Губляючы мары

Маці Толі, як і раней, была супраць Каці. Цяпер жа, на фоне гэтага, яна часта прыдумляла гадасці і падбухторвала свайго сына супраць яго жонкі. Яна была незадаволеная тым, што Толя робіць усё для жонкі і будучага дзіцяці, а Каця, на яе думку, карыстаецца ўсім гэтым не па каханні і занадта шмат немагчымага патрабуе ад яе сына. Усё выглядала не так, але для Таццяны Андрэеўны не складала працы прыдумляць пра Кацю гнюсныя плёткі.

Каця мучылася, сумныя думкі лезлі ў яе галаву, яна баялася прадчуваць, што ж будзе далей.

У самым пачатку сакавіка, у чацвер, Каця нарадзіла дачку Насценьку. Маленькі цуд засланяў усё дрэннае, што атачала Кацю ў гэты дзень.

“О божа, якая ж яна цудоўная!” – узіраючыся ў румяны твар дачкі, падумала Каця. Яе рукі не дрыжалі, у ёй не было ніякай нясмеласці, калі яна ўпершыню ўзяла Насценьку на рукі.

"Анёлачак мой!" – працягвала захапляцца малышкай мама.

З бліскучай радасцю, Каця патэлефанавала Толе і паведаміла аб нараджэнні дачкі. Яна апісвала яму свае пачуцці, стан дзіцяці, яго рост і вагу. Толя не зусім захапляўся яе словамі, але ў глыбіні яго душы было настойлівае пачуццё добрай навіны. Цяпер жа, трохі зноў разгарэліся іх адносіны, узмацніліся іх пачуцці ў момант размовы. Толя адчуў у сабе пачуцці бацькі.

Неўзабаве, Толя паведаміў аб дачце сваім бацькам. Вядома, Таццяна Андрэеўна і казаць не хацела пра гэта, прыпамінаючы, кім яна лічыць Кацю. Яна выслухала сына, горка ўсміхаючыся гэтай навіне ў адказ.

Толя паведаміў сваім сябрам, што ён стаў татам. Усё больш ганарыўся сабой і пачаў аднаўляць добрае стаўленне з Кацяй.

Сёння ў Толі трэці раз раздаўся тэлефонны званок ад мамы. Таццяна Андрэеўна жадала зноў пачуць голас сына.

– Так, мам?! – пачаў размову ён.

– Госпадзе! Што ж гэта ў вас з Кацяй там адбываецца!

– Ты аб чым? – перабіў Толя, ён глыбока захваляваўся.

– Ты паслухай, толькі паслухай мяне…памятаеш цётку Валю, якая працуе ў радзільні? Дык вось. Я патэлефанавала ёй, каб яна даведалася як там мая ўнучка. – казала яна задыхаючымся голасам. – Яна ўсё даведалася! І я павінна табе сказаць… Каця ад цябе схавала, што твая дачка ня здаровая! Яна нарадзіла цябе хворага дзіцяці!

– Не, не! Што ты такое кажаш?! Калі б было нешта з дачкой, Каця б мне пра гэта сказала.

– Ты ўпэўнены!? – усяляла няўпэўненасць мама сыну. – Варта табе такое паведамляць?! Вядома ж, яна пабаялася табе такое казаць. Ці шмат Каця табе кажа, можа нешта яшчэ яна хавае? Можа і дзіця не ад цябе? Ты спытай яе!

Толя ўзяўся рукой за галаву. Ён імгненна раззлаваўся і не жадаючы нічога высвятляць хутка паверыў мамчыным словам.

– Няўжо гэта так!? – у слых, задаў сабе пытанне Толя.

– Твая дачка не здаровая. – паўтарала маці Толі. – Жонка не змагла нарадзіць табе здаровага дзіцяці!

– Не вінаваць ва ўсім Кацю! – злуючыся на хваробу, адказаў ён.

Таццяна Андрэеўна выдавала гукі плачуць у слухаўку тэлефона.

– Што ж… мне шкада, сынок. – загаварыла зноў яна.

Толя зусім згубіўся і не мог сказаць слова. Ён павольна кінуў слухаўку. Ён стаяў у вар'яцтве ад нечаканасці.

Каця па-ранейшаму знаходзілася ў радзільні, яна чакала, калі ж прыедзе да яе муж. Пад вокнамі было чуваць, як часта крычалі бацькі, кожны раз яна падбягала да вакна і шукала Толю. А яго ўсё не было. Пасля яна зусім страціла надзею і не падыходзіла больш да вакна. Датэлефанавацца да мужа было ўжо немагчыма, голас усё паўтараў, абанент не даступны.

“Каця, а дзе твой? Чаму да цябе муж не прыязджае?” – гэтыя пытанні ад іншых мам, якія знаходзіліся з ёй у адной палаце, стамлялі яе. І ад таго ў яе кружылася галава і сумавала сэрца. У яе галаве круціліся ўсялякія дзівацкія думкі. Яна нават успамінала, як Толя казаў не раз, што Каця яму надакучыла. Але гледзячы на сваю дачку, яна адчувала сябе не адзінокай. Яна мела пачуцці любові да яе.

Амаль тыдзень, Каця правяла ў радзільні. Яна знаходзілася ў змешаных пачуццях, не разумела і не ведала, што ж чакае яе далей.

У дзень выпіскі Каця спадзявалася, што за ёй прыедзе Толя і забярэ яе з дачкой. Але пасля частых званкоў мужу, на якія ён не адказваў, яна перастала спадзявацца на гэта. Яна ўзяла ахінутую малую на рукі, між тым трымала пакет з рэчамі і выйшла з будынку. На парозе, Каця ўбачыла, як сустракаюць іншых мам мужы і іх бацькі. Яна хутка прамчалася, абышоўшы іх. Здрыгануўшыся ад жалю да сябе, яна ўгледзелася наперад, у яе быў план на гэты конт…

“Ты маё выратаванне.” – сказала пра сябе Каця, паглядзеўшы на дачку.

З ёй Каця адчувала сябе моцнай і смелай. Ёй патрэбна толькі цвёрдасць, каб перажыць гэтыя хвіліны.

На Каціна няшчасце, яе адзінай сяброўкі Светы, не было ў горадзе ўжо пару дзён. Разлічваць даводзіцца толькі на сябе.

Ішоў дробны дождж, пад дрэвамі заставаўся ляжаць снег. Насупраць радзільнага дому была невялікая стаянка. Праз галіны шэрых дрэў Каця разгледзела жоўты аўтамабіль. Таксі стаяла непадалёк. Каця паспешліва пакінула сваё месца, ідучы ў бок стаянкі.

Каця пераклала спячую дачку на адну руку, другой жа пастукала ў шкло дзвярэй. Кіроўца кінуў свой тэлефон на суседняе сядзенне. Ён хутка павярнуўся, за дзвярыма стаяла дзяўчына з грудным дзіцём, ён паспяшаўся выйсці з аўтамабіля і дапамагчы ёй. Высокі, тонкі, бялявы хлопец устаў перад ёй. Ён адкрыў заднія дзверы аўтамабіля і дапамог ёй з рэчамі. Калі Каця ўжо знаходзілася ў таксі, хлопец зачыніў за ёй дзверы і сеў за руль.

– Вуліца Маёра, дзесяць. – шэптам назвала адрас кіроўцу Каця.

Па шляху, прастадушны кіроўца таксі не раз кідаў погляд у люстэрка задняга выгляду. Ён ніяк не мог зразумець, як можна пакінуць такую прывабную дзяўчыну з дзіцём адну ў такі дзень? Чаму ж у яе няма патрэбнага, надзейнага чалавека, чаму яна едзе з радзільні адна? У люстэрку адбіваўся смутак і ў той жа час сабранасць Каці.

– О, у вас дзяўчынка. Віншую! – убачыўшы адценні ружовага ў захутаным адзенні, ён ціха вымавіў, баючыся пабудзіць дзіця.

– Дзякуй. – адказала Каця.

– Як назвалі дзяўчынку?

– Анастасія. Насця. – у адказ пачуў ён.

– Прыгожае імя.

Размова перапынілася, таксі прыехала, даставіла Кацю да патрэбнага адрасу. Апошніх грошай хапіла даехаць да пад'езду.

– Ну вось мы і прыехалі. – сказаў таксіст. – Пастойце, я дапамагу вам!

Спяшаючыся дапамагчы Каці, кіроўца мітусіўся. Ён выйшаў з машыны, адчыніў дзверы і дапамог спакойна выйсці Каці.

– Дзякуй. – падзякавала яго яна.

Каця хацела ўжо сыходзіць, як кіроўца загаварыў.

– Прабачце.

Каця павярнулася.

– Мяне завуць Міша. Вось мая візітоўка, калі нешта спатрэбіцца тэлефануйце. – хлопец смела паклаў візітоўку Каці ў правую кішэню.

Каця міла ўсміхнулася і злёгку кіўнула галавой. Пасля павярнулася ў бок дзвярэй пад'езда і сышла. Яна не магла стаяць у такое надвор'е з дзіцём на вуліцы і працягваць размову з ім. Хлопец пару секунд стаяў і глядзеў, як сыходзіць Каця.

– Давайце я дапамагу вам, падтрымаю дзверы пад'езда. – ласкава прамовіў Міхаіл, падбегшы да Каці.

– Так, дзякуй. – адказала яна.

Бескарысліва дапамагаў хлопец.

– Да пабачэння! – развітваўся Міша.

– Пака… – у адказ сказала Каця.

Яна ўвайшла ў пад'езд і ціха паднялася па невялікіх прыступках да ліфта.

“Гэты хлопец сёння зрабіў больш, чым зрабіў для мяне Толя ў гэты дзень. Нейкі чужы чалавек, ставіўся да мяне з дабрынёй і аказаў мне дапамогу, сам прапанаваў дапамогу, а мой муж нават незнайшоў час патэлефанаваць ці адказаць на мой званок." – разважала Каця, паднімаючыся на ліфце ў кватэру.

Каця прыйшла дадому, у кватэры было пуста і ціха. Яна адразу ж кінула пакет каля дзвярэй, побач з абудкам і ўвайшла ў пакой, дзе стаяў ложачак Насценькі. Каця пераклала дачку ў ложачак і паспяшалася пераапрануцца. Настачка заплакала. Каця зноў яе ўзяла на рукі, стала яе карміць, закалыхваць. Дачка заснула на руках, маладая мама акуратна паклала дачку зноў у ложачак. На гэты раз малая салодка спала. Каця ўзялася за сябе і за кватэру.

Каця была шчаслівая вярнуцца да сваіх кніжак, яна разумела, што для чытання іх можа не застацца часу. Ёй прыемна было проста глядзець, любавацца імі, трымаць іх у руках. Кнігі яе супакойвалі.

Каці не было на каго разлічваць у гэты дзень, але яна справілася. Яна не ганарылася гэтым, бо бескарыснае стаўленне Толі да яе і яго дачкі, было вышэй гонару. Добрае сэрца Каці было ў адчаі.

У вечары адчыніліся дзверы кватэры, хтосьці ўвайшоў.

– Гэта ты, Толь? – хвалююча і з надзеяй спытала Каця.

– Так!! – цвёрда адказаў муж.

Толя, не здымаючы абутку, увайшоў у пакой, дзе знаходзілася яго жонка. Каця сядзела на ложку складвала яго вопратку. Яна адклала рэчы, устала і ўсміхнулася яму. Захацела нешта сказаць.

Толя злосна паглядзеў на Кацю. У гэтую секунду, без усялякіх сумненняў, ён ударыў Кацю па шчацэ далонню. Яна ўпала на ложак. У шоку, Каця трымалася рукой за шчаку і вадзянымі вачыма паглядзела на мужа. Толя быў цвярозы, вочы яго гарэлі незадаволенасцю. Не зірнуўшы на дзіця, ён, бурча сабе пад нос, спяшаўся пакінуць кватэру. Толя нічога не патлумачыўшы, хутка пайшоў, як быццам хаваючыся ад сям'і, гучна пляснуўшы за сабой дзвярыма. Каця была бледная, слёзы цяклі вельмі хутка. Яна не магла ўявіць такую сустрэчу, яна не магла зразумець, што прымусіла мужа стукнуць яе. Каця ніколі не забудзе яго страшнага погляду. Яна адчувала, што яе як быццам нешта ўдарыла ў самае сэрца.

Праз некалькі гадзін, Толя зноў вярнуўся дадому. Але на гэты раз ён быў больш спакойным і ўпэўненым.

Каця не хацела бачыць яго, не хацела гаварыць з ім. Яна чула набліжаючыя крокі мужа, Толя сам падышоў да яе. Каця сядзела ля ложачка дачкі і ціха спявала ёй песеньку.

– Ці так гэта, Каць? – спытаў Толя. – Наша дзіця хворае?

Каця з здзіўленнем ускочыла. Яна ўсім сваім выглядам паказвала, як жа яна злуецца на яго. Моўчкі і са злосцю, яна падышла да камоды, дастала з яго дакументы дзіцяці і хутка працягнула іх мужу. Толя ўзяў іх і павольна ўсё перачытваў.

– Божа мой, што з табою?! – не чакаючы адказу, спытала Каця.

Невялікі страх абхапіў яе цела, Каця баялася блізка набліжацца да мужа.

У гэтую хвіліну, у Толі нешта пераламалася. Ён павольна пайшоў назад, да кухні, чытаючы ўсе медыцынскія паперы дзіцяці.

Для яго ўсё вырашылася, гэтыя паперы пераконвалі яго, што яго дачка зусім здаровая. Што ўсе гэтыя выдумкі аб нездаровай дачцэ – хлусня. Толя кінуў дакументы на стол, быццам гарачы камень і адышоў трохі назад. Злосць да сабе, што ён памыліўся, шкрэбла яго душу. Ён хутка астыў, палічыўшы сябе ахвярай падману. Толя ніколі не ўсведамляў сваю няправасць, заўсёды шукаў вінаватых сярод сваіх. Тое, што ён не прыязджаў у радзільню, ударыў Кацю – ён не вінаваціў сябе за гэта. Сам сябе супакоіў і пачаў адчуваць, быццам паміж ім і Кацяй не было ніякіх крыўдаў. Адсунуўшы дакументы на далёкі край стала, ён вырашыў заварыць сабе каву і пашукаць у халадзільніку нешта паесці. Спачатку, ён зазірнуў у халадзільнік, нічога не ўзяўшы, зачыніў яго і падышоў да пліты. На ёй стаяла пару рондаляў, Толя па чарзе праверыў кожную. Ён знайшоў грэчку ў адной з іх, злёгку ўсміхнуўся, наклаў сабе ў талерку. Зноў адкрыў халадзільнік і дастаў адтуль кетчуп. Сеў за стол і прыемна супакойваў свой голад. У гэты момант ён нават не думаў: пра Кацю, пра дзіця, пра тое, якая ў яго дзіўная жонка.

Каця працягвала знаходзіцца ў пакоі, чакаючы, калі ж вернецца Толя і папросіць прабачэння. Але яго не было. Ледзь толькі розныя гукі даносіліся з кухні.

Каця ўсё больш разважала, не спыняла свае думкі. Яна хацела даведацца ў Толі, хто яго надавуміў паверыць у хваробу і адвярнуцца ад сям'і, ударыць яе. Дачка спала. Не гледзячы на сваю крыўду да мужа, Каця вырашае даведацца, чаму ён так паступіў. Без сумненняў Каця падазравала, што за гэтым усім можа стаяць Таццяна Андрэеўна, але яна хацела пачуць ад Толі тлумачэнні з нагоды таго, што здарылася. Каця падышла да мужа і паглядзела на яго халодным, сталёвым поглядам, яна была поўная рашучасці спытаць у яго і дачакацца адказу, якім бы ён не быў.

– Гэта ўсё твая маці? – успыхнула Каця.

Толя перастаў есці і зрабіў незразумелы твар.

– Што? Ты аб чым? – у здзіўленні спытаўся Толя.

Задаўшы пытанні, Толя зноў узяўся за ежу. Быццам нічога не ведае і не разумее, што ад яго хоча Каця.

Каця падышла да стала, узяла і кінула дакументы перад ім, Толя павярнуўся да яе. Пасля, моўчкі апусціў галаву, каб не глядзець Каці ў вочы, працягваючы пазбягаць размову. Толя не пераносіў прызнання сваёй паразы, таму яму было прасцей маўчаць. Бо спыніць у сабе голад, для яго было важней і ён працягваў есці.

– Яна нешта выдумала і ты ў гэта, вядома ж, адразу паверыў?! – спытала Каця трохі хрыплым голасам.

– Хто? Яна тут не прычым!? – уздымаў голас муж, ён не гатовы быў адказваць на пытанні.

– Ды ну?! – рашуча сказала Каця. – Навошта ж ты мяне ўдарыў?

– Хопіць! Я табе кажу. Спыніся! – запальна, у шалёнстве сказаў Толя.

Каця была не ў сілах вымавіць якія-небудзь словы, холад прабегся па ўсім яе целе. Страх, што Толя можа зноў яе ўдарыць, ахапіў яе. Муж быў зласлівы, устрывожаны, тым як размаўляла і глядзела на яго Каця.

– Чаго ты глядзіш!? Мне сказалі, што наша дачка нарадзілася хвораю! – аднавіў размову Толя. – Што я мог зрабіць!? Мяне падманулі!

Толя зусім не заўважаў, як пачаў апраўдвацца перад Кацяй.

– Хто, твая матуля? Значыць, ты верыш камусьці там, а не ўласнай жонцы? І ты мяне вінаваціш у гэтым? Наша дачка здаровая! Ты б ведаў, калі б цікавіўся намі!

– Заткніся! – крыкнуў ён. – Думай што хочаш!

Толя ўстаў з-за стала.

Каця яшчэ ні разу не бачыла Толю такім жахлівым, яна была напалохана.

– А ведаеш што? – працягнуў ён. – Гэтыя паперы, якія ты мне сунула, напэўна несапраўдныя! Можаш не працягваць мяне пераконваць. Заўтра пойдзем у паліклініку, усе ўтрох і праверым нашага дзіцяці! Зразумела?!

Гэты напал размовы, змяніў рашэнне Толі, ён вярнуўся зноў да тых думак, якія малявалі яму Настачку з нейкай незразумелай хваробай. Толя размахваў рукамі і ўсё больш палохаў Кацю.

З спальні пачуўся плач дзіцяці. Каця моўчкі адвярнулася і ціха сышла з кухні, каб спыніць гэта ўсё і супакоіць дачку. Яна была здзіўленая. Перад тым, як зайсці да дачкі, яна злёгку спынілася і ў паўабароце паглядзела ў бок кухні. Яна ўбачыла, як Толя стаяў спіной да яе і браў са стала дакументы.

Праз некалькі хвілін Каці стала лягчэй. Яна сядзела перад ложкам і суцяшала сябе, гледзячы на цудоўнае тварэнне.

Наступала ноч. Каця легла ў спальні. Толя ж хацеў вырвацца, уцячы куды-небудзь, ад усяго, што адбывалася сёння. Ён застаўся ў кватэры, лёг на канапе ў гасцінай.

Урэшце, Каці не адразу ўдалося заснуць: ці ад знярвовасці, ці ад новых уражанняў, яна не змыкала вачэй.

Раніцай, Каця вазілася з Насценькай, а Толя ўжо быў на працы. Калі Насця ляжала ў ложачку, Каця спрабавала заняцца чымсьці іншым, але ў яе ўсё валілася з рук: не тым была поўная яе галава.

Пасля таго, як Толя вярнуўся з працы, сям'я села ў машыну і накіравалася ў паліклініку. Настойлівасць Толі не мела межаў, ён гатовы быў заплаціць, каб хутчэй даведацца стан здароўя дзіцяці. Каця ж, у той момант, была ўпэўненая ў сабе і ў дачцы. Яна проста крочыла за мужам, не перашкаджала яму. Абышоўшы некалькі кабінетаў, Толя ўсё ўсвядоміў. Лекары, адзін за адным, паўтаралі яму, наколькі ён быў няправы. Настачка выдатна сябе адчувала, яна цалкам здаровае дзіця. Толя трымаў усе вынікі, даведкі, у сваіх руках.

Сям'я вярталася з дзіцячай паліклініцы ў поўнай цішыні. На твары Толі была процьма абурэнняў. Ён быў падмануты, ён не меў рацыю ў дачыненні да сям'і. Усё гэта ламала яго знутры. Толя не папрасіў прабачэння ў Каці, яго гонар быў вышэй за гэта. А Каця моўчкі сядзела на заднім сядзенні аўтамабіля. Адчуваючы нейкі гонар, перамогу і ў той жа час адчай мужа. Стомленая дачка, салодка спала на яе руках.

Іх маўчанне было доўгім.

Цяжка было жыць у такой атмасферы: дзе няма побач разумеючага мужа, падтрымкі, дзе няма больш той гармоніі, шчасця закаханых.

Нараджэнне дачкі канчаткова змяніла жыццё ў сям'і. Гэтыя ўсе клопаты па дзіцяці былі толькі на Каці. Толя не выяўляў старання, клопату ў дапамозе жонцы з дзіцём. Ён уцякаў ад гэтага.

Трошкі, аднак, сям'я спрабавала аб'яднаць нешта агульнае, нешта былое паміж імі. Але ўся гісторыя сканчалася не так прыгожа, як яны хацелі вярнуць. Неразуменне ў размовах і мэтах, марах, далёка не заўсёды знаходзіўся кампраміс.

Такімі размовамі была таксама зачынена размова аб курорце. Раней Толя абяцаў злятаць адпачыць ёй, пасля нараджэння дачкі, але яго погляды змяніліся і ўспаміны пра гэта прыводзілі яшчэ большы шквал у сям'ю. Каця ніколі не падарожнічала, яна марыла ўбачыць новы свет. Але ў выразе Толі было зразумела, што з ім яна дакладна не ўбачыць ні мора, ні горы.

Каханне ў іх сям'і пераставала быць крыніцай шчасця.

Глава III

Толя працягваў працаваць у чыгуначным дэпо. Здаровы, буйны мужчына. Часу для сваёй сям'і ён амаль не шукаў. Цяпер жа ён працягваў жыць у сваім свеце, паступова аддаляючыся ўсё далей і далей ад сям'і. Пасля вячэры, ён клаўся спаць ці сыходзіў па справах, да сяброў, часта зазіраў да сваёй мамы, якая жыла з імі ў адным мястэчку. Толя стаў запальчывым па характары, няздольным да сур'ёзных разважанняў.

Час таксама змяніў Кацю. Яна стала больш строгай, але ўсё ж, засталася той добрай дзяўчынай. Жадае добрага заўсёды, з шкуры вон лезе, каб дапамагчы камусьці. Даверлівая, праўда, з-за чаго ўзнікаюць у яе праблемы. З цягам часу, гэта адбівалася на яе жыцці. Яна хадзіла нясмелай і вінаватай. Яна злавалася толькі на сябе.

У такія хвіліны, ёй дапамагала яе сяброўка Святлана, якая заходзіла да яе па асаблівых выпадках або калі была ў яе магчымасць. Раней сяброўку немагчыма было ўявіць у сябе дома, Толя забараняў Каці сустракацца з ёй у кватэры. Зараз жа ўсё змянілася, Толю стала ўсё роўна. У большасці выпадкаў, ён нават і не ведаў, што ў яго кватэры гасцявала Света, і таму ён працягваў думаць, што яна не прыходзіць да іх дадому.

Святлана сёння прыехала ў гадзіну. Ліфт у доме зноў не працаваў і ёй давялося падымацца па лесвіцы наверх. Увайшоўшы ў кватэру, Святлана перавяла дух, яна нават злёгку збялела. Каця стаяла насупраць яе. Каця была апранутая ў бел-шэрае, цёмныя валасы былі звязаны ззаду густым вузлом. Сяброўкі абняліся.

– Можа вады? – спытала Каця.

– Ну так…можна нават гарбаты, толькі крыху пазней, калі сядзем. – адказала сяброўка.

– Дзякуй, што прыйшла. – сказала Каця.

Як толькі цела Светы трохі астыла пасля ўздыму па лесвіцы, Каця наліла ёй гарбаты. Яны селі амаль насупраць адзін да аднаго. Казалі аб сваіх сем'ях.

Сэрца Каці ўсё больш білася, калі яна казала аб сваім мужы. Яна хацела падзяліцца з ёй усім. Яна казала пра тое, як моцна змяніўся Толя, якім цяпер ён стаў у яе вачах і як ён абыякава ставіцца да дачкі. Паводле яе слоў, Толя рэдка выказваў жаданне пагуляць, патрымаць дзіця на руках, абгрунтоўваючыся на тым, што ён занадта заняты справамі, працай. Сёння Каці было цяжка працягваць размову на такую тэму. Святлана са смуткам глядзела на яе, сяброўка паднялася з стулу і абняла яе. З вачэй Каці ціха скацілася сляза.

Света вярнулася назад за стол.

– І што цяпер ты будзеш рабіць? Як паступіш? – пацікавілася Святлана.

– Не ведаю…я, мабыць, проста яшчэ кахаю яго… – прашаптала Каця. – Можа ён яшчэ зменіцца.

Можа, перад сустрэчай, Каця адказала б ёй па-іншаму, але цяпер жа яна адказала менавіта так.

Яны працягвалі гаварыць. Каці, пасля доўгага размовы, стала нашмат лягчэй. Яна выгаварыла ўсю сваю боль і не забеспячэнне ў душы.

Пасля сыходу сяброўкі, Каця суцешыла свае пакуты і знервовасці, такія вячоркі з сяброўкай ёй заўсёды дапамагалі. Яна адчувала, што справіцца з усім далей, з тым, што ёсць. Дзяліцца са сваімі бацькамі, непрыемнымі навінамі, Каця не жадала. У зносінах з імі, яна казала толькі добрае пра мужа і дзялілася сваімі маленькімі радасцямі. Усё больш яна закранала тэму дачкі, каб аддаліцца ад слоў пра Толю.

Толя працягваў усё часцей гуляць ролю мужа і таты, рабіў выгляд і зразумела, яму не ўдавалася быць добрым акцёрам. Каханне Каці не ўяўляла, не прыносіла яму новых задавальненняў, ён толькі карыстаўся тым, што Каця яшчэ адчувае да яго нейкую энергію.

Прайшло некалькі месяцаў. Цяпер жа Каця стала яшчэ больш пабойвацца свайго мужа. Які цяпер думаў толькі пра сябе і часта патакаў жонку тым, што дзякуючы яму, яны жывуць тут у кватэры, дзякуючы яго грошай, ёсць ежа ў халадзільніку.

Так і сёння, было палова сёмага, калі гэтая размова зноў вярнулася да іх.

– Ведаеш? Ды калі б не я, ты б зноў вярнулася ў свае трушчобы ці дзе ты там жыла!? Дзякуючы мне ты яшчэ тут! – крыкнуў ён.

– Так, кватэра на цябе. – спакойная адказала Каця. – А за чые грошы я апранаю дзіця, кармлю яго?! Што ты купляеш Насці? Скажы?

– Оооо…выдатна! У цябе ёсць грошы! Дык можа ты і кватэру сабе купіш?

Каця паглядзела на яго з шырока расплюшчанымі вачыма.

– Што? – здзіўлена ўскрыкнула яна і трохі скрывіла бровы.

Толя спрабаваў абараніць сябе і нібы адключаў свой розум, уносячы ўсё больш дурных фраз. Тон яго прамоваў не станавіўся цішэй, наадварот, ён усё пранізлівей палохаў Кацю. Яна больш не адважвалася яму адказваць, яна бачыла перад сабой гнеў і злосць мужа, які вінавачваў яе ва ўсім. У гэты вечар, Толя ўдарыў па стале і сышоў з дому. Ён пакінуў сваю жонку ў слязах і ў роспачы.

“Куды ж ён мог пайсці? Не! Мне ўсё роўна…” – выціраючы слёзы, на хвілінку задумалася Каця.

У гэтую ноч Каця зноў плакала. Яна зрэдку падымалася і падыходзіла да дзіцяці па начах, у Насценькі быў добры сон, а вось днём яна буяніла, не магла ўсядзецца на месцы. Нават, калі Каця чытала ёй казкі, дачка не занадта спяшалася ў невялікі дзённы сон.

Непрыемнасці ў сям'і зараджаліся тым, што каханне Толі да жонкі памірала, Каця станавілася яму не цікавай. У адрозненні ад яго, Каця ўсё ж яшчэ адчувала, увасабляла нейкую прыхільнасць, паддаючыся абаянню мужа ў гэтак спакойныя гадзіны. Каця ўсё яшчэ даравала яму яго выхадкі, а сама пакутавала. Колькі ён ужо яе крыўдзіў…ніхто не лічыў.

Каця часта цешыла сябе добрымі ўспамінамі, як усё было раней з імі, як было ўсё па-іншаму. Ёй здавалася, што тады было іншае жыццё, дзе яе муж быў зусім іншым чалавекам, чым цяпер. Калі яны любілі адзін аднаго, праводзілі шмат часу разам, рэдка сварыліся. А цяпер што? Ёй застаецца ўспамінаць толькі лепшыя падзеі, калі наганяе яе душу туга і смутак. Яна не хацела заставацца адзінокай, самотнай жанчынай з дзіцём.

Глава IV

Так праносіліся і ляцелі гады.

Патроху Анатоль стаў прывыкаць да сям'і, да дачкі. У кватэры не чутны плач дзіцяці, Насценька ўжо ходзіць у дзіцячы садок, Каця вярнулася на працу. Ад гэтага Толю стала спакайней. Па настаўленні сваёй мамы, Толя, усё што тычылася дапамогі для Насценькі, стараўся аплачваць патрэбы да дзіцячага садку. А вось з нагоды адзення, ён з сумневам, зрэдку даваў грошы жонцы на іх куплю, пазбягаючы ўсякай адказнасці і растання з грашыма. Толя часам нават забіраў сваю дачку з садка, ідучы да машыны, браў яе за руку. Гаварыў з ёй у добрым настроі, пакуль яны ехалі дарогаю да дому. Дачка яму распавядала аб праведзеным дне, аб сябрах і гульнях. Настачка балбатала ўсю дарогу, праведзены час з татам для яе быў лепей усялякіх цукерак. Толя рабіў гэта з малой шчырасцю, часам, каб не быць дрэнным бацькам у вачах знаёмых.

Такіх момантаў было вельмі мала, Каця ўсё больш старалася накіраваць Толю, каб той забіраў дачку з садка. Гэтак жа, Толя працягваў мала часу надаваць дачушцы дома. Кожны дзень, Насці вельмі не хапала вялікай бацькоўскай увагі. Яна часта задавала пытанні маме пра тату, для Каці гэтыя пытанні былі чымсьці балючымі, бо яна не магла паўплываць на рашэнне і паводзіны мужа.

Толя быў перакананы тым, што ў абавязкі Каці ўваходзіць усё выхаванне Насці, бо яму было камфортней заставацца больш свабодным.

І нават цяпер, праз некалькі гадоў, калі Каця стала задумвацца аб школе, Толя па-ранейшаму не цікавіўся Насцяй, пра тое, як будзе праходзіць яе першыя дні ў школе. Дачка ўжо дасягала патрэбнага ўзросту.

У суботу, Каця ляжала на сваёй любімай канапе, яна працягвала балбатаць па тэлефоне з сяброўкай. Агульныя тэмы былі даволі ажыўлёнымі. Тым не менш, яна не ведала, як паведаміць мужу аб тым, што яна зноў цяжарная. Каця шукала адказу ў сяброўкі, але добрага савету яна так і не пачула. Успамінаючы мінулую цяжарнасць, Каця хацела і далей хаваць сваё становішча, але куды ўжо было далей, калі жывот стаў вылучацца на яе таліі.

У нядзелю, Толя хадзіў па кватэры, у яго быў выхадны. Ён не заўважаў прысутнасці Каці. Муж шукаў нешта страчанае, зазіраючы ў розныя куты кватэры. У рэшце рэшт, Каця набралася смеласці. Паклікаўшы Толю звярнуць на яе ўвагу, цвёрдым голасам распавяла яму пра цяжарнасць.