скачать книгу бесплатно
Allamjonov aybdor
Komil Allamjonov
Qo?lingizdagi kitobda mening hali unchalik uzun bo?lma- gan hayot yo?lim aks etgan. Bu badiiy asar yoki monografiya emas. Ushbu kitobni o?qigan yoshlarimiz o?zlariga ozgina bo?lsa-da, motivatsiya olsalar, faqat xursand bo?laman. Xato, kamchiliklarga duch kelsangiz, aybga buyurmaysiz.
Kitob ustida ishlash jarayonida turli fikrlar bo?ldi. Xavotir, shubhalar ham tug?ildi. Biroq shaxsiy fikrimcha, agar ko?ngil toza, maqsad xolis bo?lsa, Allohning O?zi asraydi.
Bunday kitoblar bizning yurtda ham shov-shuvli yangilik emas, odatiy hol sifatida, ko?p bo?lishi kerak. «Kitob o?qi!», deb targ?ib qilsag-u, lekin yangi(cha) kitoblarni chop etishga qo?rqib o?tirsak, o?tiraveramiz. Hayotim davomida ko?p holatda Allohga tavakkal qilib, shu bugungi darajaga yetib keldim. Bu safar ham xuddi shunday qilaman. Nima bo?lsa – peshonadan.
Pandemiya davrida, uyda bekor o?tirganda, shu kitobni yo- zishni Alloh ko?nglimga soldi. Yaxshilikka bo?lsin ilohim.
Komil Allamjonov
Allamjonov aybdor
So?zboshi
Bu kitob nega kerak?
Kitob yozishdan maqsad uchta bo?lishi mumkin. Bundan ikkisi menga taalluqli emas.
Birinchisi – pul ishlash. Menda bunday zarurat yo?q.
Ikkinchisi – qanchalik zo?r ekanimni butun dunyoga namoyish etish. Lekin o?zimizda ham, chet elda ham ko?pchilik meni taniydi, borimcha biladi. Shunday ekan, hech kimni alday olmayman.
Va nihoyat, uchinchi sabab – o?zim istagan insonlarga – o?n beshdan o?ttiz yoshgacha bo?lgan, atrof-olamga qarab turib: «Bu yog?iga nima qilsam ekan? Kun sayin o?zgarib borayotgan jamiyatda qanday yashab ketaman? Orqamda turib beradigan, qo?llaydigan odamim bo?lmasa ham yuzaga chiqa olarmikinman, kimga kerakman o?zi? Orzularim ushalarmikin?» deb o?ylanayotgan yoshlarga muhim fikrlarni yetkazish.
Sizga o?zim haqimda, qanday qilib oyoqqa turganim, hozirgi darajaga yetishimga nimalar turtki bo?lgani haqida gapirib bermoqchiman. Hech narsani nazardan qochirmaslikka harakat qilaman.
Bu kitobni yozishga kirishguncha o?zimni juda omadli deb hisoblardim. Butun umr omad kulib boqqandek tuyulardi. Mana hozir ham, shinamgina uyimda, oilam davrasida o?tirib yozyapman. Muvaffaqiyatli biznesim, qiziqarli loyihalarim bor. Peshonaning yarqiragani shu emasmi?!
Lekin boshimdan o?tgan voqealarni birma-bir eslab, omadim chopgan paytdan ko?ra ishim yurishmagan vaqtlar ko?proq bo?lganini tushundim. Bitta muvaffaqiyatga erishish uchun shunchalik ko?p muammoga duch kelgan ekanmanki, buni yuz foiz omad deb ham bo?lmaydi.
Bilasizmi, onam – doya-hamshira. Doyalarga alohida imtiyozlar berilmagan. Bittagina kafolatlangan qulaylik – farzandlarini o?zi ishlaydigan tug?ruqxonada, ishonchli shifokorlar qo?lida, hamkasb do?stlari orasida dunyoga keltirish. Xullas, men tug?iladigan paytim shuyam o?xshamagan, onamning ishxonasi sanitariya-dezinfeksiya ishlariga – «moyka»ga yopilib qolgan.
I
Vazir keldi
Go?dakligimda kattalarning oyog?i ostida o?ralashib, injiqlik yoki sho?xlik qilsam, buvim doim: «Uni tinch qo?yinglar, urishmanglar. Bu bolam ministr bo?ladi», – derdilar.
U vazir bo?ladi.
Nega unday deganlarini bilmayman. Buvimning fikricha, oilamizda mendan boshqa hech kim ministr bo?lolmasdi. Avtoslesar bilan hamshiraning o?g?li bir kun kelib obro?-e?tiborli, katta odam bo?lishini xayolga ham keltirish qiyin edi.
Oyimni savolga tutaman. Ular ham buvim nega bunday deganlarini bilmaydilar.
Mana endi, oradan o?ttiz yildan ko?proq vaqt o?tib, O?zMAA1 binosining xolida turibman. Ministr bo?lib. O?zbekiston Мatbuot va axborot agentligining direktori maqomiga ko?ra vazir hisoblanadi. Kattagina binoning birinchi qavati. Devor, shiftlari to?kilay deydi, pollari chirib yotibdi, hamma yoq vayrona, chiqindi. Hatto vazirning, ya?ni mening xonamdan kanalizatsiyaning badbo?y hidi anqiydi. Stalin davridan qolgan bu eski imorat oxirgi marta qachon ta?mirlanganini birov eslolmaydi.
Binodagi besh yuzdan ortiq xonaning deyarli hammasini ijarachilar egallab olgan. Xotin-qizlar qo?mitasi, qaysidir partiyalar, qandaydir nashriyotlar, tadbirkorlar va yana kimlardir. Ichki hovlida mashinalar tiqilib ketgan. Hech kim menga ahamiyat bermaydi, odamlarning unisi u yoqqa, bunisi bu yoqqa o?tib yuribdi. Ikkinchi qavatning chap qanotidagi kaftdek joy – mana shu O?zMAA.
Meni jamoaga tanishtirish uchun Bosh vazir o?rinbosari, Moliya vaziri Jamshid Qo?chqorov keldi. Tanishtirdi-yu jo?nab ketdi. Majlislar zaliga tipografiyalarning yoshi o?tib qolgan direktorlari, boshqarma boshliqlari yig?ilgan. Har biri bu tizimda salkam yarim asr – Sovet Ittifoqi davridan beri ishlab keladi. O?sha lahzada menga bo?lgan munosabatni aniq his qildim: go?yo xonaga yosh bola adashib kirib qolgan-u, buvisi mehr bilan: «Bolamni urishmanglar, u vazir bo?ladi», deyayotgandek. Xonadagilar menga parvo qilmay, o?zaro gaplashib o?tirishibdi. Eshikdan kirib kelgan yoshgina ko?zoynakli yigitchaga e?tibor qaratgandan ko?ra, yonidagi obro?li hamkasbining suhbati muhimroq ular uchun.
Maosh tarqatish vaqti kelib qolgan, O?zMAA hisob raqamida esa 18 million so?m pul bor edi. Bosh buxgalterni chaqirtirdim. Nima qilamiz? Pul qani? Qanday ishlardinglar o?zi?
– Xavotir olmang, Komil Ismoilovich, tipografiyalar bizga oborotidan 2% o?tkazsa, maoshni yopamiz.
Bu haqda to?liqroq ma?lumot berishni so?rab, o?zim uchun qiziq narsalarni bilib oldim. To?g?ri, tizimdagi hamma tashkilotlar O?zMAAga bo?ysunadi. Ya?ni mantiqan olganda, ular bosh idoraga gap-so?zsiz mablag? o?tkazishi shart. Ammo hech qachon bunday bo?lmagan. Bosh hisobchi har oy xodimlarga maosh to?lash vaqti kelganda: «Iltimos, bizga mablag? o?tkazib bering», – deb yalinishga tushadi. Va har gal: «Imkon tug?ilsa, beramiz. Bo?lganda olasizlar», – degan kibrli javobni eshitadi.
– Komil Ismoilovich, ularni ko?ndiraman, shu paytgacha amallab kelganmiz, – dedi hisobchi meni «yupatib».
Demak, beshta nashriyot: «O?zbekiston», «O?qituvchi», «G?afur G?ulom», «Cho?lpon» va «O?zbekiston milliy ensiklopediyasi» oldin o?zini taroziga soladi. Oxiri rahbariyatning iltimosini bajargan bo?lib, pul o?tkazadi, xuddi ehson qilgandek.
– Unaqasi ketmaydi, – dedim.
– Iya, Komil Ismoilovich, sohaning kitlari-ku ular! Qo?ying, aralashmang, o?zim hal qilaman.
Bosh hisobchi yillar davomida quyi tashkilotlardan tilanib pul undirishni oddiy hol deb kelgan. U o?zicha meni bu yoqimsiz jarayondan asramoqchi bo?ldi.
Men O?zMAAga bo?ysunadigan barcha tashkilotlar rahbarlarini katta umumiy majlisga chaqirtirdim. Navoiy nomidagi Milliy kutubxona direktori o?sha zahoti ishi ko?pligi, kelishga vaqti yo?qligini aytdi. «Qarshi bo?lmasangiz, keyin o?zingizga alohida uchrarman, maylimi, Komiljon?»
Men belgilangan vaqtda keldim. Vazir kursisiga o?tirdim. Odamlar xonaga kirib chiqib, u yoqdan bu yoqqa yurishibdi. Meni bir tiyinga olishmayapti, xuddi bu yerda umuman yo?qdekman. Indamay, sabr qilib turdim. Oxiri chidolmadim:
– Marhamat qilib o?tirib olinglar. Boshlaymiz. Bir-birimizni ozgina hurmat qilaylik.
Hamma joylashib oldi. Menga yov qarash qilib o?tirishibdi, suhbatning beliga tepdim-da! Eng gigant nashriyot – «O?zbekiston»ning direktorini turg?izdim.
– Qani, gapirib bering-chi, ishlar qanday ketyapti?
– Agar men gap boshlasam, bu yerda ertalabgacha o?tiramiz, – javob berdi u mensimaygina.
– Kerak bo?lsa, o?tiramiz, – dedim men. – Boshlang.
Bu haqda hozir gapirish oson, lekin tartib o?rnatishning o?zi bo?lmadi. Ishni O?zMAA direktori nomidan binoda o?tirgan barcha ijarachilarga xat yozishdan boshladim: «Tez kunda egallab turgan xonangizni bo?shatishingizni so?rayman».
Ijara to?lovining sharti oddiy ekan: Agentlik hisob raqamiga arzimagan mablag? o?tkaziladi, qolgan pul naqd beriladi. Xomcho?t qilib ko?rdim. Oyiga ellik ming dollardan ko?proq pul kelib turgan. Shuncha pul qayoqqa ketgan, bilmayman. Bosh ofisga pul tushadimi, yo?qmi, hech kimni qiziqtirmagan. Bino esa xarobaga aylanib bo?lgan.
Menga bu pulning keragi yo?q edi. Qo?l ostimdagilar sal hayron bo?lishdi. To?g?ri, biznes bilan shug?ullanishimni, o?zimga yarasha daromadim borligini hamma biladi, lekin pul hech qachon ortiqchalik qilmaydi-ku!
Tabiiyki, «Ijarachilarga tegmang», degan iltimoslar yog?ila boshladi. Hech kim issiq o?rnini yo?qotgisi kelmasdi. Yuqoridan, vazirlik va idoralardan qo?ng?iroq qildirib, yangi direktorga bosim o?tkazishga harakat qilishdi. Faqat Xotin-qizlar qo?mitasining o?sha paytdagi raisi Tanzila Kamolovna2, ular uchun ajratilgan yangi binoning qurilishi hali oxiriga yetmagani, ozgina vaqt berilsa, bir yo?la ko?chib chiqib ketishlarini tushuntirdi. Ularning so?zini ikki qilolmadim. Qolganlarga qattiq turdim. Bino – bizniki, xodimlarimga sharoit yaratib berishim kerak. Ichki hovli yopildi, uyum-uyum axlat chiqarib tashlandi, xonalar, xoll, yo?laklar ta?mirlandi. Bularning hammasi kimning hisobidan bo?lganini gapirishga hojat yo?qdir-a?! Bino ta?miri oilaviy biznesimga qimmatga tushdi, oldinda esa hali ish ko?p edi.
Esimda, tadbirlardan birida Bosh vazirning birinchi o?rinbosari Ochilboy Jumaniyozovich Ramatov3 bilan uchrashib qoldik. Hozir nima ishlar bilan bandligimni so?radi. O?zMAAni boshqarayotganimni aytdim.
– Nima tashkilot edi u, eslatib yuboring? – so?radi Ramatov.
O?zMAA shu darajada bor-yo?qligi bilinmaydigan, mudroq tashkilot bo?lganki, hatto Bosh vazirning birinchi o?rinbosari bu Agentlikni birdaniga eslolmadi. Tashkilot rahbarlari Vazirlar Mahkamasi yig?ilishlariga deyarli chaqirilmagan. Direktorini faqat «baxt maktubi» olib turgan gazetalarning muharrirlarigina tanigan – uni olib tashla, buni tahrir qil… Faqat bir marta, janob Tangriyev4 «ma?naviyatga zarar yetkazganlar»ga (uning nazarida, albatta) qarshi O?zA orqali ayovsiz kurash e?lon qilganida, uning dongi hamma yoqqa tarqaldi.
Ammo mening oldimda turgan eng asosiy masala binoni ta?mirlash emas, Agentlik direktorining nufuzini ko?tarish edi, albatta. Xo?p, buning uchun nima qilish kerak? Mansab guvohnomasini pesh qilib, atrofdan izzat-hurmat kutish befoyda. Yaxshisi, jang san?ati qoidalarini qo?llagan ma?qul. Birinchi navbatda asosiy raqibni, kim boshqalarga ta?siri, so?zini o?tkazishini aniqlab, zararsizlantirish shart.
Xodimlarni attestatsiyadan o?tkazib, bir kun ichida bir necha kishini ishdan bo?shatdim. Keyin butun jamoa oldida Monitoring markazi direktori Xurshid Mamatovni lavozimidan oldim. Aynan uning guruhi
Yaxshiyamki, ishdan ketganimga achingan oddiy jurnalist va blogerlar himoya qilishgani, bo?lmasa bular meni yanchib tashlashga tayyor edi.
Monitoring markazi O?zMAA ichidagi eng yopiq tuzilma bo?lib, hech qaysi direktor uning ostonasidan hatlab o?tmagan. Bir kuni xonamdan chiqarkanman, begona kishining kotibimga surbetlarcha o?shqirayotganini eshitib qoldim. Kotibiyatdagi yigitlar esa indamay turishibdi.
– Siz kimsiz? – so?radim men.
– Men Monitoring markazidanman! – mensimay javob berdi u.
Ulardan hamma cho?chirdi, chunki o?zlarini salkam butun olam xo?jayinlaridek tutishardi.
– Chiqib keting bu yerdan! – aslida bundan qo?polroq gapirdim. – Kim bo?libsiz, xodimlarimga do?q uradigan?
Ko?rinishidan ziyoli va og?ir-bosiq rahbardan bunaqa muomala kutmagan haligi kishi dovdirab qoldi. Indamay chiqdi-ketdi. Men o?sha zahoti Monitoring markazidagilarni yig?ilishga chaqirdim.
Kirib borganimda, hammaning ko?zi menda, birov qiziqib, birov xavfsirab qarab turardi.
– Hozir sizlarga qiladigan yaxshiligim shuki, – dedim Markazning direktori va yana bir necha xodimga, – o?z arizangizga ko?ra ishdan bo?shataman va sizlarni xotiramdan o?chirib tashlayman!
Monitoring markaziga shu paytgacha amalda hamma ishni yuritgan Dilnoza Ziyomuhammedova5 direktor bo?ldi. Hozir u Prezident Administratsiyasi rahbarining o?rinbosari. Fahm-farosatli, harakatchan oddiy xodimlarni direktor o?rinbosarlari lavozimigacha ko?tardim. Muddat qo?ydim, yo?l-yo?riq ko?rsatib, hammani ishga solib yubordim.
Endi eng ulkan va bo?ysunmas kit – «O?zbekiston» nashriyoti qoldi. O?sha, direktori «gapirsam, ertalabgacha o?tiramiz», – degan nashriyot. Rostdan ham yangi vazirga aytadigan gaplari ko?p ekan – tipografiyadagi qo?shib yozishlar, talon-tаroj, mulkni o?zlashtirish holatlarining tarixi juda uzun, Ittifoq davriga borib taqalarkan. Hukumatning barcha doiralari bilan aloqalari zo?r yo?lga qo?yilgan. Hatto qo?shni davlatlar miqyosida ham. O?z-o?zidan ma?lumki, hamma hujjatlari joyida.
«O?zbekiston» respublikaga vagonlab qog?oz olib kiradigan nashriyot edi.
Ayrim faktlarni tahlil qilgan holda, katta ehtimol bilan davlat kursida olingan qog?oz mamlakat ichida bozor narxida sotilganini taxmin qilish mumkin. O?rtada juda katta pul aylanardi. Shuning uchun nashriyot direktori meni rahbar sifatida tan olmadi, topshiriqlarimni bajarishni xayoliga ham keltirmadi. «Seriy kardinal» Mahmudjon Zaytaуev6 bo?lib chiqdi. Lavozimida ellik yildan beri o?tirgan mansabparast, amaldor bu otaxon hech nimadan tap tortmasdi.
Tipografiya doim davlatdan katta buyurtmalar olib, darslik, kundalik va daftarlar chop etsa ham, davlatga foyda keltirmas, aksincha, zararga ishlardi. Aslida daromad kimlarningdir cho?ntagiga tushar, tizimda mehnat qilayotgan 650 nafarga yaqin ishchi esa arzimagan maoshini ham vaqtida ololmasdi.
Ularning daromad topish yo?llarini o?rganib, «Qoyil!» deb yubordim. Qog?oz salfetka-sochiqchalar va hojatxona qog?ozi ishlab chiqaruvchilarga o?ram-o?ram chiqindini ham pullashar ekan, shovvozlar! Tabiiyki, undan ham «otkat» – ulush olishgan. Xullas, hamma narsadan pul qilingan. Almisoqdan qolgan nashriyot uskunalari esa tez-tez ishdan chiqar, ularni yangilash va zamonaviy texnikani ishga tushirish zarur edi. Lekin ehtiyot qismlardan ham «otkat» olmasa bo?lmaydi.
Mening hisob-kitobimga ko?ra, kimlarningdir cho?ntagiga har yili millionlab dollar tushgan. Mamlakatdagi eng yirik nashriyot esa talon-tаroj qilingan, vayron bo?lgan. Lekin bu mening shaxsiy kuzatuv va xulosalarim. Men tergov olib boradigan, kimgadir ayblov qo?yib, dalil qidiradigan prokuratura emasman. Ammo o?z fikrimni aytishga haqqim bor, buni menga hech kim taqiqlay olmaydi.
Mayli.
Yangi yil arafasi. Ishchilarga mukofot puli tarqatilsin, deb topshiriq berdim. Korxonaning o?zida katta sahna qurdik. Sherali Jo?raуev, Yulduz Usmonova kabi san?at yulduzlari, taniqli qo?shiqchilarni taklif qildik.
O?ziyam rosa qizdirishdi!
Konsertdan keyin, ziyofat oxirida so?zga chiqdim.
– Kayfiyatlar qalay? – so?radim yig?ilganlardan. – Nimaga ba?zilarning yuzida xursandchilik ko?rmayapman? Yangi yil bayram-ku? Mana, mukofot puli olgan bo?lishingiz kerak…
O?tirganlar orasida g?ala-g?ovur boshlandi. Qanaqa mukofot? Hech kim hech nima olgani yo?q…
Rahbariyatning rangi o?chib ketdi.
– Men O?zMAA direktori sifatida o?z majburiyatimni bajardim, xodimlarni mukofotlash haqida buyruq berdim. Lekin rahbarlaringiz buyruqni bajarmagan.
– Kechirasiz, hali ulgurmadik… – degan mujmal javoblar eshitildi.
– Agar berilgan topshiriqni bajarmasangiz, sizlarni ishdan olishga majbur bo?laman, – bu gapni hammaning oldida, mikrofon orqali aytdim.
Ertasigayoq shoshilinch ravishda mukofot puli tarqatildi. Hech qanday protokol-u rasmiyatchilikka qarab o?tirmasligimni bilib, hayiqishdi, shekilli. Hammaning oldida nimani o?ylasam, o?shani gapiraman, ishdan shartta bo?shatishim mumkin, arizaga «o?z xohishiga binoan…» degan yozuvni tirkab, imijimida choponni yelkaga tashlab ketish yo?q.
Mukofotni vaqtida berish arzimagan masaladek ko?rinishi mumkin, lekin bu yangi rahbarning bir so?zli ekanini isbotladi. Shundan keyin ishchilarning muammolarini o?rgana boshladim. O?ziga xos ochiq eshiklar marafonini e?lon qildim. Istagan xodim kelib, dardini aytishi, savol yoki taklifini berishi mumkin edi. Ertalabdan boshlangan kirdi-chiqdi yarim kechagacha davom etardi. To?ylar, maoshlar, ta?tillar, davolanish, ijtimoiy imtiyozlar, xat-hujjat – ko?rmagan masalamiz qolmadi.
Odamlarni rag?batlantirish uchun «O?zbekiston» nashriyotida ishlaydigan hamma xodimlarning maoshini yaxshigina ko?tardim.
Tipografiya xodimlarini esa ogohlantirdim: kim o?g?rilik qilsa, javobgarlikka tortiladi. To?g?ri, «otkat»lar bilan solishtirganda bu pul xamir uchidan patirdek edi. Kimlardir baribir eski hunarini qo?ymadi va ishdan bo?shatildi.
Darvoqe, direktorning ham oyligini oshirdim. Undan oldin xususiy bozorda eng zo?r mutaxassislarning mehnati qanchaga baholanishini surishtirdim. Natijada, direktorning maoshi 2,5 milliondan deyarli 25 millionga chiqdi.
Oyligi rasman qancha ekanini aniqlaganimda, o?rtamizda noxushroq suhbat bo?lib o?tdi:
– Milliardlab pul aylanadigan, 650 kishilik jamoaga bosh-qosh rahbar bunaqa arzimagan oylikka ishlashi uchun yo ahmoq bo?lishi kerak, yoki o?g?ri. Siz qaysi birisiz? – so?radim kinoya bilan. – Shaxsan men qo?l ostimda ikkala toifa ham ishlashini istamayman.
Rahbarlar istalgan paytda lavozimidan ayrilishi mumkinligini tushunishdi. Topshiriqni bajarmasa, ishdan olaman. Qattiq va ayovsiz bosim o?tkazishga to?g?ri keldi.
Ma?lum vaqtdan keyin direktor qabulimga kelib, «o?z xohishiga ko?ra» lavozimidan ozod etishimni so?radi. Yo?q! Aniq bir sabab bo?lsa, bo?shataman, o?z ixtiyori bilan ketish yo?q!
Tipografiyalardan biridagi sexda ishchilar yerto?lada ishlashar ekan. Bino taxminan ellik yildan beri ta?mirlanmagan. Hamma yoqda namgarchilik, zax bosib yotibdi, xonalar nimqorong?i. Binoni epaqaga keltirish uchun bir hafta muddat berdim. Roppa-rosa bir hafta! Direktor ertasidan ishga chiqmay qo?ydi. Hamma ishni tashlab, yo?qolib qo?ya qoldi.
Nashriyotlarning rahbarlari qaltis vaziyatda edi. Meni na pora berib, na kimlargadir qo?ng?iroq qildirib o?zlariga og?dira olishdi. Bunday yuqori lavozim egasiga uncha-muncha odam haddi sig?ib iltimos bilan chiqa olmaydi. Shuning uchun yillar davomida nashriyotlar mablag?ini o?zlashtirib kelganlar sekingina juftakni rostlashdi.
Yo?limizga to?g?anoq bo?layotganlarning ildizini quritish kerak edi. Aks holda, ular ishlashga xalaqit berishlari, ustimdan yumaloq xatlar yozib, oyog?imdan chalishga harakat qilishlari aniq. Lavozimida qolganlarga har qanday qoidabuzarlik va sabotaj uchun albatta javobgarlikka tortishimni tushuntirib qo?ydim. Yoshi yoki ko?rsatgan xizmatlariga qaramay, hech kimni ayab o?tirmaymiz, aybdor jazosini oladi.
Moliyaviy tekshiruv O?zMAAga qarashli «O?zbekiston» nashriyoti zararga ishlayotganini ko?rsatdi. Vaholanki, davlat buyurtmalaridan hisob raqamiga milliardlab so?m tushib turardi. Vaziyatni o?rganib, tashkilot balansida sohaga aloqasi bo?lmagan qandaydir aktivlar, binolar borligi va ulardan foydalanish uchun juda katta mablag? sarflanishini aniqladik.
Eng ko?pxarj bino «O?zbekiston» nashriyoti qoshidagi yotoqxona ekan. Xodimlar u yerda o?n yillab, avlod-avlodi bilan yashaydi. Bino nashriyot balansida. Lekin ular doim ijara haqi to?lab kelgan.
Yuristlarga masalani o?rganib, qonuniy yechimini topish bo?yicha topshiriq berdim. Har bir oila ijara xonadonini o?z nomiga rasmiylashtirsin, yotoqxonada emas, shaxsiy uyida yashasin, dedim. Yechim topildi. Shuncha yil ijarada turgan ellikta oila boshpanali bo?ldi.
Har bir xonadonga birma-bir kirib, bir piyola choy ustida mezbonlarni gapga soldim. «Uyni o?z nomingizga rasmiylashtirishda muammo tug?ilmadimi? Hech kim hech narsa tama qilmadimi? Uyli bo?lish uchun kimningdir cho?ntagiga pul solish kerak, degan gaplar bo?lmadimi?» Hammadan bir xil javob eshitdim: «Yo?q, unaqasi bo?lmadi».
Bu bizning g?alabamiz edi! Uy taqsimoti uchun javobgarlar, agar ortiqcha gap chiqsa, albatta qulog?imga yetib kelishini bilib, bir tiyin ham undirishga harakat qilishmagan. Binoni ta?mirlab berishni bo?ynimizga olgandik, va?damizning ustidan chiqdik. Ishchilar hovlida katta dasturxon yozib, xudoyi qilishdi. Meniyam taklif etishdi. So?zga chiqib, bu uylar yurtimiz Prezidenti hamda Agentlik tomonidan taqdim etilayotgani, hujjatlar qonuniy rasmiylashtirilgani va mendan keyin ham ishchilardan uyni hech kim tortib ololmasligini aytdim. Kimdir xursandchiligini ichiga sig?dirolmay yig?lagan, kimdir kulgan, hammaning ko?zi chaqnab turibdi, xullas, esdan chiqmaydigan kun bo?ldi.
Prezident siyosatining asosi ham odamlar turmushini yaxshilashdir. Men esa komandaning bir a?zosi sifatida shu ishga ozgina bo?lsa ham hissam qo?shilganidan mamnun edim.
Shuncha yil omonat uyda hayot kechirish, omonat uyda farzand ko?rib, to?y-tomoshalar qilish, istalgan paytda ko?chada qolishi mumkinligini o?ylab, qo?rqib yashash… Hozir o?z uylarida tinch-xotirjam yashayotgan o?sha odamlar duolarida meni ham eslab qo?yishadi, degan umiddaman.
Yana balansimizda respublikadagi yagona matbaa-noshirlik kasb-hunar kolleji ham bo?lib, yopilish arafasida turgan ekan.
Qabulimga direktori keldi.
– Binoni bo?shatib berishimiz kerak, – dedi.
– Xo?p, yaxshi. Matbaachilarni qaуerda tayyorlaymiz unda?
– Kollejning o?zi bo?lmaydi! – xo?mrayib javob berdi direktor.
