скачать книгу бесплатно
Яшик, дибез, ятлар арасында
Якалашып түгел, яклашып.
Күрше әби
Күрше әби килә йөзгә җитеп,
Калтырамый алай куллары.
Гомер үзе гүя бер саплам җеп,
Энә адымы – гомер еллары.
Яшьтәшләре иргә китеп беткәч,
Ни кичерсә әгәр җитү кыз,
Шул халәттә хәзер ул әби дә,
Ахирәтсез калгач берьялгыз.
Ике улы үлде Ватан өчен.
Саклый белде күркәм сабырлык.
Гомер булгач, кирәк түзә белү,
Түзә белү – үзе батырлык.
Кем өендә туа бер нарасый,
Кем йортына килен төшерә,
Әби илткән балны каба сабый,
Туй чәкчәген әби пешерә.
Уңганлыгын авыл гел сөйләде,
«Эре карчык» дигән дан алды.
Җитү кызны хуплап әйткән сүзе
Олы бирнә булып саналды.
Һәр авылда бар ул андый әби –
Гореф-гадәт, әдәп сандыгы.
Әнә шундый ак әбиләр саклый
Милләтемнең әхлак саулыгын.
Сөенче
«Сөенчегә миңа ни бирәсең?
Алып килдем сиңа сөенче!» –
Шулай диеп, шатлык төяп килгән
Кем ул булган илдә беренче?
Ерак юлдан кайтып килгән җайдак –
Уң кулында очлы сөңгесе.
Илгә кайткан куанычлы хәбәр,
Сөңге очында кайткан сөенче.
Илче булып йөргән киленчәкләр,
Кендек кискән изге карчыклар
Тиешлесен алган хәбәренә –
Алтын-көмеш чыккан янчыктан.
Йә алкасын салып биргән сылу,
Егетеннән алган хат өчен.
Аргамаклар хәтта жәл булмаган,
Ат кадәрле булса сөенчең.
Яланаяк чаба бер малайчык,
Барын узып, тузан туздырып.
И шәп булсын иде сөенчесе,
Шатланырлык, телдән яздырып!
Үзе чаба, үзе оран сала:
«Сөенче! – ди. – Миңа алдырык!»
«Сөенчегә сиңа – сул колагың!» –
Кемдер үрти йөрәк яндырып.
Сөенечләр сирәк күргән халкым
Сөенә белгән азга олыдан.
Булганына канәгатьлек холкын
Мирас иткән кызы-улына.
Бер шатлыкны ике итәр өчен,
Яулык биреп күлмәк котлаган.
Шуңа күрә күркәм бу гадәткәй
Тарих буйлап алга атлаган.
Югалтмаска иде бу йоланы!
Яңа гасырларның капкасын
Җитезаяк яңа кыз-малайлар
«Сөенче!» дип кат-кат шакысын.
Нефтьчегә
Сугыш алды елларында туып,
Кайчан әрем, кайчан билчән йолкып,
Тамак өчен алабута уып,
Үзен шулай ятимлектән йолып,
Күтәрелде буын ир булып.
Дуга бөккән, үгез җиккән куллар
Дөньяның да мөгезен боралды.
«Нефть өчен!» дигән зур көрәштә
Мәйдан тотты, табын коралды.
Мәйдан, мәйдан! Көрәш төрле анда,
Җиңү гены буыннарда, канда.
Егылмадың, гомер билкәеңә
Үлем сөлгеләре салынганда.
Көрәшеп һәм яшьнәп үтте гомер.
Яшьлек узган – узмас тоелган.
Җимешле көз алда. Ерак язның
Чәчкәләре чәчкә коелган.
Йөз ак калды тагын, каралса да,
Кара майдан гына каралды.
Табын тирәсендә иске дуслар,
Хезмәт сөйгән куллар шул калды.
Нык беләкләр һаман кирәк әле,
Сезнең куллар безгә терәк әле –
Егәреңне саклар мәл түгел. –
Ышанычлы, җылы учларыңа
Йөрәгемне салу жәл түгел.
Малай кайтты өйгә
Уңган хатын малай таба диеп,
Ул тапканны зурлау электән.
Әй, анысы!
Һәр баланы сандугачтай күреп,
Өй түренә бәллү эленгән.
Мәшәкате-мәхәббәте бергә –
Бала урны гел дә гел түрдән.
Тик шулай да малай анасына
Олы хөрмәт гомер-гомердән.
Кайнананың йөзе айдай балкый.
Үзалдына йөри сөйләнеп:
«Өйнең көе килен белән икән,
Яхшы иткән улым өйләнеп.
Киленебез чынлап яратылган
Үзем изеп баскан туфрактан.
Гел дә инде менә минем кебек,
Баш балага малай апкайткан».
Малай тапкан килен кемнән ким ул –
Ишәйтүче нәсел-ыруны?!
Ул яшь бикәч иде кичә генә,
Бүген зурлый нәсел ананы.
Киләчәктә насыйп итсен аңа
Сөеп багу онык-турунны.
Ышыктан аккан Ык суы
(Цикл)
Дулкыныңны кочып үсеп тә мин
Шигыремә сине кертмәсәм,
Ышыктан аккан тыйнак Ык кынам,
Авылдашлар гафу итмәсләр.
I
Урам аша чыгу белән, үрдән
Чаба идек сиңа узыштан.
Көмеш суга элек чумар өчен
Җитезлектә азмы ярышкан.
Маймыч кебек шәрә кыз-малайлар –
Шәрәлеккә кем соң шаккаткан! –
Күбебезне өйгә әниләре
Шушы судан – Ыктан апкайткан.
Атлап киттем микән мин әүвәле,
Тәпи басмас килеш йөздемме?
Балачакның иң тәү иртәсеннән
Дулкынында күрәм үземне.
Суда ятып зәңгәрләнеп беткәч,
Тал төбендә комда җылындык.
Чыныктырып савыктырды безне
Комнарыңнан алган җылың, Ык!
Син яраттың безне, зәңгәр Ыгым,
Ышанычны синең акладык.
Көн буенда синдә «югалсак» та,
Беребез дә суга акмадык.
II
Ык суының биек кызыл ярын
Җырларыма керттем инде мин.
Текә яр астында – вак ташлыкта –
Яланаяк йөргән идем мин.
Су эчәргә төшкән бал кортлары
Качып кына чакты табанны.
Беләмени алар минем монда
Ниләр эзләгәнне табалмый.
Керәшәләр оя корган ярда
(Шушы инде аның гаҗәбе) –
Авыл баласының – кыз-малайның –
Менә дигән сәнгать мәктәбе.
Фарфор ясый торган ак балчыкның
