скачать книгу бесплатно
?р?к ?аны
Марат К?биров
Ул моргта уянып кит? ??м ?ай табып ?ен? кайта. Л?кин беркем д? колач ??еп каршыламый. Ч?нки аны ?ч к?н элек ?ирл?г?нн?р. ??м ул ?зене? тере кеше ик?нен я?адан исбатларга м??б?р. ? ?зе?н?н котылырга тел??чел?р арасында бу ?и?ел т?гел. Марат К?биров – и? к?п укыла торган татар язучысы, ?д?биятны? т?рле тармагында – фантастика, фэнтези, мистика, триллер, хоррор, ?.б. жанрларда эшли. Популярлыгы нигезенд? прозасыны? ?ткенлеге, фантастик вакыйгаларны да тормышчан, х?тта елатырлык д?р???д? с?р?тли алуы, укучы бел?н ирекле ??м ихлас аралашуы ята дип билгелил?р.
* * *
Д?п-д?п-д?п… Д?п-д?п-д?п…
Юк, бу аяк тавышы т?гел, куа кил?чене? аяк тавышы ишетелми иде.
Д?п-д?п-д?п…
Бу ?зене? д? аяк тавышы т?гел…
Бу Г?з?лне? й?р?ге шулай типте.
Ул ялт кына артына борылып карады. К?фенд?й ап-ак б?рк?нчек ябынган н?рс? артыннан ?аман куа иде. ?р?к! Аны? сулышы хатынны? колак т?бенд? ген? ишетелг?нд?й булды. Арка ?з?ге буйлап кабер салкыны й?герде, бала йоннары кабарды. Ул кычкырырга итте, тик тавышы чыкмады.
?р?к инде якынлашып кил? иде.
«Ниг? биек ?кч?ле туфли кидем ик?н?!» – дип уйлады хатын, сулышы кабып. ?йе, гадир?к аяк киеме бел?н й?гер? ?и?елр?к булыр иде. ? болай… Эх, ичмасам, кеше-ф?л?н д? очрамый бит урам буенда.
?р?к ни ?чендер туктап калды.
Г?з?лг? ул нидер кычкырды бугай. «К?шил?к»—диг?не ишетелде. К?шил?ген сорый мик?нни?! Б?ген ген? хезм?т хакы алган иде. Аннан да колак какса?, ай буена суган суы суырырга туры кил?ч?к. Ярый, ансына да т?з?р иде? ?ле. ? ?терс?? К?чл?п мыскыллап ташласа? Боларны уйлаган саен й?р?ге «жу» итеп куйды.
Аякны салырга кир?к. Й?герерг? ?и?елр?к булыр. Хатын артына борылып карады да тиз ген? туктап ?ирг? ч?г?л?де. Калтыранган куллары ты?лашмады, аяк киемен тиз ген? сала алмады. ?р?к инде якынлашып кил? иде. Хатын бер туфлиен кулына тотып, берсен аягына киг?н х?лд? тагы й?герерг? тотынды. Х?зер ул титаклый, х?зер биек ?кч? бел?н й?гер?г? караганда да кыенрак иде.
?р?кне? сулышы ?илк?сен? б?релде.
– Тукта! – дип боерды ?р?к,– Кая качасы??! Тукта…
Г?з?лне? ?аны алкымына килде. Курку хисе ??рбер к?з?н?ген? таралып, х?р?к?тл?рен х?лсезл?ндерде, буыннарын йомшартты. Ул й?гереп барган ?ирд?н салкын асфальтк? барып т?ште. Кулындагы туфлие каядыр очты.
«Беттем!..» – дип уйлады ул, янына ак б?рк?нчекне? килеп басканын к?реп. Кара?гыда ?р?кне? й?зе к?ренми иде.
– Ха-ха-ха-ха…
Б?рк?нчек эченн?н аны? к?л?е ишетелде. Бу тавыш Г?з?лне? б?тен ?анын-т?нен айкады, бар тир?-як кара?гылыкка т?гел, ? шушы шомлы елмаюга ??м чиксез курку хисен? т?ренг?н сыман иде.
Г?з?л иренн?рен ялап алды. К??еленд? ниндидер ?мет ялтлап китте. ?лем алдыннан кеше ???лне? котылгысызлыгына ышанып ?итми, мог?изага ?мет баглый, дил?р. Г?з?л д? шундый хал?тт? иде.
– А-а-а… —дип ы?гырашты ул, калтыранган тавыш бел?н, – Зин?ар ?чен тим?гез ми?а!… ?терм?гез, зин?ар…
Кин?т ул каудырланып сумкасын актарырга кереште.
– Акча кир?кме сезг??!. Х?зер…
?р?к тагын к?лде.
– Ну, й?гереп т? карыйсы?, – диде ул, ?лл? ниди куркыныч тавыш бел?н, – К?чк? куып ?иттем.
Г?з?л аны ишетм?де. Ул к?шил?ген эзл?де.
– Х?зер табам… Х?зер… Акча бар ул…
– Курыкма син…
Г?з?л ?метсезлекк? бирелеп катып калды. Ул к?шил?ген тапмады. Болай булгач, акча биреп котылу м?мкинлеге юк, дим?к, ак б?рк?нчек аны ??лак ит?ч?к иде. Г?з?л еларга кереште.
– Зин?ар ?чен тим?гез ми?а! Тим?гез инде…
– Хы-хы-хы…—дип к?лде ?р?к ??м Г?з?лне? ч?чен? ?релде,– Курыкма син, ?ск?нем…
Аннан со? хатынны? башыннан сыйпап н?рс?дер сузды:
– Син к?шил?ге?не т?шереп калдырды?. М?! Башкача ташлап й?рм?.
Бераздан ?р?к а?а туфлиен китереп бирде:
– Аягы?а киеп й?ре. Пыяла кадалмасын.
Г?з?л к?шил?ген тотып катып калды. Ул х?р?к?тл?нм?де ген? т?гел, бер уй да уйлый алмады. Ул шок х?ленд? иде.
* * *
Х?с?нне? к??еле к?т?ренке иде. Бу аны? ашкынулы адымнарыннан ук к?ренеп тора. Ул кулындагы ч?ч?кл?рне ниндидер бер фыртауайлык бел?н борынына китереп, татлы тавыш чыгарып исн?де д? кан?гать елмаеп куйды. Аннан со? авыз эченн?н ген? ?ыр сузып ?иб?рде:
Сине ген? с?ям, сине ген? к?т?м,
Сине ген? к?р?сем кил?.
Ул т?нге ш???рне? кара?гы урамыннан атлый иде. Х?ер урам да т?гел ?ле, йортлар арасыннан дворга керг?н иде ул. С?йг?н яры бел?н очрашу д?рте к?зен томалаган иде. ?енд? хатыны да к?т? иде, ?лб?тт?, л?кин чит бич?л?р бел?н очрашуны? ?з л?зз?те, ?з т?ме. Бигр?к т?, тормышы? ?итеш булып, яше? кырыктан узганда.
К?тм?г?нд? каршысына килеп чыккан ак н?рс?д?н куркып ул сикереп куйды. К?кр?генн?н ниндидер аваз б?реп чыкты, кулындагы ч?чк?се ?ирг? т?шеп китте.
Л?кин ул боларны? берсен д? сизм?де. Б?тен уе алдында торган ак б?рк?нчекле с?ер н?рс?г? б?йл?неп катып калган иде. ?р?к! Аны? алдында ?р?к тора, л?баса!
Кин?т аны? т?не эсселе-суыклы булып китте. Бала ?оннары кабарып, ч?чл?ре ?р? торды. Ул й?гереп качарга тел?де. Л?кин аякларын к?т?р? алмады, ?йтерсе? алар бер мизгелд? ниндидер мог?иза бел?н тамыр ??йг?н иде.
– Матур ?ырлыйсы?,– диде ?р?к каберд?н чыккан салкын тавыш бел?н, – Похвально!
Ул инде калтырана башлаган ирне тир?ли ?йл?неп чыкты да ?ан ?шеткеч итеп к?леп ?иб?рде. Аннан со? ??р с?зен? басым ясап ?йтеп куйды:
– Мин д? сине ген? к?т? идем.
–Кем син? – дип уйлады Х?с?н. Д?реср?ге ул шулай дип сорарга тел?г?н иде, тик тавышы чыкмады. Бары тик к?зл?ре ген? т?г?р?п т?ш?рд?й булып т?г?р?кл?нде.
– Мин – ?р?к, – диде ак б?рк?нчек, уйларын белеп торуы бел?н Х?с?нне тагы да ныграк куркытып,– Теге д?ньядан кайтып кил?м.
Детедтет-дет… Детеддетдет…
Х?с?н бу тавышны? кайдан килг?нен тиз ген? а?лый алмады. ? а?лагач, тагы да авыррак х?лг? т?ште. Тешл?ре тешк? б?рел? ик?н бит… Дететдетдет…
?р?кне? й?зе к?ренми иде. Б?рк?нчек астында кара?гы бушлык кына. Тавыш шуннан чыга. Б?рк?нчеген салып ыргытса, ул к?зг? к?ренм?с кебек тоела. Л?кин ул бар. Ниндидер бер тылсым бел?н ул ?зен? буйсындыра, б?тен ихтыяры?ны к?зг? к?ренм?с авыр таш бел?н бастырып куя иде.
– Карале, дус кеше…– Начар с?з с?йл?м?с? д? аны? тавышы коточкыч иде, – Бер ш?п егетк? ярд?м ит?безме?!
Х?с?н авызын ачарлык к?ч тапмады.
Аны? иренн?ре ген? тартышты.
С?зе чыкмады.
Л?кин ?авап бирерг? кир?к иде. Югыйс?, ?зенч? уйлап, б?тенл?й юк итеп ташлавы бар. ??м Х?с?н ашыгып баш какты. Ул шундый озак ??м тиз х?р?к?тл?нде ки, х?тта башындагы мие д? селкенг?н кебек булды.
– Мен? молодец!
?р?к бу с?зл?рне шундый назлы итеп ?йтте. Х?с?нне? к??еленд? ниндидер ?мет чаткысы балкып китте. Болай булгач, б?лки, артык зур зыян салмас та ?ле.
Л?кин кин?т я?гыраган котсыз тавыш ?стен? бозлы су сипк?нд?й т?эсир итте:
– Чишен!
Х?с?н а?гыраеп катып калды. Л?кин шундук тиз-тиз баш кагып, пинж?ген салырга тотынды.
– Чалбары?ны да сал!– дип боерды ?р?к.
Х?с?н каршып нидер ?йтм?кче иде д?, ?р?кне? ?з-?зен тотышындагы агрессияне к?реп тыелып калды, ??м ялагай бер кыяф?т бел?н чалбарын да салып бирде.
Аннан со? трусик ?ыймасына тотынып, сораулы карашын ?р?кк? т?б?де. Аны? куллары калтырана иде.
– Ансы кир?кми,—диде ?р?к,– К?лм?ге?не сал. Аяк киеме?не д?.
Бернич? секунд ?т?г? Х?с?н трусикчан гына торып калды. ??й булса да кичен салкын иде. Х?зер куркуына ?ш? ?ст?леп, аны? калтырануы тагы да ныграк к?ч?йде.
– Р?хм?т, – диде ?р?к м?сх?р?ле тавыш бел?н.
Х?с?н ?зе д? р?хм?тле кыяф?т бел?н баш какты.
?р?к Х?с?нне? кес?сен актарып, аннан бернич? пачка акча, к?р?зле телефон, пистолет тартып чыгарды. Ул елмая иде булса кир?к.
– Урыны?нан кузгаласы булма! – диде ул кин?т.
Х?с?н бар к?чен? баш какты. Ул бу хакта уйлап та карамый, уйласа да, тел?с? д? урыныннан кузгалырлык к?ч таба алмас иде. Кин?т ул тертл?п китте. Ш?р? т?нен? ниндидер салкын, ч?нечкеле н?рс? кагылды. Ч?ч?кл?р ик?н. С?ярк?сен? диг?н ч?ч?кл?р. Кин?т а?а бик т? кыен булып китте. ?анын ачы ?кенеч ялмады. Эх, ?ен?, хатыны янына гына кайткан булса ик?н!.. Мондый х?лг? калыр иде мени. Эх…
?р?кне? аяк тавышы ишетелде. Ул кай арададыр Х?с?нне? киемн?рен киеп алган иде. Х?с?н ?зм?верд?й ир, аны? киеме ?р?кне? ?стенд? ч?йг? эленг?н кебек кен? булып тора. Аны? затлы яшькелт костюмын, ?йтерсе?, карачкыга кидереп куйганнар иде. Ул тагы да ямсезр?к, котсызрак булып китк?н. Й?зе ?аман к?ренми. Тамырлары б?ртеп как с?якк? ?йл?нг?н куллары гына ш?йл?н?. Бераздан ул ак ??йм?сен Х?с?нг? ыргытты да ашыкмый гына каядыр китеп барды.
Х?с?н кузгалырга да куркып озак басып торды. Аннан со? ?р?кне? башкача килм?сен? т?мам ышангач, ??йм?не алып ябынды.
Ул тыела алмый калтырана иде. Ул ?зен сытып, изеп, ?ирг? батырып ташланган т?м?ке т?пчеге итеп сизде. Кешене? байлыгы да, ?з-?зен к?чле зат итеп тоюы да иллюзия гына ик?н, тел?с? кемне, тел?с? нинди вакытта юкка чыгарып, бер мескенг? ?йл?ндер? ала торган д?нья ик?н бу…
* * *
С?кин?не? фатиры ике б?лм?ле иде. Мебель-ф?л?не бик затлыдан т?гел. Ишек т?бенд?ге иске тумбочка ?стенд? торган телефон я?а да, бик кыймм?тле д? бугай. ??рх?лд? фатирдагы берд?нбер затлы н?рс? шул телефон гына. Стенадагы обойлар да хан заманыннан бирле тора булса кир?к, т?сл?ре у?ып бетк?н. Бер якта сыбайлы ?ч ба?адир т?шерелг?н кел?м, икенче якта Закир?анны? портреты эленг?н. Кара тасма бел?н уратылган портрет алдында С?кин? басып тора.
Ул кара киемн?н.
Кырыклардан узган бу хатын м?там киемен салмаса да кайгыруы артык к?зг? ташланып тормый иде.
– ?й, Закир?аным, б?гърем…– диде ул портретны карашлары бел?н ирк?л?п, – Урыннары? о?махта булсын инде! Авыр туфраклары? ?и?ел булсын…
Ире а?а кызганыч иде.
Ирт? ?лг?н ??р кеше шулай кызганыч була.
Закир?ан да бик вакытсыз китте. А?а ?ле яш?рг? д? яш?рг? иде.
?лб?тт?, яш??е бел?н бик куандырмады да Закир?ан. Гади эшче иде. Акчага да тиенм?дел?р. Тапканы очын-очка ялгарлык кына булды. Вакыт-вакыт эчеп т? кайткалады. Андый чакларын к?ралмый иде С?кин?. ?ен ачулары чыга иде. Киярг? юньле кием, ашарга татлы ризык юк, ? ул эчеп й?ри.
Мондый чакларда кара тавыш чыга иде гаил?л?ренд?, бураннар уйнап тора иде. Тора-бара хатын ?аен тапты. Ире аз гына салып кайтса да милиция чакыртты. Закир?анны ябып куйдылар, ? хатын ирекк? чыкты.
Яш??ене? р?те-чираты булмаса да ?леме кызганыч иде аны?. ?з к?енч? ген? гомер итсен иде шулай. Файдасы бик булмаса да артык зыяны да юк иде ич.
Шулай да ирене? ?леменн?н со? ул ?зен ничектер ?и?елр?к хис итте. И?енн?н авыр й?к т?шк?нд?й булды. Моны? ?чен бик гарьл?нм?де ул, ныклабрак тикшерс??, ??р хатын-кызны? к??еленд? ул ф?кать ?зе ген? белг?н х?ш?р?т уйлар, яман ниятл?р ятадыр ?ле. Б?хетк? каршы, к??елне берничек т? ачып карап булмый. Шулай р?х?тр?к т?. Х?зер С?кин?не? д?рт ягы кыйбла, ни тел?с? шуны кыла, кемне тел?с?, шуныкы була ала иде. Закир?анны ?ирл?г?нне? ирт?г?сен? ?к кызын да авылга, д?? ?нил?рен? ияртеп ?иб?рде.
Кеше к?зен? бик к?ренм?ск? трышып кына икенче к?нне ?к с?ярк?сен куна калдырды. ? тегесе, ?н?, затлы телефон к?т?реп килде. Тел?с??, трубкасыннан с?йл?ш, тел?с??, к?рше б?лм?д?н кычкыр. Б?тен н?рс? аерма-ачык ишетелеп тора.
Бер караса?, Закир?анны? ?леме бик вакытлы булды. Бер бай ирне кармагына каптырып кил? иде С?кин?. Х?зер аны б?тенл?й ?зен? буйсындырды. Эшл?р болай барса, хатыныннан аертып, ?зен? ?йл?ндереп т? куяр ?ле, Х?ер, ансы бик м??им д? т?гел. И? м??име тормышы к?йл?неп бара, акчага тилмереп яш?г?н чаклары артта калып кил?.
Яши белеп яш?м?с? д?, ?л? белеп ?лде Закир?аны.
Шуны? ?чен ул ирен? бик р?хм?тле иде.
Шулай да кызганыч иде Закир?ан.
Й?р?к бел?н бик ?и?ел кит?л?р ик?н, дип с?йл?нг?н булалар тагы. Чирне? ниндие д? бер инде аны?. ?лемне? берсе д? ?айлы т?гелдер. Х?ер, й?р?к бел?н ик?нен? д? бик ышанып булмый ?ле аны?, ире ис?н чакта бер ген? тапкыр да й?р?ген? зарланмады бит. Гомум?н, ул бер ?ирен? д? зарланмады. ? теге к?нне к?кр?ген тотып егылды да, «ашыгыч ярд?м» бел?н алып киттел?р. Ирт?г?сен аны? ?леме турында х?б?р килде.
Шулай тиз ген? китеп барса да Закир?ан бик интегеп ?лг?ндер сыман тоелды. Газаплары чиксез-чамасыз булгандыр. Танырлык ?ире д? калмаган иде бит. Аны беренче тапкыр к?рг?ч, С?кин? артына авып кит? язды. Б?нд? шул тиклем д? ?зг?рер ик?н! Я, хода! Закир?ан б?тенл?й б?т?н кешег? охшап калган иде. Х?тта кызлары да танымады бит:«Бу минем ?ти т?гел!» – дип тик торды. ?з бала? да танымаслык булгач инде…
?ир ?стенд? к?рг?н газаплары савап булып кайтсын инде ?зен?. ??нн?т т?рл?ренд? ген? булырга насип итсен.
Ирен ?ирл??л?рен? ?ч кен? к?н узса да, шул арада ?лл? к?пме ?зг?решл?р булганлыктан, бик озак гомер ?тк?ндер сыман тоела иде. Л?кин вакыт бик т? акырын узды. ?ичьюгы, кырыгын ?тк?рс?л?р, к?рше-тир?д?н яшеренеп маташмый гына ?з х?ст?ре?не к?рерг? д? булыр иде… ?лег? бик килешеп ?итми шул…
«Р?н?ем? инде, кадерлем… Тыныч йокла. Урыны? о?махта булсын.» – диде ул, ирене? портретын ак ??йм? бел?н каплап. Аннан со? йокы б?лм?сен? кереп, м?там киемн?рен салды да кыска халат алып киде. Ч?чл?рен с?теп и?ен? таратты. К?зге алдына басып иренен буяды. Шулай кис?к кен? ул суты ташып торган г?з?лг? ?йл?нде д? китте. А?а беркем д? кырык яшь бирерлек т?гел иде.
С?гатен? карап алды.
Бу вакытта килеп ?ит?рг? тиеш иде инде. Б?т?н чакта бу вакытта алар караватта аунап туйган булалар иде. Б?ген никтер со?лады ?ле. Нык со?га калды.
