Doğu'dan ve batı'dan aforizmalar

William Alexander CLOUSTON

Akıllı Sözler Kitabı. Doğudan ve Batıdan Aforizmalar

Önsöz

Diogenes (Diyojen) olsa çok eskiden beri var olan sayısız atasözü ve deyişin gerçekte kaç kişinin işine yaradığını sorardı. Muhtemelen bu sözlerin iş işten geçtikten sonra tekrarlanmaktan başka bir işe yaramadığını söylerdi. Diyelim ki bir adam parasıyla zar atma oyunu oynadı. Bu duruma har vurup harman savurmak deyimi çok uygun düşer. İyi de bu adam daha önce hiç duymamış mıdır bu deyimi? Mutlaka duymuştur. Peki ne yararını görmüştür? Aynı şekilde kaç kişi antik Yunan şairinin o meşhur deyişinden istifade etmiştir: Körle yatan şaşı kalkar. Üstelik bu sözü ders kitaplarının girişine bile yazmışlardır. Peki bu atasözü ve deyişlerin gözardı ediliyor olmaları onların tamamen faydasız olduğunu mu gösterir?

Orta yaşlı bir adam için gençken öğrendiği “bilgece sözler” artık çok daha büyük bir anlam kazanmıştır. Erdem dolu tavsiyeleri zamanında tam olarak yerine getirmediği için pişmanlık duyar. Hayatlarının en aktif dönemini yaşayan gençlere gelince… Bu ikna edici sözlerin esas hedef kitlesini onlar oluşturmaktadır. Gençler arasında da toyluklarına rağmen böyle sözlerden bir şeyler öğrenmeye açık olan niceleri vardır. Bu biraz da içinde bulundukları koşullara bağlıdır. Bilgece sözlere kulak veren bir insan, gençliğin baharı geride kaldıktan sonra bile hayatını değiştirme şansını yakalayabilir. Çarpıcı bir aforizmada bir düzine parlak kitapta olduğundan çok daha fazla bilgelik bulunmaktadır. Bir başka deyişle bilgeliğin asıl kaynağı basmakalıp ve sıkıcı düşüncelerle dolu olan kitaplar değil aforizmalardır.

İnsanın bütün eylem ve amaçlarını, muhtelif çağların ve ülkelerin bilgelerince söylenmiş birkaç cümleye sığdıramaz mıyız? Örneğin “Komşunu kendin gibi sev”, “Başkalarına, onların sana davranmasını istediğin gibi davran”… İnsanlığa ahlak vaaz edenlerin ortak idealleri olan cömertlik, yardımseverlik, başkalarının düşüncelerine hoşgörüyle yaklaşma, oto-kontrol, öğrenme aşkı gibi vasıflar paha biçilmez mücevherler gibidir. Zenginliği doğru kullanmak, azimli olmak, her işi adam gibi yapmak; emeğin değeri; dünyevi zevklerin anlamsızlığı; zamanın geçiciliği; tek başına ve yalnız bir insanın önemsizliği… Deyiş ve aforizmalar, sessizliğin gevezelikten kıymetli olduğunu ve sabır erdemini tekrarlamaktan asla yorulmazlar. Gerçek mutluluğun gönül ferahlığında olduğunun altını çizerler. Karanlık günleri aydınlık günlerin izleyeceğini söyleyerek bizlere umut aşılarlar. Her darlığı bolluk izleyecektir. Sir Hudibras’ın dediği gibi “Hüzünlü zamanlarımızda kendimizi şiirlerle ve filozofların sözleri ile neşelendirmeliyiz.”

Bu kitapta yer alan aforizmalar doğulu ve batılı kaynaklardan derlenmiştir. Hint destanlarından alınan pasajlar Hint bilgeliğini yansıtmaktadır. Mahabharata ve Ramayana, Batı’da Bidpai Fablları olarak bilinen apolojilerin1 iki farklı versiyonu olan Panchatantra ve Hitopadeşa, Manu’nun Dharma-sastra’sı, Bharavi, Magha, Bhartrihari gibi Hindu şairleri… Buda öğretisinden örnekler… Ve diğer kanonik2 metinler, Talmud’dan Yahudi Babalarının anlamlı sözleri… Aralarında Firdevsi, Sadi, Hafız, Nizami, Ömer Hayyam ve Cami’nin de bulunduğu Arap ve Farsi yazarların İslami ahlak felsefesi… Çin bilgeliğini yansıtan sözler ve Uzak Doğu bilgelerinin didaktik sözleri…

Batılı aforizma yazarları arasında Francis Bacon gibi çok seçkin bir yere sahip düşünürlerin etkili sözlerine burada yer verilmedi. Zira pek çok kanaldan bu sözlere ulaşmak mümkün ve “ortalama okuyucu” artık bu sözlere fazlasıyla aşina. Bu nedenle orijinal metinlerine ulaşılması daha zor olan yazar, düşünür ve filozofları kaynak göstermeye çalıştım. Plato ve Aristoteles gibi Antik Yunan felsefesinin önde gelenleri… Tragedyanın öncülerinden Sofokles, komedyanın öncülerinden Menander… Roma düşünürlerinden Seneca ve Cicero… Rönesans edebiyatının ve hareketinin vazgeçilmezleri Rabelais ve Makyavel… Montaigne’nin denemelerinden ve La Fontaine’nin fablarından seçkiler… Modern edebiyatın İtalya’daki simgesi Dante, İspanyol edebiyatının babası Cervantes ve Alman edebiyatının “devi” Goethe…

Okuyucu, antik Yunan ve Hindu aforizmalarının Eski ve Yeni Ahit’teki öğretilerle parallellikler taşıdığını görünce şaşıracaktır. Bu durumu mantıklı bir biçimde açıklamanın tek bir yolu vardır. O da çoktanrılı antik Yunan ve Hinduların ilhamlarını, Yahudi peygamberler ve Hıristiyan havariler ile aynı yerden aldıklarını kabul etmek.

W. A. C.

“Aforizmalar kısa oklar gibidir, uzağa uçar ve hedefi on ikiden vururlar. Uzun söylevler ise sıkıcıdır ve pek ciddiye alınmazlar.”

– FRANCIS BACON

DOĞUDAN AFORİZMALAR

1

İnsanın içinde büyüyen kötü tutkular tehlikeli düşmanlardır; kolay kolay yenilmezler. Bunlara karşı yapılacak tek şey yiğitçe karşı koymaktır. Bu savaşı kazananlar dünyanın en büyük ordularını yenmiş sayılırlar.

– BARAVİ32

Tutkuları mantığına üstün gelen insanı bilgeler insan yerine bile koymazlar.

– FİRDEVSÎ43

Kendinden aşağı olanla dostluk etmek bilgiyi yok eder; akranlarla münasebet eşitliği getirir, seçkinliğe ulaşmak istersen kendinden üstünlerle beraber ol.

– HİTOPADEŞA54

Yüreğinin acı çekmesini istemiyor musun? O zaman sefaletin bağlarından uzak durmayı öğren.

– SÂDİ ŞİRAZÎ65Dostlarına olduğu kadar düşmanlarına da nezaketle yaklaşNazik bir kalbe sahip olan hoyratça iş görmezKabalık can dostlarını sana düşman ederNezaket ise düşmanını dost kılar– ÖMER HAYYAM76

Sıkıntılı anlarda umutsuzluğa düşmeyin, en güzel yağmurlar en kara bulutlardan yağar.

– NİZAMÎ87

Hepimizin kökeni aynıdır. Ama herhangi bir odun yakıldığında sandal ağacı kadar güzel kokmaz.

– ARAP ATASÖZÜ8

Bilgeliğiyle ün salmış yaşlı bir adama sordum: “Refaha erişmek için hangi yoldan gitmeliyim?”. Bana “Yapabiliyorsan eğer gönlünü ferah tut.” dedi.

– SELMAN99

Sürekli işsiz olan bir insanı, kötü bir işte zorla çalıştırılan bir adama tercih ederim.

– AFGAN ATASÖZÜ10

Aptal insan ıvır zıvır konularla uğraşır. Kısa zamanda onları bile beceremeyip vazgeçer. Yüce insansa zorlu işlere atılır ve azimle çalışarak bunların üstesinden gelir.

– MAGHA1011

Arkadaşlarına iyi davranan güzel insanlar, salt onları mutlu etmek için gerçek olmayan güzel sözler söylemekten kaçınırlar.

– BARAVİ12

Mantık tutkuların elinde tutsaktır, aynen fettan bir kadının parmağında oynattığı zayıf bir adam gibi…

– SÂDİ ŞİRAZÎ13

Kötü insanlar toprak kaptan farksızdır. Kolayca kırılır ve eski hallerine döndürülemezler. Erdemli insanlarsa altın kap gibidir: Zor kırılır ve kolayca tamir edilirler.

– HİTOPADEŞA14

Güzel davranışlarıyla babasını hoşnut eden çocuk, sadece kocasının iyiliğini dileyen eş ve hem iyi günde hem de kötü günde dostunun yanında olan arkadaş… Bunların üçü de erdemli insanların ödülleridir.

– BHARTRİHARİ1115

Yeri gelince susmak zordur derler. Oysa daima değerli ve çarpıcı sözler söylemek susmaktan daha zordur.

– MAHABHARATA1216Camiler gibi budist tapınakları da gerçek ibadethanelerdir;Sesleri havada yankılanan kilise çanları;Kabe ve tapınak, tespih ve haç,İbadetin farklı yüzleridir.– ÖMER HAYYAM17

İnsanlara başkalarının kusurlarını sormayın. Size başkalarının kusurlarını anlatan, sizinkileri de başkalarına anlatacaktır.

– FİRDEVSÎ18

Hiçbir şey sessiz bir insandan daha güzel olamaz. Önemli olan vaaz etmek değil, söylediği gibi davranmaktır. Çok fazla söz insanı hataya götürür.

– TALMUD1319

Kötü insanla arkadaşlık etmek durmadan taşlar yuvarlanan bir uçurumun altında durmak gibidir. Eninde sonunda başınıza bir taş düşer ve suyun altını boylarsınız.

– BARAVİ20

İyiliğe iyilikle yanıt vermek marifet değildir;

Asıl övgüyü hak eden kişi kötülüğü bile iyilikle karşılayandır.

– PANCHATANTRA21Ölüm ansızın gelip yakalar seni, şaşırıp kalırsın.Halbuki daha yapacak ne işlerin vardır.Kader seni gafil avlamadan elinden gelenin en iyisini yapmaya bak.İş işten geçmeden, yarının işini bugünden bitir.– MAHABHARATA22

Düzgün bir insan kendi yoksulluğunu, yaşadığı acıları, evindeki sıkıntıları, zorluklarını veya ayıplarını ulu orta açık etmez.

– HİTOPADEŞA23

Dünyevi zevkler ve hazların zihnin erdemleri için yıkıcı olması gibi, endişe ve kuruntular da beden sağlığına zarar verir.

– ÇİN ATASÖZÜ24

Hiçbir iyi iş yapmadan, öylesine yaşayıp ölen insana ne yazık! Kalk borusu çoktan duyuldu. O ise daha yükünü omuzlamamış bile.

– FARS ATASÖZÜ25

İnsan bir oyuncudur. Hayatı boyunca rolden role girer:

Bir çocuk olarak sahneye çıkar,Sonra bir sevgili olur;Derken zavallı bir dilencinin paçavralarını giyer üstüne;Sonra cebi para dolu zengin bir tüccar olur;Çok geçmeden de buruşuk ve cılız bir ihtiyar;Ve nihayet ölüm kapatır perdelerini sahnenin.– BHARTRİHARİ26

Açgözlülük bir insana anlayış melekesini kaybettirir. Açgözlü insanın servete açlığı her iki dünyanın sakinlerine de acı verir.

– HİTOPADEŞA27İnsan görür başkalarının hatalarınıBazen de erdemleri görünür ona başkalarınınAma asıl merak ettiğim: Kim farkındadırAsıl kendi hatalarının?– SANSKRİT ÖĞRETİSİ28

Söz konusu öğrenmek olunca kaç yaşında olduğunuzun bir önemi yoktur. Ama şurası kesin ki en çok öğrenen her zaman en öndedir.

– ÇİN ATASÖZÜ29

Dedikodusunu yapacağın komşuna kendi hatalarından söz etme.

– TALMUD30

Sabırla her şey hallolur. Acele eden kafa üstü düşer.

– SÂDİ ŞİRAZÎ31

Bilgisiz insanın yaşlanması öküzün yaşlanmasına benzer: Bedeni gittikçe yaşlanır, ama beyni hep boştur.

– DAMMAPADA1432

Lekesiz yoksulluk her zaman mutluluğu, çalma çırpmayla edinilmiş servetler ise mutsuzlukları beraberinde getirir.

– ÇİN ATASÖZÜ33Aklı başında olan herkes kadının gücünü bilirOna itaat etmek yapılabilecek en bilgece şeydirBöyle yapmayanlarsaİş işten geçtikten sonra dizlerini döverler– FARS ATASÖZÜ34

Mücevherin ovalanmadan parlamaması gibi, insanlar da sınanmadan mükemmelleşemezler.

– ÇİN ATASÖZÜ35

Sağlık en büyük armağan, huzur ise en büyük servettir.

– DAMMAPADA36Sana yalvaran bir insanı hor görmeKapına gelen yoksulu kovmaBir köpeğe bile nazik davranGün gelir sen ondan beter hale gelirsin.– MAHABHARATA37

Tanrıdan bir şey dileyecekseniz bilgiyi dileyin. Çünkü cahil insan dünyanın tadını çıkaramaz.

– FİRDEVSÎ38

Talih bilgeler için bir servet, aptallar içinse felakettir.

– ÇİN ATASÖZÜ39

Azı yarar çoğu zarar olan üç şey vardır: Hamur mayası, tuz ve eli açıklık.

– TALMUD40

Mükemmelliği hedefleyen ortalamanın üzerinde olacaktır, ortalamayı hedefleyenler ise genellikle başarısız olurlar.

– BURMA ATASÖZÜ41

Yüreğini endişeden uzak tut ve henüz başına gelmemiş dert için yanıp yakılma.

– FİRDEVSÎ42

Giysilerin temizken kalbin pisse, cehennemin anahtarını fazla aramak zorunda kalmazsın.

– SÂDİ ŞİRAZÎ43

Akıllı adam, aynen suyun içine konulduğu kabın biçimini alması gibi, kendini yeni şartlara uydurmayı bilmelidir.

– ÇİN ATASÖZÜ44

Önceleri kötüyken sonradan doğru yolu seçen bir insan, bulutlardan sıyrılan ay gibi aydınlatır dünyayı…

– DAMMAPADA45

Basit insan iyilikte yarışamadığı kişiye iftiralarla saldırmaya başlar.

– SÂDİ ŞİRAZÎ46

Servet peşinde koşan kişi mutluluğundan olur. Başkalarının yükünü taşıyan onların dertlerine ortak olur.

– HİTOPADEŞA47

Felaketlerle karşılaştığında ihtiyatlı, güç sahibi olunca merhametli, sıkıntılı zamanlarda güçlü olmak. Kalabalığın karşısında güzel konuşmak. İşte bunlar büyük insanların doğuştan sahip oldukları mükemmelliklerdir.

–HİTOPADEŞA48

En iyi hatip yürektir. En iyi öğretmen zamandır. Okunacak en güzel kitap dünyadır. Ve dostların en iyisi Tanrıdır.

– TALMUD49

Bir kadın sevdiğinin verdiği çiçeği çamurun içinden çıkmış olsa da atmaz. Armağanı değerli kılan sevgidir.

– BARAVİ50

Gençliğinde kendini disipline etmemiş ve servet kazanmamış olan bir insan, yaşlılığında balıksız göldeki balıkçıl kuşundan farksız olacaktır.

– DAMMAPADA51

Nasıl ilaç damlaları kısa süreliğine de olsa iyileştirici bir güce sahiplerse, yerinde söylenmiş birkaç rahatlatıcı sözcük de talihsizlik ve moral bozukluğu içinde olanlara yardım eder.

– BARAVİ52

Üç insanın yaşadığı hayat, hayat değildir: Başkalarının masalarında çöplenerek yaşayan insan, karısının hâkimiyeti altına girmiş adam ve bedensel acılarla kıvranan kişi.

– TALMUD53

İki düşman arasında getirip götürdüğün sözleri iyi seç ki ileride dost oldukları zaman sen utanmayasın.

– SÂDİ ŞİRAZÎ54

Her zaman övülmüş veya her zaman yerilmiş bir insan hamdır. Ve hiçbir zaman olgunlaşmayacaktır.

– DAMMAPADA55

İyi insanın zekası keskindir ama kimseyi incitmez; davranışları ölçülü ama aynı zamanda nettir; yüreği sıcaktır ama asla yakmaz. Sözleri dokunaklı ve her zaman doğrudur.

– MAGHA56

Utanması olan insan kolay kolay hata yapmaz.

– TALMUD57

İnsana iyi davranan bir yabancı, akraba gibidir; kötü davranan bir akraba ise yabancı…

– HİTOPADEŞA58İyi adam herkese karşı naziktirKimseden bir beklentisi olmazİnsanlarsa onun kıymetini bilirSaygıda kusur etmezler.– MAHABHARATA59

Meyveli ağacın boynu büküktür. Bulut doluysa yere yakın durur. İyi insan her şartta alçakgönüllüdür.

– BHARTRİHARİ60

Serveti her geçen gün arttığı halde onu paylaşmayan kişinin aldığı her nefes boşadır.

– HİTOPADEŞA61

Ilımlı davranarak gerçek gücünü gizle. Böylece gerektiğinde onu çok daha verimli bir şekilde kullanabilirsin.

– MAGHA62

Seni günaha sevkeden şeylerden uzak dur. Şeytan, Davud’un bile başına bela oldu.

– TALMUD63

Bir aptalı altı özelliğinden tanıyabilirsiniz: Nedensiz öfkelenir, boş konuşur, davranışları dengesizdir, amaçsız sorular sorar, yabancıya güvenir ve dostla düşmanı birbirinden ayırmayı beceremez.

– ARAP ATASÖZÜ64Kendini beğenmişlik gözlerimi kör etmiştiÇok şey bildiğimi sanıyordumAzgın bir filden farksızdımNeyse ki bilge öğretmenlerim gerçeğin farkına varmamı sağladılarŞimdi kocaman bir aptal olduğumu bilerek yaşıyorum– BHARTRİHARİ65

Biz düşüncelerimizden oluşuruz. Temiz düşüncelerle hareket eden bir insanı mutluluk gölgesi gibi takip edecektir.

– DAMMAPADA66Başkalarına yaslan, ama asla bağımlı olmaKendi aklına güvenBaşkasının iradesine tâbi olmak acı verirGerçek mutluluk kendine güvenmektedir– MANU1567

İyi dostluklar zarar gördüğünde, dostlar birbirinin kıymetini daha iyi anlarlar. Lotusun sapını kırarsan, lifleri daha yapışkan hale gelir.

– HİTOPADEŞA68

Sınırsız öfke dehşete yol açar ve yersiz nezaket saygı kaybettirir. Ne nefret uyandıracak kadar sert ol ne de insanları saygısızlığa yöneltecek kadar hoşgörülü.

– SÂDİ ŞİRAZÎ69

Sonunuz hayırlı olsun istiyorsanız sabırlı olun. Başarıya sabır kadar etki eden bir şey yoktur. Ama elbette bol bol çalışın, başarısızlıklarınız karşısında yılgınlığa kapılmayın. Böylece her türlü engeli aşabilirsiniz.

– BARAVİ70

Yağmurun kötü çatılardan içeri sızması gibi, ihtiras da zayıf akıllara sızar.

– DAMMAPADA71Kader nicelerini perişan etmiştirNice güllerin boynunu bükmüştürNe gençliğinle övün ne de kudretinleNice filizler var ki vaktinden evvel solmuştur– ÖMER HAYYAM72

En güzel şey saygı duyulmaktır. Ondan sonra sevilmek gelir. Nefret edilmek kötüdür, ama hor görülmek en kötüsüdür.

– ÇİN ATASÖZÜ73

Servetini, aklını ve sözlerini başkalarının mutluluğuna adayan kişinin hayatı boşa geçmemiştir.

– SANSKRİT ÖĞRETİSİ74

Eğer masum bir insana zarar verirseniz rüzgarda uçuşan tozlar gibi kötülük size geri dönecektir.

– BUDİST ÖĞRETİSİ75Temiz kalpli insan günah işlemekten korkarİyi adam güzel konuşur, güzel işler yaparBöyle insanların huyları ilahidir.– BUDİST ATASÖZÜ76

Yürek temizliğinin seni rahata erdireceğini düşünüyorsan öfkeyi bir yana bırak, fazla konuşma ve iyi huylarını insanların gözüne sokma.

– FİRDEVSÎ77

Akıllı insan her seferinde sağlam adımlar atar. Yeni bir adım atmadan da önceki adımların doğruluğunu kontrol eder. Her zaman arkayı kollamak gerekir.

– SANSKRİT ÖĞRETİSİ78

Balıklar suların derinlerinde yaşar, kartallar ise göklerde… Ama birine oltayla, diğerine ise bir okla rahatlıkla erişebilirsiniz. Oysa en yakınınızdaki insanın yüreğine erişmek, içinden geçenleri bilmek olanaksızdır.

– BURMA ATASÖZÜ79Kazanç için, şöhret için veya korkudan değildirDürüst insanın adaletsizlikten kaçınmasıVe sarılması, erdemli insanın erdemlerine…Sanki içten gelen bir ses duyarlar veSarılırlar yapmaları gereken işlerine…– MAHABHARATA80Ne kadar sert esse de bahar yeliÇiçek kokuları yayılır etrafaErdemli insanların güzellikleriUzak ülkelere yayılır gibi…– SANSKRİT ÖĞRETİSİ81

Mutluluktan çok az düşse de payımıza, yine de kimse ayrılmak istemez dünyadan. Kimi zevkten söz eder kimi neşeden, kimi acıdan söz eder kimi kederden, ama yine de kimse söz etmeyi sevmez ölümden…

– FİRDEVSÎ82Bilir misin her gün ağardığındaNeden ağıt yakar seher kuşlarıGöstermek isterler sanaÖmründen bir gün daha harcadığını– ÖMER HAYYAM83

Cömert, nazik ve affedici olun; Tanrı’nın size verdiklerini siz de insanlara dağıtın.

– SÂDİ ŞİRAZÎ84

Bedenen kontrollü olmak iyidir. Konuşurken kontrollü olmak iyidir. Düşünürken kontrollü olmak iyidir. Kontrollü yapılan her şey iyidir.

– DHAMMAPADA85

Öğrenme yeteneği olduğu halde öğrenmeyen kişi erdemden yoksundur. Karşınızdaki kişi körse elinizdeki fenerle ona hiçbir şey gösteremezsiniz.

– HİTOPADEŞA86

İyi ilaçlar insanı tedaviye götürür, iyi davranışlar da başarıya: Sağlıklı insan neşeye, çalışkan insan bilgiye kavuşur. Her insan erdeminin karşılığını alır.

– HİTOPADEŞA87

Gerçekleştirilemeyecek hedefler koymak, sadece zayıflık ve aldanıştır. Amaçsız bir uğraş ise sadece abesle iştigaldir.

– SÂDİ ŞİRAZÎ88

Acı çekmek günahın, doğal bir sonucudur. Aynen ekşi bir şey yediğinizde dişinizin kamaşması gibi…

– BURMA ATASÖZÜ89

Zenginlik bazen bir insanın yoksulluğuyla örtülmüş olan kötü huylarını ortaya çıkarır.

– ARAP ATASÖZÜ90Bir insan ne yaparsa yapsınHer yaptığının tamamlayıcısıVe başarısının gerçek kaynağıİçindeki solmayan enerji olacaktır– RAMAYANA1691

Hazır dünyadayken, buradaki iyiliği çoğaltabildiğiniz kadar çoğaltın ki ayrılma zamanınız geldiğinde içinizde hâlâ bir neşe olsun. Bu dünyada bizden geriye kalacak olan tek şey söylediklerimiz ve yaptıklarımız olacaktır.

– FİRDEVSÎ92

Bir aile çocuğunu iyi yetiştirmişse, çocuğun bir mesleği olur. Ve gerektiğinde özverili olmayı bilir.

– BURMA ATASÖZÜ93

Hayatınızda üç şeyden kaçının: Gençlikte zevklerden, orta yaşlılıkta tutkulardan ve yaşlılıkta açgözlülükten.

– KONFÜÇYUS94

Aptal koca karısından korkar, basiretli kadın kocasına uyar.

– ÇİN ATASÖZÜ95Tekrarlanan günah anlayışı zedelerMantığı bozulan hatayı tekrarlarErdemleri hep canlı tutmakİnsanın melekelerini geliştirirVe muhakemesi gelişen her zaman doğru davranır.– MAHABHARATA96

Bilgeliğin altından üstün olduğunu görmek istiyorsanız dinleyin: Altını gümüşle takas ederseniz artık altınınız yoktur. Oysa bilgiyi bilgiyle takas ederseniz hem yeni bilgileriniz olur, hem de eski bilgileriniz her zaman sizde kalır.

– TALMUD97

Dostlarının sözlerine kulak asmayan adam dar günde düşmanlarını kendine güldürür.

– HİTOPADEŞA98Dinleyin!Haddini bilmeyen kişiSaygısını da kaybeder, duyularını daYedi doğumunda17 nereye giderse gitsinNefretini kazanır kadınların da!– HİNDU KADIN ŞAİR99

Sıradan insanlar güçlü kişilerle olan ilişkilerine dikkat etmelidir. Onlar kendi işlerine geldiği sürece size arkadaşça davranırlar, ama sizin bir ihtiyacınız olduğunda ortadan kayboluverirler.

– TALMUD100Güzel gözler tutuştururÖlümsüz alevini aşkınHer yürek kurban olur uğrunaKızgın alevine güzelliğin– ÖMER HAYYAM101

Söylemediğiniz sözün sahibi sizsiniz. Söylediğiniz söz ise artık sizin sahibinizdir.

– SÂDİ ŞİRAZÎ102

Mantıksız sözlere verebileceğiniz en iyi karşılık sessizlik olacaktır.

– NİZAMÎ103

Çok konuşan ve hele de konuştuklarını yapmayan insanın kimsenin gözünde bir değeri yoktur.

– FİRDEVSÎ104

Başarının iki kaynağı bilinmektedir: Bilgi ve emek. Bu ikisine sahipseniz sizi yükseklere çıkarırlar.

– MAGHA105

Kötü kader soylu ruhlara sert davrandıkça onlar daha da güçlenirler. Ve kadere verdikleri yanıt aynı sertlikte olur.

– HİNDU ÖĞRETİSİ106

Geç olsun güç olmasın, gün doğmadan neler doğar.

– TÜRK ATASÖZÜ107

Açıklık dürüstlüktür, baskıcılık ise kötülüğe giydirilen bir kılıf…

– SANSKRİT ÖĞRETİSİ108

Okun yaraladığı kol iyileşir, baltanın kestiği dal yeniden uzar, ama sözlerin kırdığı bir kalbi teselli etmek çok zor olur. Her türlü ok bedenden çıkarılabilir, ama kalbe saplanan kötü sözler oradan çıkarılıp atılamaz.

– MAHABHARATA109

Düşüncesiz bir adama akıllıca sözler fayda etmez.

– HİTOPADEŞA110

Bir yuvadaki tüm güzelliklerin kaynağı kadındır ve her erkek karısına bunu bilerek davranmalıdır.

– TALMUD111

Eski olan her şey salt eski olduğu için iyi olamayacağı gibi, yeni olan her şeye de kötü gözle bakılmamalıdır. Bırakın her şey kendini kanıtlasın. Başkalarının her dediğini kabul edenler sadece mankafalardır.

– HİNDU ÖĞRETİSİ112

Melekler tanrısal bilgi içinde büyür, zalimler cehaletin vahşetinde, insanlarsa ikisi arasında ve tereddüt içinde…

– FARS ATASÖZÜ113

Kadın evin direğidir, kadın çocukları yetiştirendir, kadın kocasını hayatı gibi seven, kadın tanrısını yüceltendir. Eşi, erkeğin diğer yarısıdır; eşi, bir adamın en iyi arkadaşıdır; eşi, adamın dininin, dünyevi servetinin ve aşkının kaynağıdır. Eşi olan erkekler hayatla kutsanmıştır. Eşi, erkeğin yaşlılığında duyacağı en güzel şarkıdır. Eşi, sıkıntı halinde kocasının annesi gibidir, hayatın yollarında yorulan erkeğin en büyük desteğidir…

– MAHABHARATA114

Şöhrete meraklı olan, şöhretini yitirir. Bilgisini artırmayan, bilgisini kaybeder. Bilginin tacını bir kazanç kaynağı olarak gören ömrünü boşa harcamış olur.

– TALMUD115

Nerde vücut güzelliği nerde bilgelik… Beden gelip geçicidir. Bilgi ise sonsuz.

– HİTOPADEŞA116

Eğer bilgin yoksa başka neyin var ki! Eğer bilgin varsa, başka ne istersin ki!

– TALMUD117

Borçsuz yoksulluk, özgürlüktür.

– ARAP ATASÖZÜ118Gökte uçan kuşların izleri gibiSudaki balıkların izleri gibiGenelde hiç kimse göremezİyilerin yaptıklarının izlerini– MAHABHARATA119

Parası olanın arkadaşı çok olur, parası olanın akrabası çok olur, parası olan halkın içinde kahramandır. Hatta zamanla bilge bile olur.

– HİTOPADEŞA120

Renkleri güzel olan, ama kokusu olmayan çiçekler gibidir. Hep konuşan, ama konuştukları gibi yaşamayanların sözleri…

– DAMMAPADA121Çoğu insan küçümser iyileriVe kendi sahip olmadıkları şeyleriYazın karı özler onlarKışınsa yaz güneşini– SANSKRİT ÖĞRETİSİ122

Bir insanın edinebileceği en iyi huy, kendine saygısını kaybetmeden başkalarının saygısını kazanmasına yol açandır.

– TALMUD123

Kötülerle işbirliği yapanlar, onlarla aynı amaçları paylaşmasalar dahi onların yolundan gitmekle suçlanacaklardır. Durmadan meyhaneye giden bir adam oraya namaz kılmaya gidiyor olamaz ya!

– SÂDİ ŞİRAZÎ124Hindi güzel tavus kuşunu taklit ederEzbere şiir okuyan şair bozuntusu var yaOnun da farkı yok hindiden.– HİNDU KADIN ŞAİR125

Bilgiye sahip olan sıradan bir adam artık bir prens gibidir, aynen okyanusa katılan bir ırmağın artık okyanus olması gibi.

– HİTOPADEŞA126Kötü niyetli insan pek hazırdırBaşkasının bilye kadar hatasını görmeyeOysa kendine baksa şaşıracakKendisinin gülle kadar hatalarını görünce– MAHABHARATA127

İki insan vicdan azabı içinde ölecektir: Sahip olduklarının tadını çıkarmayan ve bildikleri doğrultusunda yaşamayan.

– SÂDİ ŞİRAZÎ128

Açığa vurduğunuz sır yayından çıkmış bir oktur artık, koruduğunuz sır ise hep sadakta kalacaktır.

– CÂMÎ18129Bazen çok istediğimiz şeylerBir anda kucağımıza düşüverirBazense istediğimizden daha fazlasıArzularımız gerçekleşirHiç ummadığımız hediyeler alıveririzİşte tüm bunlar Tanrı’nın işleridir.– HİNDU KADIN ŞAİR130

Kendini yenen insan, bin savaşta bin komutanı yenmiş askerden daha muzafferdir.

– DAMMAPADA131

Tüm servetler arasında en önemlisi bilgidir. Çünkü asla kaybolmaz, paha biçilemez ve zamanla değer kaybetmez.

– HİTOPADEŞA132

Sadık, alçakgönüllü, kötülüklerden kaçınan, bilgiyle dolu, çalışkan, dikkatli ve anlayışlı… Bu yedi özelliğe sahip olana ‘bilge insan’ diyoruz.

– BURMA ATASÖZÜ133

Ayağın sürçerse dengeni bulursun, ama dilin sürçerse ağzından çıkan sözleri bir daha geri alamazsın.

– TELUGU19 ATASÖZÜ134

Boş bir vadinin her sesi yankılaması gibi, boş bir kafa da her kötülüğe açıktır.

– ÇİN ATASÖZÜ135Seven ve fettan kadınlar her zaman patrondurBüyücü sopasından üstündür büyüleriBilge sözleri dökülür dudaklarındanKulakta bir müzik olur dilleri– FİRDEVSÎ136

Kötü eğitilmiş kadın her zaman dırdıra, kavgaya meraklıdır. Bilgeler ona “kadın kılığındaki Eski Çağ” demişlerdir.

– PANÇATANTRA20137

Özünde tüm insanlar aynıdır, farkı yaratan eğitimdir.

– ÇİN ATASÖZÜ138Gençlik aldattı beniBütün meselelerin yanıtlarını buldum sandımİş işten geçtikten sonra anladım kiDaha yolun başındaymışım– ÖMER HAYYAM139

Zayıf insanlar hedeflerine güçlülerin desteğiyle ulaşırlar. Aynen bir derenin okyanusa ırmağın yardımıyla erişmesi gibi…