скачать книгу бесплатно
– ? мен? шулай! – диде ул, кулындагы пультны Илдусны? борын т?бен? сузып. – С?енчег? н?рс? бир?се??
Илдус аптырап торуында булды.
– Пульт! – диде ул ни?аять, елмаеп. – Фатир бел?н идар? ит? пульты!
– С?енчег? н?рс? бир?се?? – дип кабатлады Зифа. – ?йд?, саранланма…
– Б?ген мин сыйлыйм! – Илдус кызны? кулыннан пультны эл?ктереп алды. – Барыгызны да! Киттек х?зер ?к ресторанга!
– Ашыкма ?ле син, – дип елмайды Рамил ?хм?тович, – эшне ташларга уйлыйсы?мы ?лл??
– ? б?лки, ирт?г?г? калдырырбыз?
Рамил ?хм?тович кеткелд?п к?леп ?иб?рде:
– ? б?лки, фатирга к?чен?е?не кичектереп торырбыз?
– Юк инде, Рамил ?хм?тович! – Илдус б?хетле иде. – Бер минутка да кичектер? юк! ? табынны… Эшт?н со?… Эшт?н со? барыгызны да гаил?л?регез бел?н б?йр?м табынына чакырам…
– Ашыкма ?ле, Илдус, – дип елмайды Рамил ?хм?тович, – ашыктырма. Б?генг? табынны кичектереп торырга туры кил?ч?к. Син башта кайтып хатыны?ны с?ендер. ? ирт?г?… Ирт?г? безне д?ш?рсе?… Ирт?г? м?мкин. ? б?ген булмый.
– Ми?а гел к?т?рг? язгандыр инде, – дип ?пк?л?г?нд?й итте Илдус, – гел к?т?рг?…
– Син ?зе? ашыгасы?, – дип елмайды Зифа. – ? ашыккан кеше ул гел к?т?рг? м??б?р була.
– Ярый, – дип елмайды Илдус, – ирт?г? ик?н – ирт?г?!
– Юк, б?ген д?! – дип кеткелд?де профессор: – Т?шке аш – сине? ис?пт?н. Б?йр?мне б?ген башлыйбыз…
– Ирт?г? д?вам ит?без… – дип элеп алды Илдар.
– Бер?р айдан туктыйбыз, – дип шаркылдады Зифа. – Ай буе сине? я?а фатирны б?йр?м ит?без.
– Юк, алай булмый! – Илдус, ике кулын да к?т?реп, аларга каршы т?ште. – Илдарны? йортын кем юа?!
– Ну, аныкы бик ?уш китм?ле т?гел бит инде… – диде профессор, мыек астыннан елмаеп. – Чирле кешел?рд?н калган бичара гына ?йне юды? ни, юмады? ни аны… ? синеке!.. Монысы б?тенл?й б?т?н!
– Ярый, килештердегез! Киттек, ?йд?, ашхан?г?!..
Алар шулай, шау?г?р килеп, ашхан?г? атладылар. Ашхан? диг?не лабораторияд?н чыгып бернич? адымда гына урнашкан бер б?лм? иде. Бу – аларны? гына ашау?эч? урыны, башка б?лекл?рне? ??ркайсыны? ?зенеке бар, ??м анда да к?зг? к?ренм?с роботлар си?а тел?г?н ризыгы?ны ?зерл?п бир?. ??м, ?лб?тт?, монда барысы да бушлай, ? Илдусны? «минем ис?п, сине? ис?п» дип с?йл?н?л?ре бары тик к??ел к?т?р? ?чен ген?, ??м моны б?тенесе д? а?лый иде.
– Ике бифштекс, бер балык, бер… – дип тезеп китте Илдус, ?мма профессорны? к?т?релг?н кулларын к?реп туктап калды. – Тагы к?т?р?г?ме?
– Юк, – дип елмайды Рамил ?хм?тович, – Илдар бел?н безг? – ике бокал минераль су. ? ?зегезг? тел?г?нч? алыгыз.
– Л?кин, профессор…
– Без б?ген сине? бел?н – т??риб? астында булачак кешел?р, – дип б?лдерде аны Рамил ?хм?тович. – Шу?а к?р? тамак ягын бераз чикл?рг? туры кил?ч?к.
Илдар бер с?з д? ?йтм?де, ?ст?лд? п?йда булган т?линк?л?рг? карап, мо?су елмаеп кына куйды.
5
Илдар китк?ч, Л?йл? к?т?рм?д? озак кына басып торды. К?ршед?ге йортларны к?з?тте – соклангыч матур йортлар, ?мма карашы? тоткарланырлык бер ген? н?рс?се д? юк. Ул ?зл?рене? ?ен? гашыйк, шу?а да башкаларга бик игътибар бирми иде бугай. Акрын гына к?т?рм?д?н т?шеп, ихата буйлап атлады. Койма буйларындагы ч?ч?кл?р д?, сукмак янындагы куаклар да искиткеч бер т?г?ллек бел?н утыртылган – Л?йл? бер м?лг? моны? ад?м кулы бел?н эшл?н?ен? шикл?неп т? куйды. ??м елмайды. ?лб?тт?, кеше кулы бел?н т?гелдер. К?зг? к?ренм?с роботлар сине тирб?теп йоклата, т?мл?п ашата, х?тта аягы?а башмакка кад?р кидер? ик?н, урамдагы эшл?р, ?лб?тт?, ад?м кулы бел?н башкарылмый инде. Элеккеге фатирларында Л?йл? б?тен эшне диярлек ?зе эшли иде. Кер д? юа, ашарга да пешер?… ?лб?тт?, боларны? барысын да кечкен? роботлар башкара инде, ?мма алар бел?н Л?йл? идар? ит? иде. ?ле ул ?зен ничектер читк? тибелг?нд?йр?к итеп тойды. Ул ?з ?енд? т?гелдер, кунакка гына килг?ндер шикелле булды. ?зене? ху?а ик?нен расларга тел?п, б?йл?нерлек урын эзл?п, ары?бире й?ренде д? кире болдырга килеп басты.
?йг? кер?се килми иде.
Ул ян? буш урамга к?з й?гертеп алды. К?ршел?рд? кемн?р яши ик?н? Моны ул тиз ген? бел? алмас инде. Ш???р ?иренд? к?рше бел?н к?рше бик аралашып яш?ми. Унар ел бер тир?д? гомер итеп т?, кемне? кем ик?нен белм?г?нн?р к?п. Кин?т Л?йл? ?зен япа?ялгыз итеп тойды. Илдар ташлады да китте. А?а р?х?т. Аны? янында ?ичьюгы хезм?тт?шл?ре бар. ? Л?йл?…
?ил исеп куйды, ??м аны? к??елен ниндидер салкынлык бил?п алды, б?тен булмышын к??елсезлек, сагыну, юксыну тойгысы ялмады, ?леге хисл?рне? бер д? юктан гына ик?нен? ?зен ышандырырга тел?с? д?, берни д? килеп чыкмады – ул к?чсез иде. Бернич? к?н элек кен? ?зене? чиксез м?мкинлекл?ре бел?н кызыктырган ?й б?ген а?а к?нд?ше кебек булып тоелды. Сине? ире?не шушы ?й ашата, шушы ?й йоклата, х?тта никах т?ш?генд? д? ул килеп кысыла… Со? шулай булгач… Л?йл? ни ?чен кир?к Илдарга?! Тел?с? нинди хатын бел?н тел?с? нинди ирне яраштырып яш?т? ала ич бу йорт. Мо?арчы Л?йл? бел?н Илдар ?з тормышларына ?зл?ре ху?а, аларны? эш?гам?ле бел?н бер?берсен? булган м?х?бб?т, ихтирам идар? ит? иде. ? б?генн?н башлап, алар бел?н шушы йорт идар? ит?ч?к. ?н? бит, ирт?н р?х?тл?неп ?бешерг? д? ирек бирм?де.
– Онытылып китм?гез. Илдар, эше?? со?лыйсы?… – дип, ?йг? охшатырга тырышып кабатлады хатын. – Онытылып китм?гез… Илдар, син болай ит… ? син, Л?йл?, болай эшл?…
Аларны хезм?тл?ндерерг? тиешле булган йорт ник ?ле хакимлек ит?рг? тиеш?! ??ркем ?з урынын белерг? тиеш. Л?йл?не? к??елен ?ылытып торучы бер ген? н?рс? бар иде бу мизгелд?. Ул бу йортны тел?с? кайсы вакытта с?ндереп куя ала. Юк, барыбер ул ху?а булып чыга. Ул мен? х?зер ?к бары тик бер кнопкага гына баса, ??м йорт гадид?н д? гадиг? ?йл?н?. Х?зер ?к с?ндереп куярга кир?к. Х?зер ?к…
Л?йл? шул уйлар бел?н ?йг? атласа да, ишект?н кер? бел?н ?зен ниндидер якты нур чолгап алуын тоеп, тыелып торды, ? бер мизгелд?н баягы тел?ге б?тенл?й юкка чыкты. Со? шундый соклангыч ?йне с?ндереп куялар димени?! Бу йорт бит сине? ?аны??т?не?не назга, л?зз?тк? т?р?, син ?зе?не б?хетле итеп сизсен ?чен, бу йорт барысын да эшли. Соклангыч ?й бу!
Ул ишек т?бенд? беркад?р басып торды. Аннан со? кухняга узды. Бер?р эш эшл?рг? кир?кмиме диг?нд?й, к?зл?рен й?гертеп алды. Б?тен ?ир ?ыйнак ??м п?хт? иде. Берниг? д? кул тидерерлек т?гел. Баягы уй тагын ?зен сиздереп куйды. Артыклык тойгысы.
– Л?йл?, син борчылма… – диг?н ягымлы тавыш ишетелде. – ?кренл?п син барысына да к?негерсе?. Тел?с??, без сине? бел?н ик??л?п ашарга ?зерли алабыз. Илдар кайтуына. Шулай ит?безме?
Хатын, кемнедер к?рерг? тел?г?нд?й, алан?йолан каранып куйды. ??м елмайды:
– Юк… ?зе? ген? пешерерсе? инде…
– Ничек телисе?… – Йортны? тавышында да елмаю ишетелг?нд?й булды. – ?мма беркайчан да ?зе?не кир?ксез итеп тойма. Мин – сезнеке, ??м мин – сезне? ?чен. ?г?р син ?зе?не артык дип хис итс??, мин д? ?земне? артыклыгымны тоям. ??м…
– ??м икебезг? д? кыен була, – дип д?вам итте аны Л?йл?. – Ярый… Гафу ит… ?йр?нермен ?ле…
Йорт башкача д?шм?де. ?мма аны? с?зл?ренн?н со? Л?йл?г? чынлап та р?х?т булып калды. Йорт хаклы иде. Р?х?тлекк? д? к?негерг? кир?к. Тарсынып?нитеп торырга, ?з к?ефе?не ?зе? ?иб?рерг? ярамый. ??м ул тагы ваннага атлады. Ял ит?рг?, гомерне? л?зз?тле мизгелл?рен б?тен тулылыгында татып калырга кир?к. Л?йл?не? к?з алдында инде су астыны? соклангыч к?ренешл?ре п?йда була башлаган иде…
6
– Бер н?рс?д?н д? куркасы юк, – диг?н иде профессор. – Бел?ге?? укол ясыйбыз да бер? нич? минутка мен? шушы ваннага кереп ята? сы?. Тел?с??, тикшерен?л?р барышын к?з?тер? се?, тел?с??, йоклап ал – ихтыяры?. Синн?н бары тик бер ген? н?рс? тал?п ител?. Баштагы м?лд? фикерл?ре?не ?з кичерешл?ре?? тупларга тырыш…
Профессорны? с?зл?рен? караганда, бернинди д? авырлыгы булырга тиеш т?гел иде. ?мма, укол ясагач ук, Илдар ?леге с?зл?рне? хаклыгына шикл?н? башлады. Беренчед?н, аны? тамырына кертелг?н сыекча гади укол т?гел, з??г?рсу т?ст?ге куе н?рс? иде. Икенчед?н, ул бик т? авырттыра торган н?рс? булып чыкты. ?йтерсе? Илдарны? тамырлары буйлап кан т?гел, ? юлында очраган б?тен н?рс?не д? кырып?себереп ашап баручы монстр х?р?к?т ит? иде. Аны? б?тен т?не тартышты, к?зл?ре акайды, тешл?ре шыгырдап кысылды, иренн?ре ерылды, битенд?ге тамырлары бармак юанлыгы булып б?ртеп чыкты. Л?кин и? ?з?кк? ?тк?не бу т?гел иде ?ле, аны? тыны кысылды, бераздан ул ?зене? б?тенл?й д? сулыш ала алмавын тойды, ?йтерсе? кемне?дер к?зг? к?ренм?с кулы бугазыннан каерып тоткан иде. Башта ул берн?рс? д? к?рм?де, со?рак к?з алдындагы томан тарала т?ште, ??м ?зе тир?ли н?рс?дер эшл?п й?рг?н кешел?р ш?йл?нде. Л?кин бу озакка бармады, б?тенесе д? ?крен ген? калейдоскоптагы сур?тл?р сыман вак кына кис?кл?рг? таркалды. Илдарны? ?стен? иелг?н профессорны? й?зе, аны? артындарак торган Илдус бел?н Зифа, лабораторияд?ге к?ренешл?р… Барысы да кечкен? кис?кч?л?рг? ?верелеп, дерелд?п тордылар да ?уела башладылар. ?йтерсе? болар чынбарлык т?гел, компьютер мониторындагы сур?тл?р ген? иде. ??м алар ?уелдылар да, к?з алдында ап?ак экран гына торып калды… Ап?ак экран гына. Акрынлап, аклык ерагая башлады, ??м бераздан ул, к?з к?реме ?итм?с биеклекк? китеп, з??г?рсу кара?гылык артына яшеренде.
Тир??якта тик з??г?рсу кара?гылык кына иде.
Илдар к?зл?рен ачты. К?ренеш ?зг?рм?де. Б?тен тир??юньд? – з??г?рсу кара?гылык, ? колакта ниндидер тылсымлы музыка уйный. Ниндидер сихри музыка – тынычландыра, ?зен? буйсындырып, б?тен д?нья?ны оныттыра.
??м ниндидер ис бар сыман… Саф ?ава… Юк… Тын юлларын ирк?ли торган саф ??м… бераз гына ?чкелтем ?ава… ??м салкынлык… ниндидер салкынлык… Ул сине? ?елекл?ре?? ?теп кереп калтыранырга м??б?р итми, ул бары тик б?тен булмышы?ны кытыклатып кына тора.
Бераздан аны? баш очында ниндидер ш??л?л?р п?йда булды. Кешел?р булса кир?к. ?йе, кешел?р… Аларны? й?зен д?, г??д??кыяф?тен д? аерырлык т?гел… Ш??л?л?р аны? янында н?рс?дер эшл?дел?р. Алар ?крен ??м тавыш?тынсыз иде…
– Укол ясады?мы? – дип пышылдады кемдер.
– ?йе… – дип ?авапладылар. – Х?зер ул безнеке…
– Безнеке… – дип, кан?гатьсез пышылдады бер??. – Минем ?тине шушы н?рс? ?терде…
Тынлык урнашты.
– Мин беркемне д? ?терм?дем… – дип акланды Илдар. Тик аны бер?? д? ишетм?де.
?ил исеп куйды. Бу салкын да, саф та ?ил иде. Ничектер ирк?л?г?н сыман тоелды.
– Юк… – диде кемдер. – Сине? ?тие?не бу ?терм?де. Бу т?гел. Мин ?з к?зл?рем бел?н к?рдем.
– ?ит?регез! – Бу тавыш башлыкларыныкы иде бугай. – Вак?т?як н?рс?л?р бел?н баш катырмагыз. Монда ?итди эш бара.
С?йл?ш?л?р тынып калды.
Ш??л?л?р нидер эшли иде.
– Син барысын да д?рес эшл?де?ме? – дип пышылдадылар бераздан. – Син моны? ярд?м ит?ч?ген? ышанасы?мы?
?леге тавышны ул Зифаныкына охшатты. Дим?к, ниндидер к?телм?г?н х?л килеп чыккан. К?телм?г?н х?л килеп чыккан да, аны кабат д?ньяга кайтарырга ит?л?р. Илдус нидер эшли, ? Зифа а?а ышанып ?итми…
– Юк, ышанмыйм… – Монысы… Монысы профессор тавышы булырга тиеш… – Л?кин ни д? булса эшл?п карарга кир?к…
– Ярд?м ит?рг? тиеш…
– Ул селкенеп куйды! – дип, куркып пышылдады берсе… Аны тавышыннан танып булмады… – Безг? кит?рг? кир?к…
Илдар инде б?тен т?землеген ?уйды.
– Китм?гез! – дип кычкырды ул бар к?чен?. – Нишл?п мине мондый х?лд? калдырып кит?сез?!
Аны беркем д? ишетм?де.
– Ярд?м ит?! – дип пышылдады кемдер. Илдар моны к?тм?г?н иде, шу?а да тавышны игътибарсыз калдырды. ?леге мизгелд? аны? ?чен бары тик бер ген? н?рс? м??им иде – ташлап китм?г?нн?р. Хезм?тт?шл?ре аны? янында калган! Дим?к, ул кире кайтачак!
– Ярд?м ит?рг? тиеш, ?лб?тт?. – Бу – профессорны? тыныч тавышы иде. – ? сез н?рс? к?ттегез?! Колагыгызга киртеп куегыз, кемнедер шушындый с?ях?тк? озатасыз ик?н, сез, эшне? н?ти??сенн?н бигр?к, т??риб? астындагы кешене? ис?нлек?саулыгы турында уйларга бурычлысыз.
– ? мин нык курыккан идем… – диде Зифа. – Чынлап, профессор…
– Бернич? минуттан аягында булачак ул. Шу?арчы б?тен н?рс?не ?зерл?п куегыз.
– ?зер, профессор. – Зифаны? тавышында елмаю ишетелде: – К?пт?н ?зер инде.
Илдар да к??еленн?н ген? елмая иде.
Бераздан ул к?зл?рен ачты. Илдар б?лм? уртасына куелган пыяла ванна т?бенд?, ниндидер яшькелт сыекча эченд? ята иде. Аны? к?зл?ре ачылганны и? беренче булып Илдус к?рде ??м кычкырып ?иб?рде:
– Ул кайтты, профессор!
Илдар торып утырды. Хезм?тт?шл?ре елмаешып кул чабарга тотынды. Бераздан Зифа бел?н Илдус а?а аягына басарга булыштылар ??м ванна янындагы кел?мг? китердел?р.
– Калганын ?зе? карый тор, – дип елмайды Зифа ??м, ?ст?л янына килеп, ирл?рг? арты бел?н басты. Шул арада ук махсус ?айланма Илдарны? юеш киемн?рен салдырды да аны? т?нен киптереп, б?рхет халат кидереп куйды. Бераздан, кулына укол тотып, Зифа килеп ?итте. Аны к?р?г?, Илдар елмаеп куйды:
– Тагын уколмы?
– Монысы куркыныч т?гел, – дип елмайды профессор. – И? авыры ?тте инде. Котлыйм сине, Илдар!
– Сезне д?… – диде Илдар, ?аман уколдан к?зен алмыйча. – Б?лки, бер?р таблетка гына бирерсез?
– Илдар! – Зифа бер кулы бел?н назлы итеп аны? муеныннан кочаклап алды, икенчесен ирне? очасына юн?лтте. – ? син шундый соклангыч егет…
– Мин егет т?… – Илдар янбашында ч?нч? тоеп тынып калды, чыраен сытты ??м бар г??д?се бел?н Зифага асылынды. – ???те?р??се?…
Кыска буйлы кыз аны? авырлыгын к?т?р? алмыйча чайкалып куйды ??м ирне к?ч бел?н этеп ?иб?рде:
– Сытасы? бит!.. – дип елмайды ул. – ?зе?? кара да ми?а кара…
– ? ниг?? – дип кашларын сикертте Илдар. – Син д? ярыйсы гына!..
– Карагыз ?ле, профессор. – Илдусны? кыяф?те кир?генн?н артык ?итди иде. – Перфторуглеродларны? тагын бер ?зенч?леген ачыкладык т?гелме со??! Безне? т??риб? астындагы кешебез, ?ушына кил? бел?н, Зифага ташланды. Дим?к, перфторуглеродлар потенцияне д? арттырып ?иб?р?.
– Ахмак! – дип шелт?л?де аны Зифа. – Сине? уе?да гел бер н?рс? инде…
– Ярый, тынычланыгыз. – Профессор шаярышка чик куйды. – Илдар, син ял б?лм?сен? кер?се?. ? сез… Эшл?регезне т?г?лл?гез д? – ?йл?регезг?. Б?генг? т?мам.
– Профессор, ? б?лки, минем фатирны юу турында…
– Илдус! – Рамил ?хм?тович бераз с?зсез торды ??м ?ст?л тартмасыннан ике диск алды: – Син ирт?г? шушы м?сь?л? буенча ?зер бул. ? монысы си?а, Зифа.
7
Рамил ?хм?товичны? кыяф?тен? караганда, Илдар бел?н икесе ген? калгач, ?лл? н?рс?л?р турында серл?шерл?р шикелле иде. ?мма Зифа бел?н Илдус артыннан ишек ябылуга ук, б?лм?д? тынлык урнашты. Берсе д? башлап энд?шерг? ашыкмады. ?ле булса ял б?лм?сен? кереп кит? алмаган Илдар б?тен т?ненд? ниндидер л?зз?тле арыганлык тоеп, селкенерг? д? иренеп утырса, профессор кашларын ?ыерып н?рс?дер уйлый, ?зе ?чен ниндидер бик м??им н?рс?не х?л ит? иде сыман. Илдар а?а карап?карап алды, л?кин б?лдерерг? кыймады. Бераздан профессор ?зе урыныннан кузгалды. Акрын гына атлап, ?ст?л янына килде. Ике кулы бел?н ?ст?лг? таянып, бернич? минут басып торды. Аннан со? Илдарга борылды.
– Мин баягы т??риб?не тагын бер тапкыр кабатлау турында уйлаган идем, – диде профессор, хезм?тт?шл?ре артыннан ишек ябылуга. – Бу юлы без икебез берг?л?п с?ях?т кылырга тиешбез. Л?кин ?ле х?лсезл?небр?к торам. Безне? ул с?ях?тне беркад?р вакытка кичектерерг? туры килер. Шулай х?тта яхшырак та булыр. Син д? к?ч туплап, ?зерл?неп торырсы?. ? х?зер без сине? с?ях?те? турында с?йл?шербез…
Рамил ?хм?тович стенадагы электрон с?гатьк? карап алды да б?тенл?й икенчег? борды:
– Я?а йортта ничек со?? – диде ул, и? м??им н?рс? турында сорашырга оныткан кеше сыман. – ?ле аны? б?тен м?мкинлекл?рен д? татып карый алмагансы?дыр?
– Юк… – дип елмайды Илдар. – ?мма к?рг?н кад?ресе д? башка сыярлык т?гел. ?йтеп а?латып кына бетереп булмый аны. Шундый соклангыч! Р?хм?т инде сезг?, Рамил ?хм?тович!
– Ярый… – Профессор кул гына селт?де. – Ванна керде? инде б?ген?..
– ?йе… – Илдар кан?гать елмайды. – Аны ванна гына дип ?йтерг? д? тел бармый…
– ?ле эш б?лм?? бел?н танышып ?лгерде?ме со??
Илдар елмайган ?иренн?н кин?т тынып калды.
– Юктыр ?ле, – дип, ?зе ?к ?авап бирде профессор. – Эш турында уйлап та карамагансы?дыр. Мин, бер атна яш?г?ч кен?, ?йд? эш б?лм?се д? барлыгын белдем.
