчилаб оладиган 84 ёшли Онамга Ватанни севишни ўргатиб бўларканми? Кўзларига нур ато этувчи гулу райҳонларидаги гўзаллик, келинлари супуриб-сидириб, файзу таровати дилини балқитиб юборадиган ўз ҳовлисидаги чирой онажонимни ёшартириб турган бўлса не ажаб? Озод юртнинг обод остонасига ҳар киши ҳавас билан қадам қўяди. Озод юртнинг обод хонадонидаги бахт ҳуррият берган бахтдир.

Бизлар бўлмасак ҳам Яратган ўзи сепиб қўйган гуллар ҳар баҳор оламга чирой бахш этиши бор гап. Аммо ёзнинг чилласида гулзорнинг, экинзорнинг гуркираб туриши учун қўлингдан кетмон тушмаслиги, дилингда меҳр булоғи қайнаб туриши керак. Гул кўнгилга сиғмоғи, қўлларга ярашмоғи учун хонадонингда, элу юртда тинчлик барқарор бўлмоғи лозим. Агар қўшнинг азадор бўлса сен унинг ёнидан бир қучоқ гул кўтариб ўтишга ийманасан. Демак, гулнинг чиройи, гулзорнинг чиройи бу Озодлик ато этган ободликнинг, тинчликнинг, хотиржамликнинг чиройидир!

Паркентга ташриф буюрганлар яхши билишади, шу тоғли туманнинг ҳудудига киришингиз биланоқ катта йўлнинг икки ёқасидаги гулларнинг ифори димоғингизга уради. Паркент шаҳрини оралаб ўтиб йўлингиз Заркент қишлоғига тушса сиз ҳайрат осмонида учасиз. Наҳотки, Ўзбекистонимизда шундай поёнсиз узумзорлар борлигидан бехабармиз, деган ўй кечади дилингиздан. Сувсиз, лалми қирларда бунёд этилган токзорлардаги гўзаллик кўзни қамаштиради. Беихтиёр инсон қудратига тасанно дейсиз. «Бўларкан-ку!» деган хитоб бўғзингизни куйдириб садо беради. Дабдурустдан ёдингизга ҳассос шоиримиз Эркин Воҳидовнинг «Узум» ғазалидаги ушбу мисралар келса ажабмас.

Офтоб машшотаси

Ток сочини нурдек тараб,

Зангининг бўйнига осмиш

Шодаи маржон узум.

Тоқи ишком мисли осмон

Ҳар тараф юлдуз сочур,

Воҳ ажаб, бу не синоат,

Ер узум, омон узум.

Қирқ йилдан зиёд хўжаликка раҳбарлик қилиб тоғлар бағрида юзлаб гектарларда кўрки кўзларга сиғмас узумзорлар бунёд этишга бош-қош бўлган, Худо раҳмат қилгур Тоживай ота Ризаев кўксига юртбошимиз бекорга олтин юлдуз қадаб қўймаганлигига иймон келтирасиз. Қаҳрамон ота руҳи покига дуо қилиб, қўш қўллаб юзларингизни сийпайсиз. Шу қишлоққа кириб келаётиб ҳам катта йўл ёқасига арчалар, ноклар орасига экилган атиргулларга кўзингиз тушади. Кўксингизни куйдириб, дилингиз тубидан шукрона ҳайқириқ келади. Ери гул, осмони гул, ерида узум, осмонида узум бу юрт кимнинг Ватани? У сизники, у бизники, азиз Ватандош! Келинг, унинг тинчлигига, меҳру-муҳаббатимизни, қадру-садоқатимизни тумор қилиб тақайлик, токи битта гули, бир чимдим майсаси, бирон ниҳоли бевақт сўлмасин. Ободлик озодликнинг меваси. демак, озод юрт остонаси гулзор бўлади, елларининг этагини жаннат ифорлари тутган бўлади.

Шу йилнинг июнь ойи охирларида Фарғонанинг Чимёнида дам олаётган бир улфатимизни зиёрат қилиш мақсадида 8-9 қадрдонлар учта енгил машинада Водий сафарига чиқдик. Ёшлари олтмишдан ошган, аммо ўзи йигитлардек хушбичим, ғайрати танасига сиғмайдиган Паркентда «Топил дўхтир» номи билан шуҳрат қозонган акамиз сафар аввалидаёқ бир гапни таъкидлади:

– Водийни ниҳоятда гўзаллашиб кетгани ҳақида кўп эшитяпман. Келинглар, бир кеча дўстларимиз уйида бош қўяйлик. Гуллар шаҳри Наманганни шошмасдан бир айланайлик.

Хоразмча қилиб айтганда биз ёшуллимизнинг гапига кўндик. Тонгда Қўқон бозорига етиб бордик. Жаннат меваларининг ҳаммаси шу боғзорда. Иссиқ ноннинг исидан сармаст бўлиб нонушта қилдик. Қўқонда, Марғилонда, Тошлоқда ҳам бир нарсага иймон келтирдик. Водий-яшиллик олами, гўзаллик олами! Бу ўлкада бир туп терак кессалар ўрнига ўн туп экадилар. Раҳматли Муҳаммад Юсуф «Оқ терак ўлкам» деганда хўп топиб айтган экан.

Тошлоқда тунадик, Ёзёвон оша Наманган сари йўл олдик. Наманган шаҳрини бамайлихотир кўриш учун шофёрларимизга ҳазил аралаш бир таклиф айтдим. «Тўқсон ёшли нуроний машинада шошмасдан юрганда қанча тезлик билан юрса шундай ҳайдайсизлар. Токи нигоҳимиздан ҳеч нарса қолиб кетмасин, томоша томошадай бўлсин!» Шундай бўлди ҳам.

Наманган шаҳридаги ободлик кўзларга сиғиши душвор эди. Наманганликлар чеҳрасидаги мамнуниятдан масрур бўлганимиз шубҳасиз. Намангандаги озодалик уйида бахти бор одамларнинг этакларидан кўчаларга тўкилган гўзалликка ўхшарди. Улуғвор иморатлар дунёга бўйлаётган мустақил Ўзбекистоннинг бўйини кўрсатарди. Наманганнинг катта боғида хушсухан, хуш тавоъзе мезбонларнинг азиз меҳмони бўлдик. Йўлда келар эканмиз, дилдан ўтгани шу бўлди.

Бугун она Ўзбекистонимизнинг қайси бурчига борманг, оламшумул бунёдкорликларининг шоҳиди бўласиз. Яшнаётган гўшаларни, уни яшнатаётган фидойи инсонларни кўрасиз. Улар ўз Ватанига, халқига бўлган муҳаббатини жарангдор сўзларда эмас, балки пешона терида деб биладилар. Кам гапириб, кўп ишлайдилар, ОЗОД ўлкани ОБОД кўришни истайдилар. Уларнинг қўллари гул, тилаклари гул…

Ўзбек деҳқонининг бошидаги дўпписига ҳам, белидаги белбоғига ҳам миллатнинг орияти қўшиб чатилган. У бу дунёга нолиш учунмас, оламни яшнатгани, гуллатгани келган. Зеро, эл-юрт хирмонига унинг қадоқ кафтларидан тўкилган олти миллион тоннадан зиёд дон шу Ватанда истиқомат қилаётган халқнинг ризқу-насибаси, қут-баракаси ахир.

Черта билсанг кўнгилнинг торига нима етсин,

Аҳдига вафолининг орига нима етсин,

Майли оқ нон, қора нон, борига нима етсин,

Ғурур ҳатто қушнинг ҳам саратонда силласи,

Деҳқонига дармондир, Ўзбекистон ғалласи.

«Мустақиллик нима берди», деганлар ўн беш йил бурун дунё пештоқига қўйилган ўзбек нарвонининг биринчи поғонасидан туриб кузатсалар, ҳеч шубҳасиз ўн бешинчисига етганларида Яратганга беадад шукур қилиб юборадилар. Аксинча бўлиши мумкин ҳам эмас. Чунки озод одам, хонадони, юрти ободонлиги ҳақида ўйлайди. Остонасига гул экади, райҳон экади.

Яна онам эккан райҳонларга қайтгим келди. Жаннатий ифорларини елларга сочиб ётган шу райҳонлар пойига тиз чўкким, ям-яшил баргларига лаб босгим, онажон, онажонларим, дея шивирлагим келди.

Наздимда шу райҳонларнинг ҳар бир баргида райҳон экиб дунёдан ўтиб кетган минглаб ўзбек оналари менга боқиб тургандек. Элнинг озодлигини, юртнинг ободлигини олқишлаётгандек. Беозор, ёқимтой еллар уларнинг хуш дуоларини Ўзбекистон узра таратаётганидек. Йўқ, йўқ, аслида ҳам шундек! Зеро, руҳлар ўлмайди. Улар шод бўлса элда осойишталик, қут-барака, меҳру оқибат зиёда бўлур. Бизнинг озод Ўзбекистонимизда шундай…

Жафокаш юртбошимиз қабрларида адолат кутиб ётган миллатимизнинг не-не пири комилларини, азизу авлиёларининг руҳларини шод қилдилар. Бу шодлик шамоли бугун дунё бўйлаб эсяпти. Шу боис ҳам ўзбекни дунё танияпти. Бу юртни соғинганлар дунёнинг ҳамма бурчида борлиги бугун барчага аён. Бу борада ҳеч ким ҳазрати Бобур бобомиздек ўхшатиб байт айтмаганлар:

«Бизни соғинганни соғинмоқ керак».

Шу тобда ўзбекнинг меҳмондўстлиги, Ўзбекистон дастурхони кўз олдимга келди. Ўзбекистон дастурхони олам аҳлининг кўзини яшнатадиган, дилини яйратадиган файзли дастурхон. Битигимизнинг шу нуқтасида дилимизда бир ўтинч пайдо бўлди, азиз ҳамюртим! Айтмишларки, кўпчилик бўлиб, хуш ниятда Худойимдан тиласанг сўрмишларинг ижобат бўларкан.

Келинг, ният қилайлик она Ватанимиздаги тинчлик-осойишталикка, элимиздаги қадру қиммат, меҳру муҳаббатга, Ўзбекистон дастурхонидаги қут-барака, файзу тароватга кўз тегмасин.

Ёт элларда боболари диёри бўлмиш Ўзбекистонни соғинган ватандошларимиз, мустақиллик йилларида адашиб, алданиб юртдан чиқиб кетиб, бугун оҳи ўзга тупроқларни ўртаб ётган ҳамюртларимиз диллари пора-пора бўлиб нимани соғинадилар, биласизми? Менимча, тонгда супурага оқ тилаклар сочиб ун элаётган ўзбек аёлини, тандир тафтидан юзлари лов-лов ёниб нон узаётган оналарни, иссиқ нондан кафтлари куйиб, кишмиш, ҳусайни узумлари билан нонушта қилаётган ўзбек боласини, тонгда сув сепилган остоналарни, райҳон иси гуркираб ётган ҳовлиларни, оқшом ийманибгина боласига алла айтаётган ёш келинчакларнинг майин овозларини соғинади. Бу юртда соғинадиган масканлар, гўшалар эса беҳад бисёр.

Гоҳида олдимиздан оққан сувга суқланиб нигоҳ ташламаймиз. Бу бани одамга хос одатдир. Ёнимиздагини йўқотиб қўйгандан кейин Яратганга ёлборамиз, бепарволигимиз учун Худодан уялгандек бўламиз. Ҳарқалай инсонмиз, ҳечдан кўра кеч бўлса ҳам уйғонган виждонни, кўз очган иймонни олқишлаб қўймоқ жоиз. Ватан бизларсиз ҳам ўз номида, ўз гўзаллигида тураверади. Аммо биз шу Ватанга нима учун келдик? Ортимиздан қабримизгача олқиш бўлиб борадиган эзгуликлар эгасимизми? Ўз элинг ҳақида ўйламай гапириш уят. Уят эса ўлимдан ёмон. Бир ниҳол экишга қурбинг келмаса, борини қуритма, бир ғишт қўёлмасанг, қўйилганини нуратма. Албатта, янги-янги насиҳатгўйларга ҳеч ким муҳтож эмас. Лекин асрлар оша насиҳатдан ҳикматга айланган тилаклар борки, улар яшаб келяпти. Уларни дилингда ўз-ўзинг учун қайтарсанг ҳам кўнгил кўзинг очилади, хушёр тортасан, инсонлигинг ҳақида ўйлайсан.

Ҳожаси учун қулининг қадри унинг занжирида. Озод бўлган қул ҳожасига эмас, аввал ана шу занжирга нафрат билан қарайди. «Минг лаънат, сенга» дейди. Қайта шу занжирни кўрмаслик учун жонини тикади.

Бизнинг ҳурриятимиз, озодлигимиз ҳам жонимиз қадар азиз турсагина унга ҳар ўткинчи чанг солавермайди. Келинг, ҳурматли элдошим, Соҳибқирон Темур бобомиз тутган адолат тарозусининг бир палласида жонимиз, ўзгасида озодлигимиз турсин. Шу ният дилда барқарор бўлса бизларни ҳазрат Соҳибқироннинг руҳи поклари қўллагай. Ободлик изимиздан эргашиб юргай. Гўзаллик бизни ўз чаманларига бошлагай. Биз гулларга, гуллар бизга ярашгай.

Яна сўзимиз аввалидаги озодликнинг ифорини туйиш учун қишлоқда яшаб кўриш керак деган фикрнинг чироғига мой қуйсак. Одам қишлоқда яшаса ёз чилласида яланг оёқ тупроқ кечиб юриш бахтига муяссар бўлади. Чангни хуш кўрмайдиган кимса «тупроқ кечиш ҳам бахтми», дея чимирилиши мумкин. Аслимиз гил, борар жойимиз гил бўлгач товонингда қайноқ тупроқ тафтини сезиш волиданг бағрига бош қўйгандек оромбахшдир.

Мени шоир қилган шу тупроққа тиз чўкаман, мен тикилсам менга боламдек талпинган майсаларга қўл чўзаман, менга покликни ўргатган булоқлар қошида бошим хам. Менинг қондошларим, менинг тобуткашларим, ҳамқишлоқларим миннатли ёғли таомдан кўра пешонаси терини ялаб, озодлигига шукур қилгувчи одамлардан айро яшаш – демакки, бу дунёда мен учун ёлғон яшашдир. Улар бойликка суянмайдилар. Улар меҳрга, оқибатга таянадилар. Улар бозорма бозор юриб ризқ ахтармайдилар, аксинча, Момо Ер бағрида ризқ яратадилар. Тиллашса пуллари билан эмас, ниҳоллари, токзорлари, боҚлари билан тиллашади. Ўкинса ўроғига ўкинади, жаҳли чиқса ток қайчисида чилпийди шу жаҳлни. Суянса кетмонига суянади. «Она» деса Момо Ер уларга «болам», дейди. Демак, шундай одамлар ичида яшолмаган шоир ўзидан ўпкалансин.

Энди ёзсам бу ёғига сўзларим шеър бўлади. Мен бир калом айтай, Ватандош! Сиз ҳам жўр бўлинг!

Исмингдан айланай, Озодлик,

Исмингда шодликнинг жилваси.

Ерда ҳам, кўкда ҳам ободлик,

Халқимга буюрсин ҳаммаси!

(***)

БИЗ ТИНЧЛИККА ТИЛАКДОШМИЗ

Яхши яшаш орзуси инсонни ҳеч қачон тарк этмайди. Аслида муҳтарам Юртбошимиз таъкидлаганларидек, инсон бу дунёга бахтли яшагани келади. Бахтнинг бешигини эса эзгулик тебратади. Эзгу ниятга эш бўлган одамнинг чеҳраси ҳам қуёшдек порлаб туради. Шу маънода биз бу дунёга эзгулик учун келган миллат, олам аҳлига ҳам яхшилик тилаб яшаётган халқмиз. Зеро, бир майизни қирқ бўлиб ейишга одатланган эл, Яратгандан ўзига тилаган хуш ниятларни ўзгаларга ҳам раво кўриб яшаш табиий, албатта. Бу фазилат бизларга бобомерос ва биз улуғ аждодларимизнинг асрлар оша яшаб келаётган анъаналари, қадриятлари билан фахрланамиз.

Яна шуни комил ишонч ва алоҳида ифтихор билан айтамизки, жорий йилнинг 17 июль куни Президентимиз томонидан қабул қилинган «Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг йигирма тўрт йиллик байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида»ги Қарорининг ҳар бир сўзи, ҳар бир бандида халқимизга хос бўлган ана шу бағри кенглик, тантилик, шарқона ҳикмат уфуриб турибди.

Ҳур фикр – онгу тафаккуримизда товланган нур. Бу нур учун имконият эшигини мустақиллигимиз очгани барчамизга аён ҳақиқат. Аслида одамзот бахти унинг инсоний ҳақ-ҳуқуқи ва қадр-қиммати борлигини билиб яшашдан бошланади. Шукурким, ўтаётган 24 йил бу борада бизнинг қалб кўзимизни очди. Биз аввало ўзимизга, ён-веримизга, қўшни давлатлар, дунё халқлари ахволу руҳиятига тийрак боқишни, тўғрироғи, онгу тафаккуримиздаги ўзгаришлар боис тўғри баҳолашни ўргандик.

Ҳеч бир яхшилик, ҳеч бир бунёдкорлик осмондан тушмаслигини, темир интизом, ҳалол меҳнат, илму ҳикмат ҳар бир инсонни шахс сифатида камол топтиришини, жамиятдаги мусаффо муҳитни оқил ва одил одамлар яратишини, улуғ аждодларини эъзозлаб яшаган халқ авлодларидан иззат кўришини, миллат ёшларига берилган имконият, яъни ҳеч кимдан кам бўлмайдиган баркамол авлодни тарбиялаш – буюк келажакка қўйилган ишончли қадам эканлигини мустақилликка эришгач янада теранроқ англадик. Яна англаганимиз шу бўлдики, топганинг ўзингга буюрсагина қаддингни тик тутиб яшайсан. Қўли пастга тушиб кетган инсоннинг руҳи ҳам оёқ остида бўлади. Шу боис, мулк эгаси – сўз эгаси.

Шунинг учун ҳам қарорда таъкидлаб ўтилганидек, «мустақилликка қадар мамлакатимизда умуман мавжуд бўлмаган кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик соҳаси бугунги кунда ялпи ички маҳсулотнинг 56 фоиздан ортиғини ишлаб чиқараётгани, мазкур тармоқда жами иш билан банд аҳолининг 75-77 фоизи меҳнат қилаётгани» муҳтарам Президентимиз олиб бораётган оқил ва доно сиёсатнинг меваси эканлигини эндиликда нафақат ўз халқимиз, бутун дунё аҳли эътироф этмоқда.

Яна бир аён ҳақиқат – инсоннинг қадри аввало ўз оиласидаги, маҳалла-кўй, жамиятдаги ўрни билан баҳоланади. Биз бугун эришаётган ютуқлар кўп бор эътироф этилаётганидек, аввало заҳматкаш халқимизнинг ҳалол меҳнати, тинчлигимиз, хотиржамлигимиз, диёримиздаги 130 миллат-элат аҳлининг иноқлиги, меҳру муҳаббати, етти ўлчаб бир кесиб, босқичма-босқич олиб борилаётган оқилона бошқарув эвазига қўлга киритиляпти.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.