скачать книгу бесплатно
Axşam “Fuvalda” kiçik, gözəl mənzərəli bir körfəzə daxil olub lövbər saldı.
Sahil qalın tropik yaşıllıqla örtülü idi. Uzaqda meşəli təpələr görünürdü. Körfəzə balaca bir çay da tökülürdü. Vəhşi heyvanların, quşların səsi qulaq batırırdı. Hava qaralandan sonra bu səslər adamı lap vahiməyə salırdı.
Lord Kleytonla Əlis gəminin məhəccərinə söykənib gözlərini qarşıdakı qaranlığa zilləmişdilər. Növbəti gecəni bu sahildə keçirməli olacaqlarını düşünəndə qadının bədəni əsdi və o, ərinə qısıldı.
Qara Maykl onlara yaxınlaşıb səhər gəmini tərk etməyə hazırlaşmağı tapşırdı. Nə ledi Əlisin yalvarışları, nə də lord Kleytonun yağlı mükafat vədləri Qara Mayklı fikrindən döndərdi.
– Başa düşün, bu gəmidə məndən başqa heç kim sizi sağ görmək istəmir. Əslində, mən də təhlükəsizliyimiz naminə sizin ölümünüzə fərman verməliyəm. Amma Qara Maykl yaxşılığı unutmur. Siz mənim həyatımı xilas etmisiniz, əvəzini qaytarmalıyam. Sabah sizi sahilə çıxarmasam, daha komandanın qarşısında dayana bilməyəcəyəm. Yükünüzü götürün, gərəyiniz olacaq alətlər, köhnə yelkənlər, ərzaq da verəcəyəm. Vəd etdiyim kimi, imkan tapanda yerinizi Britaniya hökumətinə deyəcəyəm.
Kleyton Qara Mayklın onun yerini britaniyalılara xəbər verəcəyinə inanmırdı. O hətta əmin də deyildi ki, qiyamçı matroslar onları sahildə sağ buraxacaqlar. Lap tutaq ki, bu təhlükədən sovuşdular. Bəs cəngəllikdə Kleytonu və arvadını gözləyən, heç təsəvvürlərinə belə gətirə bilmədikləri təhlükələr? Yenə tək olsaydı, uzun müddət tab gətirəcəyinə ümid edərdi, çünki gənc və güclü idi. Axı bətnində uşaq gəzdirən zərif qadın ibtidai həyat şəraitinin çətinliklərinə çox dözə bilməz!
Səhər lord Kleytonla Əlisi qayığa mindirdilər. Yüklərini isə başqa qayıqlara doldurdular. Kleytonların çantalarının, sandıqlarının sayı-hesabı yox idi. Con Afrikada 7–8 il qalacağını düşünürdü, buna görə də özü ilə çox şey aparırdı. Qara Maykl isə istəmirdi ki, Kleytonun nəyisə gəmidə qalsın: hansı limana yan alsa, gəmidə yoxa çıxmış britaniyalılara məxsus əşyaların olması şübhə doğura bilərdi. Hətta lordun tapançalarını da özünə qaytardılar.
Qayıqlara xeyli qaxac ət, quru çörək, kartof və paxla ehtiyatı, kibrit, mətbəx əşyaları, alətlər, köhnə yelkənlər qoydular.
Qara Maykl Kleytonları sahilə qədər özü ötürdü. Əmin olmaq istəyirdi ki, yoldaşları onlara xətər yetirməyəcəklər.
Lord Kleyton və arvadı qumlu sahildə dayanıb uzaqlaşan qayıqlara baxırdılar. İkisi də başa düşürdü ki, onları qarşıda ağır sınaqlar və ciddi məhrumiyyətlər gözləyir.
Bu vaxtsa onları meşənin dərinliyindəki təpənin üstündən qalın qaşlar altında parıldayan bir cüt qəzəbli göz izləyirdi.
“Fuvalda” gözdən itəndə ledi Əlis ərinin boynunu qucaqlayıb hönkürdü. O, qiyam zamanı özünü çox mərd aparmışdı, sonra da quldurların qarşısında qürurunu sındırmamışdı, amma indi daha göz yaşlarını saxlaya bilmirdi. Kleyton arvadını ovundurmağa çalışmadı: qoy ağlayıb içini boşaltsın.
– Ah, Con, indi biz nə edək? – deyə Əlis inildədi. – Nə edək?
Kleyton çox sakit tərzdə cavab verdi:
– Bizə bircə şey qalır: durmadan işləmək. Xilasımız bundadır. Fikirləşməyə vaxt qalmamalıdır, yoxsa dəli olarıq. İşləyə-işləyə gözləyəcəyik. Əminəm ki, Qara Maykl vədinə əməl etməsə də, nazirlikdə mənim yoxa çıxdığımı bilən kimi bizi axtarmağa başlayacaqlar və kömək göndərəcəklər.
– Axı söhbət təkcə bizim ikimizdən getmir…
Lord Kleyton Əlisin hamiləliyinə işarə etdiyini başa düşdü.
– Bilirəm, mən də bu barədə düşünmüşəm. Deyirsən, yüz min il əvvəl əcdadlarımızın öhdəsindən gəldiyi bir problemi də həll edə bilməyəcəyik? Onlar da bir vaxtlar eyni şəraitdə, bəlkə də, elə bu ibtidai meşələrdə yaşayıblar və qalib gəliblər. Qalib gəlməsəydilər, indi biz burada olmazdıq. Axı biz onlardan ağıllıyıq, savadlıyıq, qat-qat yaxşı silahlanmışıq.
– Ah, Con, mən də kişi olmaq istəyərdim. Onda, yəqin, sənin kimi düşünərdim. Amma düz deyirsən, Con, mən cəsur ibtidai icma kişisinin dözümlü ibtidai icma qadını adına layiq olmaq üçün əlimdən gələni əsirgəməyəcəyəm.
Kleytonun ağlına ilk gələn o oldu ki, gecə özlərini vəhşi heyvanlardan qorumaq üçün ağacların başında müvəqqəti sığınacaq düzəltsin. Tüfəngini sandıqdan çıxarıb çiyninə keçirdi və sığınacaq üçün yer axtarmağa başladı.
Sahildən təxminən yüz metr aralı kiçik talada Kleyton bir-birindən eyni məsafədə dörd ağac seçdi, baltanı götürüb onların budaqlarını doğradı. Yerdən üç metr hündürlükdə yoğun budaqları kəndirlə ağacların gövdəsinə bağladı, arakəsmələr qoydu, qalın çubuqları onların üstünə düzdü. Dördkünc meydança alındı. Meydançanı enli qıjı yarpaqları ilə qalın döşədi, Qara Mayklın verdiyi yelkənlərdən birini qatlayıb yerə sərdi. Kleyton iki metr hündürlükdə daha bir meydança düzəltdi. İkinci yelkənlə yuxarıdakı meydançanın üstünü örtdü, yelkəni üç tərəfdən aşağı salladı. Beləliklə, komanın döşəməsi, damı və divarları hazır oldu. Axşama Kleyton ledi Əlis üçün pilləkən də düzəltdi. Yorğanları və yükün bir hissəsini komaya qaldırdı.
Bütün günü ala-bəzək quşlar onların ətrafında uçuşur, mahnı oxuyurdular. Nə qədər diqqətli olsalar da, iri heyvan gözlərinə dəymədi, bir-iki dəfə yanlarından balaca meymunlar qaçıb keçdilər. Meymunlar özlərinə ağacın başında yuva quran bu iki naməlum varlığa qorxa-qorxa baxırdılar.
Qaş qaralanda ər-arvad özləri ilə su götürüb komaya qalxdılar. Hava isti idi, Kleyton yelkənin bir yanını qaldırdı, türksayağı bardaş qurub yerdə oturdular. Gözlərini qaranlığa zillədilər. Birdən Əlis diksinib Kleytonun qolundan yapışdı:
– Con, o nədir? Adama oxşayır.
Kleyton Əlisin göstərdiyi səmtə baxdı. Uzaqda – təpənin başında bir siluet görünürdü. O, həqiqətən, ayaq üstə dayanmış adama bənzəyirdi.
– Bilmirəm, Əlis, ayırd etmək olmur. Bəlkə, sadəcə, ay işığının saldığı kölgədir?
– Yox, Con. Əgər adam deyilsə, çox əcaib, insanabənzər heyvandır. Mən qorxuram.
Kleyton arvadını qucaqlayıb sakitləşdirməyə çalışdı. Əlisin ruhi vəziyyəti indi onu hər şeydən çox narahat edirdi. Sonra qalxıb yelkəni aşağı saldı, ucunu bərk-bərk ağaca sarıdı. Otaq zülmətə qərq oldu. Uzandılar. Kleyton tüfəngi və tapançalarını yanına qoydu.
Cəngəllikdə ilk gecəni onlar çox pis yatdılar. Gah şirin nəriltisi, gah meymunların tükürpədici qışqırıqları hər beş-on dəqiqədən bir onları yuxudan dik atılmağa məcbur edirdi.
III fəsil
Olum və ölüm
Səhər yeməyindən sonra Kleyton dünəndən gözaltı etdiyi yerdə, meşənin kənarındakı düzənlikdə ev tikməyə başladı. Bunsuz özlərinin təhlükəsizliyini təmin edə və rahatlıq tapa bilməyəcəkdilər.
Kleyton indi başa düşdü ki, ev tikmək necə çətin iş imiş! Birotaqlı daxmanı qaldırmağa o, düz bir ay vaxt sərf etdi. Daxmanın divarlarını ucları yonulub iç-içə keçirilmiş tirlərdən qurdu. Tirlərin aralarını gillə doldurdu. Otağın bir başında sahildən yığdığı daşlardan soba tikdi. Axırda divarları, nazik budaqlardan hördüyü damı da gillə qalın suvadı. Vəhşi heyvanlar içəri girə bilməsinlər deyə pəncərəyə taxtadan yoğun qəfəs vurdu. Yeşik taxtalarından düzəltdiyi qapı yöndəmsiz və gülməli görünsə də, möhkəm və etibarlı idi. Ən çətini qapını asmaq üçün rəzə əvəzinə bir şey fikirləşib tapmaq oldu. İki gün əlləşdi, axır ki, ağacdan rəzə düzəltməyi də öyrəndi.
Çarpayı, kətil, masa, dolab düzəltmək nisbətən asan oldu. İkinci ayın sonunda lordla ledinin mebeli də vardı.
Gündüzlər bəzən vəhşi heyvanlar sahilə çıxır, gecələr cəngəllikdə hay-küy salırdılar. Amma onlar daha Kleytonları qorxutmurdular: bu səslərə artıq öyrəşmişdilər, həm də gizlənməyə yerləri var idi. Conla Əlisi daha çox üç dəfə uzaqdakı təpənin üstündə gördükləri insanabənzər məxluqlar narahat edirdi.
Bir dəfə axşamçağı Kleyton meşədə odun qırırdı: evdə otaqların sayını artırmaq istəyirdi. Qopan səs-küyə başını qaldıranda balaca dostlarının – meymunların qışqıra-qışqıra qaçdıqlarını gördü. Meymunlar Kleytonun yanından keçəndə ayaq saxlayır, öz dillərində nə isə deyir, sanki onu hansısa təhlükədən xəbərdar etmək istəyirdilər. Kleyton ətrafına boylandı. Tüklü, uzun əlləri yerə çatan nəhəng bir heyvan ayaq üstə ona tərəf gəlirdi. Bu, lordla arvadının hərdən təpənin üstündə gördükləri həmin insanabənzər məxluqlardan biri – qəzəbindən gah nərildəyən, gah da boğuq səslə hürən meymun-antropoid idi.
Kleyton gözünün ucu ilə daxmaya tərəf baxdı: silahını orada qoymuşdu. Burada yaşadığı aylarda bir dəfə də ciddi təhlükə ilə üzləşməmişdi, odur ki bəzən evdən çıxanda silah götürmək yadından çıxırdı. Qaçmaq mənasız idi: antropoid asanlıqla onun yolunu kəsə bilərdi. Bütün bədəni əsdi. Kleyton başa düşdü ki, əlindəki balta ilə bu bədheybətlə mübarizədən qalib çıxmaq şansı yoxdur. Ani olaraq Əlisi düşündü. “İlahi, bəs Əlis? Onun axırı necə olacaq?” Çox fikirləşməyə vaxt yox idi. Con baltasını qaldırıb daxmanın qarşısında oturmuş arvadını səslədi:
– Əlis, tez evə gir, qapını bağla.
Ledi Əlis səsə döndü və bir anlığa yerində quruyub qaldı. Artıq antropoid Kleytonun yolunu kəsmişdi. Əlis tələsik daxmaya girdi.
– Qapının cəftəsini bağla, mən bu vəhşi ilə özüm bacararam.
Nəhəng meymunun qəzəbli gözləri parıldadı, iti dişləri aralandı. O, hücuma hazırlaşırdı. Bu dəm Əlis əlində tüfəng evdən bayıra çıxdı. Ömrü boyu qorxusundan silaha yaxın getməyən Əlisi tüfənglə görəndə Kleytonun damarlarında qanı dondu.
– Geri! Allah xatirinə, geri…
Meymun lordun sözünü ağzında qoydu, Kleytonun üstünə atıldı və baltanı oyuncaq kimi dartıb onun əlindən aldı. Antropoid iti dişlərini artıq ölümü ilə barışmış lordun boğazına keçirməyə hazırlaşırdı ki, güllə səsi eşidildi.
Meymundan dəhşətli bir səs çıxdı. O, Kleytonu yerə çırpıb geri döndü. Qəzəbindən ağzı köpüklənən vəhşinin qarşısında qorxudan özünü itirmiş zərif bir məxluq dayanmışdı. Əlis əlləri əsə-əsə ikinci dəfə atəş açmağa çalışır, amma tüfəngin mexanizmindən baş aça bilmirdi. Meymunun üstünə gəldiyini görən qadın silahı buraxıb huşsuz halda yerə yıxıldı. Kleyton var qüvvəsini toplayıb ayağa qalxdı. Cəhdinin mənasız olduğunu belə düşünmədən vəhşinin çiyinlərindən yapışıb geri çəkdi. Meymun kəsilmiş ağac kimi arxası üstə yerə sərildi: güllə işini görmüşdü.
Kleyton arvadına tərəf qaçdı və qulağını onun sinəsinə dirədi. Şükür ki, Əlisin ürəyi döyünürdü. O, qadını qucağına alıb daxmaya apardı.
İki saatdan sonra Əlis gözünü açdı, ərini yanında görəndə gülümsədi. Onun ilk sözləri Kleytonun qəlbini parçaladı:
– Ah, Con, nə yaxşı ki, evimizdəyik. Təsəvvür edirsən, yuxuda görürdüm ki, Londonda yox, cəngəllikdəyik, vəhşi heyvanlar bizə hücum edir.
Həmin gecə ibtidai meşənin kənarındakı kiçik daxmada Britaniyanın ən adlı-sanlı və varlı zadəganlarından birinin – lord Qreystokun oğlu anadan oldu. Körpənin qışqırtısı cəngəllikdə nərə çəkən şirin səsinə qarışmışdı.
Ledi Qreystok keçirdiyi sarsıntıdan özünə gələ bilmədi. Uşaq doğulandan sonra o, bir il də yaşadı, amma daxmadan bayıra çıxmadı və axıradək elə bildi ki, Londondadır. Hərdən qulluqçuların hara getdiyini, dostlarının niyə daha onlara gəlmədiyini, gecələr niyə bayırdan dəhşətli səslər eşidildiyini soruşurdu, Kleyton həqiqəti ondan gizlətmirdi, amma Əlis ərinin sözlərini başa düşmürdü. Ledi Əlisin başqa hərəkətlərində, o cümlədən körpəsinə münasibətində heç bir qəribəlik hiss olunmurdu. O, uşağının qayğısına qalır, ana məhəbbətini ondan əsirgəmirdi. Sevdiyi insanların – ərinin və balaca oğlunun yanında özünü çox xoşbəxt hiss edirdi.
Hərdən Kleyton arvadının ətrafda baş verənləri anlamadığına hətta sevinirdi. Anlasa, düşdükləri vəziyyətin bütün ağırlığını dərk etsə idi, əlbəttə ki, Əlis belə xoşbəxt olmazdı.
Bu əhvalatdan sonra Kleyton tüfəngini əlindən yerə qoymurdu. Bir müddət daxmadan aralanmır, hətta ovu da çox vaxt evin pəncərəsindən edirdi. Hərdən meşəyə meyvə, ya su dalınca gedəndə təpənin başında Əlisin güllə ilə vurduğu antropoidə bənzər heyvanlar görürdü.
Con xilas olacaqlarına daha inanmırdı. Yalnız hansısa təsadüf onların dadına yetə bilərdi. Ona görə də daxmanı genişləndirir, divarları, pəncərəni bir az da möhkəmləndirirdi. Yerə heyvan dəriləri sərir, həyətdə güllər əkirdi. Qapıya taxtadan qıfıl da yonmuşdu.
Boş vaxtlarında isə lord Kleyton ya gündəlik yazır, ya da Əlisə İngiltərədən gətirdikləri kitabları oxuyurdu. Bu kitabların arasında romanlar, dərsliklər, hətta əlifba da var idi. Kleyton hər şeyə əvvəlcədən hazırlıq görmüşdü, Afrikada gələcək uşaqlarının təhsili barədə də düşünmüşdü.
Oğlunun bir yaşının tamamında axşam Əlis keçindi. Con səhərədək arvadının meyitinin yanından çəkilmir, beşikdə ağlayan körpəni təklikdə necə böyüdəcəyini fikirləşirdi.
Ertəsi gün Kleyton gündəliyə sonuncu qeydlərini etmək üçün qələmi əlinə aldı. Əlisin necə keçindiyindən, özünün bütün gecə onun başının üstündə oturduğundan, ağrılı hislərindən yazdı və axıra bir cümlə əlavə etdi:
– Bizim balaca oğlumuz ağlayır, yemək istəyir. Ah, Əlis, Əlis, mən nə edim?
Lord Kleyton yuxusuz, üzüntülü gecədən sonra bir hovur dincini almaq istədi, başını əllərinin üstünə qoydu və gözlərini yumdu.
IV fəsil
Meymunlar
İnsanabənzər meymunlar qəbiləsinin başçısı, qoca Kerçak qəzəbindən çatlayır, oyan-buyana qaçışan antropoidlərdən əlinə keçəni parçalamaq istəyirdi. Qəbilə üzvləri bilirdilər ki, Kerçak qeyzlənəndə onun gözünə görünməmək lazımdır.
Cavan və cəld meymunlar nəhəng ağacların lap başına dırmaşmışdılar. Nazik budaqlar onların ağırlığı altında yellənirdi. Budaq qırılsa, yıxılıb qol-qabırğalarını sındıracaqdılar. Amma ağlı başından çıxmış Kerçakın çənginə keçmək indi meymunlar üçün daha böyük təhlükə idi. Artıq Kerçak köpüklü iri dişləri ilə antropoidlərdən birinin onurğasını ikiyə bölmüşdü.
Bu an ağır dişi antropoid hündür budaqdan qopub düz Kerçakın ayaqları altına düşdü. Kerçak ona özünə gəlməyə imkan vermədən yazığın üstünə atıldı, böyründən yekə bir tikə ət qopardı, sonra isə budağı götürüb beyni dağılanadək meymunun başına-başına döyəclədi. Yenə hirsi soyumadı.
Birdən Kerçakın qızmış gözləri balasını boynuna mindirib gizlənməyə yer axtaran Kalaya sataşdı. Kerçak dişi meymunun dalınca cumdu və tullanıb ayağından yapışdı. Kala var gücü ilə dartındı, Kerçakın əlindən çıxdı, görünməmiş cəldliklə ağacın başına dırmaşdı. Amma sonuncu sıçrayışda boynundakı balası müvazinətini saxlaya bilmədi, zirvədən yuvarlanıb zərblə yerə dəydi.
Kerçak Kalanın yadından çıxdı. O, eyni cəldliklə ağacdan düşüb balasının cansız bədənini bərk-bərk sinəsinə sıxdı və yırğalamağa başladı.
Nəhayət, bu qurban meymun qəbiləsinin şahının hirsini soyutdu. O, birdən-birə qızışdığı kimi, birdən-birə də sakitləşdi və Kaladan aralandı.
Kerçak, həqiqətən, nəhəng və çox güclü meymun idi, çəkisi 150 kiloqramdan artıq olardı. Dar alnı, qan sızmış gözləri, enli burnu, yekə qulaqları vardı, qəddarlıqda tayı-bərabəri yoxdu. Nəinki iyirmi il əvvəl doğulduğu bu qəbilədə, bütün meşədə heç bir meymun Kerçakın qarşısına çıxa bilməzdi.
Cəngəllikdəki heyvanlardan yalnız qoca fil Tantor ondan qorxmurdu. Filin səsi gələndə başqa meymunlar kimi Kerçak da ağaca dırmaşır, budaqların arasında gözəgörünməz olmağa çalışırdı.
Kerçakın başçılıq etdiyi antropoidlər qəbiləsi cəmi altı-səkkiz ailəni, yəni altmış-yetmiş meymunu birləşdirirdi. Kala Tublat adlı meymunun kiçik arvadı idi. Gözləri qarşısında can verən körpə onun ilki idi, özünün isə cəmi 9–10 yaşı olardı. Kala enli, yumru alnına, ümumiyyətlə isə həm ağlına, həm də cəldliyinə görə qəbilənin bütün dişi meymunlarından seçilirdi.
Kerçakın qəzəbi yatdıqdan və ara sakitləşdikdən sonra meymunlar ağaclardan düşdülər. Kerçak qəbiləni başına toplayıb hamıya ardınca gəlməyi əmr etdi və dəniz sahilinə üz tutdu. Onun nə istədiyini, qəbiləni hara apardığını heç kim bilmirdi, amma başçılarını yenidən qəzəbləndirməmək üçün antropoidlər bunu Kerçakdan soruşmağa cürət etmirdilər. Kala isə balasının cəsədini yerə qoymur, özü ilə daşıyırdı.
Günortadan sonra meymunlar bir təpənin üstünə çıxdılar. Buradan sahildəki balaca daxma aydın görünürdü. Kerçak qəbiləni ora aparırdı.
Nəhəng antropoid dəfələrlə görmüşdü ki, daxmada yaşayan ağ meymun uzun, qara dəyənəyini kimə tuşlasa, o, dərhal ağzı üstə yıxılıb canını tapşırırdı. Kerçak çoxdan dişlərini nifrət etdiyi bu düşmənin boğazına keçirmək, nəyin bahasına olursa-olsun, onun dəyənəyinə yiyələnmək istəyirdi.
Ağ meymun gözə dəymirdi. Daxmanın qapısı açıq idi. Düşməni duyuq salmamaq və qara dəyənəyi oyatmamaq üçün antropoidlər astaca, addım-addım daxmaya yaxınlaşdılar. Qabaqda Kerçak özü gedirdi. Arxasınca iki erkək antropoid və ölü körpəsini sinəsinə sıxmış Kala gəlirdi. Qapıya çatanda Kerçak dayandı. Səs-səmir yox idi. Kerçak ehtiyatla başını soxub içəri baxdı, sonra otağa girdi. Antropoidlər başçılarının arxasınca daxmaya doluşdular.
Ağ meymun masanın arxasında başını əllərinin üstünə qoyub yatmışdı. Çarpayıda boz parçaya bürünmüş uzun bir şey var idi. Beşikdə nəsə qımıldanırdı.
Heyvanlar səssiz yeriməyi bacarırlar. Amma bir neçə antropoidin darısqal bir otaqda itələşmədən hərəkət etməsi mümkün deyil. Ağ meymun səsə oyandı və sifətində dəhşət ifadəsi yerindən dik atıldı. Kerçak ona divardan asılmış qara dəyənəyi götürməyə imkan vermədi. Sıçramağı ilə dişlərini rəqibinin boğazına keçirməyi bir oldu.
Lord Qreystoku öldürəndən sonra Kerçakın diqqətini beşikdəki uşaq cəlb etdi. O, ağlamağa başlamışdı. Kala Kerçakın niyyətini başa düşdü. Qucağındakı ölü körpəni beşiyə tulladı, uşağı qapdı və ildırım sürəti ilə otaqdan çıxdı, özünü meşəyə yetirib ağaca dırmaşdı.
Ağlayan uşaq səsi Kalanın artıq sönməkdə olan analıq hissini yenidən qığılcımlandırmışdı. O bu balaca ət parçasını sinəsinə sıxdı. Ağzı ana döşünə dəyən körpənin dərhal səsi kəsildi.
Özgə vaxt olsa idi, Kerçak həyasızlıq etdiyinə görə Kalanı tutub cəzalandırmaq üçün dişi meymunun dalınca qaçardı. Amma indi onu başqa şey maraqlandırırdı. Kerçak çoxdan arzusunda olduğu qara dəyənəyin qarşısında dayanıb heyrət və qorxu içində bu qəribə alətə baxırdı. O, gözünü tüfəngdən çəkmədən otaqda var-gəl etməyə başladı. Sonra yenə dayandı. Bir neçə dəfə əlini qara dəyənəyə sarı uzadıb tez də geri çəkdi. Nəhayət, dəyənəyin öz-özünə alov saçmadığını başa düşdü. Cəsarətləndi, tüfəngi divardan götürüb o üz-bu üzünü çevirdi. Lüləsinə, nişangahına baxdı, kəmərindən dartdı, barmağını tətiyinə toxundurdu. Qəflətən açılan atəş səsindən qulaq tutuldu. Başları indiyədək görmədikləri əşyaları əlləşdirməyə qarışmış meymunlar çığırışdılar və bayıra atıldılar.
Kerçak elə qorxmuşdu ki, tüfəng əlində yerindən götürülmüşdü. O, otaqdan çıxanda silahın qundağı qapıya ilişdi. Qapı zərblə çırpıldı. Kerçak yalnız daxmadan xeyli aralanandan sonra nəfəsini dərmək üçün ayaq saxladı və qara dəyənəyin hələ də əlində olduğunu gördü. Onu tələsik yerə atdı, sanki ovcuna qızmış dəmir basmışdılar.
Antropoidlər yalnız bir saatdan sonra özlərinə gəlib yenidən daxmanın ətrafına yığışdılar. Amma qapını bağlı gördülər. Nə qədər əlləşsələr də, onu aça bilmədilər. Axırda Kerçak bezib dəstəyə geri qayıtmaq əmri verdi.
Kala yolun bir hissəsini ağaclardan düşmədi, xeyli getdikdən sonra Kerçakın daha onunla və qucağındakı köprə ilə işi olmadığını başa düşüb aşağı endi, başqa meymunlara qoşuldu. Amma yolun sonunadək heç kimi uşağa yaxınlaşmağa qoymadı.
Dişi antropoidlər balalarını dallarına alıb gedirdilər. Balaca meymunlar uzun qollarını analarının boyunlarına dolamışdılar. Təkcə Kala körpəsini sinəsindən aralamırdı. Belə yerimək, budaqdan yapışıb ağacdan-ağaca tullanmaq çox narahat idi, amma səhər balasının boynundan sürüşüb yerə dəyməsi Kalanın yadından çıxmırdı.
İngilis lordunun yeganə övladının meymun qəbiləsində həyatı belə başlandı.
V fəsil
Ağ meymun
Kala öz körpəsini vaxtlı-vaxtında yedizdirir, korluq çəkməyə qoymurdu və uşağın niyə belə zəif inkişaf etdiyinə təəccüblənirdi. Onun yaşıdları ağaclara dırmaşanda Kalanın oğlu hələ yeriməyi təzə öyrənirdi. Başqa meymun balalarından fərqli olaraq o heç nə bacarmırdı, hətta özünə yemək tapmağı da öyrənməmişdi.
Kalanın ağ meymun balasını daxmadan götürdüyü vaxtdan 20 ay keçmişdi. Əgər antropoid bilsəydi ki, həmin vaxt o artıq bir yaşını haqlamışdı, yəqin ki, bu uşaqdan birdəfəlik ümidini üzərdi.
Tublat ağ meymun balasına nifrət edirdi, əlinə imkan düşsəydi, onun başını bədənindən ayırardı.
– Kala, o heç vaxt böyüməyəcək. Onu ömrün boyu özünlə gəzdirəcəksən? Ondan bizə nə xeyir gələcək? At getsin. Bizə güclü, qocalanda qayğımıza qala biləcək övlad gərəkdir.
– Yox, Tublat, ömrüm boyu özümlə gəzdirməli olsam da, atmayacağam!
Onda Tublat Kerçakın yanına şikayətə getdi, istədi ki, qəbilə başçısı arvadını bu “tar-zan”dan əl çəkməyə məcbur etsin. “Tar-zan” meymunların dilində “ağ dəri” demək idi. Balaca lordun adı belə qoyuldu.
Kerçak Kalanı söhbətə çağırdı. Kala meymunların şahına dedi ki, onu və balasını rahat buraxmasalar, qaçıb qəbilədən gedəcək. Bununla da Kerçak söhbətə son qoydu. Meymunların şahı belə gözəl, ağıllı və güclü bir qəbilə üzvünü itirmək istəmirdi.
İllər keçir, Tarzan böyüyürdü. On yaşında o artıq cəldliyinə görə dostlarından seçilmirdi, başqa meymunlarla bəhsə-bəhs ağaca dırmaşırdı, yerdə isə hamını ötürdü. Düzdür, boyu yaşıdlarından balaca, gücü nisbətən az idi. Onyaşlı insanabənzər meymunun boyu böyük adamın boyuna çatır, Tarzan isə hələ uşaq idi. Amma ağlı və fərasəti ilə hamını qat-qat üstələyirdi.
Tarzan xoşbəxt və qayğısız həyat sürürdü. Kala heç kimi onu incitməyə qoymurdu. Bununla belə, bəzən Tarzan başqa meymunların yanında dərisinin ağlığından və tüksüzlüyündən utanırdı. Hətta bir dəfə bütün bədənini başdan-ayağa palçıqlamışdı da. Amma gün vuran kimi palçıq quruyub yerə töküldü.
Tarzan suda öz əksini görəndə eybəcərliyindən dəhşətə gəlirdi: meymunların hamısının dodaqları uzun, ağızları yekə, dişləri böyükdür, onunsa dodaqları da, ağzı da, dişləri də balacadır; bütün dostlarının enli, sifətlərinin yarısı boyda burunları var, onunsa ağlığı və tüksüzlüyü azmış kimi, burnu da xırda və düzdür! Bəs gözləri? Qara dairənin ortasında boz ləkə, bütün ətrafı isə ağappaq! Heç ilan Histanın da belə ürəkbulandıran gözləri yoxdur!
Bir dəfə quraqlıq vaxtı Tarzan yenə göldə əksinə baxıb öz halına acıyır, yanındakı dostu isə ağzını marçıldada-marçıldada ləzzətlə su içirdi. Marçıltı səsindən arxadan yarpaqların xışıltısı eşidilmirdi. Nəhəng dişi şir – meymunların qənimi Sabor az qala yerə yatıb asta-asta onlara tərəf sürünürdü. Aralarındakı məsafə üç metrədək qısalanda Sabor dayandı. Arxa ayaqlarını yavaş-yavaş altına yığdı, bütün əzələləri gərildi, quyruğu tir kimi dik durdu. Bir anlıq şir bu vəziyyətdə donub-qaldı və qəflətən nərə çəkib yerindən sıçradı.
Sabor təcrübəli ovçu idi. Qulağının dibində guruldayan nərə səsi balaca antropoidi vahiməyə salmış, iflic etmişdi. Sabor pəncəsinin bir zərbəsi ilə onu yerə sərdi və ağ meymuna tərəf döndü. Amma Tarzan insan övladı idi. Şirin vahiməli nərəsi nəinki onu iflic etməmiş, əksinə, bütün əzələlərini və beyninin sinirlərini tarıma çəkmişdi. Tarzan başa düşürdü ki, şirə müqavimət göstərməyə gücü çatmayacaq, ancaq hara qaçaydı? Sabor ona sağa-sola bir addım belə atmağa imkan verməyəcəkdi. Arxa isə göl idi. Tarzan sudan qorxurdu, ona yalnız yanğısını söndürmək üçün yaxınlaşırdı. Anası Tarzana heç vaxt gölə girməməyi tapşırmışdı. Həm də dostu Pitanın gölə düşüb necə boğulduğunu bir neçə həftə əvvəl o öz gözləri ilə görmüşdü.
Sabor ağ meymuna başqa çıxış yolu qoymamışdı. Tarzan ani qərar qəbul etdi və özünü suya atdı.
O, üzə bilmirdi, gölsə dərin idi. Tarzan dərhal suyun dibinə getdi, amma çapalayıb üzə çıxdı. Sonra yenə batdı. Yenə çıxdı. Nəhayət, başa düşdü ki, suyun üzündə qalmaq üçün nə etmək lazımdır. İt kimi üzməyə başladı. Sabor sahildən çəkilmir, ağ meymunun sudan çıxmasını gözləyirdi. Tarzan qəbiləsini köməyə çağırmaq üçün qıyya çəkdi. Meymunlar dərhal bu çağırışa meşədən hay verdilər. Hamıdan bərk Kalanın qışqırığı eşidilirdi: o, balasını səsindən tanımışdı. Sabor bütün qəbilə ilə vuruşmaq fikrində deyildi, ona görə son dəfə nərə çəkib özünü kolluğa vurdu.
Şir gedəndən sonra Tarzan sahilə çıxdı. Üzməyin ləzzəti və Sabor kimi təhlükəli düşmənlə “qaçdı-tutdu” oyunu uzun müddət onun yadından çıxmadı. Belə macəralar olmadan isə həyat çox yeknəsəq keçərdi.
Bu əhvalatdan sonra Kala daha Tarzanı gözdən qoymurdu, gecələr də qucağında yatızdırırdı. Sözə baxmayanda bir-iki dəfə balasını yüngülcə şapalaqlamışdı da, amma həmişə onu nəvazişlə yola gətirməyə çalışırdı. Nəhəng vəhşi heç özünə oxşamayan, eybəcər oğlunu dərin məhəbbətlə sevirdi. Tarzan anasına eyni məhəbbətlə cavab verirdi.
