DAO DE TZİN – Лао-цзы

Daosizm – ənənəvi Çin dini-fəlsəfi təlimidir. Onun adı praktik olmasından xəbər verir. Daosizm (çin sözü olan daotszyao sözündən yaranıb) – Yol haqqında təlimdir. Yol onun üzərində yeriməyi, yəni praktika tələb edir. Əlbəttə, dao anlayışı dao nəzəriyyəçilərinin kəşfi deyil, çün­ki konfutsiçilər, legistlər, moistlər, hətta bud­distlərin bir hissəsi bizim Həqiqət adlandırdığımız anlayışı bu sözlə ifadə etmişlər. “Həqiqət axtarışı” ifadəsinin Çin dilində analoqu “Daonu axtarmaq” söz birləşməsidir. Lakin, bizim həqiqətimizdən fərqli olaraq, dao təkcə ontoloji reallıq, məişət və mövcud olan demək deyil. Daonun axtarışı yalnız mövcud olanın axtarışı deyil. O həm də Metod axtarışı və axtarış Metodudur. Təsadüfi deyil ki, bu sözün ilkin mənası “yol”dur. Tyantszin şəhərində olsaz, görəcəksiz ki, orada küçələr standart tsze kəliməsi ilə yox, məhz dao kəliməsi ilə işarələnib. Dao praktik və praqmatikdir. O, təkcə həqiqətin özü deyil, həm də onun axtarışıdır, həqiqəti tapmağa kömək olacaq üsuldur.