
Полная версия:
Рыцар Янка і каралеўна Мілана. Таямнічае каралеўства
– Зразумела, чаму вашага Волха ніхто не можа адужаць.
– Калі вы думаеце, што гэта ўсе істоты, якія яму прыслугоўваюць…
– Што, яшчэ ёсць нехта?
– З найбуйнейшых гэта Цмок.
– І яны тут існуюць?
– Насамрэч яны не такія і злосныя, хоць і з рознымі характарамі сустракаюцца. Але чаму гэты Цмок выступае на баку Волха, ніхто не ведае. Звычайна цмокі нікому не падпарадкоўваюцца. Пэўна, у Волха нешта ёсць, што змушае таго слугаваць яму.
– Ведаць бы што.
– О, тады гэта надта падважыла б магутнасць ведзьмака.
– Скажыце, пане Вуж, – звярнулася з павагай да змяі Мілана, – няўжо ва ўсім каралеўстве Сварга няма ніводнага мудраца, у якога можна было б атрымаць адказы на тое, як можна даць рады чарадзею і даведацца пра Цмокавы сакрэты. Хоць нехта ведае гэтыя таямніцы?
– Мудраца?.. Зрэшты, ёсць у нас адзін такі мудры Пугач.
– Гэта ўжо цікава.
– Але… Не любіць ён ні з кім размаўляць.
– А што так?
– Замкнёны ён, як пустэльнік. Разумееце?
– Занадта разумны, каб весці размовы з простымі людзьмі?
– Так, – зразумеў жарт Вуж. – Нешта накшталт таго. З людзьмі не любіць размаўляць, ды і ні з кім наагул. Ведае, калі не ўсё, дык дужа багата, а вось гутарыць пра тое ні з кім не мае ахвоты.
– А мо не так спрабавалі завесці з ім гаворку? – запыталася Мілана.
– У сэнсе? – не зразумеў Вуж.
– Можа, усе прыходзілі да яго толькі з пытаннямі, як да бяздушнага даведніка? А ён жадае, каб да яго прыйшлі проста шчыра паразмаўляць, як да цікавага сябра і суразмоўцы.
– Авохці мне! – здзівіўся Вуж такому нечаканаму падыходу. – А ведаеце, мажліва, вы і маеце рацыю. Усе прыходзілі да яго адно таму, што ім усім было нешта трэба, але ніхто не прыходзіў да яго проста на госці, па-сяброўску. Паспрабуйце, а раптам з вамі ён падзеліцца сваімі ведамі…
– А як жа нам трапіць да яго?
– Я завяду вас, калі жадаеце, – зычліва прапанаваў Вуж.
– О, як гэта велікадушна з вашага боку, – усцешыліся Мілана з Янкам. – Мы будзем вельмі ўдзячныя.
– Ну што вы, – збянтэжыўся Вуж. – Калі ў вас нешта атрымаецца, гэта нам самім на карысць.

Падарожжа да мудрага Пугача. Каралеўскі замак
Вуж іх адразу папярэдзіў, што падарожжа будзе доўгім і цяжкім. Але ў той самы час яно абяцала быць і цікавым. Шлях пралягаў непадалёк каралеўскага замка, які Янку і Мілане надта карцела пабачыць. І яны паставіліся да гэтага падарожжа, як да вясёлай прыгоды, а не як да нечага цяжкага і небяспечнага.
Дзеці апошні раз зірнулі на дуб, праз які тут апынуліся, агледзелі наваколле, спрабуючы яго запомніць. І рушылі ў дарогу.
Вуж, нягледзячы на свае памеры, досыць спрытна плазаваў, і Янка з Міланай за ім ледзь паспявалі. Дуб заставаўся ўсё далей і далей, а неўзабаве і лес пачаў радчэць. Урэшце ён скончыўся, і кампанія апынулася на ўскрайку. Перад вачыма дзяцей паўстаў неаглядны абшар палёў сярод невысокіх узгоркаў. І бясконцы-бясконцы далягляд. І дзесьці амаль на даляглядзе ўзвышаўся Каралеўскі замак. Які ж ён быў вялізны! А таксама па-свойму прыгожы і непараўнальны з іншымі. Ад яго так і веяла моцай і веліччу. Страшна было падумаць, што ўсё гэтае хараство належыць ліхому чарадзею, якога язык не паварочваўся назваць каралём.
– Нішто сабе! Які ж ён прыгожы! – у адзін голас захоплена прамовілі брат з сястрой.
– Так, – пагадзіўся Вуж. – А быў бы прыгажэйшы, каб не ўсе гэтыя пачвары, якія цяпер у ім балююць на чале з Волхам.
Янка прыгледзеўся болей уважна і пабачыў, што недзе непадалёк замка, у полі, шмат людзей нечым займаюцца.
– А што гэта там робяць? – запытаўся ён.
– А, гэта? – угледзеўся Вуж. – Гэта, хутчэй за ўсё, зняволеныя апрацоўваюць палеткі нашага караля, так бы мовіць.
– Зняволеныя?
– Так. Вунь бачыце, наўзбоч замка яшчэ адна такая спаруда, таксама замак, толькі меншы. Досыць далёка ад каралеўскага, але ж абрысы разгледзець можна. Гэта вязніца, – цяжка ўздыхнуў Вуж.
– Вязніца? Такая вялікая?
– Так, на жаль. За колішнім каралём столькі зняволеных не было, ды і вязніца знаходзілася ў іншым месцы, значна меншая. Сядзелі там сапраўды вінаватыя.
– А цяпер?
– Цяпер у вязніцу можна трапіць нават за тое, што кепскае сказаў пра новага караля ці яшчэ нешта такога кшталту.
– Як жа вы тут жывяце, калі нават нельга тое, што думаеш, казаць? – здзівіліся Янка і Мілана ад такога дзікунства.
– Так, вельмі цяжка цяпер стала.
– Ды няўжо няма ў вас рыцараў, якія б маглі адужаць гэтага злоснага караля?..
– Рыцары? Ха! Вядома ж, ёсць!
– Дык дзе ж яны?
– Дзе-дзе?! Вунь там яны і ёсць, – кіўнуў Вуж у бок вязніцы. – У турме, у самых жорсткіх варунках. Волх усё робіць, каб зламаць іх дух. Каго з іх вынішчыў, а каго не, дык робіць усё, каб яны зайздросцілі тым, хто загінуў.
– Ну і парадкі тут у вас.
– Яшчэ тыя, – ізноў цяжка выдыхнуў Вуж.
– А няўжо яны не могуць учыніць бунт ды вызваліцца з-за кратаў?
– Ды не ўсё так проста. Іх адмыслова пасадзілі ў розныя камеры, каб не мець магчымасці размаўляць міжсобку. Апрача ваўкалакаў і іншых пачвар, іх пільнуе і Цмок. Таму ўцячы адтуль да смерці падобна.
– Ну не ведаю, што лепей: памерці вольным ці жыць пад прыгнётам?
– На жаль, дух жыхароў нашага некалі славутага каралеўства амаль зламаны. Усе супраць новага караля, але ў іх не стае духу, каб сабрацца разам, даць адпор яму ды ягоным пачварам і ўрэшце зрынуць яго. Магчыма, няма таго, хто аб’яднаў бы ўсіх ды павёў на змаганне пад сваім камандаваннем. А пакуль усе запалоханыя, моўчкі сядзяць па закутках.
– А хто асноўныя яго паслугачы?
– Не ведаю. Але… Вунь бачыце ў полі зняволеных? Прыглядзьцеся. Наўзбоч іх такія адметныя буйныя чорныя фігуры.
– Так, бачу, – прамовіў Янка.
– Гэта яго верныя ваўкалакі. Адзін такі можа раскідаць адразу з дзясятак звычайных людзей.
– Сапраўды, з такім сам-насам не дасі рады.
– Ха! Не тое слова.
– Яны не толькі моцныя. Яшчэ і хуткія, і спрытныя. Таму гэтыя зняволеныя, што працуюць на палетках, нават і не спрабуюць уцячы. Гэта проста бессэнсоўна.
– Гэх, каб ведаць, чым, – махнуў рукой раззлаваны такой несправядлівасцю Янка, – з радасцю дапамог бы.
– Мы дапамаглі б, – выправіла яго сястра, – мы!
– Дзякуй і на добрым слове, ужо прыемна, – лагодна ўсміхнуўся Вуж.
Яны яшчэ крыху пастаялі, са шкадаваннем і абуранасцю назіраючы за працай зняволеных жыхароў каралеўства, пакуль Вуж не нагадаў:
– Ну што, хадзем да Пугача?
– Так! – рашуча выказаўся Янка, якога пачалі захлістваць эмоцыі. – Цяпер я дакладна адчуваю, што трэба да яго ісці.
– Не паспрачаешся. Тады рушым у дарогу! А шлях некароткі, Пугач далёка забраўся ад усіх.
– А што так?
– Ды хто ж яго ведае. Можа, каб не назалялі. Я ж казаў, не дужа ён ахвочы да размоў.
– Зразумела.
– Толькі крочым пакуль узлескам. Хавайцеся крыху за дрэвамі, каб вас гэтыя вартаўнікі не пабачылі. Бо ад іх уцячы амаль немагчыма.
– Дзякуй за параду. Не хацелася б адразу трапіць да іх, так і не пабачыўшы вашага каралеўства.
Яны крочылі сцярожка, хаваючыся за стаўбурамі дрэў, імкнучыся ісці ціха, неўпрыцям, каб ніводная галінка не трэснула пад нагамі. І ўсцяж яны паглядалі на поле, пільнуючыся, каб ваўкалакі іх не заўважылі.
Праточвацца праз лес было нялёгка. На ўскрайку ён быў вельмі зарослы, багаты на разгалістыя дрэвы з густымі хмызнякамі. Хмызнякі штораз даводзілася абыходзіць, і гэта забірала не толькі моц, але і час. Не хацелася б трапіць да Пугача ў цемры. Тут і так было досыць страшна, а прабірацца скрозь начны цёмны лес ніхто не марыў. Ды і затрымлівацца ў гэтым каралеўстве непажадана. Што падумаюць іх бацькі? Да цемры варта б вярнуцца дадому.
Урэшце небяспечныя палеткі засталіся далёка за спінай, лес скончыўся, і непадалёк паўстала невялікая вёска.
– Ну ўсё, – наказаў Вуж, – далей ісці пакуль не раю. Трэба тут пачакаць.
– Чаму? – не зразумелі яго падарожнікі.
– А вы зірніце на сябе.
Брат з сястрой перазірнуліся.
– За вярсту відаць, што вы нетутэйшыя і да таго ж не звычайныя вандроўнікі.
– А-а-а, – зразумелі яны, што мае на ўвазе Вуж. – І што вы прапануеце?
– У гэтай вёсцы жыве мой стары сябра. Я завітаю да яго, можа, атрымаецца нешта ўзяць вам з адзежы, каб вы не так прыцягвалі да сябе ўвагу. Лепей, калі прыпадобніцеся да тутэйшых. Вельмі ж вылучаецеся ўва ўсіх гэтых даспехах і каралеўскіх строях.
– Так, маеце рацыю. Няварта прыцягваць да сябе ўвагу.
– Я паспрабую як мага хутчэй, а вы схавайцеся, каб вас ніхто не пабачыў.
– Добра, мы стоімся і паспрабуем быць не заўважнымі.
І Вуж, спрытна выгінаючыся, хутка папоўз да хаты свайго знаёмага. А Янка з Міланай схаваліся за разгалістым хмызняком і, прысеўшы, пачалі разглядаць вёску.
Яна выглядала як сапраўднае сяло: драўляныя хаты, падворкі з курамі ды каровамі. Але ўсё ж яна нечым рознілася ад іх роднай вёскі, нагадвала сярэднявечную…
Толькі некаторыя хаты былі з каменнымі падмуркамі. Пэўна, яны належалі заможным жыхарам, бо выглядалі досыць багата, мелі вялікія падворкі. Асноўная ж частка складалася са звычайных зрубаў, многія былі з саламяным дахам. Складалася ўражанне, што ў гэтай мясцовасці лютых і марозных зім не бывае, бо ў такіх халупах людзі папросту не вытрымалі б маразоў.
Неўзабаве недзе ззаду пачулася храбусценне галіны. Было чуваць, як нешта хутка набліжаецца. Дзеці адсунуліся амаль у глыб хмызняку і азірнуліся. Нейкі сабака, магчыма, бадзяжны, высалапіўшы язык, бег у іх бок. Але, на шчасце, ён пабег далей да вёскі, не звярнуўшы на іх аніякай увагі.
– Фу-ух, – уздыхнула, спалоханая Мілана. – Так і завалу сэрца можна атрымаць.
– Ага, – пагадзіўся з ёй братка, – я сам спужаўся.
І яны, усміхнуўшыся адно аднаму, павярнулі ў бок вёскі і працягнулі чакаць Вужа.
Мінула яшчэ колькі часу. Дзеці пабачылі, як нейкі мужчына з ладным скруткам набліжаецца да іх, а побач паўзе Вуж.
Дайшоўшы да ўскрайку вёскі, незнаёмец прыпыніўся і агледзеўся. Напэўна, правяраў, бачыць яго хто-небудзь ці не. Пераканаўшыся, што яго не заўважылі, ён рушыў далей ужо значна хутчэй.
Незнаёмы з Вужом наблізіліся да хмызняку, спыніліся каля Янкі і Міланы.
– О, рады вітаць у нашых землях, юная каралеўна і высакародны рыцар, – прамовіў незнаёмец.
– Дзякуй, шаноўны, але мы не… – нешта захацеў адказаць ці патлумачыць Янка, ды Мілана неўпрыцям пхнула яго ў бок.
– Мы так удзячныя за вашы прывітанні і пашану, – дагаварыла замест брата дзяўчына.
– Мне Вуж апавёў, што вы жадаеце застацца незаўважанымі. Я тут сабраў некаторыя рэчы. Спадзяюся, яны вам нададуцца. А яшчэ прыхапіў крыху ежы і пітва. Як я разумею, вы доўгі час былі ў дарозе і, напэўна, згаладаліся.
– О, як тое дарэчы. Гэта так з вашага боку… – хацеў падзякаваць Янка за адзежу і за пачастунак, але незнаёмец яго перапыніў.
– Ды што вы, што вы, не варта падзяк. Для мяне вялікі гонар дапамагчы вам.
– Але ўсё адно шчыры вам дзякуй. Ваша дапамога нам цяпер дарэчы.
Незнаёмец схіліў галаву.
Юныя падарожнікі развязалі вузельчык і разгарнулі скрутак. Адразу смачна запахла едзівам. Дзеці ўдыхнулі, але пакуль адклалі харчы ў бок. Іх болей цікавіла прынесеная адзежа, ад якой залежала іх небяспека. Хто ведае, каго яны яшчэ тут сустрэнуць? І быць падобнымі да мясцовых жыхароў было вельмі істотна, бо адрознівацца – значыць, звяртаць на сябе ўвагу.
У скрутку дзеці знайшлі ёмістую торбу, некалькі простых кашуляў з бавоўны і – найгалоўнейшае – плашчы-накідкі. Тое, што трэба.
Мілана з Янкам хуценька пераапрануліся, а свае строі паклалі ў торбу. Дыядэму дзяўчына ахайна загарнула ды схавала на дно, каб яе ніхто не пабачыў.
Вуж агледзеў іх з ног да галавы і задаволена прамовіў:
– Во! Іншы выгляд. Цяпер вас ужо ніхто не пазнае і не зверне ўвагі. Цяпер варта падмацавацца, а тады можна і рушыць у дарогу.
– Вы чытаеце нашы думкі, – усміхнуўся Янка. – Я ад усіх гэтых прыгодаў і свежага паветра ўжо галодны, як воўк.
– Ну, гэта яшчэ не так страшна, – падбадзёрыў мужчына. – Абы не як ваўкалак. Вось гэтыя пачвары сапраўды ненажэрныя.
– Што вы, ратуй, Божа! – адмахнуўся Янка. – Бачылі мы ўжо гэтых драпежнікаў. Не найлепшыя ўражанні.
– Так, няма нам ратунку ад паслугачоў новага караля. Ай, ды і які ён кароль, – з непавагай да ўладара адмахнуўся мужчына. – Лічы, сам сябе і абвясціў ды пасадзіў на сталец. Мінулі часы добрых і высакародных каралёў. І, на жаль, канца-краю гэтаму не відаць, – падагульніў ён засмучана.
– Не адчайвайцеся, – паспрабавала падняць яго дух Мілана. – Трэба верыць у лепшае. Дабро заўжды ўрэшце перамагае ды святкуе.
– Вашы б словы, юная каралеўна… – уздыхнуў ён. – У глыбіні душы я таксама ў гэта веру. Не можа ж так быць, каб увесь час ліха кіравала. Павінен жа і яму некалі прыйсці канец?! Павінен жа нехта яго спыніць і пакараць?! Так, высакародны рыцар? – звярнуўся мужчына да Янкі.
– Бясспрэчна. Справядлівасць заўсёды перамагае, бо сіла ў праўдзе! – цвёрда і рашуча выгукнуў Янка.
У ім ужо віравала нянавісць да гэтага злоснага караля-самазванца, расло жаданне расправіцца з гэтым прыгнятальнікам.
– Чую голас і словы сапраўднага рыцара, – захапіўся такім адказам мужчына. – Вам бы яшчэ гэтай рашучасці перадаць нашым жыхарам і вярнуць яе нашым зняволеным рыцарам – ніякі злы вядзьмак нам бы не быў страшны. Наадварот, усе яго падлізнікі і паслугачы ў страху разбегліся б.
– Паверце, каб я мог, зрабіў бы ўсё, што ў маёй моцы, каб зрынуць ды пакараць яго.
– Веру, высакародны рыцар, шчыра веру, – ад усяго сэрца прамовіў мужчына. – Ну што ж, – працягнуў ён пасля невялікай паўзы, – разумею, што ў вас яшчэ шмат сур’ёзных планаў, не магу вас затрымліваць.
– Што вы! – усміхнулася Мілана.
– Насамрэч у мяне багата спраў. Маю ж працу ніхто за мяне не зробіць. Прашу прабачэння, – схіліў ізноў галаву незнаёмец, – але змушаны вас пакінуць. Не хачу лішніх пытанняў.
– Трэба – значыцца, трэба, – з разуменнем адказаў Янка. – Яшчэ раз шчыры дзякуй за вашую шчодрую паслугу.
– Як яшчэ чым змагу вам дапамагчы, звяртайцеся. Бывайце.
– Усяго вам найлепшага, да пабачэння, – ветліва развіталіся з ім Янка з Міланай.
І незнаёмец хуценька заспяшаўся дадому.
– Падумаць толькі, – выказалася Мілана, – якія шчырыя і зычлівая людзі тут жывуць.
– Гэта насамрэч так, – азваўся Вуж. – Жыхары нашага каралеўства вельмі добрыя. Але яны дужа запалоханыя за апошнія гады, усяго пільнуюцца. Таму, як заўважыце косыя позіркі ў свой бок, не перажывайце. Хутчэй за ўсё, гэтыя людзі ці істоты проста вас перасцерагаюцца. Адно таму і глядзяць на вас недаверліва.
Добра пад’еўшы, яны прыбраліся і рушылі ізноў у дарогу праз вёску, ля якой спыніліся. Сяло прыкметна рознілася ад тых, што яны бачылі. Рознілася не толькі хатамі, але і дарогай. Што такое асфальт, тут, падаецца, і не ведалі. Нідзе не было электрычных слупоў, а ўжо казаць пра аўтамабілі ў дварах ці тыя ж ровары нават і не даводзілася. Адным словам, аніякіх прыкмет сучаснай цывілізацыі. Сапраўднае Сярэднявечча.
Пакуль яны разглядалі наваколле, звярталі ўвагу на юных вандроўнікаў і тутэйшыя жыхары. Але людзі глядзелі на іх скоса, нібы баючыся сустрэцца з імі вочы ў вочы. І ў гэтых позірках адчуваўся нейкі недавер, а можа, і запужанасць. Запужанасць невядомым. Што яны, хлопец і юная паненка, могуць з сабою несці. Добрае ці ліхое? Ды яшчэ і Вуж нейкі з імі паўзе. Хоць менавіта на яго глядзелі менш за ўсё.
– Ты гэта адчуваеш? – сцярожка запытаўся Янка ў сястры.
– Як нас разглядаюць?
– Так.
– Ветласці я нешта не заўважаю.
– Няўжо людзі ў вас настолькі запужаныя? – запыталася Мілана.
– На жаль, так, – сумна прамовіў Вуж.
– Небаракі, – уздыхнуў Янка і са шкадаваннем пахітаў галавой. – Гэта ж трэба так усяго лякацца, каб нават галавы баяцца падняць. Вось каб яны аб’ядналіся ды пачалі змагацца разам.
– Каб так! Можа, жыхары і ўзбунтаваліся б, ды хто ж іх падыме? Хто павядзе за сабой? Нашы рыцары, вунь, спрабавалі падняць бунт. Вынік – усе пакутуюць за кратамі. Не тыя суадносіны моцы.
– Несалодка вам тут даводзіцца, – паспачуваў Янка.
– Не тое слова. Сам часам здзіўляюся, як усе могуць так жыць. Мяркую, выжываюць хіба таму, што не страцілі яшчэ пачуццё гумару і веру ў лепшае. Павінна ж гэта ўсё калі-небудзь скончыцца? Не вечны ж ён. Зрэшты, хто яго там ведае? Вядзьмак жа, як-ніяк.
– А няўжо ваш мудры Пугач нікому не даваў аніякай падказкі ці парады?
– Мяркую, ён досыць мудры, каб не лезці ў гэтыя справы.
– Не хоча наклікаць на сябе бяду?
– Так. Як кажуць: язык мой – вораг мой. Ды і ўвагі не жадае ён да сябе залішняй прыцягваць. Ведае ён багата, але самі разумееце…
– Багата ведаеш – мала жывеш, – выказаў Янка тое, што, падаецца, не хацеў прамовіць Вуж. – Але і дурнем заставацца нельга, трэба ўвесь час вучыцца і ўдасканальвацца.
– Ну вось, вы самі ўсё разумееце.
…Невясёлымі яны выйшлі з вёскі і скіравалі далей – праз поле ў нетры. Яны прабіраліся ў глыб лесу, які станавіўся ўсё болей густыя і непралазныя. Падавалася, што сюды ніхто і ніколі не забіраўся. У такім гушчары самае месца хавацца ад усіх. Урэшце, яны выбраліся на паляну, сярод якой стаяў стары магутны разложысты дуб. Не меншы за той, праз які яны тут апынуліся ў каралеўстве Сварга.
– Ну, вось мы і прыйшлі, – сказаў Вуж.
– Нішто сабе! – здзівілася зачараваная такім відовішчам Мілана.
– Ізноў дуб, – азваўся Янка, намякаючы сястры на тое, што пачалі свае прыгоды яны праз такі ж самы.
– Ага, – паківаў Вуж. – Будзем спадзявацца, што шаноўны Пугач сёння ў гуморы і згодзіцца вас прыняць.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Вы ознакомились с фрагментом книги.
Для бесплатного чтения открыта только часть текста.
Приобретайте полный текст книги у нашего партнера:
Полная версия книги
Всего 10 форматов