скачать книгу бесплатно
İrqlərin hökmranlığı və Arçibald sərhədləri
Tural İsmayılzadə
İrqlərin hökmranlığı #1
Semiqon sürünə-sürünə yaxınlaşdı çarpayının küncünə və uzun fəsillər sonra gözündən yaş damcısı ayrıldı. Damcı süzülərək Luzinin cansız bədənin yanında yerə dəydi. Əlində Semiqonun ona hədiyyə verdiyi, taxtadan düzəldilmiş at oyuncaq var idi. Balaca qızcığaz oyuncağı sinəsinə sıxmış, eləcə də öldürülmüşdü. Boğazı kəsilmişdi iti silahla. Ya xəncər, ya da başqa hər hansısa kəsici silahla.Luzinin cansız bədənini qucağına aldı. Çölə, ölü atasının yanına addımlayırdı. Ona sonuncu görüşündə uğurlar arzulayan balaca Luzinin – Vayzonun gülərüz mələyinin əlləri yerə doğru sallanaraq sağa-sola yellənirdi Semiqonun qucağında.
Tural İsmayılzadə
İrqlərin hökmranlığı və Arçibald sərhədləri
Sən hər dəfə kitab oxuyanda, ağaclar sevinir və ölümdən sonrakı həyata inanırlar…
Tural İsmayılzadə. İrqlərin hökmranlığı və Arçibald sərhədləri.
Bakı, “Köhlən” nəşriyyatı, 2021.
© Tural İsmayılzadə / 2021
© Köhlən Nəşriyyatı / 2021
İSBN:978-9952-8411-7-6
Qədim dövrlərdə qradoslar vəhşi varlıqlar sayılırdılar. Onlar meşə, dağ, səhra mağaraları və ya tərk edilmiş kəndlərdə məskunlaşırdılar. Bu varlıqlara cəm halında rast gəlmək mümkün deyil. Arçibaldda arilərin cənubdan gəlişindən sonra görünməyə başladılar. Əvvəllər sadəcə kənd ətrafı ərazilərdə ovlansalar da, vaxt keçdikcə yaşayış məntəqələrinə də hücum etməyə başladılar. Uzun müddət davam edən aramsız hücumların qarşısını cənub döyüşçüləri aldı. Arçibald sərhədlərini detronlar müdafiə etməyə başdadıqda isə, bu varlıqlar tamamilə yoxa çıxdılar. Hər kəs qradosların nəslinin kəsildiyini düşündü.
Ovçu
Semiqon səhər yuxusundan yenicə ayılmışdı. Cənub ayısının yumşaq dərisindən hazırlanmış isti yatağı onun əsnəməsiylə yerdən ayrılan taxta ayaqlara güc verərək qıcıldayırdı. Semiqon bu gün üçün, demək olar ki, bir neçə fəsildir hazırlaşırdı. Lakin sanki bu gün onun üzərinə bütün qışın ağırlığı düşmüşdü və onu yerindən tərpənməyə heç nə vadar edə bilməzdi. Gözünün biri gah açılır, gah yumulur, digəri isə hələ şirin yuxunun bitməyi ilə razılaşmırdı. Bu minval yan otağa bitişik qapının səsi gələnə qədər davam etdi. Bu səs onun atası, yaşlı Permonun artıq yuxudan ayılıb və səhər yeməyinə hazırlandığı mənasına gəlirdi. Semiqon sanki üzünə soyuq qış şaxtasından daha soyuq su çırpılmış kimi ayağa qalxaraq hazırlandı. Çox çəkmədi, atasının olduğu otağa çıxan qapını açaraq ən gümrah halı ilə atasına səsləndi:
– Xeyirli sabahlar.
– Xeyirli sabahlar, oğlum, necə yatdın?
– Demək olar ki, əla, çox sağol, soruşduğun üçün.
– Yəqin ki, bu günə hazırsan.
– Əlbəttə, sözsüz hazıram…
Semiqon Arçibaldın şimal-qərbindəki Vayzo kəndində böyümüşdü. Vayzo kiçik əhalisiylə bərabər çox mehriban kənd olaraq şimalda Qara dağlarla, qərbdə Kripso dəniziylə, şərqdə bir neçə kənd və cənubda, on iki vilron məsafədə Dirma şəhəriylə qonşu idi. Kənd Qara dağlara yaxın olduğu üçün, demək olar ki, bütün fəsillərdə soyuq və qarlı olurdu. Kəndin yuxarı hissəsi Qara dağların qərbinə aparan, torpaq yolu örtən sıx meşələrdən ibarətdir. Qara dağlara uzun müddətdir dildən-dilə yayılan qorxunc hekayələrə görə səyahət qadağan olunmuşdu.
Bütün qərblilər kimi bu gün Semiqon da insanlara xas bir sınaqdan keçməli idi. O, səhər yeməyindən sonra daxmadakı işlərini bitirib atasından ağır gündən qabaq icazə istədi. Gün ortasına kimi kənd meydanında olmalı idi. Qalın gödəkcəsini xəz dəridən hazırladığı libasının üzərindən geyindi və daxmanın qarşısına çıxdı. Semiqonun atası dəri ustası idi. Permon oğlunun da ata-baba sənəti ilə məşğul olmağını istəsə də, vaxt getdikcə oğlunun Vayzonun ən igid ovçularından olacağına əmin olmuşdu. Semiqon artıq ovçu olacaq yaşa çatmışdı. O, bu yaşda öz həmyaşıdlarına nisbətən fiziki cəhətdən daha qüvvətli və daha cüssəli idi. Buna baxmayaraq, cəldlik və ağlıyla da digərlərini geridə qoyurdu. Onun qara saçları çiyninə qədər uzanmış, kirli saqqalı isə üzünə daha da sərtlik bəxş etmişdi. Enli kürəyinə və şux duruşuna isə kəndin, demək olar, bütün gözəl qızları onu hər görəndə tamaşa edirdi. Bu, əlbəttə, digər həmyaşıdlarını qıcıqlandırsa da, o, sadəlövhlüyü ilə də digər ovçuların dostluğunu qazanmışdı. Hətta bir qış əvvəl, Qara dağlardan kəndə dadanmış qar pələnginin ovuna çıxdıqda onu gecə yarısı kənd yaxınlığındakı mağarada sıxışdırmış ovçular barəsində eşitdi. Özünü fikirləşmədən ora çatdıran Semiqon ovçuların gözündən yayınaraq mağaraya girmiş, pələngi tələyə salaraq qaya parçasıyla öldürmüşdü. Lakin pələng çiynində mağaradan çıxdıqda onu mat qalıb izləyən ovçulara ölmüş heyvanın leşini verərək onların haqqı olduğunu bildirib oradan uzaqlaşmışdı. Bununla, həm yaşlı ovçuların rəğbətini qazanmış, həm də bütün kənddə yalın əl ilə pələng öldürdüyü üçün gələcəyin ovçusu olduğunu sübut etmişdi.
Permon oğlunun igid bir gənc olduğu üçün çox qürurlanır, lakin bir o qədər də narahat olurdu. O, Semiqonun anasını cavan yaşlarında Qara dağların vəhşi varlıqlarının hücumunda itirmişdi. Permon Semiqonun anasının son sözlərini hələ də dünən deyilmiş vəsiyyət kimi xatırlayırdı: “Oğlumuzu nəyin bahasına olursa-olsun, qoru, Permon”. O, bu sözləri hər yadına salanda oğlunu bu yoldan geri döndərmək istəyir, lakin bu cəhdiylə oğlunu ömürlük itirməkdən qorxurdu. Bəlkə də, Semiqonun anasına verdiyi sözü elə onu ovçu olmağa dəstəkləməklə tuta bilərdi? Bəlkə də, şimal qərbin ən cəsur ovçusu olmağı elə Semiqonun ən böyük müdafiəsi olacaqdı? Vaxt göstərəcəkdi hər şeyi, amma yaşlı Permon görə biləcəkdimi həmin günləri, özü də əmin deyildi.
Semiqon artıq səhər yürüşünü də bitirib kənd meydanına doğru yönəlmişdi. Günorta olacaqdı deyə, demək olar ki, bütün daxmaların bacalarından artıq qışın soyuğunu dəlib göyə qalxan tüstü görünürdü. Öz daxmaları kəndin düz kandarında yerləşirdi. Ona görə atasının artıq kənd meydanında olduğunu düşünərək yolunu uzatmadı və ara küçələrlə meydana doğru irəlilədi. Kənd küçələri dolaşıq olsa da, hər biri sonda birləşərək dörd yoldan biri ilə kənd meydanına çıxırdı. Meydana çatmağa bir neçə daxma qalmışdı və artıq insanların səs-küyü eşidilirdi. Yoldakı qar əriməsə də, torpağa qarışmış və üzərində gəzdikdə qəribə səs çıxardırdı. Semiqon irəliləyərkən öz ayaqlarının qəribə səsindən başqa da səs eşitməyə başladı. Kimsə arxadan cəld, amma balaca addımlarla ona çatmağa çalışırdı. Semiqon geriyə dönməyə macal tapmamış onu şirin bir səs çağırdı:
– Semiqon!
Geriyə dönən gənc onu qonşusu, balaca Luzinin çağırdığını görüb tez aşağı əyilərək əllərini açdı.
– Bəli, mənim balaca şahzadəm!
Luzi Semiqona çatarkən birbaşa gəncin üzərinə elə tullandı ki, az qalsın ikisi bir yerdə qarlı palçığa yıxılacaqdılar. Semiqon balaca qızı qucağına alıb ayağa qalxdı və ciddi səs tonu ilə soruşdu:
– Luzi, atan bilir sən burdasan?
– Yox.
– Necə yəni?
– Çünki o, səni meydanda gözləyir.
– Mənə anam icazə verdi.
Balaca qız bunu dedikdə həm Semiqon, həm də Luzi bərkdən gülməyə başladılar. Sonra elə birlikdə də meydana doğru irəlilədilər.
Gün ortası olmağına baxmayaraq, hava yenə tutqun, gün işığı isə qara buludların arxasında ilişib qalmışdı. Sanki bütün qərblilərin verdiyi bu ovçu sınağı həmişə belə soyuq günlərə rast gəlirdi ki, bu günün çətinliyini daha da artırsın. İndi bütün ovçular böyük səbirsizliklə, bir o qədər də həyəcanla yerlərinə keçirdilər. Yarışı kənd idarəedicisi, yaşlı Qamvel başlatmalı idi. Lakin bir neçə gecə əvvəl şimal meşələrində xəbərsiz itkin düşmüş iki ovçunun axtarışı üçün yeni dəstə yaradaraq dünən sübh tezdən kənddən ayrılmışdı. Onun yerinə kəndin müdrik şəxslərindən sayılan dəmirçi Miron başladacaqdı yarışı. O, Qamveldən daha yaşlı olmağına baxmayaraq, döydüyü dəmirlərin və hazırladığı ovçu geyimlərinin hesabına daha cüssəli bir bədən quruluşuna sahib idi. Hətta, demək olar ki, onun qədər yaşlı və onun qədər dözümlü ovçu da azdır kənddə. Amma geyindiyi uzun çəhrayı libası, üzündəki tüstü izləri onun dəmirçi olduğunu bildirirdi. Miron heç vaxt ovçu olmaq istəməmişdi. Onun yerinə ovçuları soyuq qışdan qoruyacaq isti libaslar hazırlamağı və o libasları daşıyanlar üçün də qışdan da soyuq silahlar hazırlamağı üstün tuturdu.
Semiqon artıq meydanın girişində dayanmışdı. Qucağındakı Luzini yerə düşürərək atasını göstərdi. Balaca qız qaçaraq atasına tərəf uzaqlaşarkən ayaq saxlayaraq geri döndü və son dəfə Semiqona gülümsəyərək dedi:
– Uğurlar, Semiqon!
Semiqon bu balacanın necə böyüdüyünü öz gözləri ilə görmüşdü. Luzini balaca bacısı kimi çox istəyir və özünə elə gəlirdi ki, onu hər zaman qorumalıdır. Balaca Luzi artıq qollarını açaraq atasının yanına çatmış və onu da bərk-bərk qucaqlamışdı. Bu qışın soyuğunda sanki bütün kəndə bu balaca qız istilik verirdi sadəcə.
Semiqon kiçik addımlarla irəliləyirdi. O, bununla həm ona qıraqdan baxan kəndin cavan qızlarından özünə uyğun yoldaş axtarır, həm də özünə rəqib olan digər ovçuları süzürdü. Bu sınağı keçməli idi Semiqon, çünki hər fəsil hər kənddən cəmi bir nəfər ovçu ola bilərdi. Vayzonun bu fəsilki ovçusu isə o olmalı idi. Bu, onun birinci sınağı idi, lakin onun üçün bu sonuncu olmamalı idi. O, gələn fəsil ona qıraqdan baxan ovçularla birlikdə yeni ovçuların hazırlıqlarına baxmaq istəyirdi. Meydanın ortasındakı atlıların yanında dayanmış digər ovçularla birlikdə atasını da gördü. Yaxınlaşıb qərblilərə xas bir salamlaşma ilə əlini yaşlı Permonun əlinə uzatdı. Cavabında Permon da əlini uzatdı və oğlunun əlini dirsəkdən aşağı tutaraq sıxdı. Eyni hərəkəti Semiqon da təkrar etdi. Bu qərbli insanlara xas salamlaşma onların bir-birlərinə hörmət əlamətini göstərirdi. Bu cür həm ata oğluyla, həm baba nəvəsiylə, həm qonşu qonşusuyla və hətta düşmən belə hörmət etdiyi düşməniylə salamlaşırdı.
– Ata, burda olduğunu bilirdim.
– Bəli, sən evdən çıxdıqdan bir az sonra gəldim. Bu, sizin üçün sınaqdırsa, bizim üçün də bayramdır.
– Bilirəm, ata, qələbəni qazanım, bu bayramı birlikdə qeyd edək.
Semiqon özünü nə qədər hazır hiss etsə də, çox həyəcanlı idi. Bunu hiss eləyən yaşlı Permon oğlunu sakitləşdirmək üçün dedi:
– Mən sənə inanıram, oğlum, anan sağ olsaydı, səninlə qürur duyardı.
Permonun səsində yumşaqlıq və hüzn hiss olundu. Bu, Semiqona həyəcanını basdırmağa kömək eləmişdi. O, bir az da atasına yaxınlaşaraq sanki ətrafdakı digər insanların onları eşitməməsi üçün sakit səslə dedi:
– Bu gün mən cənuba adi gənc olaraq gedib sabah sübh tezdən ovçu olaraq qayıdacam, ata, sənə söz verirəm.
Semiqon atasıyla sağollaşdıqdan həmən sonra Mironun səsi eşidildi. O, hər kəsi geriyə çəkilməyə və gələcək ovçuları öz yerlərinə keçməyə dəvət etdi. Kütlə geri çəkilərək dairəvi şəkil almağa başladı və cavan iştirakçılar öz yerlərinə, üzü cənuba dayanmağa başladılar. Semiqon sırada soldan üçüncü idi. Cəmi yeddi iştirakçı var idi bu fəsil. Bu, o deməkdir ki, Semiqon tam ortada dayanmışdı. Bu, çox əlverişsiz mövqe sayılırdı. Çünki iştirakçılar sınaqdan keçmək üçün cənubda, üzü Dirma şəhərinə doğru dörd vilron qaçmalı və qarşıdakı dağın tam zirvəsinə qalxıb digər tərəfə enməlidirlər. Qaydalara əsasən cəmi bir nəfər sınaqdan qalib ayrılacağı üçün bütün iştirakçılar bir-birlərinə hər cür maneə törədə bilərdilər. Bu, o deməkdir ki, Semiqon hər iki tərəfdən onun qalibiyyətinə çatmağa çətinlik yaradacaq rəqiblərlə əhatələnmişdi. Bu sınaqda qarlı havada dağın zirvəsinə qalxmaqdan başqa çətinlik isə hər iştirakçıya öz ağırlıqlarının yarısı qədər qaya parçası doldurulmuş yük verilməsidir. Ovçu onu dağın zirvəsində gözləyən onlardan daha yaşlı və daha təcrübəli ovçuya çatdırmalıdır. Bu qaydayla dağın zirvəsinə çatan ovçu birinci mərhələni keçmiş sayılır. İkinci mərhələdə isə dağın digər tərəfindəki Dirma şəhərinə qədər olan meşəlikdə qərb maralını tutub kəndə geri qayıtmaqdır. Qərb maralı nəinki cavan iştirakçılar üçün, hətta təcrübəli ovçular üçün də çətin ov sayılırdı. Ona görə sınaq bəzən bir neçə gün çəkə bilərdi.
Lakin bunların heç biri Semiqonu qorxutmur, əksinə, daha da ruh yüksəkliyi bağışlayırdı. Onun yanında kəndin cavanlarından olan və Semiqonun da dostluq etdiyi Hamzar dayanmışdı. Hamzar Semiqon qədər cüssəli və qüvvəli olmasa da, onun cəldliyindən şübhə etmək olmazdı. O, artıq ikinci fəsildir ki, ovçu olmağa çalışırdı. Bu, o deməkdir ki, Semiqon daha təcrübəsizdir bu sınaqda. Hamzar belinə qoyulan ağırlığı bir neçə dəfə yerində tullanaraq yoxladı və bir az önə əyilərək Semiqona tərəf çöndü. Sarışın saçları qarşıya əyildiyi üçün gözünün önünə töküldü və uzun, tülkü qulaqlarına bənzəyən qulaqları göründü. Hamzar, ümumiyyətlə, sarışın, arıq gənc olmağına baxmayaraq yaraşıqlı və bir o qədər də ağıllı oğlan idi. O, üzünü cənuba tutmuş Semiqona səsləndi:
– Məğlubiyyətə hazırsanmı, dostum?
Hamzar bunu nə qədər də rəqabət hissi qataraq desə də, dostluğun verdiyi zarafatyana hiss onun üzündə gülümsəməyə səbəb oldu. Semiqon ona tərəf çevrildi və eyni gülümsəmə ilə dedi:
– Sənə məğlub olsam, belimdəki daşları diri-diri udaram.
Cavabında isə eyni gülümsəməni aldı gənc Hamzardan.
Mironun “hazırlaşın!” deyə qışqırması hər iki dostu cənuba üz döndərməyə və növbəti göstərişi gözləməyə vadar etdi. Miron meydanın üzü cənuba olan küçəsinin çıxışındakı oyulmuş taxtadan gözətçi qülləsinə çıxdı. Gözlənilən göstəriş gəldi:
– Gələcəyin ovçuları! Uğur sizindir! Sınaq başladı!
Bu göstərişdən sonra bütün ovçular eyni anda yerindən tərpənərək cənuba aparan küçəyə yönəldilər. Ovçulardan biri qarla torpağın qarışığından yaranan palçıqda ilişərək yüngül axsadı, lakin yenidən dikələrək qaçmağa başladı. Ovçu axsamağa başlayanda, kütlədən bir qadın ayrıldı və az qala meydanın ortasına kimi gəldi. Amma sonra ovçunun dikəldiyini görüb heç nə olmamış kimi geri addım ataraq qayıtdı. Çox güman ki, ovçunun anası idi. Küçənin tam çıxışında kənd bitirdi. Gənclər daxmaları bir-bir ötərək küçəylə qaçırdılar. Ən öndə Hamzarın qaçmağına baxmayaraq, bir neçə addım geridə Semiqon və başqa bir gənc qaçırdı. Sonuncu daxmanı keçdikdən sonra bir neçə yüz addım küçə davam edir və sola burulurdu. Bu yol Dirmaya aparmağına baxmayaraq, dağın ətrafından fırlanırdı. Ovçular isə düz dağa dırmaşmalı idilər. Yol bitdikdə bütün ovçular torpağın üzərini örtən qarla addımlayır və artıq sürətləri zəifləyirdi. Qar örtüyü çox qalın olmasa da, ovçuları ləngidirdi.
Artıq ovçular dağa çatmış, qar örtülü qayalarla addımlayırdılar. Ən öndə Semiqon gedirdi. O, bir neçə saniyə öncə əliylə yapışıb dartdığı qayanın üzərinə ayağını qoyur və bu minvalla ara vermədən dırmaşırdı. Ona yaxın ən arxadakı ovçu isə əlini kəsmiş buzlu qayanın üzərində ləngiyirdi. Hamzar və digərləri isə daha aşağıda olduqları üçün görsənmirdilər. Semiqon bir anlıq başını yuxarı qaldırdıqda artıq çiskin buludları görürdü. Geri dönüb öz doğma kəndinə baxmaq istədi, lakin daha yüksəkdə olduğu üçün duman və güclənən külək əngəllər yaradırdı. Qalxan külək qayalardakı qarı qasırğa kimi bir qayadan digərinə sovururdu. Bu isə Semiqona kəndin sadəcə daxmalarını kölgə kimi görməyə imkan verirdi.
Qaranlıq düşmüşdü. Bir neçə qayadan sonra dağın zirvəsinə çatacaqdı Semiqon. Ürəyində nəyinsə üzüntüsü varıydı. Hamzara görə narahat olurdumu, yoxsa bu hava şəraiti onu sıxırdı, tam əmin deyildi. Sonuncu dəfə əlini atdıqda artıq qaya yerinə əlinin yumşaq qara dəydiyini hiss elədi. Yorğun olmağına baxmayaraq, gücünün əsas hissəsini ikinci mərhələyə saxlayan cavan ovçu özünə taqət verərək zirvəyə dırmaşdı. Çiskin buluddan heç nə görmək olmurdu. Bir neçə addım irəlidə sadəcə kölgə görsənirdi. Hər şey vahiməli görünsə də, kölgə yaxınlaşmağa başlayanda onun gənc iştirakçıları gözləyən təcrübəli ovçu olduğu aydın oldu. Onu görər-görməz Semiqon çiynindəki torbanı belinə və sinəsinə bağladığı düyünləri açdıqdan sonra yerə qoydu. Əl sıxışıb salamlaşdıqdan sonra Semiqon ikinci mərhələyə başlamağa icazə istədi. Təcrübəli ovçu Semiqona dincəlib nəfəs almağı tövsiyyə etdi. Lakin Semiqon nə dincəlmək, nə də dayanmaq fikrində idi. O, üzünü ovçuya tutub bir daha icazə istədi və cavabında razılıq aldıqdan sonra ovçunun yanındakı kom şəkildə yığılmış silahlara yaxınlaşdı. Özünə bir yay və qoyun dərisindən hazırlanmış, içi dolu oxla bir asqı götürdü. Axşam olduğu üçün qaranlıq ətrafı bürümüşdü. Dağın ətəyi ilə yavaş-yavaş enən Semiqon külək səngidiyi üçün Dirma şəhərinin işıqlarını görməyə başladı. Dirma Arçibaldın ən böyük şəhəri olmasa da, Semiqon üçün olduqca ecazkar görsənirdi. O, səyahət eləməyi sevirdi. Lakin ovçu olmadan kənddən sadəcə səyyar olaraq ayrıla bilərdi. Ticarət isə ümumiyyətlə, Semiqon üçün peşə sayılmırdı. O, düşünürdü ki, bir yerdən hər hansı əşyanı alıb, başqa bir yerdə daha baha satmaq qazanc gətirsə də, onun üçün hər hansı qabiliyyət tələb olunmurdu. Arçibaldda istənilən irqdən, istənilən qəbilədən səyyar ticarətçilər yaşayır. Deməli, bu peşəyə hər kəs yiyələnə bilərdi. Lakin ovçuluq məharət tələb edirdi. Ən azından Semiqon düşünürdü ki, bu sınağı keçsə, deməli, altı nəfər digər iştirakçıdan daha üstün və seçilmiş olacaq. Bu, onun üçün vacib amil olaraq qalırdı.
Semiqon meşəyə çatdıqda Dirma artıq sıx ağacların arxasında itmişdi. Qaranlıq tam düşmüşdü, lakin dağın şimalına nisbətən cənubu daha buludsuz olduğu üçün ay ətrafı az da olsa işıqlandırırdı. Vayzo kəndi, demək olar ki, bu işıqdan məhrum idi. Bunun səbəbini heç kəs bilmirdi, amma hamı bunun Qara dağların şər qüvvəsi ilə əlaqədar olduğuna əmin idi. Semiqon fikirləşmədən sanki neçə fəsildir hazırladığı məharətini azadlığa buraxaraq meşənin dərinliyinə tərəf irəliləməyə başladı. Ay işığının ağacların arasından saldığı kölgələrlə, demək olar, meşənin tam ortasına çatdı. Gövdələrinə əsasən ən iri ağaca dırmaşıb budaqların arxasında gizləndi. Semiqon bunu uzun fəsillərdir hər gün ağlında canlandırırdı. Nə qədər qüvvətli və cüssəli olsa da, bir qərb maralının arxasınca heç vaxt qaça bilməzdi. Ancaq belə onu tələyə salıb uzaqdan oxla yaralasaydı, sonra hansısa şansı ola bilərdi. O, bilirdi ki, fiziki güclü olmağı sadəcə ona digər ovçulardan meşəyə tez çatmağa kömək edəcək. Artıq uzun müddət keçməsinə baxmayaraq, meşədən sadəcə digər iştirakçıların səsi gəlirdi. Deməli, həm vaxtı azalır, həm də maralın gizlənə biləcəyi ərazi daralırdı. Sübh açılana qədər maralı tapa bilməsəydi, ola bilsin ki, sınaqdan da keçə bilməyəcəkdi. Çünki hava aydınlansa, onu ağacda gizlədən budaqlar da aydınlanacaq və artıq mübarizəsini başqa cürə aparmalı olacaqdı.
Semiqon ağacdan düşmək qərarına gəldi. Yayını və oxunu əlinə alıb belini söykədiyi budaqdan araladıqda boğuq səs eşitdi. Ani hərəkət etmədən səsə qulaq asmağa başladı və ona tərəf yaxınlaşan iki ovçunu qaranlıqda ayırd edə bildi. Hər iki ovçunu tanıyırdı, amma rəqabətli bir vəziyyətdə onların belə bir yerdə maralı ovlamağa çalışmaqları onu şübhələndirdi. Özünü biruzə vermədən dinləməyə davam etdi. Birinci və öndə gələn ovçu Semiqon olduğu ağacdan bir neçə addım aralıda dayandı və yerə oturaraq danışmağa başladı:
– Bu, necə ola bilər axı? Mən necə belə səhvə yol verə bilərəm?
– Bu, sənin günahın deyil, bura gələn hər kəs bilir ki, ovçu olmaq üçün ölümün caynağından keçməlidir. Sən sadəcə sənə lazım olanı əldə etmək istəyirsən.
– Düzdür! Amma indiyə kimi heç bir ovçu başqa ovçunu öldürməyə çalışmayıb!
Semiqon bunu eşitdikdə ürəyi az qalsın yerindən çıxacaqmış kimi atmağa başladı. Bir az dikəlib oxlardan birini yavaşca yaya keçirdi və özünə tərəf astaca dartıb peşmançılıq hissi ilə danışan ovçunu nişan aldı.
– Səni anan mənə tapşırıb! Meydanda az qalsın sınaq başlayanda yıxılacaqdın. Həmən an geri baxanda gördüm onun üzündəki qorxunu. Sən indi maralı tutmaq üçün əlindən gələni edirsən! Mənə sınaq lazım deyil və sənə kömək edəcəm, amma gərək sən bu baş verənləri heç kimə danışmayasan. Birinci dəfə deyil dağın bu tərəfində ovçu öləcək.
Bu danışıqların nə mənaya gəldiyini bilirdi Semiqon. Aşağıdakı peşman ovçu kəndin ən hörmətli və ən imkanlı ailəsinin tək oğludur. Deməli, yanındakı yaltaq isə onun ya anasından, ya atasından nə isə vəd alaraq sınağa qoşulub.
– Mən sadəcə istəmirdim o məndən öncə maralı tutsun! Mən ona görə oxu atdım! Düşünürdüm yanından keçər, Hamzar da maralı vura bilməz!
Sonuncu sözünü dedikdən sonra Semiqonun əli boşaldı. Mat qaldı eşitdikləri qarşısında. Lakin özünü cəmləyərək dartdığı oxu ayaq üstə duran ovçunun çiyninə atdı. Ox hədəfə dəyən an sivri ucu çiyinin arxa hissəsindən deşib ön hissədən çıxdı və ovçunun bədənində dayandı. Çiynini tutub yaranın verdiyi ağrını hiss eləməyə başlayanda qışqırmaq üçün ağzını açmışdı ki, yuxarıdan birbaşa önünə tullanan Semiqonu gördü. Semiqonun gözlərindən od püskürürdü. Ovçu nə isə izah eləməyə çalışırmış kimi qarşısındakı ayı boyda insana əlini uzadaraq dayanması üçün işarə elədi. Lakin bu, onu Semiqonun ağır zərbəsindən qurtarmadı. Yaralı ovçu bir neçə addım geriyə uçub dəydiyi ilk ağaca çırpılıb yerə uzandı. Semiqon eyni kin və nifrətlə geri dönüb yerdə oturan ikinci ovçuya baxdı. Ağzını açmamış yerdəki gənc gözündən yaş süzülərək mızıldanmağa başladı:
– Dayan, Semiqon, yalvarıram dayan…
– Hamzar hanı?!
Bu sual bütün meşədə, hətta Dirmada belə eşidildi. Yerdə oturan cavan qorxusundan iki dəfə udqundu və güclə dedi:
– Meşənin qərbindədir… O, sağdır, ölməyib… Kripsoya çıxan tərəfində… Yaraladım, bilmədim, istəmirdim belə olsun, mən sadə….
Şimal ovçuları insan irqinin mənsubları idi. Onlar Arçibaldın şimal və şimal-qərbində yerləşən yerli əhali arasından seçilirdilər. Hər fəsil bu ərazilərdə yerləşən kəndlərdə baş tutan sınaqdan uğurla keçən döyüşçülər bu ada layiq görülürdü. Əvvəllər bu cür ovçular yaşayış məntəqələrinin müdafiəsi və gündəlik işlərlə məşğul olurdular. Yüksək icmada insan irqinə söz haqqı verilmədikdən sonra şimal ovçuları döyüşçü təbəqəyə çevrildi. Onların çoxu Arçibaldın digər irqlərinə qarşı çıxan Folian adlı insana qoşudular. Folin və yandaşları məğlub olsa da, şimal ovçuları döyüşçü təbəqə olaraq da qaldı. Vaxt keçdikcə onlar detron sıralarında xidmət göstərməyə başladılar.
Bartun
Otağın pəncərəsi gecədən açıq qalmışdı. Səhərin sərin mehi içəri dolmuş, dört divarla bağlı məkana gül qoxulu çəmənlik ətri yaymışdı. Neyla gecəni çox rahat yatmışdı, buna görə də gümrah ayılmışdı yuxudan. Hər səhər olduğu kimi bugün də şərqi Arçibalddan gətizdirdiyi çiçəklərlə çay içmək üçün ayağa qalxmışdı artıq. Üzərində döyüş libasının altından geyindiyi dəri paltar vardı. Dəri paltarı Neylanın incə bədəninə daha da ecazkarlıq bəxş edirdi. O, yan otağa keçərək uzun fəsillər əvvəl atasının cənub yürüşlərindən gətirdiyi aynanın qabağında dayanıb özünü süzdü bir müddət. Belinə qədər uzanan uzun, çəhrayı saçlarını yığıb arxadan bağladı. Bədənini tərpətmədən üzünü aynaya daha yaxın tutdu. Əllərini düz, nazik qaşlarının üzərində gəzdirdi. Yatdığı şirin yuxudan ayıldığı üçün yanaqları ağappaq, dodaqları isə həmən qar bəyazının içində parlayan al qırmızı kəpənəyə oxşayardı. Geri dönərək çiçək çayını dəmlədikdən sonra əlindəki saxsı fincan ilə pəncərəyə yaxınlaşdı. Bartun bu gün daha gözəl idi sanki. Şəhərin şərqindəki Enşi çayının təmiz havası daş yollarla örtülmüş küçələrdə hiss olunurdu. Neylanın evinin qarşısındakı çörəkxana artıq işinə çoxdan başlamışdı. Hətta iki detron səhər yeməyi üçün çörəkçinin qarşısında növbə gözləyirdi. Neyla çayını içdikdən sonra yuyunub döyüş libasını geyindi. Çöl qapısını açıb Bartunun gözəl havasını bir daha ciyərlərinə çəkdi. Çörəkxananın qarşısındakı detronlardan biri geri dönərək Neylanı görər-görməz əllərini bədənlərinin qarşısına gətirərək çarpaz şəkildə detron salamı verdi. Detronlar Arçibaldın müdafiə sistemindəki ən alt ordu xidmətçiləri sayılırdılar. Onlar sadə kəndlilərdən, ovçulardan, səyyarlardan vəzifəli olsalar da, döyüşçülər arasında ən aşağı rütbə idi detron. Neyla isə cənub döyüşçüsü idi. Cənub döyüşçüləri də nə vaxtsa detron olublar, lakin göstərdiyi xidmət və cənub yürüşlərində iştirak etdikləri üçün onlara bu rütbə layiq görülüb. Cənub döyüşçülərinin əksəriyyəti artıq yaşamırdılar, Neyla isə onlardan tək-tük qalan döyüşçülərdən idi. Ümumiyyətlə, artıq cənuba yürüşlər uzun fəsillərdir dayandığı üçün bu rütbə heç kəsə verilmirdi. Yerdə qalan döyüşçülərin çox hissəsi isə cənubdan ağır yaralı qayıtdıqları üçün müəyyən vaxtdan sonra həyatlarını itirmişdilər. Neylanın atası da sonuncu getdiyi yürüşdən yaralı qayıtmış və bir fəsil belə tamam olmamış həyatını itirmişdi. Artıq Neyla kimi döyüşçüləri hər şəhərdə bir və ya bir neçə yerdə, şəhərin müdafiəsindəki rəhbərlər sırasında görmək olur sadəcə. Bartun isə Arçibaldın cənub və şərq sərhədlərini qoruyan şəhər olduğu üçün Neyla, demək olar ki, bir neçə fəsildir burdadır artıq. Yüksək icmadan hər hansı əmr gələnə kimi də burda olacaq.
Neyla detron salamına qarşı başını yelləyərək:
– Uğurlu sabahlar, – deyərək kifayətləndi. Artıq ağır addımlarla cənub qapılarına doğru irəliləməyə başladı. Bartun Dirmaya nisbətən böyük şəhər idi. Lakin burda ən çox səyyar ticarətçilər olurdu. Yerli əhali isə ancaq orduda xidmət göstərirdi. Bəzi məişət işlərindən əlavə şəhərdə başqa hər hansı məşğuliyyət tapmaq mümkün deyildi. Nə əkinçilərə rast gəlmək olurdu, nə də hər hansı uşağa. Şəhərdə hər cür irqdən və qəbilədən varlıqlar küçədə o yana-bu yana ticarətlə məşğul olurdular. Bartun da insan ticarətçiyə az rast gəlinirdi. Uzun fəsillər əvvəl cənubdan gələn varlıqlar Bartun və ətraf bütün kəndlərdəki insanlara hücum çəkmiş, demək olar, sağ insan qoymamışdılar. Sağ qalanlar isə orta Arçibalda, Barkova və ətraf kəndlərə qaçmışdılar. Həmən dövrlər geridə qalsa da, insanların yaşadığı qorxular onlara bura yenidən qayıtmağa imkan vermir. Şəhərdə eldin ticarətçilər ən çox gözə çarpırdı. Onları digər irqlərdən fərqləndirən önə çıxan uzun sifətləri və demək olar ki, yerə çatan əlləridir. Boyları insan boyları ilə eyni olsa da, bu fərqli bədən quruluşuna görə onları insanlardan ayırd etmək çox da yorucu olmur.
Neyla artıq cənub qapılarına çatmışdı. Onu kabil irqindən olan iki detron qarşıladı. Kabil irqi Arçibaldın ən qədim və ən ibtidai irqi sayılır. Onlar insanlara bənzəsələr də, fiziki cəhətdən inanılmaz gücə malikdirlər. Bir kabil fərdinin gücünü bəzən üç insan gücünə bərabər tuturlar. İbtidai irq olmaqlarının səbəbi isə meşələrdə və mağaralarda yaşamağı üstün tutmaqlarıdır. Ümumiyyətlə, divar və ya taxta evlərdə yaşayan bir kabil belə yoxdur. Detron dəstələrində xidmət göstərən kabillər belə gecəni açıq havada yatmağa üstünlük verirlər. Neyla detronlara çatarkən eyni detron salamı ilə qarşılandı. Qapıların sağ və sol hissələrində hər on beş addımdan bir daşdan gözətçi qüllələri inşa edilmişdi. Hər qüllədə gündüz bir, gecə iki detron cənubu həmişə nəzarətdə saxlayırdılar. Neyla ona ən yaxın sağ qülləyə taxta pilləkənlərlə çıxdı. Cənuba, bütün Arçibaldın “Cənub Boşluğu” adlandırdığı əraziyə baxdı. Bir anlıq gənc və gözəl döyüşçü bu ərazilərin nə qədər canlar aldığını fikirləşdi. Bu qədər döyüşlər görsə də bu torpaqlar, hələ heç kəs və heç bir irq cənub boşluğunun hansı sirləri gizlətdiyini bilmirdi. Hətta bəzən bu qədər ordunun bu əraziləri niyə və nədən qoruduğunu da bilmirdi Neyla. Uzun fəsillər əvvəl “Qara qüvvələrin” başçısı, hal-hazırda adının qadağa olunduğu bir insanla mübarizə aparırdı Arçibald. Lakin hər kəs bilir ki, qara qüvvələr məğlub oldu və qalan tərəfdarları da aclıqdan cənub boşluğunda tələf oldular. Amma yenə də Yüksək İcma bu sərhədlərdə nədənsə ehtiyat edirlər.
Neyla arxasındakı rutin şəhər səs-küyü ilə qarşısındakı cənub boşluğunun ölüm səssizliyi arasında incə bir xətdə, gözətçi qülləsində gününü necə keçirəcəyi barəsində fikirləşirdi. Sakit bir gün planlaşdırırdı. Ya şəhərin şimalındakı yeni detronlarla görüş keçirdəcək, ya da elə cənub qapılarında gəzəcəkdi. Bu fikirlərin içərisində cənuba zillənən cavan qız onu aşağıdan səsləyən insan detronu ikinci dəfədən eşitdi. Geriyə dönüb belindən azacıq aşağıda sallanan xəncərindən tutaraq şəhərin enli küçəsinə baxdı. Onu çağıran orta boylu detron idi. Detron münasib vəziyyətdə olmadığı üçün birinci salamlaşmaq istəmədi, lakin sonra Neylanın sərt baxışları altında detron salamı verərək dedi:
– Cənub döyüşçüsü, sizi şəhər başçısı çağırır.
Neyla başıyla təsdiq edərək aşağı endi və cənub qapılarını geridə qoyaraq şəhər mərkəzinə ağır addımlarla irəliləməyə başladı. İnsan detron isə onun tam arxasında bir az sağ tərəfdə eyni sürətlə davam edirdi. Başçının evi onun həm də iqamətgahı sayılırdı və şəhər məsələləri ilə bağlı hamı ora müraciət edirdi. İqamətgah detron evinin yanında yerləşirdi. Bu, həm təhlükəsizlik baxımdan, həm də hər hansı əmr olarsa, dərhal icra olunması üçün belə inşa olunmuşdu. Neyla iqamətgaha irəliləyərkən şəhərin mehmanxanasının qarşısında dayandı. Onu mehmanxanın qarşısında duran varlıqlar cəlb etdi. Hansı irqə aid olduqlarını təyin etmək olmurdu. Neylanı ən çox narahat edən bu olmaqla yanaşı, onların öz aralarında danışdığı dil idi. Cavan döyüşçü Arçibaldın, demək olar, bütün dillərini bilirdi, amma bu üç varlığın danışıqları ona tanış gəlmirdi. Onlar həm də qəribə geyimləri ilə də diqqəti cəlb edirdilər. Qarşısını düz uzun xətt kəsən qara libasın ayaqları yerə dəyir, varlıqların üz hissəsində isə gözlərindən başqa heç nə görsənmirdi. Çəhrayı başlıq üz hissələrini tam örtsə də, libasları kimi qara saçları səliqəli şəkildə arxaya tökülmüşdü hər üç qəribə varlıqda.
Neyla özündən asılı olmayaraq dayanıb sanki illərdir görmədiyi yoldaşlarına baxırdı. Onu yanına yaxınlaşan detronun səsi özünə gətirdi.
– Döyüşçü, siz yaxşısız?
Sanki yuxudan ayılan döyüşçü detrona tərəf dönərək:
– Mən özüm başçının yanına gedərəm, müşahidəçiyə ehtiyacım yoxdur. Sən ordakı, – əlini mehmanxananın qarşısındakı varlıqlara uzatdı, – varlıqların kim olduğunu öyrən. Burda nə edirlər və kimdirlər? Yerli əhalidən olmadıqları açıq-aydın bilinir. Lazım olsa, mehmanxana işçilərini də sorğula, bildirərsən ki, mənim göstərişimlə soruşursan.
İnsan detron özlərinə xas salamlamayla əmri təsdiq etdi və mehmanxanaya yönəldi. Neyla isə gözünü varlıqlardan ayıraraq yoluna davam etdi.
Şəhərin küçələri iqamətgaha tərəf daha da genişlənir, ətraf evlər daha da gözəlləşirdi. Sanki şəhərin inşasına mərkəzdən, başçının iqamətgahından başlanıb və getdikcə ətraflara doğru daha həvəssiz inşa edilmişdi. Halbuki, Bartun şəhərinin əsası cənub qapılarının və bir neçə qüllənin inşası ilə başlamışdı. Daş evlərin birini də keçdikdən sonra Neyla artıq başçının evini görəcəkdi. Lakin bu hündür binaların arxasında detron evi və iqamətgah tərəfdən təşviş səs-küyü eşidilirdi. Neyla addımlarını daha cəld ataraq, demək olar, narahatlıqla özünü küçənin başına çatdırdı. Gördüyü mənzərə və xaos onu bir az çaşdırdı. İqamətgahın qarşısında iyirmiyə yaxın detron evinin çıxışında və küçələrdə bir o qədər də detron döyüşçüləri nəyisə müzakirə edirdilər. Neylanın onlara necə yaxınlaşdığını belə hiss eləmədilər. Cənub döyüşçüsü onlara çataraq ucadan qışqırdı:
– Nə baş verir burda?!
Bütün döyüşçülər eyni anda çaşqınlıqla geri dönsə də, Neylanı gördükdə hamısı, demək olar, eyni anda detron salamı verdi. Salamlama əsnasında əllərini önlərində çarpaz tutarkən çıxan səs ağır gurultu səsi çıxardaraq bütün Bartuna dərin səssizlik çökdürdü. Bütün döyüşçülər geri çəkilərək Neylanın iqamətgaha keçməsi üçün koridor yaradanda aralarından daha təcrübəli kabil detron irəli çıxaraq izahat verməyə çalışdı.
– Bizi bağışlayın, hər kəs təlaşlıdır. Yaxşısı budur, siz içəri keçin, başçı sizə vəziyyəti izah eləsin.
Neyla heç nə demədən içəri keçmək üçün addımlayanda daş divarlar arasındakı taxta çərçivəli pəncərədə ona baxan başçı Hetranı gördü. Hetra cənuba yürüşlərdə iştirak etsə də, ona cənub döyüşçüsü titulu verilməmişdi. Çünki o, bu yürüşlərdə sadəcə təbib kimi iştirak etmiş, yaralıların şəfası və şəhərə daşınması ilə mükəlləf olmuşdu. Amma buna baxmayaraq, o, əzəldən şəhərin idarə heyyətində yer aldığı üçün ondan təcrübəli başçı tapmaq olmazdı. Bartunun əsl keşikçisi qoca Hetra idi. Ötən fəsillər onun üzündə qırışlar yaratsa da, belini bükməmiş, əksinə, şəhəri üçün daha da əzmkar olmağı öyrətmişdi. Saçına ağ düşmüşdü, lakin hər kəs ümid edirdi ki, hələ uzun illər Bartunun yıxılmaz dirəyi olaraq qalacaq Hetra. Neyla da ona rəğbət bəsləyirdi. Atasının ölümünü görmüş bu yaşlı başçı həmişə Neylanın qayğısına qalmış, ona atasızlıq hissini az da olsa, unutdurmuşdu. Amma bugün nə isə düz getmirdi Hetra üçün, onun gözlərində narahatlıq hiss olunurdu. Neyla bunu ona yuxarıdan baxan Hetranın üzündəki ciddilikdən başa düşürdü. Cənub döyüşçüsü artıq bir neçə saniyə sonra onun yanında idi.
– Salam, Hetra. Nə baş verir? Aşağıdakı həngamə cənub qapılarından eşidilir.
– Keç, əyləş, qızım. – Hetra əli ilə öz oturacağının qarşısındakı dəri oturacağı göstərdi.
– Səni bu qədər narahat görməmişdim uzun müddətdir.
– Bu gün çapar gəldi Barkovadan, Yüksək icmadan xəbər gətirdi.
Neyla cavab vermədən sadəcə dəri oturacaqda əyləşdi və diqqətlə dinləməyə davam elədi. Hetra isə köksünü ötürərək davam etdi:
– Dirmanın şimalında, Qara dağlara aparan yolda ovçu kəndi yerləşir. Adı Vayzodur. Qara dağlardakı Barkovanın kəşfiyyat dəstələrindən biri bildirib ki, ora hücum hazırlanır.
– Necə yəni hücum?
– Məsələ elə burasındadır…
– Yoxsa qərbdə yenidən quldur dəstələri peyda olub?
– Xeyr, Neyla, bu dəfə məsələ daha ciddidir.
Hetra sanki bir yerdə dayana bilmirdi. Otağın bir küncünə keçir aramla danışır, yenidən digər küncünə qayıdaraq narahatlıq keçirirdi. Əllərini ağ düşmüş saçına apararaq davam etdi:
