скачать книгу бесплатно
Былдырлайды ма?ан ол, екi д?ниеде ?ымбаттым,
?лiмнен де тым ?иын о?ан бiра? тiл ?ату.
Сол бейненi (т?р-т?сi – ?з ?кемнен аума?ан)
Іздейт??ын боп алдым т?ман бас?ан ауладан.
А?ам едi ол менi?, елес iшi ?амал?ан,
М?лде б?тен ке?iстiк жолатпайды менi о?ан.
?айран менi? аулада, ??мда ойна?ан жолдасым,
?олын б?л?ап т?рады, а?ыл?анда к?з жасым.
…Аппа? ?йдi? алдында иiскеп алып басынан,
Ертiп кетер оны ?кем, ж?лдыз а?ып шашынан…
??дайды? баласы
Шешем бiр жылдан кейiн к?йеуге шы?атын болды. Б?л мен ?шiн м?лде к?тпеген жайсыз хабар едi. Мар??м на?ашы апамны?: «Мама?ды бiр жа?сы а?а ?йiне ?кетедi, сол сенi? папа? болады», – деп жат?аны жадымда.
?ке болудан ?дiрам ?ал?ыр ?лгi «жа?сы а?амыз», елу жасына дейiн жыл?ы ба?ып, дала кезген, адамдармен араласпа?асын т?з та?ысына айнал?ан, ?арабайыр ??м ?атал адам екен. Елу жасына дейiн ?йел мен бала дегендi бiлмеген д?лейге менi? шешемдi зорлап ?ос?ан сия?ты. Шешемнi? ?алы?малы ретiнде на?ашы апамны? боса?асына бiр ?ара бие байланды. Сол ?арыны ?ампай?ан ?ара биенi с?мды? жек к?ретiнмiн. Ешкiм жо?та ?орада т?р?ан бай??с жыл?ы?а алыстан тас атамын. С?йтiп, менi? шешеме айырбастал?ан жануардан ?ш ал?андай боламын.
Шынымен бiр к?нi шешем а?ыры ?йден кетiп тынды. Есiмде ?ал?аны той болатын к?нi менi ?йге ?амап тастады. Т?нi бойы я ?ор?ыныштан, я ?орлан?аннан, я шешемдi ?има?аннан ба, ?за? жыладым. Ерте?гi к?нi тойдан ?келген бауырса?ты жеп, ?ксiгi басылмай отыр?ан менi Маржан ?пкем ж?бат?ансыды: «мамамыз бар?ан ?й ?лкен екен, болаша? папамыз бай екен, б?рiмiздi жарыл?ап тастайды екен», – деген с?здердi айтып, ?зi де ?ысты??ан жасын жасыра алмай жылап жiбердi.
К?ннен к?н, аптадан апта озып жатты. Мен болсам, к?зiм бозарып на?ашыларымны? ?йiнде ?лi ж?рмiн. Шешем анда-санда келiп т?ратын. Кейiн онысы сирей бастады. Со?ан ?ара?анда, ?ара ?айыстай к?йеуi жiбермейтiн болуы керек деп ойладым.
Бестен асып алты?а бет ал?ан кезiм. К?нде бiр ермек тауып алып, а?ам мен анамды ?мыту?а тырысып ж?рмiн. Т?к етпейдi деп ?оям, ?скесiн мамамды анабiр сорай?ан с?мырайдан ??т?арып алам деп ?з-?зiммен серттесемiн. Сол ?лы жоры??а аттану ?шiн, а?аштан ?ылыш жасап, сада? иемiн. К?нде кешке ?арай ?ыс?а к?шенi? ана басынан мына басына дейiн ж?гiрiп жатты?амын. Мен бiр к?нi анамды ??т?арамын!
Шешем кеткеннен кейiн, б?ры??ы менi? ??гiмемдi асы?а к?тiп ж?рген тындармандарым ендi е?бексiз к?мпит-с?мпиттерiн беретiндi шы?арды. Бiреу ?олыма ??рт немесе пiшiн? бере ?алса, бiр ??гiме бастай ?алсам, «рахмет, айтпай-?ой», – деп, басымнан сипап, к?рсiнiп кете беретiн. Мен о?ан не боп ?алды-ей деп, артынан ?уып барам. Жетiп ал?ан со?, «бiр ??гiме айтып берейiншi», – деп жалынам. Ол: «Жо?, к?мпиттi былай-а? ала ?ой», – дейдi. Мен т?сiнбей далмын. Оларды? менi аяп ж?ргендерiн ?айдан ?ана бiлейiн? Осындай екi-?ш жа?дайдан кейiн, жыным ?стап, тегiн келетiн т?ттiден бас тарттым. Содан берi т?ттiге жаным ?ас, м?лде жемеймiн, осы к?нге дейiн.
***
Шешем т?рмыс?а шы??алы, а?ам ?айтыс бол?алы к??iлсiз к?ндердi? тiзбегi еш толаста?ан емес. Бiр к?нiм бiр к?нiмнен аумай, а?ырын жылжып ?тiп жатты. Сыртта?ы жылды? ?ай мезгiлi де еш ?згермейтiн секiлдi боп к?рiнетiн. К?шедегi ойын?а да, ?стелдегi к?мпитке де зау?ым жо?.
Бiреудi барып, жабысып ??ша?та?ым келетiн сия?ты. Бiреу менi ??ша?тап, еркелетсе деп армандаймын. На?ашы а?аларым ?з балаларын айналып-тол?анып жат?анда, ма?ан да бiр жылы с?здi? ?ш?ыны тиiп ?алар деп ж?уте?деп т?р?аным.
?зi?iз ойла?ыз: мен ?кемнi? жан еркесi, шолжа?байды? на? ?зi бол?ан баламын. Ж?мыстан келе сала ?кейдi? мойнына мiнiп алып, «анау тиiстi, мынау тиiстi!», «ананы ?пер, мынаны ?пер!» деп ырбиып жылай беретiн балпана?тай баланы арада екi жыл ?тпей-а? сира?тары сыри?ан, к?зi м??лы, жан-жа?ына ?рейлене ?арайтын, ?зi са?, бетiнде ?ан-с?лi жо? бала?а айналады деп кiм ойла?ан! ?ке-шешесiнi? ?асында пысылдап ?йы?тап, к?зiн былшы?тан тазарта сала, еркелеп ойна?та?ан баланы? алдында ?андай та?дыр к?тiп т?р?анын кiм бiлдi дейсiз?!
Т??iрi салса, б?рiн к?ресi?. Ая?-астынан б?рi ?згерiп шы?а келгенде, не iстерi?дi бiлмей абдырап, жан-жа?ы?а жаута?дайсы? да ?аласы?. Жып-жылы ?йден далада?ы ?а?а?ан аяз?а лыпасыз ла?тырып жiбергендегiдей к?й. ?ор?ансызды?. ??м осы х?л ?дiлетсiздiк секiлдi. Немесе бiреудi? ?ылы?-к?н?ларыны? ?теуi сия?ты. Бiра? неге мен? ?аршадайымнан ж?регiмдi ?ары?ан осындай с?ра?тар?а мен ?аншама рет кездестiм екен?..
Дегенмен бала жанымды шыр?ырат?ан, азап?а сал?ан осынау шиеленiстi к?ндерде менi? ?азiргi к?рделi болмысым ?алыптасып жатты. Мен ?мiрдi? бояуларын ?зiмше к?руге ?йрендiм.
***
Шешем бас?а ?йге к?шкен жылы, Маржан Талды?ор?анда?ы училищеге о?у?а т?скен едi. Одан да к?п болды, хабар жо?. Жал?ызсыра?анны? к?кесiн к?рген екi бала болса, оны? бiрi – менмiн. Жал?ыз болса, та?ы – менмiн. Жаратылысымнан ж?регiм н?зiк екенiн сезетiнмiн, бала кезiмнен ?зге балалардан ж?рiсiм де, т?рысым да ?згеше болатын. Д?ниенi ?абылдауым да. Б?дан кiшкентай кезiмде ?андай ?ияли бол?анымды жо?арыда сiзге баяндап бергем. ?азiр де жетiсiп т?р?аным шамалы. ?рненi ?иялдап, жо?тан бар жасап, жан-сарайымда ?зiме ?найтын ?лемiмдi сомдап ал?ам. Ол ?лемде б?рi м?мкiн.
Кейiнгi уа?ытта, б?л жал?анда ?арасы к?рiнбейтiн ?кенi са?ыну сезiмi пайда бола бастады. Сол кiсiнi? рухынан медет тауып, iштей сырласатын едiм. ?р к?нiм мен ?шiн ?асырдан да ?за? болатын. ?сiресе, кеш ?арай?ан кезде ?зiмдi ?ояр?а жер таппай, ?аламат алас?ратын болдым. Тезiрек ?йы?тау?а асы?сам да, маза бермейтiн сансыз ойлар мен жанымды жегiдей жеген са?ыныш, та?дырды? жаса?ан ?дiлетсiздiгiне деген ыза бойымды билеп, ?й?ымды ?ашыратын. Т?нiмнен г?рi, санамны? тез есейiп келе жат?анын мен сол ?за?-?за? кештерде ?те жа?сы т?йсiнгем. Аулада?ы балаларды? с?здерi с?бидi? былдырындай ?сер ететiн болды. Еш менсiбеймiн. С?йлескiм де келмейдi. Ойындары да ?ызы? емес. М?ны? б?рi жал?ызды?ты одан ?рмен ?деткенiн сiзден несiне жасырайын, ?адiрмендi о?ырманым.
Адам ?андай жа?дай?а т?ссе де к?недi екен ?ой. Егер ол ?уанышты жа?дай болса, оны тудыр?ан уа?ыт лезде жо?алады. ?иын жа?дай болса, созыла бередi. Менi? балалы? ша?ым да созылмалы дерттей бiтпей ?ойды, ?тпей ?ойды.
?зiм де ержетпей ?ор болдым. Кiлет ?йдегi (бiздi? елде арты?-ауыс заттар т?ратын ?ойманы «кiлет ?й» деп атайды) ба?ана?а сызып ?ой?ан межеге бойым ?лi жетер емес. Турникке тартылып, с?бiз жесем де, бойым сол ?алпы. Ал ойым бойымнан ?лде?айда ?сiп кеткен. Сыртым – бала, iшiм ?лкен адам боп ?а? жарылдым.
Ертерек ержетсем, мына адамдардан, мына ?йден, мына ауылдан ?арамды батырамын деп ойлайтынмын. Алматыда д?ниеге келсем де, ол кезде менде ?ала туралы т?сiнiк м?лде жо? ?ой. Барлы? ойым: ?йтеуiр ?лкен адамдар сия?ты б?лек т?ру, ыз?арлы жанарлар ?арасынан ??тылу болатын.
Алайда ол к?ндер ?лi тым алыс едi. Ол к?ндерге жеткенше ?лi талай ?ызы? пен теперiш к?руiм керек екенiн мен ол кезде ?рине бiлген жо?пын.
Дегенмен б?л д?ниеде мейiрiм бар, достар! М?селен, на?ашы апам менi керемет жа?сы к?ретiн. Менi? ?кем жайлы ?ызы?ты ??гiмелердi де сол кiсi айтатын. Т???ыш к?йеу баласын ?з ?лындай к?ргендiгiн жиi айтып отыратыны жадымда. Есiмде ?ал?аны, на?ашы апам зауытта?ы станок?а ?ыр?ып ал?ан шола? сауса?тарымен к?н?за??а картоп аршып отыратын. Ыр?а?ы ?демi бiр ?ндi ы?ылдап отырушы едi, жары?ты?.
С?йтiп ж?ргенiмiзде, кейiнгi к?ндерi на?ашы апам менi «??дайды? баласы» деп атайтынды шы?арды. Бала бол?ан со?, ойнап ж?рiп бiрде?енi б?лдiрiп ?оясы?. Онсыз да ж?регi? езiлiп ж?ргенде, ?ырсы?ып, айт?анды ты?дамайсы?. Сондай кездерде на?ашыларымны? бiрi ?аба?ын шытып ?рысса, апам: «?й, тиме о?ан, ол ??дайды? баласы емес пе!» – деп бетiн ?айтарып отыратын. Бiр емес, екi-?ш рет естiдiм. Бетi ж?п-ж?мса?, ?ызылшырайлы ?желер келiп, шай iшiп отыр?анда: «Еее, ??дайым-ай, аман болсыншы ?йтеуiр! Ендi б?л ??дайды? баласы ?ой…» – дегендi та?ы да естiгем. Сонда мен «неге ??дайды? баласы? Ол кiм ??дай деген?» деп ойлайтынмын. Апамнан осыны с?райыншы деп ж?ргенде, ?зi бiр к?нi менi айналып-тол?ана ?алды.
– Апа, менi? папам ??дай ма?
– Не дейт, п?тша?ар! ?ке? ??дай болса, неге ?лiп ?алды? ?й, ж?гiрмек, ?айда?ыны айтпа!
– Апа, айтшы ендi! Менi? папам ??дай ма?
– Жо?, сенi? папа? ??дай емес!
– Ендi сен ыл?и менi «??дайды? баласы» деп айтасы? ?ой, сонда ?алай? ?лде мамам ??дай ма?
– ?й, баламысы? деген…Мама? ?айда?ы ??дай, ??дай болса, та?дыры анадай бола ма? – деп ауыр-ауыр к?рсiндi.
– Туу, апа, айта салшы, ??дай кiм?
– Анау т?бедегi К?ндi к?рiп т?рсы? ?ой, анау талды ше? Соны сенi? ?ке-шеше? туды ма?! Ой, шiркiн-ай деген! Менi де, сенi де жарат?ан ??дай бар. Ол б?рiнен к?штi, б?рiнен мейiрiмдi, балапаным.
– Ол ?айда сонда?
– Анау жа?та! – деп апам шола? сауса?тарымен аспан жа?ты н?с?айтын.
– Ол неге т?спейдi бiзге, апа?
– Ол т?ссе, жер к?тере алмай ?алады Оны…
– Рас па не? Не, Ол соншалы? алып па? – деп менi? ауызым ашылып ?алатын…
– Ол – д?у, Ол – ?те к?штi ж?не ??дiреттi!
– Мен сонда к?дiмгiдей сол ??дайды? баласымын ба?
– И?, ??лыным! Бар ойнай ?ой, бара ?ой…Ииии, сары сапала?ым, ?айтейiн…
М?сса?ан, мынау ?ызы? болды ?ой! М?ны, б?лем, ана Татарков Женя бiлсе, шалбарын дымдап ?оятын шы?ар, ?! Анау тракторист Ж?ке?нi? ?араб?жыр баласына айтпасам осыны! Жа?сы болды-ей! Ендi ма?ан к?шедегi бо?м?рындар «папа? да жо?, мама? да жо?, кiм сенi ?ор?айды?!» – деп к?рсiн осыдан!
К?шеге атып шы?ып, жан-жа?ыма ?арасам, Ж?ке?нi? ?араб?жыры ??мырс?а т?белестiрiп отыр екен. Шал?ая басып ?асына бардым.
– Ей, ?ара ма??а, берi ?ара!
– Немене деп т?рсы?-ей?! Кiм ?ара ма??а? К?рсетейiн ?азiр мен са?ан, ?ара ма??аны.
– Т?ра т?р, т?ра т?р-ей, ?рса?, п?леге ?аласы?! Сен менi? кiмнi? баласы екенiмдi бiлесi? бе?
– И?, кiмнi? баласы екенсi?? Ана бай?а тиiп кеткен шеше?нi? баласысы? да, бас?а кiмнi? баласы едi??! ?лде, ?ке? тiрiлiп келдi ме?
– Сен бiлмейдi екенсi? ?ой, ма?ау-ей! Мен – ??дайды? баласымын!
– ??дайды? баласы? Хахахахахаха! ?айда?ы ??дай? ??дай жо? ?ой! Не тантып т?рсы??
– ?алай жо?, бар?! Апам айт?ан! – деп а?тарылып ?алдым к?дiмгiдей.
– Апа? оттай бередi, Ленин: «??дай жо?» деген.
– Кiм ол Ленин деген? Ол менi? апамнан арты? бiле ме, не?
– Ой, а?ыма?, анау автобазды? ма?дайшасында кiмнi? суретi т?р? Сол Ленин деген атамыз. Сол айт?ан «??дай жо?» деп. Хахахаха, ??дайды? баласымын дейдi ?ой! Берi кел, с?зi?е жауап бересi? ?азiр.
Зытып бердiм. ?аш?ан бойда, ж?гiрiп кеп ?ой ?ораны? артында?ы к??нi? ?стiне отыра кеттiм. Апам «??дай бар» дейдi, ?араб?жыр «жо?» дейдi. Апам «бар» дейдi, Ленин «жо?» дейдi. ?араб?жырды? Ленинi бар. Менi? апам бар. Апамны? с?зi ма?ан ?анша жерден жа?ын боп т?рса да, ?лгi Ленин дегенi? бiр п?ленi бiлетiн сия?ты. Т?ра т?р, сонда апам ?тiрiк айт?ан ба? Жо-жо?, апам еш?ашан ?тiрiк айтпайды. Ленин апамнан а?ылды болса, а?ылды шы?ар, бiра? апам ?тiрiк айтпайды. Ол на?ты. Онда неге Лениннi? суретiн автобазды? ма?дайшасына жапсыр?ан? Егер апам а?ылды болса, автобазды? ма?дайшасына апамны? суретiн iлер едi. ?ап-ай! ??дай бар ма, сонымен жо? па? ?лде ана К?ндi, талды ж?не апамды Ленин жаратты ма екен? Миым ашып кеттi, ??рысын. Татарков Женя?а айтпаймын деп шештiм. Та?ы да к?лкiге ?алып ж?рермiн.
??дай бар болса, Оны? ?зi аспанда. ?мiрдегi е? жа?ын адамдарымны? барлы?ы алыста. Екеуi – о д?ниеде, екеуi мен бара алмайтын айма?та. Жарайды, бiрде?есi болар. Солай да солай боп ж?ргенде ?ыс ?тiп, жайна?ан к?ктем жеттi.
К?ктеммен бiрге Талды?ор?аннан бойжетiп, б?дендi ??i ажарлана баста?ан Маржан келдi бiр к?нi. Мереке к?ндерi болу керек, демалыс?а келiптi. «Урррааааааа!!!» ?кейден ?ал?ан екеумiз ?ана. К?рiсiп, к?зайым боп, м?ре-с?ре болды? та ?алды?.
Мен апайымны? жанынан ?алмаймын. ?айда барса да, ерiп алам. ??ша?ына ты?ылам, айт?ан ?р с?зiне ??ны?ып, тоймаймын. ?р ?имылын жiтi ба?ылаймын. Т?рiне ?арай бергiм келедi. Менi? апайым! Бiрде?елердi былдырлап айтып жатырмын, айтып жатырмын. Менен назарын алып кетпесе екен деп с?йлей беремiн, с?йлей беремiн, бiрде?елердi с?рай беремiн, с?рай беремiн. Бар ?нерiмдi к?рсетiп ?лекпiн. «Мiне, мен бiр ая?пен к?п уа?ыт т?ра аламын!» «Мiне, мен т?белескенде былай ?рамын!» «Мiне, мен демалмай осыншама уа?ыт шыдай алам!» «?арашы ма?ан! Менi? бойым кiшкене ?стi!» «?арашы ма?ан, Маржан! Мiне, мен ?н айта аламын! ?ндi ?нi! Ты?дашы, Маржан!» «?стелдi? ?стiнен к?мпит ?рлап ?келейiн бе?» Жауап к?тпей, к?мпит ?келем. ?йтеуiр, апайымны? к??iлi мен жа?та болса екен деп тiлеймiн. Ба?ыттан басым айналып ж?р. Е? ?уанышты к?ндерiм сол к?ндер едi. Апайым мамама барып келiп, ма?ан к?йлек ?кеп кигiздi. Мамамызды? ?зiр келе алмайтынын айтты, ауруханада ма, бiр жа?та б?пелi боп жатыр екен. О?ан да аса назар аудар?ам жо?. Есiл-дертiм ?аладан келген апайымда.
Сол к?ндерi уа?ыт дари?аны? ?ш?ыр бол?аны-ай! Апайыммен ?ткен ?рбiр с?т – менi та?ы да жал?ызды?пен бетпе-бет ?алатын болаша??а ?атiгездiкпен с?йреп, жа?ындатып алып келе жатыр едi.
Жал?ыз туысы?мен са?ынысып ?ауыш?ан т?ттi мезеттер келмеске кеттi. К?здi? алдында ащы жасты? ал?аш?ы дым?ылы мен иектi алатын кемсе?нi? ал?аш?ы дiрiлi пайда бола бастайтын уа?ыт та жетiп келдi.
Мен ол кезде мы?ты психолог болып ал?ам. ?лкендердi? менi ?алай алда?ысы келiп т?р?анын, менен ненi жасыр?ысы келетiнiн, не ойлап, не ?ой?анын беске бiлiп, к?кейiм сайрап т?ратын ?ой!
?ыс?асы, апайым мен ?йы?тап жат?ан кезде, та??ы автобуспен о?уына тартып кетпек болды. Тап?ан екен, алданып ?ала салатын баланы! Т?нi бойы ?йы?тамадым. Апайымны? бауырына ты?ыла т?сiп, ?имасты?пен ??ша?тап шы?тым.
Та?ерте? апайым тез-тез жиналып, ?йден шы?ып кеттi. Б?рiн ап-аны? бiлiп жатырмын. Амалым жо?. ?лкендерге не деп айтасы?? Оларды? ?з шаруалары бар. Сенi? са?ынышы?, сенi? ?имасты?ы? олар?а керек пе едi?! Сен ерiккен баласы?, ал, оларды ?лкен шаруалар к?тiп т?р!
Есiк а?ырын жабылды. Аулада к?бiрлеген бiреу Маржанды шы?арып салып т?рды. Кеттi.
Мен к?рпенi? астында ал?аш?ы жасымды т?гiп алдым. Сосын…
Сосын мен ?зiм бар я жо?ына к?зiм аны? жетпеген ??дай?а жалбарындым. «??дай а?а, егер менi естiп т?рса?ыз, апайымды ?йге ?айтадан алып келi?iзшi! Ол кетсе, ма?ан ?те жаман болады. Ма?ан Маржансыз ?те ?иын! ?тiнемiн Сiзден, ??дай а?а!».
?ш са?аттан со? апайым мiнген автобус жол ортада б?зылып, Маржаным ?йге ?айтып келдi. ?араб?жырды? Ленинi ?ателескен екен! ?п, б?лем, кiм айтты ??дай жо? деп са?ан? Ей, ?араб?жыр, ??дай бар екен! Ала?ай! С?йтiп, апайым та?ы бiр к?н ?асымда болды.
Сол к?ннен бастап мен ??дайды? мейiрiмiне, Жарат?ан Ха? пендесiнi? д??асын ?абыл ететiнiне к?зiм де, ж?регiм де аны? жеткен едi. Содан берi мен анама да, апайыма да ?мiт артып, оларды тосуды до?ар?ан болатынмын.
Сол к?ннен бастап менi? жал?ыз ?ор?аным, жал?ыз панам – тек жарат?ан Аллам болды. Осы к?нге дейiн. Ерте? де солай болары ха?! Мен сол к?ннен бастап, кез келген пенде ??дiретi шексiз, мейiрiмi шексiз Жаратушыны? назарында болатынын ??ын?ам едiм. Шын тiлегенге Алланы? ж?рдемi тез келедi екен.
***
Б?л о?и?а 1986 жылды? мамырында бол?ан екен. Арада 26 жыл ?ткен. Б?рiмiз Маржанны? ту?ан к?нiнде ?йiнде жиналды?.
Содан ?ркiм ту?ан к?н иесiне а? тiлегiн а?тарып, ??тты?тап жатты дегендей… Кезек ма?ан келгенде, Маржаннан с?радым:
– Маржан, сен 86 жылы ?ржар?а к?ктемде демалыс?а келгенi? есi?де ме? – дедiм.
– Бiлмеймiн, бiрде?е емiс-емiс есiмде бар – деп жауап бердi.
– На?тыра? есi?е т?сiру ?шiн былай с?райын: сол демалыстан Талды?ор?ан?а ?айтып бара жат?аны?да автобус сынып, ?йге оралып едi? ?ой? Та?ы бiр к?н болып, ?айтты?. Солай ма?
– А, и?, и?! Тура солай бол?ан!
– Мхм…
– ?йбай, ол сенi? есi?де ?алай са?талып ?ап ж?р! – деп апайым а?-та? болды
– ?алай есiмде са?талмасын, сенi Талды?ор?ан?а о?у?а жiбермеген мен болатынмын…
– ?алай сонда?
– ??дайдан тiлегем.
Сосын жо?арыда?ы ??гiменi айтып бердiм. Сол?ылдап жыла?ан Маржанды сол к?нi ?ре? ж?батып ал?ан едiк…
Олешка
Талды?ор?ан демекшi, сол жа??а к?шiп кеткен бiр к?ршiмiз бар едi. Талды?ор?ан ма?ан ол кезде ж?ртты? б?рi к?шiп жат?ан Германияны? ма?ында сия?ты боп к?рiнетiн. Кейiн ер жеткенде ол ?ажап ша?арды талай басып ?ттiк.
Сол Талды?ор?ан?а жал?ыз бiр сырласым к?шiп кеттi. ?азiр бар ма, жо? па, ??дай бiледi.
Керемет ?демi бала болатын. Аты – Олешка. Заты грек болса да, ма?ан ерекше жанашырлы? танытып т?ратын едi. Данышпан ?айтыс бол?анда, ?лкендер сия?ты ма?ан к??iл айт?аны есiмде. Сол Олешка бар ?ой, ?кесi ?ала?а кетерде тапсырыс беретiн ойыншы?тарын екi дана ?ылып алдыратын. Бiр данасы – ма?ан. ?йтпесе, ма?ан ойыншы? ?перетiн адам к?не?!
Бiр к?нi Олешканы? ?кесi су жа?а велосипед сатып алып бердi баласына. Жал?ыз велосипед. Ол да бала емес пе, жар?ыратып к?шеге шы?а келдi. ?ймелеп ?асына бара ?алды?. Сипап ?стап, к?рiп жатырмыз. ?ызы?ып т?рмыз. Ма?ан велосипед жо? екенiн бiрден т?сiндiм. Ж?регiм шым ете ?алды.
Олешкада б?тен ой жо?, «темiр тайына» ?ар?ып мiнiп ап, к?ше бойымен зырылдай ж?нелдi. Ж?ртты? балалары к?бiрлесiп, ?ркiм ?з ойынымен тарап жатыр. Менi? к?кiрегiм ашып кеттi. Еш?андай ой жо?, состиып т?рып ?алдым. Состиып т?рып ?алдым да… кенет Олешканы? артынан ?уып бердiм. Ол жеткiзбей заулайды. Мен жанталасып со?ынан ж?гiрiп келем. Бiр заматта iштегi шер сырт?а жас боп ыршып шы?ты. К?зiмнен жас парлап, ж?гiрiп келем. Олешка менi к?рiп бара жат?ан жо?. Ол ба?ытты бала! Ол м?з. «Темiр тайыны?» ж?рiсi неткен ?сем! Д??гелектерi неткен жi?iшке едi, «темiр жануарды?!». Екеуi бiте ?айнасып, сондай ?йлесiмдi ?имылдайды. Шiркiн-ай, десе?шi!
Жылап ж?гiрiп келем, неге жылап келе жат?анымды ?зiм де ??паймын. ?азiр ?алып ?ойсам, м??гiге ?алып ?оятын сия?тымын. ?айда ?алып ?оям, неге ?алып ?оюым керек, ол да бейм?лiм. Дымымды шы?армай, жылап, ж?гiрiп келем. ?кпемнi? ?ше баста?анына м?н берер емеспiн. ?йтеуiр ?алмау керек.
Олешка автобазды? ?асынан керi б?рылды. Мен де жеттiм. Бетi-ауызым ай?ыз-ай?ыз боп кеткен болу керек, Олешка т?рiме бажырая ?арады. – Что с тобой? Что с тобой?
– Нет, нет, – дей берiппiн.
– На, хочешь покататься?! – деп ол велосипедiн ?сынды.
– Нет, нет, – деп, Олешканы? иы?ына басымды ?ойып жылап жатырмын, жылап жатырмын…
– Ну, не плачь, не плачь! Успокойся. Почему ты плачешь? – деп а?-та? боп ол т?р.
