Haydi

– O xəbəri başqasına ver, mənə lazım deyil! – qoca baba qəzəblə dedi. – Haydi burada qalacaq! Sən isə necə gəlmisənsə, elə də çıx get!

– Deməli belə?! – Deta qəzəbləndi. – Uşağın xoşbəxt olmasına imkan vermirsən? Bunu bil ki, günah iş tutursan. Dörfli camaatı da bunu təsdiqləyər. Uşaq nə yazmağı bilir, nə də oxumağı. Onu məktəbə yazdırmasan, axırda səni məhkəməyə verəcəklər. Özün bil!

– Sus! – Alm-Öhi qışqırdı. Amma Deta səsini kəsmədi. Yaşlı adamın gözlərinin içinə qəzəblə baxaraq:

– Sən necə babasan ki öz nəvənə xoşbəxt olmağı rəva görmürsən! – dedi.

Bu sözlər babanın qəlbinə dəydi. O, belini büküb qapıya tərəf getdi. Komadan çıxarkən kədərli halda Detaya:

– Haydini özünlə apara bilərsən, – dedi.

Qapının arxasından bu söhbəti eşidən Haydi:

– Yox! Mən heç yerə getmirəm! – deyə qışqırmağa başladı. – Qoca babanın yanında qalmaq istəyirəm! Frankfurta getmək istəmirəm!

Xala Haydinin qolundan tutub:

– Sənə söz verirəm, əgər ora xoşuna gəlməsə, geri qayıda bilərsən, – dedi.

Haydi:

– Elə bu axşam qayıda bilərəm? – deyə soruşdu.

Deta:

– Belə tez olmaz, amma istəsən, bir həftə sonra babanın yanına qayıda bilərsən, – dedi.

Haydi qoca babanın arxasınca qaçmaq istədi.

– Ona tezliklə qayıdacağımı demək istəyirəm.

– Olmaz! – Deta dilləndi. – Vaxt yoxdur, tələsməliyik, yoxsa qatara gecikərik.

Deta Haydinin əlindən tutub onu zorla bayıra çıxardı və onlar yamacdan aşağı düşməyə başladılar.

Yolda Keçi Peterlə rastlaşdılar.

– Haydi, hara gedirsən? – Peter təəccüblə soruşdu.

– Frankfurta, – Haydi cavab verdi. – Amma tez qayıdacağam.

Qızcığaz belə deyib üzünü xalasına tutaraq əlavə etdi:

– Nənəylə sağollaşmaq istəyirəm.

Deta onun bu istəyi ilə razılaşmaq istəməsə də, Haydi zorla xalasının əlindən çıxıb Petergilin komasına tərəf qaçmağa başladı. Xalası onu yarı yolda haqladı, qolundan yapışıb yola davam etdi.

Keçi Peter həyəcan içində evə qaçıb qışqırmağa başladı:

– Deta Haydini aparır! Haydi Frankfurta gedir!

Nənə təşvişlə pəncərəyə tərəf gedib:

– Deta, uşağı bizdən ayırma! – deyərək ona yalvarmağa başladı.

Deta özünü eşitməzliyə vurdu. Heç nə deməyib yoluna davam elədi. Nənə isə:

– O uşaq mənim üzümü güldürürdü! Onsuz mən nə edəcəyəm?! – deyərək yalvarıb-yaxarmaqda idi.

Amma Deta özünü yenə də elə aparırdı ki, guya onu eşitmir.

Bu hadisə qoca babaya çox pis təsir elədi. O yenidən özünə qapıldı: saatlarla komasının qarşısında oturur, gözlərini bir nöqtəyə zilləyib nə barədəsə fikirləşir, dinib-danışmır, qapısına gələnləri isə əvvəlki kimi qovurdu.

Keçi Peterin də qanı əməllicə qaralmışdı. Dəyənəyini havada yelləyib elə hey Deta xalanın qarasınca deyinirdi. O artıq keçilərin öhdəsindən gələ bilmirdi, heyvanlar ipə-sapa yatmır, narahat halda ora-bura qaçışırdılar. Qartopu yenə çəmənlikdə uzanıb məlul-məlul mələyirdi.

Aydındır: təkcə insanlar yox, heyvanlar da Haydinin yoxluğu ilə barışmaq istəmirdilər…

6. Başqa dьnyada

Deta ilə Haydi uzun yol qət edəndən sonra gəlib Frankfurta çatdılar. Hündür boz binaların ucaldığı küçələrdən keçdilər.

– Bəs burada dağ yoxdur? – Haydi tez-tez xalasından soruşurdu.

– Burada dağlardan daha maraqlı, daha gözəl yerlər var, – xalası nəyə görəsə əsəbi tonla dedi. Amma Haydi bu cavabdan razı qalmadı: axı qoca babanın komasını dövrələyən dağlardan, qayalıqlardan, yaylaqdan daha gözəl yer təsəvvür eləmirdi.

Xeyli getdikdən sonra, nəhayət, Deta dayanıb:

– Budur, gəlib çatdıq, – dedi.

Onların qarşısında dayandıqları ev Frankfurtun ən dəbdəbəli malikanələrindən biri idi. Deta qapını döyən kimi açdılar. Parıldayan düyməli uniforma geyinmiş nökər Sebastyan qulluqçu Tinettanı çağırdı. Ağ krujevalı önlük taxmış, başında da ağ yaylığı olan cavan qulluqçu qız cəld qaçıb gəldi. Uşağı görən kimi üzünə istehzalı təbəssüm yayıldı. Özündən razı halda:

– Sizi gözləyirlər, – dedi.

Sonra qulluqçu Deta xala ilə Haydini frau[6] Rottenmayerin yanına apardı. Evin sahibi cənab Zezemannın xanımı vəfat edəndən sonra bu böyük malikanənin bütün işlərini mürəbbiyə[7] frau Rottenmayer idarə edirdi.

Deta üzünü frau Rottenmayerə tutub dedi:

– Razılaşdığımız kimi uşağı gətirdim.

Evin bu qədər böyük olması və sakinlərinin qəribə davranışları Haydini elə ilk andaca xeyli təəccübləndirmişdi. O, frau Rottenmayerin quş yuvasına bənzəyən saç düzümünə, bahalı ipək libasına heyrətlə tamaşa eləyirdi. Mürəbbiyə heç nə demədən üz-gözünü turşudub uşağı təpədən dırnağa süzdü. Axırda:

– Adın nədir? – deyə soruşdu.

– Haydi, – uşaq cavab verdi.

– Nə? Haydi? – frau Rottenmayer əsəbi səslə təkrarladı. – Belə də ad olar?! Bəs xaç suyuna salınanda sənə düzəməlli ad qoymaq ağıllarına gəlməyib?

– Bilmirəm, – Haydi dedi.

Deta frau Rottenmayerin əməllicə əsəbiləşdiyinin fərqinə vardı. Odur ki tez-tələsik araya girib:

– Üzr istəyirəm, xanım. Uşağın adı Adelhaydadır, ona anasının adını qoymuşuq.

– Bu uşaq səfehdir, yoxsa bizi ələ salır? Niyə adının Haydi olduğunu söyləyir? – frau Rottenmayer dedi.

– Xanım, icazə verin, mən məsələni aydınlaşdırım, – Deta xala dilləndi. – Qız səfeh deyil və əlbəttə ki, sizinlə zarafatlaşmağa cürət etməz. Sadəcə olaraq fikirləşdiyi hər şeyi dilinə gətirir. İndi də düşünür ki, onu «Haydi» çağırdıqları üçün əsl adı da belədir. Bir də indiyə kimi belə böyük ev görməyib, ona görə yazıq çaşbaş qalıb. Sizi əmin edirəm ki, burada qalsa, bütün nəzakət qaydalarını çox tez öyrənəcək.

– Yaxşı, bəs oxuyub-yazmağı necədir? – frau Rottenmayer soruşdu.

– Mən heç məktəbə getməmişəm, – Haydi xalasını qabaqlayaraq dilləndi.

Mürəbbiyə donub-qaldı:

– Necə yəni? İndiyə kimi oxuyub-yazmağı öyrənməmisən?

– Xeyr, – Haydi yavaş səslə cavab verdi.

– Bəs, ümumiyyətlə, nəsə öyrənmisən, ya yox? – frau Rottenmayer hiddətləndi.

– Peterdən keçiləri otarmağı öyrənmişəm, – Haydi dedi.

Frau Rottenmayerin üzü qəzəbdən qıpqırmızı oldu. O, hirslə Detaya tərəf dönərək:

– Biz belə danışmamışdıq! – dedi. – Bu uşağa Klara ilə birlikdə dərs keçiləcəkdi. Amma görürəm ki, bu, mümkün deyil! Onların arasında çox böyük fərq var. Klara yaman məyus olacaq. Halbuki yeni bir dostu olacağına nə qədər sevinmişdi!

Elə bu vaxt otağın qapısı açıldı, nökər Sebastyan bir əlil arabasını itələyib içəri saldı. Arabada solğun bənizli, xəstəhal bir qız uşağı oturmuşdu. Amma qız Haydini görən kimi dirçəldi, gülümsədi və əlini ona uzatdı.

Frau Rottenmayer Detaya bu işin baş tutmayacağını başa salmaq üçün onunla birlikdə otaqdan çıxdı. İkilikdə qalan uşaqlar dərhal bir-birinə isinişdi. Klara gülümsəyərək dedi:

– Bayaq dayəmlə danışdıqlarınızın hamısını eşitdim. Sənin yazıb-oxumağı bacarmamağın mənə çox maraqlı gəldi. Bu o deməkdir ki, dərs saatlarımız xeyli şən keçəcək, heç darıxmayacağam. Doğrudan, keçi otarmağı bacarırsan? Bu haqda mənə mütləq danışmalısan. Danışacaqsan?

Haydi razılıq əlaməti olaraq başını tərpədib dedi:

– Amma yeddi gündən sonra evə qayıtmalıyam.

– Ola bilməz! Niyə qayıdırsan? – Klara məyus halda soruşdu.

– Orada hamı məni gözləyir: qoca baba, nənə, Keçi Peter və keçilər, – deyə Haydi cavab verdi.

– Bu, mümkün deyil! Sən həmişəlik Frankfurtda qalacaqsan. Atamla xanım Rottenmayer belə qərara gəliblər.

Bunu eşidəndə Haydini dəhşət bürüdü. Xalasının onu aldatdığını başa düşdü. Dərhal ürəyində qəti qərar verdi: əsla Frankfurtda qalmayacaq!

Klara bir az əvvəl dediyi sözlərdən Haydinin çox kədərləndiyini görüb ona təsəlli verməyə başladı:

– Görəcəksən, dərslər çox xoşuna gələcək. İkimiz birlikdə çox şey öyrənəcəyik. Elə maraqlı olacaq ki! Bilirsən, mənim nə qədər oyuncağım var?! Atam uzaq ölkələrə səfərə gedəndə həmişə mənə təzə oyuncaq gətirir.

Haydi susurdu. Klara onun kefini açmaq üçün soruşdu:

– Keçilərin adları da var?

Haydi başı ilə təsdiqlədi. Sonra asta səslə:

– Qucuğaz, Ayıcığaz, Türk, Təkə, Qartopu, – deyərək yanaqlarından süzülməyə başlayan göz yaşlarını sildi.

Deta xala mürəbbiyə ilə mübahisəyə girişmədən «Necə razılaşmışdıqsa, elə də olacaq!» deyərək çıxıb getdi.

Frau Rottenmayer çox peşman olmuşdu: «Mən bu işə necə qol qoydum! Bu uşağı Klaranın yanında saxlamaq olmaz. Cındırından cin ürkür. Yazıb-oxumağı da bacarmır».

Nəhayət, mürəbbiyə məsələni Klaranın atası səfərdən qayıdana kimi təxirə salmaq qərarına gəldi.

Sebastyanla Tinetta şam yeməyi üçün süfrə açmışdılar. Nökər Klaranın arabasını itələyərək yemək otağına gətirdi və qızı arabadan qaldırıb masanın ətrafındakı stullardan birinə oturtdu. Frau Rottenmayer də Klaranın yanındakı stulda əyləşdi, Haydiyə isə işarə ilə başa saldı ki, üzbəüzdəki kətildə otursun.

Haydinin boşqabının yanında bir kömbə var idi: ağappaq, yupyumşaq. Haydi öz-özünə fikirləşdi: «Bu kömbəni nənəyə aparsam, çox yaxşı olar. Yaylaqdakı çörəklər bərkdir, nənənin dişi kəsmir. Bu kömbəni görüb çox sevinəcək». Sonra qızcığaz kömbəni götürüb cibində gizlətdi. Əlində yemək dolu qabla gələn Sebastyan bunu gördü, gülməmək üçün dodağını dişlədi.

Haydi ona baxıb qəfildən dedi:

– Sən lap Keçi Peterə oxşayırsan!

Bu sözləri eşidən frau Rottenmayer yerində donub-qaldı. Sonra hirsini birtəhər boğub dedi:

– Sebastyan, yeməkləri masaya qoyun! Uşağa gərək hər şeydən əvvəl nəzakət qaydalarını öyrədim.

Bunun ardınca Rottenmayer evdəki qulluqçularla necə davranmalı olduğu barədə Haydini uzun-uzadı tənbeh etdi. Qızcığaz mürəbbiyənin dediklərindən bircə onu başa düşdü ki, heç kimə «sən» deyə müraciət etmək olmaz.

– Amma mənə «sən» deyə bilərsən, – Klara gülərək dilləndi.

İndiyə kimi onun üçün şam yeməyi heç vaxt bu qədər şən keçməmişdi.

Daha sonra frau Rottenmayer Haydiyə süfrə başında özünü necə aparmalı olduğunu başa saldı: nə cür oturmalıdır, çəngəl-bıçağı əlində necə tutmalıdır, ona tərəf uzadılan qabdan necə və nə qədər yemək götürməlidir və sair.

Klara gülə-gülə Haydiyə baxırdı; qız frau Rottenmayerin uzun-uzadı danışığından yorulmuş, başını masaya qoyaraq yuxuya getmişdi.

Ağzı qızışan frau Rottenmayer handan-hana bunun fərqinə vardı və bərk əsəbiləşdi:

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

Примечания

1

Donluq – maaş, aylıq

2

Xaral – iri torba (kisə)

3

Pərqu – yumşaq və nazik quş tükü

4

Ağıl – içərisində mal-qara və qoyun saxlamaq üçün ətrafı tikan və ya ağac ilə hasarlanmış üstüaçıq yer

5

Kirşə – altı hamar iki paralel xizək üzərinə bərkidilmiş minik və ya yük arabası

6

Frau – almanca «xanım» deməkdir.

7

Mürəbbiyə – keçmişdə dövlətli ailələrində uşaqların təlim və tərbiyəsi ilə məşğul olan şəxs; tərbiyəçi, xüsusi müəllim