Quldur qızı Roni

скачать книгу бесплатно

Mattis bunları eşidəndə acığından dişlərini qıcadı:

– Mən bilən, Şimal qülləsində heç qapı da yoxdur…

– Öz qalanı yaman da tanıyırsan, hərçənd bütün ömrünü burada keçirmisən. Orada qapı vardı. Bu qəsr zadəgana məxsus olanda onun qulluqçuları donuzları yedizdirmək üçün pəyəyə bu qapıdan keçirlərmiş. Heç olmasa, yadındadır, biz uşaq olanda köhnə donuz damı haradaydı? Səninlə orada siçan tuturduq, axırda atan gəlib peysərimə elə bir şapalaq vurdu ki, dedim, yəqin, başım qopdu.

– Hə, atam həmişə düz hərəkət edərdi! Borkanın dəstəsindən bir nəfər də payını almamış ondan yaxa qurtara bilməzdi.

– Hə-hə, – Borka təsdiqlədi. – Bu şapalaqlar məni öyrətdi ki, Mattisin dəstəsinin bütün yaramazları mənim qatı düşmənlərimdir. Buna qədər nə mən, nə də sən bilmirdik ki, əslimiz-nəslimiz başqadır.

– Ancaq mən indi yaxşı bilirəm, – Mattis dedi, – ya biz “Ölü Borkanın dəfnində ağı”nı oxuyacağıq, ya da sən öz zir-zibilinlə qalaya gəldiyin yollaca rədd olub gedəcəksən.

– Şübhə eləmirəm ki, bizlərdən birimiz dəfn ağısı oxuyacağıq, – Borka dedi, – amma mən Şimal qülləsindən heç yerə getməyəcəyəm.

– Buna hələ baxarıq, – Mattis dedi, quldurları da hamılıqla təsdiqlədi.

Onlar o dəqiqə silaha əl atdılar, amma Borkanın quldurları da silahlanmışdılar, uçurumun kənarında belə bir döyüş yaxşı bitməyəcəkdi, bunu Mattis də, Borka da bilirdi. Buna görə də, adətləri üzrə, bir-birini bir də yamanlayıb növbəti görüşün vaxtı çatana qədər ayrıldılar.

Mattis daş zala qayıdanda quldurları kimi heç də qalibanə görünmürdü. Keçəl Per gələnlərə göz vurub dişsiz ağzını açaraq gülümsədi.

– Hə, sənin buynuzundan tutub uçuruma atmaq istədiyin öküzün kefi necədir? Görüş necə keçdi? Yəqin, elə bir gurultu qopdu ki, bütün qalanı lərzəyə saldı?

– Sən sıyığını ye, qoca, özün də sus, öküzün məsələsini isə mənə həvalə elə, – Mattis dedi. – Vaxt gələr, mən onunla hesablaşaram.

Amma nə qədər ki vaxt yetişməmişdi, Roni meşəyə yollandı. Günlər qısalmışdı. Bir neçə saatdan sonra günəş batacaqdı, o isə həm meşəyə, həm də gölə baş çəkmək istəyirdi. Günəşin işıqlandırdığı su səthi ərimiş qızıla bənzəyirdi. Lakin Roni bilirdi ki, bu, qızıl deyil, sudur, özü də buz kimi soyuq sudur. Buna baxmayaraq paltarını çıxarıb qaranquş kimi suya baş vurdu. Əvvəlcə yanmış kimi qışqırdı, sonra sevinclə gülüb üzməyə başladı, o qədər üzdü ki, axırda lap dondu və sahilə çıxdı. Tir-tir əsə-əsə dəri gödəkcəsini geyindi, ancaq görəndə ki canı qızmır, qaçmağa üz qoydu.

Roni soyuq canından çıxana, yanaqları alışana qədər ağacların arasıyla qaçdı, daşların üzərindən cin kimi tullandı. Ancaq belə yüngülləşdiyi üçün sevinə-sevinə qaçmağından qalmadı. Şən çığırtıyla iki qalın küknarın arasından keçərkən təsadüfən Birklə toqquşdu. Yenə də hirsləndi. Hətta meşədə də onu rahat buraxmırlar!

– Ehtiyatlı ol, quldur qızı, – Birk dedi. – Doğrudanmı belə tələsirsən?

– Bunun sənə dəxli yoxdur, – Roni çəmkirib yoluna davam etdi.

Ancaq getdikcə addımlarını yavaşıtdı: ətrafa baxıb istəyirdi görsün Birk meşədə neyləyir.

O isə Roniyə məxsus tülkü ailəsi yaşayan yuvanın yanında oturmuşdu. Roni daha da qəzəbləndi, axı bu onun tülküləriydi. Bala tülkülər yazda dünyaya gələndən onlara göz qoyurdu. İndi tülkülər böyümüşdülər, amma hələ də balacalar kimi vurnuxurdular. Atılıb-düşür, bir-birini dişləyir, mağaranın ağzında diyirlənirdilər, Birksə oturub onlara baxırdı. Kürəyi ona sarı otursa da, qızın onun arxasında durduğunu hiss edib geri çevrilmədən qışqırdı:

– Sənə nə lazımdır, quldur qızı?

– Mənə o lazımdır ki, – Roni cavab verdi, – sən mənim tülkülərimi dinc qoyub meşəmdən gedəsən.

Birk ayağa qalxıb ona tərəf gəldi.

– Sənin tülkülərin!.. Sənin meşən!.. Tülkülər heç kimin deyil, başa düşdün? Özləri də sənin meşəndə yox, tülkü meşəsində yaşayırlar. Bu həm də canavarların, ayıların, sığınların, vəhşi atların, yapalaqların, bayquşların, qumruların, qırğıların, ququ quşlarının, tırtılların, hörümçəklərin, qarışqaların meşəsidir…

– Mən bu meşədə yaşayan bütün heyvanları tanıyıram, – Roni dedi. – Burada boş-boş danışıb mənə ağıl öyrətmək lazım deyil.

– Deməli, sən onu da bilirsən ki, meşə həm də boz cırtdanlara, qəzəbli drudlara, qulyabanılara, trollara[3 - Trol – Skandinaviya folklorunda əfsanəvi varlıqlar, cinlər, divlər] məxsusdur…

– Budur, sənə deyirəm: ya məndən yaxşı bildiyin bir şeydən danış, ya da dilini dinc qoy.

– Bu mənim də meşəmdir. Həm də sənindir, quldur qızı. Bəli, həm də səninkidir. Ancaq onu yalnız özününkü sayırsansa, onda mənim ilk dəfə düşündüyümdən də axmaqsan.

O, qıza baxdı, onun mavi gözləri nifrətdən qaraldı. İndi o, qıza nifrət edirdi, bu, aydın idi, Roni də buna sevinirdi. Qoy qızın haqqında ağlına gələni fikirləşsin, o isə oğlanı bir daha görməmək üçün evə qayıdacaq.

– Mən meşəni tülkülərlə də, ququ quşlarıyla da, hörümçəklərlə də bölüşdürməyə hazıram, bircə səninlə bölüşmək istəmirəm! – deyə qışqırıb qaçdı.

Birdən gördü ki, ağacların arasıyla duman sürünür. O, yerdən boz lopalar şəklində qalxıb ətrafı bürüyürdü. Günəş birdən yox oldu, suyun qızılı parıltısı söndü. Nə bir qaya göründü, nə də bir cığır. Ancaq Roni qorxmadı. Hətta ən qatı dumanda belə Mattisin qəsrinə gedən yolu tapıb özünü evə Lovisa Qurd mahnısını oxumazdan əvvəl çatdıra bilərdi. Bəs Birk necə olacaq? Söz yox ki, o, Borkanın meşəsində bütün yolları, cığırları tanıyır, amma Mattisin meşəsində aza da bilər. Nolar, sabahısı gün gələnə, duman seyrələnə kimi ən yaxşısı tülkülərin yanında qalmasıdır. Birdən oğlanın səsini eşitdi:

– Roni!

Gör ha! Ona “quldur qızı” desə də, adı yadındaymış.

O, yenə də qışqırdı:

– Roni!

– Hə, nədir, – qız da cavabında qışqırdı. O artıq qıza çatmışdı.

– Bu duman nəsə məni qorxudur, – dedi.

– Aydındır, qorxursan ki, quldur yuvana gedən yolu tapmayasan. Onda tülkülərlə birlikdə yuvada gecələməli olacaqsan. Axı sən hər şeyi hamıyla bölmək istəyirsən.

Birk güldü:

– Yaman acıdilsən ha, quldur qızı! Mattisin qalasına gedən yolu sən məndən asan taparsan. Olarmı biz meşədən çıxana kimi sənin gödəkcənin ətəyindən yapışım?

– İstəyə bax da! Əlbəttə, olmaz, – Roni cavab verdi və bir dəfə oğlanı ölümdən xilas etdiyi dəri qayışı açıb bir ucunu ona uzatdı.

– Bircə mənə yaxın gəlməyəsən ha! Aydındır?

– Yaxşı, ay yazıq.

Beləcə yola düşdülər. Duman onları hər yandan dövrəyə almışdı. Roni əmr etdiyi kimi bir-birindən dartılmış qayış qədər aralıda dinməzcə gedirdilər. Əsas məsələ cığırı itirməmək idi: bircə səhv addım atsan, azacaqdın – Roni bunu bilir, ancaq qorxmurdu.

Cığırı əlləri, ayaqlarıyla yoxlaya-yoxlaya tapırdı; daşlar, ağac gövdələri, kollar yol işarələri kimi köməyinə çatırdı. Yavaş-yavaş gedirdi, onsuz da qəsrə Lovisa Qurd mahnısını oxumazdan əvvəl çatacaqdı. Bir də axı nədən qorxmalıydı ki?

Bununla belə, heç yerdə bundan qəribə meşə görməmişdi. Roniyə elə gəldi ki, burada bütün həyat donmuş, sönmüşdür və birdən özünü pis hiss etdi. Doğrudanmı bu onun beş barmağı kimi tanıdığı, ürəkdən sevdiyi meşədir? Niyə bu gün bura belə sakit və qorxuludur? Bu duman pərdəsinin arxasında nə gizlənir? Hiss edirdi ki, orada naməlum və təhlükəli bir şey var, amma nə olduğunu anlamır, bu da onu qorxudurdu.

“Tezliklə evə çatacağam, – deyə özünü sakitləşdirmək üçün fikirləşirdi, – tezliklə yatağıma uzanıb Lovisanın Qurd nəğməsini oxumasına qulaq asacağam”.

Amma bu fikir nədənsə Roniyə rahatlıq vermirdi. Qorxusu get-gedə artırdı, axırda onu elə vahimə basdı ki, ömründə belə qorxuya düşməmişdi. İstədi Birki səsləsin, amma elə asta, güclə eşidiləcək səslə çağırdı ki, ürəyi düşdü.

“Yoxsa dəlimi olacağam, – düşündü, – doğrudanmı axırım çatıb?”

Bu zaman duman içindən asta, incə səslər eşidildi. Bu səslər get-gedə gözəl bir mahnıya çevrildi. Roni heç vaxt bu mahnıya oxşar bir şey eşitməmişdi. Sehrli mahnı meşəni bir andaca məftunedici musiqiylə doldurdu. Onun qorxusu keçdi, sakitləşdi, bir dəqiqənin sehriylə donub-qaldı. Deyəsən, onu məftun edən çoxsəsli xor idi. Bəli, o hiss edirdi ki, naməlum müğənnilər onu öz yanlarına çağırır, onun dumandan keçib onlara tərəf qaçmasını istəyirlər.

Bu qeyri-adi mahnı getdikcə daha ucadan eşidilir, Roninin ürəyi elə şirin-şirin titrəyirdi ki, onu evdə gözlədikləri, Lovisanın Qurd mahnısını oxumağa hazırlaşdığı lap yadından çıxdı. Hər şeyi unutdu, indi bircə istəyi bu idi ki, onu duman içindən səsləyənlərin yanına getsin.

– Gəlirəm, gəlirəm… – Roni qışqırıb cığırdan çıxdı.

Amma kənara bir neçə addım atmamış Birk qayışı elə bərk dartdı ki, qızı yıxdı.

– Hara gedirsən? – əcaib səslə bağırdı. – Yeraltı cin-şəyatinin yanına getsən, axırın çatacaq. Özün bilirsən!

Bəli, qız yer altında yaşayan cin-şəyatin haqqında eşitmişdi. Bilirdi ki, bu məxluqlar öz qaranlıq məskənlərindən duman gələndə çıxır, amma onlardan bircəciyini də görməmişdi. İndisə Roni onların dalınca hara olsa qaçmağa, hətta yer altında həmişəlik qalmağa da hazır idi, bircə ömürboyu bu gözəl mahnıya qulaq asaydı.

– Gəlirəm, gəlirəm!.. – o, yenə qışqırıb ayağa qalxdı.

Amma Birk özünü yetirib onun çiyinlərindən yapışdı.

– Burax! – Roni özünü müdafiə etməyə başladı. – Burax, eşidirsən!

Birk bərk-bərk onu tutdu.

– Axmaqlama! – dedi. – Özünü məhv eləmə!

Amma qız onu eşitmədi. Yeraltı varlıqların meşəyə səs salan mahnısı qarşısıalınmaz maqnit kimi onu özünə çəkirdi.

– Gəlirəm, gəlirəm! – o, üçüncü dəfə qışqırıb Birkin əlindən çıxmaq üçün əl-qol atdı.

Qız Birki vurur, cırmaqlayır, qışqırır, ağlayır, yalvarırdı ki, onu buraxsın, axırda oğlanın yanağını dişlədi, ancaq o, yenə də qızın çiyinlərindən bərk-bərk yapışmışdı.

Uzun müddət beləcə qaldılar. Birdən duman gəldiyi kimi də sürətlə seyrəlməyə başladı. O saat mahnı da kəsildi. Roni sanki dərin yuxudan ayıldı. Evə gedən cığırı, dağın arxasında batan günəşi, bir də yanında dayanmış Birki gördü.

– Mən axı sənə tapşırmışdım ki, bu qayış qədər aralıda dayanasan, – Roni dedi və oğlanın yanağının qanadığını görüb soruşdu: – Nolub, səni tülkü qapıb, hə?

Oğlan cavab vermədən qayışı açıb ona uzatdı.

– Sağ ol. İndi Borkanın qülləsinə gedən yolu özüm taparam.

Roni şübhəylə onu süzdü. Ancaq bu dəfə hirslənə bilmədi, səbəbi özünə də aydın deyildi.

– Di sürüş burdan! – mülayimliklə dedi və qaçıb getdi.

V

Həmin gecə Roni atasıyla birlikdə yanan buxarının yanında oturmuşdu. Birdən yadına düşdü ki, ondan bəzi şeyləri soruşmalıdır.

– Borkanın dediyi, sənin heç kimdən soruşmadan götürdüyün nədir elə?

– Bir buna bax, – Mattis ocaqdakı qızmış kömürləri göstərib dedi. – Bu sir-sifəti görürsən? Borkaya oxşayır, eləmi? Görüm onu lənətə gəlsin!

Amma Roni yanan kömür parçalarında Borka-zad görmədi və inadla sualını təkrar etdi:

– Sən soruşmamış nəyi götürmüsən axı?

Mattis heç bir cavab vermədi, onun əvəzinə Keçəl Per dilləndi:

– Çox şey götürüb!.. Ho-ho!.. Hi-hi… Hə, hə!.. O qədər şey götürüb ki!.. Bəzilərini mən, bəlkə də, yada sala bilərəm…

– Sus! – Mattis hirslə onun sözünü kəsdi. – Sənə dəxli yoxdur.

Keçəl Perdən başqa bütün quldurlar yatmağa getmişdi, Lovisa isə həyətə çıxmışdı ki, gecə qoyun-quzunun, toyuq-cücənin ağzını bağlasın. Buna görə də Mattisin qızına quldurluğun nə olduğunu izah etdiyini bircə Keçəl Per eşitdi. Demə, quldur o adammış ki, heç kimdən icazə almadan istədiyini götürürmüş.

Ümumiyyətlə, Mattis işindən utanmırdı. Əksinə, fəxr edir, öyünürdü ki, bütün meşələrin, dağların ən qüdrətli quldurbaşısıdır. Amma indi bunu Roniyə danışmalı olanda özünü pis hiss etdi. Şübhəsiz, vaxt keçdikcə ona öz işləri haqqında danışacaqdı, ancaq bu söhbətdən məmnuniyyətlə yayınardı.