скачать книгу бесплатно
Bu vaxt aşağıdan Fanni xalanın səsi eşidildi:
– Uşaqlar, yemək hazırdır, isti kökə də var, gəlin soyumamış yeyin.
– Gəlirik, Fanni xala! – Dik yuxarıdan aşağı qışqıraraq cavab verdi. – Enn, gəl gedək, mən çox acmışam.
Bu vaxt Corc otağa girdi. Timmi də yanında idi. İt evin bütün künc-bucağını iyləyəndən sonra bir-iki ağız hürüb sakitləşmişdi. İndi də Corcun yanında dayanıb quyruğunu bulayırdı.
– O, həmişə belədir! – Corc itinə baxıb dedi. – Elə bilir, keçən ildən bu yana evdə hər şey dəyişib! Bütün künc-bucağı iyləyir ki, görsün hər şey yerindədir, ya yox.
Uşaqlar üçlükdə aşağı düşdülər. Fanni xala mətbəxdə süfrə açmışdı.
– Ana, nə qədər ki atam evdə deyil, olar Timmi yanımda otursun? O özünü ağıllı aparacaq!
– Yaxşı, qoy otursun, – Fanni xala razılıq verdi.
Nəhayət, şam yeməyi başladı. Masanın üstündə o qədər ləzzətli yemək vardı ki, onlardan başqa iyirmi adam da yeyib doya bilərdi.
Yeməklərin hamısını Coanna bişirmişdi. Yəqin, bütün günü mətbəx sobasının yanından çəkilməmişdi.
Kirrin adasına səyahət
Ertəsi gün hava isti və günəşli idi.
– Adaya getmək olar, – Fanni xala pəncərədən çölə baxıb dedi. – Özümüzlə bir az yemək də götürərik. Əminəm ki, yemək hazırlamaq Kventinin heç yadına da düşməyib.
– Ana, bəs onun qayığı var? – Corc təşvişlə soruşdu. – Yoxsa, mənimkini götürüb?
– Xeyr, əzizim, – Fanni xala dedi. – Kventinin öz qayığı var, amma mən qorxdum ki, o, qayığı adanın sahilindəki qorxunc qayalıqların arasından keçirə bilməz. Adanın yaxınlığında belə sualtı qayaların sayı çoxdur. Ona görə də Kventinə məsləhət gördüm ki, qayığı idarə etmək üçün dənizçi tutsun.
– Bəs adadakı qülləni kim tikib? – Culian maraqla soruşdu.
– Qülləni Kventin özü layihələşdirib, tikinti işini də fəhlələr yerinə yetiriblər, onları nazirlikdən göndərmişdilər, – Fanni xala izah elədi. – Amma bu barədə hər şeyi sirr kimi gizli saxlayırlar. Qonşular da elə hey bu qülləni soruşurlar, halbuki bu barədə mən də elə onlar qədər bilirəm. Tikintidə yerli sakinlərdən heç kim iştirak etməyib, yalnız bir neçə balıqçı əşyaların və fəhlələrin adaya daşınmasına kömək edib, vəssalam.
– Bütün bunlar çox müəmmalıdır! – Culianın maraqdan gözləri parlayırdı. – Deyəsən, əmimizin həyatı çox maraqlı keçir. Əgər belədirsə, mən də alim olmaq istərdim.
– Mən isə, yəqin ki, həkim olacağam, – Dik dilləndi.
Bu söhbət Corca maraqlı gəlmədi.
– Gedim qayığa baxım, – qız dedi.
Corc böyüyəndə nə işlə məşğul olacağını yaxşı bilirdi. Timmi ilə birlikdə Kirrin adasında yaşayacaqdı, vəssalam!
Bu vaxt ərzində Fanni xala səyahət üçün böyük bir yemək çantası hazırlamışdı. Onlar hamılıqla üzüaşağı, dənizə tərəf addımlamağa başladılar. Ən axırda Culian gəlirdi, onun çiynində içi ərzaqla dolu çanta var idi. Corc artıq qayığını suya salmışdı. Bu işdə ona köhnə dostu, balıqçı oğlu Ceyms kömək etmişdi. Oğlan dizəcən suyun içinə girib hamı minəndən sonra qayığı itələmək üçün hazır vəziyyətdə dayanmışdı. Ceyms Corcun əmisi uşaqları ilə yay tətillərinin birində tanış olmuşdu. Kventin əmi əvvəllər Corca Timmini evə gətirməyə icazə vermirdi. Timmi onda küçük idi. Həmin vaxt Ceyms onu öz həyətlərində saxlamışdı. Corc oğlanın bu yaxşılığını heç vaxt unutmur, tətillərdə evə gələndə mütləq ona baş çəkirdi.
– Adaya gedirsiniz? – Ceyms soruşdu. – Orada tikilən hündür qülləni görmüsünüz? Deyəsən, mayakdır.
Oğlan bunu deyib əlini Ennə uzatdı ki, qayığa minməsinə kömək eləsin. Çox keçmədən uşaqlar, Fanni xala və Timmi artıq qayıqda öz yerlərini tutmuşdular. Culianla Corc kürəkləri əllərində hazır saxlamışdılar. Ceyms qayığı itələdi və onlar yavaş-yavaş adaya tərəf üzməyə başladılar. Tezliklə qayıq sürətini artırdı, Culianla Corc kürəklərə güc vermişdilər. Yenidən dənizdə olmaq çox gözəl idi! Kaş tətil çox uzun sürəydi!
– Corc, burada bir az ehtiyatlı olun, – qayıq adaya yaxınlaşanda Fanni xala qızına xəbərdarlıq elədi. – Ətraf təhlükəli qayalıqlarla doludur.
– Ana, yaxşı bilirsən ki, mən bura min dəfə gəlmişəm, hər daşına bələdəm! Adaya gözüyumulu belə sağ-salamat gedib çıxa bilərəm.
Kirrin adasına yalnız bir yerdən, qayalıqların arasındakı balaca təbii buxtadan[3 - Buxta – dənizdə gəmilərin yanaşması üçün münasib kiçik körfəz] yanaşmaq mümkün idi. Buxtanın sağında və solunda şiş uclu qayalar vardı. Corcla Culian adanı şərq tərəfdən dövrə vuraraq buxtaya yaxınlaşdılar.
– Bura, doğrudan da, çox qəşəng yerdir! – Enn adaya tərəf baxıb heyranlıqla dilləndi.
– Adaya gedirsiniz? – Ceyms soruşdu. – Orada tikilən hündür qülləni görmüsünüz? Deyəsən, mayakdır.
Adada hər şey – köhnə qəsr, onun dağılmış divarları, hətta divarların üstünə qonmuş dolaşalar da öz yerində idi. Qəsrin yanında isə yeni bir qüllə ucaldılmışdı. Qüllə kərpicdən deyil, hansısa hamar, parıltılı materialdan tikilmişdi. Qüllənin ayrı-ayrı hissələrinin arasındakı «tikişlər» aydınca sezilirdi: bu, tikilinin asanlıqla sökülüb başqa yerdə ucaldıla biləcəyindən xəbər verirdi.
– Bu, qəribədir, elə deyil? – Dik dedi. – Hələ qüllənin lap təpəsindəki şüşəli otağa baxın. Eynilə müşahidə göyərtəsinə bənzəyir. Görəsən, onu niyə tikiblər? Fanni xala, bəs ora necə qalxmaq olar?
– Qüllənin içində dolama pilləkənlər var. Yəqin ki, başqa cür mümkün olmazdı. Deyəsən, bütün məsələ də elə o şüşəli otaqdadır. Oradakı məftilləri görürsünüz? Məncə, Kventinə qüllə özü yox, elə həmin otaq lazımdır. Deyəsən, o orada bəzi eksperimentlər aparır.
Bu söhbət Enni darıxdırmağa başlamışdı. Qız Fanni xalanın dediklərini yaxşı başa düşmürdü.
– Mən də ora çıxmaq istərdim, – Enn dilləndi.
– Bəlkə, əmin buna icazə verər, – Fanni xala dedi.
– Hə, əgər o bu gün yuxudan acıqlı durmayıbsa… – Corc istehza ilə dedi.
– Corc, belə danışma, – anası ona məzəmmətlə baxdı.
Həmin vaxt qayıq buxtaya yanaşdı, onun burnu yavaşca qumlu sahilə toxunaraq Kventin əminin qayığının yanında dayandı.
Corcla Culian qayıqdan düşüb onu bir az irəli itələdilər ki, qalanları da ayaqlarını islatmadan aşağı düşə bilsinlər. Hamıdan axırda Timmi qayıqdan yerə hoppandı və dərhal sahil boyunca qaçmağa başladı.
– Timmi, bura gəl! – Corc itinə təpindi.
İt quyruğunu qısıb qızın yanına qayıtdı.
Əlbəttə ki, Timmi adada ora-bura qaçışan dovşanları görmüşdü, amma, heyif ki, Corc onların arxasınca düşməyə icazə vermirdi. O ki pis bir iş tutmurdu!
– Bunlar da bizim köhnə dostlarımız! – Enn də adadovşanlarını görüb ucadan dilləndi. – Fanni xala, görün necə qəşəngdirlər! Ay aman, hələ o bala dovşana baxın! Pəncələrini yalayır, çox gülməlidir, elə deyil?!
Hamı ayaq saxlayıb bu sevimli heyvanlara tamaşa etməyə başladı. Adada heç kim yaşamadığından indiyə kimi dovşanları qorxudan olmamışdı, odur ki uşaqları görəndə ürküb-qaçmadılar.
– Bəs Kventin əmi haradadır? – onlar qəsrin giriş qapısı sayılan iri, yarıuçuq vəziyyətdə olan tağın altından keçəndə Enn soruşdu.
Tağı keçəndən sonra qəsrin həyətinə aparan pilləkənlər başlayırdı. Bir neçə yerdən uçulub-dağılmış pilləkənlərin üstünü ot-alaf basmışdı. Əvvəl Fanni xala ehtiyatla birinci pilləkənə ayaq basdı. Onun arxasınca da uşaqlar çıxmağa başladılar. Kiçik daş dəhlizi keçib qəsrin geniş həyətinə gəlib çatdılar. Bir vaxtlar həyətə daş plitələr döşənsə də, indi onların yerində bircə qum qalmışdı. Bəzi yerlərdə təzə bitmiş otlar gözə dəyirdi. Vaxtilə qəsrin hər iki küncündə iki böyük qala ucalırdı, amma indi onlardan biri, demək olar, uçulub-dağılmışdı, digəri isə nisbətən yaxşı vəziyyətdə idi. Qalanın üstündə məskən salmış dolaşalar uşaqların səsini eşidən kimi bir ağızdan qarıldamağa başladılar.
– Corc, məncə, atan bax o balaca otaqda yaşayır, – Dik bunu deyib əlini qəsrin salamat qalmış yeganə otağına tərəf tuşladı. – Yadındadır, biz də adaya gələndə həmin otaqda gecələmişdik.
– Hə, – Corc başını tərpətdi. – Çox maraqlı idi! Düz deyirsən, yəqin, atam da elə orada qalır. Burada başqa gecələməli yer yoxdur. Əlbəttə, əgər zirzəmiyə düşməyibsə…
– Nə danışırsan, zirzəmidə yaşamaq olar?! – Culian təəccüblə soruşdu. – Ora çox rütubətli və qaranlıqdır. Corc, doğrudan, atan harada ola bilər? Heç yerdə gözə dəymir.
– Ana, həqiqətən, atam haradadır axı? Yəqin, o balaca otaqda işləyir, hə?
– Mən də dəqiq bilmirəm, – Fanni xala çiyinlərini çəkdi, – yəqin, orada olar. Adətən, adaya gəldiyim vaxt Kventin məni buxtada qarşılayırdı. Biz sahildə oturub yemək yeyir, söhbət edirdik. Qəsrin içinə girmirdik.
– Gəlin onu çağıraq, – Dik təklif elədi.
Uşaqların hamısı bir ağızdan Kventin əmini səsləməyə başladı: «Kventin əmi! Kventin əmi! Haradasınız?»
Onların qışqırığı dolaşaları ürkütdü. Quşlar qarıldayaraq qanadlanıb qəsrin üstündə dövrə vurmağa başladılar. Dənizdən uçub gələn bir neçə qağayı da onlara qoşuldu. Bu səsə adadovşanları qaçıb haradasa gizləndilər… Ancaq Kventin əmi onların harayına səs vermədi. Uşaqlar bir az gözləyəndən sonra yenə onu səsləməyə başladılar.
– Bir az yavaş qışqırın, – Fanni xala narazılıqla qulaqlarını tutub dedi. – Az qaldı qulağım batsın. Corc, sənin atan necə adamdır! Mən ona bu gün gələcəyimizi xəbər vermişdim axı!
– Yəqin, haradasa buralardadır, – Culian onu sakitləşdirməyə çalışdı. – Necə deyərlər, dağ Məhəmmədə tərəf gəlməsə, Məhəmməd dağa tərəf gedər! Çox güman ki, Kventin əminin başı hansısa kitaba qarışıb, ona görə də bizi eşitmir. Özümüz onu axtarıb-taparıq.
– Gəlin gedib balaca otağa baxaq, – Enn təklif elədi.
Onlar kiçik, yarıqaranlıq otağa tərəf getdilər. Bu otağa işıq yalnız divarda pəncərəni əvəz edən iki dar yarıqdan düşürdü. Otağın bir küncündə vaxtilə burada mövcud olmuş buxarının qalıqları gözə dəyirdi: ovxalanıb tökülmüş kərpiclər və qəsrin qalın divarına girmiş iri bir boru.
– Otaqda heç kim yoxdur! Hamıdan birinci ora çatan Culian təəccüblə qışqırdı. – Ümumiyyətlə, burada yaşayan olmayıb. Nə kitab var, nə də yemək!
– Onda, bəlkə, zirzəmini də axtaraq? – Dik dedi. – Ola bilər, Kventin əminin elmi işi üçün zirzəmiyə düşmək lazım gəlib. Zirzəminin girişi, deyəsən, həyətin ortasında idi, su quyusunun yaxınlığında.
– Hə, yəqin, zirzəmidədir, – Enn də təsdiqlədi. – Fanni xala, gəlin gedib baxaq.
– Yox, yox, uşaqlar! Mənim qaranlıq yerlərdən xoşum gəlmir. Yaxşısı budur, sizi həyətdə, günəşin altında gözləyim. Siz qayıdıb gələnə kimi də yemək çantasını boşaldıb buterbrodları hazırlayaram. Yəqin, birazdan acacaqsınız.
– Yaxşı, – uşaqlar razılaşdılar.
Onlar zirzəminin girişinə tərəf yollandılar. Ancaq giriş bağlı idi. Culian elə iri çuqun qapağı kənara itələməyə hazırlaşırdı ki, birdən gözünə nəsə sataşdı:
– Baxın, qapağın arasından təzə otlar çıxıb. Ən az bir il bu qapağı yerindən tərpədən olmayıb. Deməli, Kventin əmi zirzəmidə deyil.
– Yaxşı, bəs haradadır? – Dik çaşqınlıqla soruşdu.
Kventin əmi haradadır?
Uşaqların dördü də çaşbaş vəziyyətdə zirzəminin girişini örtən qaralmış qapağa baxırdı. Culian haqlı idi – bu qapağı ən az bir il yerindən tərpədən olmamışdı.
– Bu halda aşağı düşməyin heç bir mənası yoxdur, – Culian dedi.
– Deyəsən, zirzəminin bundan başqa girişi yox idi, düzdür? – Dik soruşdu. – Bir də ki, bu qapaq kifayət qədər ağırdır, əgər Kventin əmi aşağı düşübsə, onu arxasınca necə bağlaya bilərdi axı?
– Düzdür, – Enn qardaşının sözünü təsdiqlədi. – Çox güman ki, orada deyil.
– Yaxşı, bəs haradadır? – Corc soruşdu. – Kirrin balaca adadır, biz buranın hər daşına bələdik. Bəlkə, o, mağaradadır? Yadınızdadır, biz də orada gizlənmişdik.
– Əlbəttə ki, bu, mümkündür, – Culian dedi, – amma, düzü, mən buna şübhə eləyirəm. Məgər sən bilmirsən ki, mağaraya yalnız yuxarıdakı dəlikdən düşmək olar. Həmin dəliyin ağzı isə tutulub. Məncə, Kventin əmi heç vaxt o dəlikdən içəri düşməyi ağlına gətirməzdi.
Uşaqlar qəsrin ətrafında dövrə vuraraq adanın o biri tərəfinə gedib çıxdılar. Onların bir vaxtlar oynamaqdan ləzzət aldıqları mağara burada yerləşirdi. Mağaranın girişini daşla tutmuşdular, onun üstünü isə sürüşkən yosun təbəqəsi örtmüşdü. Mağaraya yaxınlıqdakı su quyusundan da düşmək mümkün idi. Quyunun içində dəmir nərdivan vardı. Ancaq bu nərdivan quyunun dibinə kimi gedib çatmırdı. Uşaqlar həmin nərdivanın son pilləsinə bağladıqları kəndirlə quyuya düşürdülər.
– Baxın, bizim bağladığımız kəndir hələ də burada qalır, özü də salamatdır! – Dik əyilib aşağı baxandan sonra qışqırdı.
– Mən aşağı düşməyə çalışacağam, – Culian dedi.
Oğlan ehtiyatla quyuya enməyə başladı. Nəhayət, mağaranın olduğu yerə gəlib çatdı. Hər tərəf zil qaranlıq idi, Culian cibindən əl fənərini çıxarıb ətrafa işıq saldı. Heç nə gözə dəymirdi, bircə küncdə atılıb qalmış qutudan başqa. Yəqin, onu da vaxtilə özləri burada yaddan çıxarıb getmişdilər. Culian yenidən kəndirlə nərdivana qədər dırmandı və quyudan çıxdı.
– Necə oldu? Bir şey tapa bildin? – Dik dərhal soruşdu.
– Orada Kventin əminin izi-tozu da yoxdur, – Culian başını bulayıb dedi. – Bəs o harada ola bilər? Əgər burada, həqiqətən də, hansısa elmi təcrübə aparırsa, onda cihazları haradadır? Fanni xala demişdi ki, Kventin əmi adaya bir yığın avadanlıq gətirib.
– Bəlkə, o, indi qüllədədir? – Enn dilləndi. – Axı qüllənin yuxarısında da otaq var.
– Əgər orada olsaydı, yuxarıdan çoxdan bizi görmüşdü, ya da səsimizi eşitmişdi. Amma, hər bir halda, ora da baxmaq lazımdır.
Uşaqlar yenidən qəsrə qayıdıb bu yaxınlarda inşa olunmuş qülləyə yaxınlaşdılar. Bu vaxt Fanni xala onları yeməyə çağırdı.
– Uşaqlar, yemək hazırdır, gəlin. Əminəm ki, Kventin birdən-birə haradasa peyda olacaq.
– Axı o harada ola bilər, Fanni xala? – Enn təşvişlə soruşdu. – Biz bütün adanı ələk-vələk elədik, heç yerdə yoxdur.
Fanni xala adaya uşaqlar qədər yaxşı bələd deyildi, ona elə gəlirdi ki, burada gizlənmək üçün çox yer var.
– Bilmirəm, – qadın dedi, – yəqin, haradasa bu yaxınlardadır. Birazdan gəlib çıxar, siz yeməyinizi yeyin.
– Biz qülləyə çıxmaq istəyirik, baxaq görək oradadır, ya yox! – Culian dilləndi.
Uşaqlar qülləyə tərəf yollandılar, Timmi də onların yanında idi. Bu qəribə tikili yaxından daha da müəmmalı görünürdü. Dik əlini onun hamar divarına çəkib dedi:
– Maraqlıdır, görəsən, bunu nədən düzəldiblər?
– Yəqin ki, hansısa plastik kütlədən, – Culian ağlına gələn ilk fikri dilinə gətirdi.
– Amma onda dənizdə fırtına qopan kimi qüllə yerlə bir olardı, – Dik etiraz etdi.
– Baxın, orada qapı var! – Corc birdən qışqırdı.
Uşaqlar qızın göstərdiyi yerə tərəf baxıb qüllənin balaca, yuxarısı yarımdairə formasında olan qapısını gördülər, açarı da üstündə idi. Culian açarı burub qapını açdı və içəri boylandı.
Qüllənin içi boş idi. Yalnız aşağıdan tavana qədər uzanan ensiz dolama pilləkən vardı. Bu pilləkən də qüllənin özü kimi yüngül, hamar materialdan hazırlanmışdı. Qarşı divardan qarmağa oxşayan qəribə əşyalar asılmışdı. Görünüşündən bu əşyaların poladdan hazırlandığını söyləmək olardı.
– Yaxşısı budur, heç nəyə əl vurmayaq, – Culian uşaqlara xəbərdarlıq etdi. – Gəlin yuxarı çıxaq!
O özü hamıdan qabaq dar pilləkənlərlə yuxarı qalxmağa başladı. Dolama pilləkənlər adamın başını hərləndirirdi, amma Culian buna baxmayaraq ayaq saxlamadan yuxarı çıxırdı. Qalan uşaqlar da onun arxasınca gedirdilər. Qüllənin divarlarında adda-budda pəncərələr vardı, oradan içəri tutqun işıq düşürdü. Culian həmin pəncərələrin birindən çölə baxdı – onun gözlərinin qarşısında Kirrin körfəzinin möhtəşəm mənzərəsi canlandı. Nəhayət, oğlan qüllənin təpəsinə gəlib çatdı. Burada balaca, şüşəli bir otaq vardı. Otağın qalın şüşələri günəş şüalarını əks etdirirdi. Otaqdan bayıra bir neçə məftil çıxmışdı. Məftillərin ucu açıq idi, külək onları vurub yellədirdi. Əfsus ki, bu balaca otaq da boş idi! Uşaqlar Kventin əmini burada da tapa bilmədilər!
Belə aydın olurdu ki, bu qüllə məftilləri aşağıdakı qarmaqlara bərkidib yuxarı qaldırmaq, sonra da uclarını oradan aşağı sallamaq üçün tikilmişdi. Yaxşı, bəs bütün bunlar nə işə yarayırdı? Yoxsa, Kventin əmi burada hansısa radiodalğalarını tutmağa çalışır? Ya da, bəlkə, onun işi radarlarla[4 - Radar – radiodalğalar vasitəsilə hər hansı obyektin yerini, hərəkət istiqamətini və sürətini müəyyənləşdirən cihaz, qurğu] əlaqəlidir?
Culian fikrə getmişdi.
O fikirləşənə kimi qalan uşaqlar da gəlib çıxdılar. Cəsur Timmi də onların arxasınca pilləkənləri axıra qədər çıxmışdı. Amma hiss olunurdu ki, dolama pilləkənləri qalxmaq onun üçün heç də asan olmayıb. Zavallı it dilini çıxarıb ləhləyirdi.
