Кырлай кызы Айсылу

Клуб ишеген бикләп кайтып китә. Идрис белән Ибрис, кибеттән кайтышлый, клуб ишегалдына керәләр, кулларында пакетка салган аракы шешәсе, вак-төяк кабымлыклар, икесе дә кызмача.

Ибрис. Ахири, әйдә, шушы чирәмгә утырып, калганын димләп бетерик, әчемәсен.

Пакеттан аракы шешәсе, пластмасс стаканнар чыгара. Пакетын ашъяулык итеп җәя.

Ахири, шешәнең төбендә генә калган бит, нишлибез?

Идрис. Нишлибез дисеңме? Хәзер без аны димлибез.

Стаканнарга салып, тамашачыларга артлары белән басып (янәсе, әдәплелек саклап) эчәләр, ләззәтләнеп, кабымлыкларын кабалар. Чирәмгә сузылып ятып, күңелләре күтәрелеп җырлыйлар.

Әй, эчәбез, эчәбез лә,Бушый бара шешәбез.Акча бетсә, җаен табып,Тагын алып эчәбез.Әй зимагур, әйттер, типтерСыер саткан акчаңны.Сыер саткан акчаң беткәч,Сат бәрәңге бакчаңны.Атның аласы була ла,Җем-җем карасы була.Хатын алсаң, бала була,Бала карасы була.

Идрис. Карале, Ибрис, син дөрес җырлыйсың. Хатын алсаң, өйләнсәң, бала була, аны карыйсы була, мәктәптә укытасы була… Мәшәкать, проблема…

Ибрис. Мин дә шулай дим бит. Ни пычагыма кирәк ул мәшәкать-проблема. Кем бала үстереп изгелек күргәне бар? Менә синнән, миннән әниләр нинди изгелек күрәләр, ә?

Идрис. Син исерек булсаң да дөрес сөйлисең. Карале, менә бүген Эльвираны авыл Советы персидәтеле итеп сайладык. Ну, әйт, ни пычагымны кыра ала инде ул, ә?..

Ибрис. Мескен, мин аның ирен, Зәкиулланы жәллим. Элек тә итәк астында иде, хәзер үкчә астына ук төшәр инде…

Еракта азан әйтәләр.

Идрис. Жалкы мужика…

Ибрис. Ахири, әнә яшь мулла намазга чакыра, әллә барабызмы?

Идрис. Син нәрсә-ә, мәчеткә хәмер эчеп түгел, хәтта тәһарәтсез дә керергә ярамаганны белмисеңмени? Син, ахири, дин белән шаярма!

Ибрис. Идрис кордаш, менә син миңа караганда укымышлырак кеше, теге кем… философ диләрме әле… Шуны әйт! Нишләп сине дә, мине дә Эльвира яратып бетерми икән, ә?

Идрис (бераз уйланып, буш стаканын дикъкать белән карап, кулында бераз әйләндереп). Нишләп яратып бетерми дисеңме?

Ибрис. Әйе, әйе…

Идрис. Минемчә, потому что, Эльвира үзеннән дә акыллырак кешеләрне яратмый.

Ибрис. Син нәрә-ә, без Эльвирадан да акыллыракмыни?

Идрис (һаваланып). Вот так и получается, брат.

Ашыгып, Мөршидә клубка таба узып китә. Егетләр аңа кызыксынып карап калалар. Мөршидә озакламый кире борылып чыга.

Идрис. Мөршидә, нәрсә булды?

Мөршидә. Ничектер, күңелемдә шик туды, клубны бикләми киткәндәй булдым.

Ибрис. Бикләнгәнме соң?

Мөршидә. Бикләнгән, бикләнгән.

Ибрис (аягүрә басып, акыллы, матур булып күренергә теләп). Мөршидә, беләсеңме нәрсә, син безнең Салмышның иң чибәре… (Пауза.) Әгәр сине очратасымны белгән булсам, бу дөньяга тагы да матуррак булып туган булыр идем… (Тирән сулыш алып.) Чык миңа кияүгә.

Мөршидә (Ибриснең кыяфәтеннән кызык табып көлә). Ибрис, авылда яшь кызлар да бар бит. Мин карт кыз бит инде. Син яшьләрне эзлә!

Көлә-көлә чыгып китә. Ибрис, уңайсызланып, арлы-бирле йөри.

Идрис. Син, ахири, кыска уңышсызлыкка уфтанма, кыска уңышсызлык яхшырак була, кыска уңышка караганда, ди философ Пифагор.

Ибрис. Әй-й, синең фәлсәфәңне әйтер идем, бер сүзеңне аңлап булмый.

Идрис. Менә син шуны әйт! Акылсыз җан ияләреннән иң матуры, иң сылуы нинди җан иясе?

Ибрис. Аңламадым, кабатла!

Идрис. Аңламаганнар өчен тагын бер кабатлыйм, тыңла! Акылсыз җан ияләреннән иң матуры, иң чибәре, иң сылуы нинди җан иясе була?

Ибрис (уйланып). Нәрсә, әллә маймылмы?

Идрис (ләззәтләнеп көлеп). Синеңчә, маймыл иң чибәр, иң сылу җан иясеме?

Ибрис. Җә, урыслар әйтмешли, не томи, әйт!

Идрис. Хатын-кызны үпкәләтәсем килми, әйтмим…

Ибрис. Аңлап бетермәсәм дә кызык, ха-ха-ха… (Көлә.) Ахири, мин синең белән горурланам. Син почти-что даһи кеше, депутат кына түгел, президент булырлык шәхес.

Идрис (һаваланып). Рәхмәт, ахири, син мактамасаң мине бүтән мактар кеше юк.

Икесе дә көлешәләр, аларга кушылып, күңелле лейтмотив музыка яңгырый.

ИКЕНЧЕ КҮРЕНЕШ

Авыл күренеше фонында, авыл Советы кәнсәләре. Өстәл, телефон, урындыклар куелган. Стенада Татарстан Президенты сурәте эленгән. «Правление» әгьзалары утырышка җыелалар. Өстәл артында Эльвира, ул төрле кәгазь-папкаларны барлый. Авыл Советы идарәсе әгъзалары, Мөршидә, Мөкатдәс һәм массовка җыелып бетәләр.

Эльвира. Җәмәгать, идарә әгъзалары! Утырышны башлыйбыз, көн тәртибе шул. Авылны суга тәэмин итеп торучы водокачканы тиз көндә төзәтергә. Авыл урамына асфальт җәйдерергә.

Мөршидә. Эльвира, клубның сәхнәсе җимерек хәлдә, менә бит кулны да шунда имгәттем.

Эльвира. Көзгә кадәр клубны аякка бастырырга кирәк. Мөкатдәс абый, син авылның механигы, кайчан халыкка су бирәсең?

Мөкатдәс. Акча булу белән, Эльвира сеңлем, акча булу белән. Водокачканың ике моторы да янып чыкты, шунсыз су юк.

Эльвира. Күпме тора ул су суырткыч моторлар?

Мөкатдәс. Хәзер генә әйтә алмыйм. Ай саен товар бәяләре күтәрелеп тора бит, инфляция…

Эльвира. Мөкатдәс абый, бүген үк район үзәгенә барып белешеп кайт!

Мөкатдәс. Акча каян алабыз?

Эльвира. Кем су эчә, шул түли.

Мөкатдәс. Ни-и, Эльвира, урамга асфальт җәябез дисең… әле су моторы алырга да акчабыз юк.

Эльвира. Спонсорлар табабыз.

Мөкатдәс. Спонсорлар? Безнең авылга каян килсен ул спонсорлар?

Эльвира. Җәмәгать, безнең авылда ничә коттедж йорт бар?

Мөршидә. Унынчысын салып яталар.

Эльвира. Менә шул коттедж хуҗалары, төзү материаллары ташып, авыл урамын сазлыкка әйләндереп бетерделәр дә инде. Алар түләрләр.

Мөкатдәс. Һе-е, тот капчыгыңны самурай дигәндәй, алырсың ул сараннардан.

Мөршидә. Менә бу – яхшы фикер. Авылга кем хуҗа, алармы, безме? Юлны төзетсеннәр, суга да акчаларын жәлләмәсеннәр, алар да шул суны эчәләр.

Эльвира. Башта без, менә Мөршидә, син Мөкатдәс абый, алар белән яхшылап сөйләшеп чыгабыз. Аннан соң күз күрер.

Шау-шу килеп, Идрис белән Ибрис керәләр.

Бераз кызмачалар.

Идрис. Безне чакырттыгызмы? Ни йомыш?

Идарә әгъзалары аптырап, гаҗәпләнеп карыйлар.

Ибрис. Мәхмүт абый сручны авыл Советына барыгыз, сезне көтәләр дип җибәрде. Әллә премия бирәсезме? Ха-ха-ха… (Көлә.)

Эльвира. Соңга калдыгыз, премияне бүлешеп бетердек. Үзегез килеп яхшы иттегез әле. (Пауза.) Егетләр, менә нәрсә, эчүчелектән туктарга вакыт җитте. Авылда болай да ирләр аз. Икегезне дә өйләндерәбез, иртәгә үк эшкә чыгасыз.

Ибрис. Кемгә өйләндерәсез? Мин риза, күптән инде өйләнәсе килеп йөри. Бичә кая, бичәсе кем була? Мөршидә булса, мин риза.

Эльвира. Авылда уннан артык тол-ялгыз хатын бар. Менә шулар арасыннан сайлагыз! Әгәр үзегез теләп өйләнмәсәгез, көчләп өйләндерәбез. Көчләп тә өйләнмәсәгез, стерилизовать иттерәбез.

Идрис. Безнең авылга каян килсен ул ун хатын? Җитмәсә, сайлап алырга ди…

Мөршидә. Югары очтан санасак, Әкълимә әби, Маһинур апа, әле быел гына үзенә җитмеш тулды. Гөлчирә апа илле биштә генә, яшь кызлар кебек йөгереп йөри…

Ибрис (гаҗәпләнеп). Ахири, теге стирилизовы-вы-вать итүе нәрсә була?

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

1

Сагым күрдем – төш күрдем.

2

Бүз бала – ир бала.

3

Ассу алалар – файда алалар.

4

Белек – китап.

5

Ягы кешеләр – чит кешеләр.

6

Тартыклар – пәйгамбәр иленең кешеләре.

7

Кү – хәбәр.

8

Күч – йорт.

9

Ыслау ягы – руслар ягы.

10

Яргучы – хөкемдар, хакимлек итүче.

11

Аҗун – дөнья.

12

Кару әйтү – каршы сүз әйтү, ризасызлык белдерү.

13

Чумаклар – мөселманнар.