Хоhооннор

Хоhооннор

Артемий Афанасьев

© Артемий Афанасьев, 2021

ISBN 978-5-0053-8756-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Афанасьев Артемий Викторович – Артыамый

Бэйэм туспунан кылгастык

1950 сыллаахха Таатта улууһун Орто Амма нэһилиэгэр, Төҥүттэ алааһыгар төрөөбүтүм. 1966 с. Чычымах аҕыс кылаастаах оскуолатын, 1968 с. Харбалаах орто оскуолатын бүтэрбитим. 1974 с. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын орто сүһүөх салайааччыларын бэлэмниир техникумун «Зоотехник- тэрийээччи» идэлээх бүтэрбитим. Тааттаҕа «Коммунизм» совхоз МСКТ комитетын босхоломмут секретарынан, Орто Халыма улууһун СПТУ-18 маастарынан, Алаһыай совхозка рабочком председателинэн, Алаһыай нэһилиэгэр Сэбиэт исполкомун председателинэн, Орто Амма нэһилиэгин баһылыгынан, «Талкы» комбикорм оҥорор сыах рабочайынан үлэлээбитим. Орто Халыма Кульдино с. кыыһынаан 1973 с. ыал буолан, оҕолордоохпут, сиэннэрдээхпит. Билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олоробун.

Күндү ааҕааччы!

Саха киһитэ буолан төрөөммүн дойдуга тартарыы, ахтылҕан ааспат мискиирэ аалан бэйэм испэр ииппит санааларбын эһиги билиигитигэр таһаардым. Киһи киһи тус туһунан өйдөбүллээх, араас кэм кэрдии быыһык бириэмэтигэр. Онон мин санаам, иэйиим барыгытыгар сөп түбэһиэ диэн санаабыппын, ол да буоллар атынныы өйдөбүллэри күөдьүтэн сырдыкка, кэскиллээххэ ыҥырыахтара диэн эрэнэ саныыбын.

Мин олорон ааспыт сылларым элбэх араас мускууру аастахтара. Үөрүү, өрөгөй да кэмнэрэ, хомолто- хоргутуу ыар күлүгэ да бааллара.

Туох барыта кыраттан саҕаланар уонна улахаҥҥа тириэрдэр аналлаах, ол иһин кыраны өйдөөн көрөр, сыаналыыр киһи олоҕор ситиһиилээх буоларын хойутаан да буоллар өйдөөһүн син биир туһалаах диэх этим.

Бииргэ төрөөбүттэр анабыллара

Күндү быраатым Артыамый!Хоһоонноргун хомуйанКүннүк-хомуурунньуккунОҥорбуккун астынабын.Суруллубут суоруллубат,Хас саҥа күн күндү, кэрэ,Хоһоон алгыһы айхаллыыбын,Сэниэ эбэрин уруйдуубун,Сырдыкка сиэтэрин астынабын.Хоһоонноргор көрөбүнОҕо сааспыт олоҕун:Дьоллоох оҕо саас,Ийэ, аҕа, эбэ, эһэТолору ыал туруга.Элбэх оҕо эрчимэЭтэрээт бэйэтэ.Эргитэн эттэххэ,Эриэккэс да кэмнэрЭлэҥнээн ааспыттар.Сылаас дьиэ, итии чэй,Сылаас сыһыан, истиҥ мичээрСарсыардаттан арыаллыыра.Сырдык күн кылбайар,Саҥа күн сандаарарОстуоруйа дойдутаОйууланар биһиэхэ.Сиэннэргиниин сиэттиһэҥҥинСэһэргэһэн, сэргэхсийэн,Үөрүүҥ-көтүүҥ үксээтин,Үйэҥ, үлэҥ уһаатын!«Эһиил баччаҕа диэриЭтэҥҥэ буолуоҕуҥ,Байан-тайан тиийиэҕиҥ»,Ийэбит этиитинЫҥырыы оҥостон,Ийэбит ууһун уһатыаҕыҥ,Аҕабыт ууһун аатырдыаҕыҥ,Дьоллоох буолуоҕуҥ!Баҕа санаалар, сырдык ыраларТуола турдуннар,Кэнчээрилэр кэҥээтиннэр,Ыччаттар ыал буоллуннар,Ыаллар туруктаах олордуннар!Саастаахтар, саллымаҥДьоллоох киһи кырдьар,Өйөһүҥ, өйдөһүҥ,Эйэлээх олоруҥ,Таптааҥ, таптатыҥ,Талаһыҥ олоххо!Ситиһии сиэттистин,Алгыс арыаллаатын!Эдьиийиҥ Анна ВикторовнаКүндү убайым Артемий Викторович!Саҥа күнү айхаллаан,Сүрэҕиҥ сылааһын,Санааларыҥ сырдыгынСурукка тиһэнСалгын ситиминэнСэргэхситэ ыытаҥҥын,Сыыдам олох тэтимигэрСиэрдээх ыллыгы тутуһан,Ситиһии суолугар тахсан,Сайдыы хонуутугар хаамаргаСүбэ, өйөбүл буолаҕын.Союз оҕото буолаҥҥынСынтарыйары билиммэккэ,Стахановтыы үлэ кэмигэрСуобаскын былаах оҥостон,Сүүһүнэн комсомол ыччаккаСирдээччи сулус буолбутуҥ!Саныыр ол кэм ыччатаСэргэхтик киэн тутта,Ситиһиилээх үлэ үөрүүтүн,Сүүрбүт-көппүт комсомол доҕору!Сыл-хонук күнэ-дьылаСааһырдыбат эйигин,Санааҥ кэрэҕэ күүһүнэнСэргэхсийэҕин күннэтэ.Сайдам-сайаҕас дьонноргунСарсыҥҥыга үөрүү, эрэл тулаСомоҕолуугун эдэр эрчиминэн,Саргылаах алгыс тылынан!Балтыҥ Изабелла Викторовна

2018

Таатта үрэх

Таатта – кыра үрэх,Тардыыта да кыараҕас,Түргэн сүүрүгэ аҕыйах,Өлгөм – чүөмпэтин уута.Элбэх араас санааЧуумпуга хонор сирэ,Онно сөҥөр ыанньыйан,Сүөгэйэ, сүмэтэ – барыта.Улуу үрэҕэр ханыылаан,Таатта сирэ иитэрСаха аныгы саарыннарынЧулуу бастыҥ дьонун.Алаас, хочо аайытынБааллар бэлиэ дьоннор,Онтон норуот талбытаУбайбытын Мандар Ууһу.Олоҕун барытын анаатаОмугун эстэртэн быыһыырга,Сырдык суолга тахсарга,Саҥа тыыны угарга.Сырдык диэки бараргаСалайда, сэниэ киллэрдэ,Саха аймаҕы уһугуннаранУбайбыт Мандар Уус бэйэтэ.Төрүүллэр үйэҕэ биирдэМаннык Сүдү дьоннор.Норуот суолун ыйарЭркээйи охсор сирдьиттэр.Улахан эдьиийбитигэр 80 сааһыгар А. И. Васильеваҕа ананарОрто дойдуга устарОлох оҥочотугар олорсонЭлбэх эргиирдээх моһолуЭдьиийбит барахсан аастаҕыҥ.Сылайан, саппаҕыранСылаас сиргэ наадыйанЭлбэх быраат, балысЭн ааҥҥын астаҕаҮүттээх итии чэйиҥСымнаҕас, сылаас оронуҥЭдьиийдии эйэҕэс сыһыаныҥЭлбэхтик да үөрдэрэ.Үөрүү, дьол аргыстаахБиһигинниин сылдьаргар,Кырдьары ыраах кыйдаанЭдьиийбит үйэҥ уһаатын.Сатал 04.01.2018ЭргиирЭргийэн кэллэ күммүт,Эргийэн кэллэ сааспыт,Эргийэн кэллэ түбүкпүт,Эргийэр тохтообокко олохпут.Эргиир олох тохтооботун,Эргиир аҕала турдунЭргиччи эйэни, дьолу.Сатал. 17.05.2018Олох оргуйарКүөрэгэйбит ыллаата,Күөнэхпит көптө,Кулунчукпут кистээтэ,Күөхпүт былааһа кэллэ!Тулалыыр айылҕаТохтообокко торолуйар,Тоҕо бэрдэй, үөрүүтэй,Тохтообокко олох оргуйар!Олохтон үөрүөххэ,Олоххо махтаныахха,Олохтон үөрэниэххэ,Олоххо уһуннук олоруохха!Сатал. 27.05.2018Бириэмэ сүүрүгэрХаллааҥҥа тохтообоккоБылыттар усталлар,Хайдах оҕо сылдьаммытБилбэтэхпитий олох түргэнин?Харбыалаһан аастыларБиһиги эдэр күннэрбит,Хойутаан анааран,Барбыты туппаккын.Хаалбыт саҥа күннэриБүөбэйдээн туһаныах,Халтай мээнэ ыыппакка,Баары толору олоруох!Хойдубут өйбүтүнБилиибит хасааһынХарыстаабакка түҥэтиэх,Барҕарыыны баҕарыах!Хаалар ыччат дьоммут,Биһигинэн киэн туттаХаамсалларын туһугарБыстыбакка айыах-тутуох!Саҥа күнүнэн!Саҥа саҕахтарынан!Санааҕыт кэллин!Сүргэҕит көтөҕүлүннүн!Харбалаах. 19.06.2018СанааСанаа баар сүдү күүс!Санаа ханна тиийбэтэҕэй?Санааҕытын салайыҥ,Сааһылаан, ыраах ыраҕа,Ситиһиэххит оччоҕоСалгыҥҥа ыйаммыт ыраны.Саҕахтан тахсар күнСаҥа санааны уматта.Салгыы олох олорор,Саҥаны айар-тутарСанаа ситимин сахта.Санааҕытын түһэримэҥ,Санааҕытын көтүтүҥ үрдүккэ.Санааҕытыттан тутуһуҥ,Суолгутун онтон ыйдарыҥ!Харбалаах. 21.06.2018Олох өрүһэОҕо саас барахсан,Окко түспүт таммахтыы,Олус кылгас кэмҥэОһон-сүтэн хаалбыт.Эдэр саас эрчимэЭлэҥнэтэн түргэнэЭрдэлээбит таас үрэхЭстэрин кэриэтэ.Орто саас холкутуйан,Оннун-сүнньүн булунан,Оҕо-уруу төрөтөнУлахан өрүс кэриэтэ.Кырдьаҕас саас чуумпуранТыа иһигэр саспытТыымпы көлүйэлииИһийэн, кэтэһэн сытар.Олох ууттан турар,Олох уу курдук устар,Олох куруук баар,Олох эргийэ турар.Харбалаах. 23.06.2018Киэһээҥҥи АммаҕаКиэһээҥҥи нууралгаКилэйдэ Аммам ньуура,Балык оонньуур талаанаЭрилийдэ онно-манна.Маннык үтүө киэһэҕэЭбэм биэрэгэр олоронАаспыты, кэлэри санаанАттарар кэрэтиэн.Олоруохха уһуннук,Үлэлиэххэ элбэхтик,Дьолу түстүөххэ,Үөрүүнү үксэтиэххэ.Харбалаах. 26.06.2018Дьол өбүгэлэрбититтэнСарсын тахсыа саҥа күнСарсыарда илиҥҥи саҕаҕы уматан,Саха дьоно туруо уһуктанСөрүүн салгыны ыймахтаан.Куйаас да буоллар кэрэКүөх өҥү ылбыт айылҕа,Күүс киириэ барыбытыгарКүрүлгэн олоххо устарга.Өйбүтүн сытыылаан, дьэҥкэрдэн,Өрүүтүн үчүгэйгэ талаһан,Өбүгэ оҥорбут үтүөтүнӨрө тутуохпут куруутун.Доҕоттоор, сыалбыт биир:Дьолу эрэ түстүүбүт,Дьоҥҥо дьолу баҕарабыт,Дьолтон олус үөрэбит.Харбалаах.11.07.2018Дьэдьэн бустаДойдум хатыҥ чараҥарДьэдьэн сыта дыргыйда,Ол дьикти сыты батанОҕо, дьахтар сүрдэннэ.Араас иһит барытаАс көрдөөн эйэҥэлээтэ,Арыт олох да иччитэхАлаһа дьиэтигэр төнүннэ.Доҕоттоор, тахсыҥ тыаҕа,Дойдуҥ биэрэр быйаҥаОлох үөскүүр, үүнэр,Өлбөт мэҥэ сүмэһинэ.Харбалаах. 14.07.2018Сайыҥҥы таммахТүннүккэ олорон көрөбүнХаллаантан таммах түһэрин,Элбэх да таммах баарынОлус сөҕө саныыбын.Ааста эбээт былыт,Этиҥ этэн, чаҕылҕан дапсыйан,Кини түһэрбит ардаҕаСүүнэ күөл буоллаҕа.Ааһа турда былытСүтэн оһон хаалбаккаОл аата таммаҕаТүспэтэх буоллаҕа барыта.15.07.2018КөрсүһүүОрто дойду киэҥ киэлитэКиэптэннэ кэпсээн бөҕөнөн,Икки Улуу дойду арҕаһарАраас элбэх албаска уйдаран,Улуутуйан олорорАҕа баһылыктарКөрсөр буолтар күөнтэһэн.Орто дойду оҕо омуктараОҥой-соҥой көрдүлэр кэтэһэн,Оттон арыый орто баайыыларОлоп-чолоп тыллаах буоллулар,Олус халыҥ уруу-аймахОччо-бачча уолуйбата бадахтаах.Күүскэ күүркэтэр күөх дьааһык,Сылайбакка сааҕыныыр муос холбука,Сурдурҕаччы суруйар солун хаһыат,Сүрдүүр-кэптиир суотабай сибээс,Ханна баран саһабыт,Тугу истэн уоскуйабыт?!Харбалаах. 15.07.2018Сайыҥҥы ардахАйылҕам сылайда сылаастан,Былыт таҕыста арҕааттан,Аммам уута тымныйда,Булуус уута баһыйда.Аргыый сэрэнэн таммахТүстэ сиппит сэбирдэххэ,Арыт күүһүрэн тирилээнТохтообот ыанньыйбыт халлаан.Алааска ынах ыллыгарБаһылынна ыраас чалбах,Айан аартык суолугарБатыллар бадараан таҕыста.Көтөр күргүөм саҥатаБыһа биэрбиттии мэлийдэ,Арай көҕөччөр атыырҮөрүн сүтүктээн кистиирэ.Харбалаах. 22.07.2018Отчут кыһалҕатаЫарахан хараҥа былытБүрүйдэ күөх халлааны,Ыксаабыт отчут барахсанБүтэһик мөхсүүтэ дьэ буолла.Кэлбит уһун ардаххаБуорайыа буоллаҕа хаһааспыт,Биир күн сыысхалаОхсуулаах да эбит отчукка.Үүнүүлээх оппут сыттаҕа,Охсубут сирбит сытыйдаҕа,Бугул түгэҕэ хараардаҕа,Барыта наар аанньа буоллаҕа.Сынньанар, сөтүөлүүр дьоннорбутСастылар кураанах дьиэлэргэ.Ардах түһэрэ кинилэргэКэрэ көстүү, романтика.Харбалаах. 22.07.2018Ардахха санааларАрдах да араастаах.Сааһын түһэр таммахСүргэни көтөҕөр аналлаах,Сайын түһэр самыырСир быйаҥын түстүүр,Күһүн түһэр өксөөнКэлэр сылы кэскиллиир.Оттон олорор киһиэхэАраас санааны саҕар.Арыт ыраастыыр, суурайар,Арыт үөрдэр, көтүтэр,Арыт курус санааҕа салайарБыһата олох хаамыытынДоҕуһуоллаан толорор музыка.Харбалаах. 07.08.2018Сарсыҥҥы күнЭрэнэбин сарсын тахсар күҥҥэ,Эҕэрдэбин ыытабын урутаан,Эрдэ утуйар буоллум,Эрдэлээн сарсын тураары.Сэбирдэх саһарда сорҕото,От кытарда төбөтө,Туруйа хаһыыта халлааҥҥаКурус санааны сахта.Ол да буолларОлус санааҕа түһүмэ,Олох кэрэтэ-кэрэхсэлэЭйиэхэ элбэхтик тиксиэҕэ.Харбалаах. 29.08.2018Күһүҥҥү сэбирдэхСаһарбыт сэбирдэхСалгыҥҥа тэлээрэнСанаам ситимэрСанатта элбэҕи.Тирии этэрбэсТирэччи тардынан,Таҥас суумкаТуора сүгүллэн,Ынах хомуйарЫллыкпыт устунанЫрыа аргыстаахЫтыллан испиппит.Ол үтүө кэмтэнОлус элбэх сэбирдэхОҕо сааспын санатанОройбор түстэҕэ.Дөксө да түстүн,Доҕотторбор эмиэ,Дьоллоох оҕо саасДуораанын санатан.Сатал. 20.09.2018Олох уһуна төһөнүй?Киэҥ сырдык түннүкпэрКөстөр саһарбыт хатыҥчаан,Күһүҥҥү хаҕыс тыалтанТэлибирии мөхсөр сэбирдэх.Сэбирдэх саһарбыт кырдьан,Үйэтэ туоллаҕа арааһа,Тоҕо баҕас түргэнэйКини кылгас олоҕо.Оттон хатыҥчаан умнаһаТыыннааҕын бэлиэтэ имигэс,Тулуйар тыал охсуутун,Тамнанар көмүс сэбирдэҕин.Хатыҥчаан олоҕорАастаҕа биир сыл,Сэбирдэх кылгас олоҕоБаара суоҕа биир сайын.Олох араастык бэриллэрОлорон ааһарга бу сиргэ,Кимиэхэ – сүүс сыл,Сороххо – аҕыйах хонук.Харбалаах. 20.09.2018Сиэн уолДьиэм аана тэлэллэн,Тымныы салгын кутуллан,Онно тэҥҥэ олорсонКиирэн кэллэ сиэним уол.Өрүү бэргэһэтин өрө аста,Муннун аннын сотунна,Дьиэ иһин эргиччиЭлэс гына көрүннэ.Дорообо, быраһаай суох,Туура тэптэ саппыкытын,Уһулу биэрдэ сонун,Элитэн кээстэ бэргэһэтин.Дьэ, өй ылла бадахтаах:«Эһээ, эбээ, дыраастый,Таһырдьа тымныы, ыччакый,Аһыам кэллэ, аччыкпын».Эбээ остуол тулаЭлэҥнээтэ ас тардан,Эһээ таҥас хомуйанКуурда уурда бэрийэн.Үс саастаах сиэн уолКэтэһиилээх мааны ыалдьыт,Дьиҥнээх сүрэх чопчутаТиийэн кэллэ бураллан.Сатал. 23.09.2018Биэс тарбах бэчээтХаһан этэй, доҕоттоор,Саҥа сыа хааргаТарбахтарбытын саратанИлии баттыыр күннэрбит?Ол үтүө кэмнэрбитКөттөхтөрө тумаҥҥа,Оҕо сааһы санааммытКөнньүөрэбит астына.Быйыл саҥа туһэрСыа хаарбыт намылыйан,Тураат хайаан да,Бэчээт ууруом ытыспынан.Оҥорбут бэчээппин астынаОдуулуом уһуннук сыныйан,Оҕо сааһым доҕотторунАхта саныам эргитэн.Сатал. 29.09.2018Бастакы кырыаКүһүҥҥү хахсаат тыалХастаан барда чараҥмын,Ханна баарый бэҕэһээҥҥиКөмүс солотуулаах чараҥым?Саныыр санаам утаҕаСүөм түстэ өмүттэн,Күһүҥҥү көстүүм барбытаСөҕүмэр түргэнин соһуйан.Тахсар күн суһумарЧараҥым кылбайда күлүмнүү,Үрүҥ көмүс кырыананКиэргэммит таһаатын көрдөрөн.Санааҕын түһэримэ, оҕонньор,Оҕолор оонньууллар толооҥҥо,Кырыалаах кэнчээригэ сырсаллар,Ол аата – олох салҕанар.Сатал 3.10.2018Оҕо сааспар кэллимТэйэн ыраах сылдьан,Арыт түүлбэр көрөн,Төрөөбүт улааппыт алааспарТиийэн кэллим ахтан.Арай эмискэ көрдөххөАлааһым эмиэ кырдьыбыт,Оонньуур титирик ойуурбутТэҥкэ тиит буолбут.Алаас илин саҕатыгарХатыыскалыыр үрдүк сыырбытОто-маһа суох буоланТараҕайа килэйбит.Сайыҥҥы сылаас күнЧомполонор быллаар уубут,Чөҥүрүк чүөмпэ буоланХомус отунан күрүөлэммит.Оҕо сааһым өйдөбүлэАлааһым миэнэ дууһабар,Өрүү ыраас, сылаасОлорон хаалбыт букатын.Харбалаах. 13.10.2018Күһүҥҥү АммамЧүөмпэ үрдүк биэрэгинЧанчыгар туран көрөбүнЧаҕылыйа устар АммамЧаччаарыйбыт нүһэр күлүгүн.Чампарыктыйбыт кытылыгарЧаҕыллар тоҥ чэй таас,Чысхаан охсор талаҕыттанЧыычааҕым да мэлийбит.Ууллубут сибиниэс устарыныыЭбэм уута ыараханын,Арай үөскэ хачыгырыыХалҕаһа кыдьымах харылыыр.Уһун кыһыҥҥа саптыныаХалыҥ муус хаатын,Ыраас уута илибирииУстуо мууһун аннынан.Харбалаах. 18.10.2018Идэһэ күнүн кэтэһииХаллаан олох тымныйбат,Хайдах эрэ буоллубут,Хаарбыт да суох,Хара сиргэ сылдьабыт.Идэһэ сиэри салбананИлин халлааны маныыбыт,Иһит, хомуос тыаһатанИтии салгыны кыйдыыбыт.Идэһэ сибиэһэй миинэИһэргэ минньигэс буоллаҕа,Итии сыалаах этиЭмэ олорор амтана.Сүөһү ииппэт сахаларСуохтууллар идэһэ күнүн,Сүпсүлгэннээх күндү күнүСибиэһэй хара ас сытын.Харбалаах. 18.10.2018Бастакы хаарБүгүн халлаан хааһаҕынБыһынна тардыы быата,Былыттан бытааннык тэлээрэнБаһаам да хаар түстэҕэ.Кыһын кырылас кырыатаКыстык хаар буоллаҕа,Кырыһын, күөх отунКыраһа хаарынан саптаҕа.Саас кэлиэ кэмигэр,Сырылас сылаас түһүөҕэ,Сыһыы хаара ууллуоҕа,Сүрэхпит эдэрдии тэбиэҕэ.Харбалаах. 25.10.2018Комсомол үбүлүөйэСүүс сыл туолла,Сүрүн, бириэмэ түргэнин!Сүрэхпитигэр, өйбүтүгэрСүппэттэр ол сыллар.Комсомол түбүктээх күннэрэ,Көҕүлүүр, түмэр кэмнэрэКэрэтик кэрэһи буоланнарКэккэлээн ааһаллар бу баардыы.Сотору-сотору субботник,Сороҕор үөрүүлээх мойуопка,Саһар-куотар санаалаахСуох этэ ол сахха.Ыччат дьон саныыра:Мин оҥоруохтаахпын бастакы,Мин кыайыахтаахпын итини.Кырдьыга да оннуга.Уокка умайбат,Ууга тимирбэт,Дьэбин сиэбэт,Дьиҥнээх доҕор, Комсомол!Харбалаах. 26.10.2018ҮбүлүөйгэУлуу убайбыт ОйуунускайҮрдүк аатын сүгэрТаас дыбарыас иһигэрТүмүстэ, комсомол актыыба.Барабаан тиҥийэр тыаһынан,Горна ыҥырар күүһүнэн,Кыһыл хаалтыс бааныылаахПионер оҕолор киирдилэр.Кырыа охсубут баттахтаахСытыы, умайар харахтаах,Эдэрдии эрчимнээх саҥалаахКомсомуол хоһууна муһунна.Кыһыл былаах, былакаатЫҥыраллар күүрээҥҥэ, үлэҕэ,Урукку кыайыылар, хотууларКэрэһи суруга буоланнар.Мустубут дьонум хараҕарБу баардыы көстөллөрУохтаах эдэр саасКүлүмнүүр кэрэ күннэрэ.Бүгүҥҥү мустуу эптэҕэЭстибэт эрэли, эрчими,Эйэлээх олоҕу тутаргаӨссө дьаныардаах дьулууру.Чөркөөх. 29.10.2018Күһүҥҥү кэпсээнТыабар таҕыстым – чуумпу да чуумпу,Хаар түһэр – бытаан да бытаан,Чэбдик салгын – ыраас да ыраас,Дойдум миэнэ – кэрэ да кэрэ.Халлаан былыттаах, сылаас да сылаас,Хаарбыт халыҥаата, сымнаҕас да сымнаҕас,Кыстык салҕанар, үчүгэй да үчүгэй,Саха санаарҕаабат, үөрэр да үөрэр.Идэһэ барахсан эмис да эмис,Муҥха собото дэлэй да дэлэй,Лааппы аһа ыарыыр да ыарыыр,Саха онтон кыһаммат да кыһаммат.Батсаап барахсан айманар да айманар,Аэропорт аата ахтыллар да ахтыллар,Болуоссат даҕаны хаалсыбат да хаалсыбат,Аччыктаабат саха аахайбат да аахайбат.Харбалаах. 15.11.2018МуҥхаҕаОҕо сааһым аргыстарынМуҥха күрэҕэр көрүстүм:Толуу бухатыыр Миисэни,Сыыдам туттуу Бүөккэни.Майдаан хаарын күрдьэ,Чардаат мууһун ыраастыы,Мөҕүстүбүт тиритэ,Кэпсэттибит астына.Ааспыт уонунан сылларСорсуппуттар эбит биһини,Маҥан буолбут баттахпыт,Сыылба буолбут сырыыбыт.Элбэх хаарга бэриммэтэхТэбэнэт хара харахпыт,Дьээбэҕэ тэптэр кэпсээммит,Оҕолуу эдэр дууһабыт.Ыраас мууска тустаары,Кыратык табыйсан ылаары,Тыл көтөҕөн көрдүбүт,Күлсэн быара суох бардыбыт.Эһиилги муҥха күрэҕэрТиийэр инибит диэтибит,Этэҥҥэ буолуохха дэсиһэн,Илии тутуһан тарҕастыбыт.Харбалаах. 20.11.2018Муҥха аһаттаАнньыы тыаһа чыбырҕаан,Чэгиэн мууһу көөрөтөн,Чардаат ойбон хараардаЧугаһаата улахан муҥха.Эрчимнээх эдэр уолаттарЭлэстэнэ мөхсөннөрЭмиэ кынат таҕыста,Эрэннэрэр ийэ көһүннэ.Чардаат уута оргуйдаЧахчы балык кэллэ.Чуор куолас соруйда:«Чугас турумаҥ чардаакка!»Балык баһар уолаттарБырдааттана сүүрдүлэр.Балык бөҕө баһылланБуруолуу сытта майдааҥҥа…Харбалаах. 20.11.2018Кыһыҥҥы тыабарКыһыҥҥы тымныы салгынКыламаммар кырыа ыйаата,Тыынар сылаас тыынымТуман буолан көттө.Суоһу биэрбэт күнүмСардаҥата оонньоото,Кустук араас өҥөКыламаммар умайда.Тымныы салгын лыҥкыныырТыа иһэ иһийэн чуҥкунуур,Күөх халлаан киҥкиниир,Онтон мин дууһам ыллыыр.Сарсыҥҥы күн – сонун,Сарсыҥҥы күн – дьол,Сарсыҥҥы күн – эйэ,Сарсыҥҥы күн – олох.Харбалаах. 23.11.2018Күн эргиирэСир эргийэр тохтообокко,Күн тахсар сылайбакка,Олох устар уолуһуйбакка,Оттон мин хайыыбын?..Мин үөрэбин үлэттэн,Үчүгэй доҕор дьоммуттан,Оҕолорум, сиэннэрим барыЭтэҥҥэ аттыбар баалларыттан.Эргийэн кэлэр күнЭрчим күүһү эптин,Эрэли, эйэни иҥэрдин,Эдэрдии санааны киллэрдин!Сатал. 28.11.2018Уратыбыт суохОҕо төрүүр ытаан,Ыт төрүүр ыйылаан,Кулун төрүүр кистээнХамсыыр эрэ барытаОрто дойдуга кэлиитэСаҥа таһаарар анала.Олох олорор кэмигэрОҕо саҥарар, кэпсэтэр,Ыт үрэр, ырдьыгыныыр,Сылгы кистиир, иҥэрсийэрКыһалҕаларын кинилэрБыһаарсаллар саҥарсан.Олох бүтэр уһугарКиһи ынчыктыыр, ытыыр,Ыт саҥата суох сырдыргыыр,Сылгы тыынар дириҥник —Орто дойдуттан арахсаргаОлох олорон бүтэргэ.Сатал. 04.12.2018

2019

СүөргүлүүбүнОроһооспо дии-дии ойуоккаластылар,Таҥха дии-дии таҥкычахтаннылар,Сүллүүкүн дии-дии сырсыакаластылар,Өй- санаа ытылынна, ыгыһынна.Бастаахтыын-баҕастыынЧардаакка киирдилэр,Иһити-хомуоһу барытынИччилээн илгиһиннэрдилэр.Сөбүн-сөтөгөйүн билбэтим,Саха киһитэ үксүтэСүөргүлүүр көстүүтэ буоллаҕа,Сүбэлиэм этэ, үлүһүйүмэҥ…Сатал. 6.01.2019Утуйуу да араастаахОҕо киһи барахсанОроҥҥо тиийбэккэ утуйар,Уһун түүн киниэнэБиллибэккэ ааһыаҕа.Орто саастаах дьоҥҥоОлохтоохтук орону оҥостуу,Сылайбыт эти-хааныСынньатаары утуйуу.Сааһырбыт барахсаттарСатаан да утуйбаттар,Сарсыарда сыттыктанСылайан да тураллар.Санааны түһэрбэккэСаҥа күҥҥэ үөрүөххэ,Утуйуохха дылы кэмиТуһалаахтык атаарыахха.Сатал. 13.01.2019АтыҥырааһынСаха уола ырыаһытАатырда Арассыыйаҕа,Арай мин көрдөхпүнэАтыҥырыыр курдукпун.Ырыата ырыаттан атына,Таҥаспыт да тырыттыбыт,Сирэй-харах ойуутаТаһыччы атын саха.Оройдоттум дьэ мин:Олох уларыйбыт тосту,Олох содуллаах ыллыгынанСоһон эрэллэр саханы.Санааҕын түһэримэ, саха,Самнарар санаалаах элбэх,Саха самныбат саргылаах,Сахабыт тыла тыыннаах…Сатал. 13.01.2019Бириэмэни харыстааТарбах быыһынан саккырыырЫраас кумах кэриэтэ,Олох биэрбит кэмэТохтообокко суккуллар.Бириэмэ сүүрэр тэтиминТуох тохтотуо буоллаҕай?Тохтуура да кыаллыбат,Олоҕу сойутар сатаммат.Биһиэхэ бэриллибит бириэмэБарыта бэйэбит гиэнэ,Бэриллибити толору туһанарБэйэбититтэн тутулуктаах.Хас тахсар саҥа күнүСаҥа көрбүттүү үөр,Салҕыбакка, сылайбаккаОлох дьолун ыймахтаа.Сатал. 17.01.2019Саа – эрэллээх доҕорСур бөрөлөр сундулуһанСоҕуй хочотун булбуттар,Сылгы үөрүн манааннарСэппэрээк кэтэҕэр саспыттар.Сылгыһыт уол СаабынСыыдам айаннаах атынанСылгыларын эргийэн иһэнСуоһар кыыллары көрүстэ.Соһо сылдьыан ыарырҕаан,Саатын үүтээн иһигэрСуулаан баран уурбутунСонньуйа санаата билигин.Саха хаһан баҕарарСыһыыга сылдьарын тухарыСоһуох тустаах саатынСоҕотох эрэллээх доҕорун.Сатал. 18.01.2019БилинииСин халыҥ кинигэСытар остуолбар миэхэҕэ,Ситэри ааҕаары ыламмынСирэйин арыйдым аргыыйдык.Арай эмискэ дьик гынным,Алыс билэр дьонумАаспыт кэмтэн, ыраахтанАһары миигин көрөллөр.Олордум уһуннук дөйүөрэн,Одуулуу ол дьон хараҕын,Олох барбыта түргэнин,Оҥорбут сыыһабыт сүҥкэнин.Уопсай түһүү хаартыскаУлахан мунньахха мустубутУрукку дьон бастыҥынУһулан хаалларбыт үйэҕэ.Ол саһарбыт хаартыскаОлох атын дьоннороОлорторо эбээт кинилэрОлох тупсарын туһугар.Кинилэр баҕараллара элбэҕи,Киһи барыта дьоллонуон,Кыһалҕа кыһарыйара кыайтаран,Кыаммат диэн суох буолуон.Ол туһугар олохторунОхсуһуу уотугар биэртэрэ,Охсуулаах үлэнэн оргуйанОлохтон эрдэ бартара.Кинилэр аны суохтар,Оттон мин баарбын.Алҕаспын кинилэргэ билиннимАаспыт олоҕу таҥнарбыппын.Сатал. 18.01.2019Сиэнтэн дьоллонууСаҥа күн күөрэйдэСиэммит уһуктан турда,Чуумпу дьиэбит уһугунна,Турбут салгын чугдаарда.Эбээ эрийбит күөрчэҕэ,Алаадьыта, барыанньатаСандалыга муһунна,Муннуну кычыгылатта.Бары тула олорон,Саҥа күнү саҕалаан,Эбээ минньигэс аһынМотуйдубут астына.Маҥнай турда сиэммит,Эбээтигэр махтанна,Оонньуу барда хоһугарСаҕаланна саҥа күн.Сылаас чэйбитин сыпсырыйан,Сиэммититтэн дьоллонон,Күөрэйбит күнтэн үөрэн,Толору дьоллоохпут бу күнтэн.Сатал. 18.01.2019Таҥха туһата«Таҥха», – дииллэр ыччаттар,Таҥараҕа тиксэр кэриэтэ.Дьиҥэр ону оҕуруктаахтарДьону муоһалаары айбыттар.«Таҥха», – дииллэр өйдөөхтөр,Тугу эрэ туһанаары,Дьон өйүн сүүйэн«Дьоһун» дьон буолаары.«Таҥха», – дииллэр сорохтор,Таарыччы харчы оҥороору,Дьиҥин-тугун билбэккэДьалҕаантан ас таһаараары.Сатал. 18.01.2019Сэбирдэх олоҕоАлаас саҕатыгар турарКырдьаҕас хатыҥым анныгарКүн арҕаа охтуутаКөхсүбүнэн өйөнөн олортум.Саһарбыт хатыҥым аргыыйдыкСипсийэн саҥарар курдуга,Сонньуйбут санаа ситимэСүүрэрэ саһарбыт лабааттан.Өр одуулаан олордумКиэһээҥҥи саһарҕа уотугар,Умайар сэбирдэх ойуутунУостар олох хаамыытын.Хас биирдии сэбирдэхБэйэтэ туспа олох,Олоҕун толору олорбутСотору тыаһа суох түһүөҕэ.Сэбирдэх хатыҥ туһугарОлох олорон бүттэҕэ,Оттон мин туох иһинОлохпун анаатым бу сиргэ?..Сатал. 29.01.2019Доҕорум чооруосТымныы муус оҕуһаСиттэ-хотто, күүһүрдэ,Сиэлийэр муоһа кытаатта,Тыынар салгына туманнанна.Тоҥ сири хайыта үктээтэ,Халыҥ мууһу тоҕута тыынна,Хоту халлааммын уматанДьүкээбил уотун оонньотто.Арай чооруос чыычаах,Тоҥ мутукка ойуолаан,Сыгынньах кыл атаҕарКүн үтүөтүн бараата.Чооруос куттаммат оҕустан,Ол иһин кини мөхсөр,Олох олороруттан үөрэр,Оҕо-уруу тэнитэр.Мин да толлубаппынТымныы муус оҕуһуттанСаха оҕото буолабын,Чооруос чыычаах доҕордоохпун.Сатал. 30.01.2019ҮбүлүөйгэБэҕэһээ дьоро күнАймах Далбар ХотунаАлта уон бэһис хаарынОхторбут күнэ!Ыраас, сылаас дьиэ,Мааны астаах сандалы,Улахан убайдар, саҥастар,Аҕам саастаах аймахтар.Үөрүүлээх остуолСоһуччу үөрүүтэСиэн кыра кыргыттарСалаат бастыҥын астаабыттар.Аҕа баһылык ДьөгүөрАймах тутаах киһитэ,Ыраахтан кэлбит Боккуойа,Ыпсарбыттар тэрээһини.Күө-дьаа, ирэ-хороКөрдөөх кэпсээн,Көр-нар күөдьүйдэ,Көҕүлүттэн тутулунна.Арыылаах саламаат кэннэАмарах алгыс тылларАймах билэ дьонтонАнаннылар юбилярга.Дьокуускай. 05.02.2019Аммам кытылыгар олоронСааскы чуумпу сарсыардаКүммүт таҕыста хайаттан,Аммам барахсан нуурайанЫраас ньуура килбэйдэ.Уу үрдүнэн хоптолорАргыый охсунан көтөллөр,Кыралаан саҥаран, кэпсэтэнОлохтон дуоһуйар курдуктар.Өрүһүм сиэркилэ ньууругарБалык сэмсээн оонньоото,Биэрэккэ үүммүт талаҕымКүлүгүн эбэҕэ көрүннэ.Ыраах үөскэ куоҕастарУмсаллар, усталлар, оонньууллар,Эбэм тымныы уутугарТаптал уотугар сылдьаллар.Үрдүк кытылга олоронАхтыбыт Аммабын көрөбүн,Мүөттээх сөрүүн салгынынДуоһуйа толору тыынабын.Сатал. 13.02.2019Олох сокуонаЫттан ыһык ирдээбэттэр,Ытанньахтан көмө көрдөөбөттөр,Ытыһы тоһуйар умнаһыттарЫнах ыан абыраабаттар.Көрдөс көмөнү үлэһиттэн,Сүбэлэт олоххор сүгэһэрдээхтэн,Ыйдар суолгун кырдьаҕастан,Айаҥҥа аргыстас доҕоргунаан.Бэйэҥ көмөлөс мөлтөөбүккэ,Сүбэлээ эрэнэн көрдөспүккэ,Өйөө үтүө ыралааҕы,Көмүскээ кырдьыгын күөмчүлэппити.Олох сокуона чопчуОҥоһуллубута ыраатта,Ол да буоллар билигинОну тутуспат дэлэччи.Сатал. 14.02.2019Олох көрдөбүлэУһуктаат ойон турума,Ороҥҥо сытан санааАаспыт күнүҥ туһунан.Бүгүҥҥү күнү ыралаа,Ааспыт күҥҥэ тэҥнээн.Бүгүҥҥүнэн олор дииллэр,Олох сыыһа суолуСоруйан ыйан этэллэр.Кэлэр кэми – кэскилиЫйдаҥарда санаабатЫчата кыра дэнэрэЫччакка дьэҥкэ буолуохтаах.Олоруохха, ааспыты ахтан,Олоруохха, бүгүҥҥүнү ыпсаран,Олоруохха, инникини ыралаан,Барытын сааһылаан, тэҥилээн.Сатал. 19.02.2019Ахтылҕан арааһаАхтылҕан, ахтыыАһара дьикти түгэн.Ахтылҕан арыт аалар,Курас тыал курдукКуурдар, хатарар дууһаҕын.Ахтылҕан арыт ыҥырарКэрэҕэ, сырдыкка, ыраахха.Күүскэр күүс эбэр,Ыраах сиэтэн барар.Ахтыы курас тыалаЭрийбэтин эйиигин.Үтүө өрүттээх ахтылҕанСылаас тыала сипсийдин,Дууһаҥ уотун күөдьүттүн.Сатал. 22.02.2019Бастыҥ бырааһынньыкБүгүн сааскы күн,Бүгүн иэйии күнэ,Бүгүн иэйэхсит күнэ,Бүгүн Дьахтар күнэ.Эбээ сылаас таптала,Ийэ бүппэт таптала,Ойох минньигэс тапталаОлох хорук тымыра.Кинилэр баар буоланнарКүннэтэ олох салҕанар,Кэрэҕэ тардыһыыКэхтибэккэ сайдар.Киһи-аймах аҥарынКэрэ дьикти дьоммутунКэлбит мааны күнүнэнКүҥҥэ тэҥнээх эҕэрдэ!Кэрэ мааны дьоммут,Кэхтибэтин үүннэрбиккит,Көҕүрээбэтин бүөбэйдээбиккит,Сайыннын саҕалаабыккыт!Сатал. 08.03.2019Бүппэт мөккүөрКырыалаах кыһын уораанаСааскы сылаас салгынныынУһун удьуордаах мөккүөргэХатыстылар дьиҥнээхтик.Күлүк-хорҕо сиргэКүн сылаас утаҕаКырыа көмүс кыырпаҕынКөрдөрбүтүнэн көтүттэ.Аһаҕас чэгиэн сиргэТымныы салгын сүүрээнэКыраһа хаары көтүттэ,Дьыбарынан супту үрдэ.Дьыл дуолан киирсиитэДьикти кэрэ көстүү,Дьиҥэр онтон салгыбытДьиҥ олоххо суоҕа чахчы.Сатал. 10.03.2019Сааскы туллуктарСааскы кыраһа хаарСаталы оргууй сапта,Салгыны сытыытык быһаннар,Суугунуу көттүлэр туллуктар.Саас кэлтин биллэрэнСыа хаарга сырсаннар,Сурук бөҕөтүн хаалларан,Салгыы хоту көттүлэр.Суруллубут суол суругуСаҥа көрбүт оҕолууСонурҕаан өр көрдүм,Сонньуоран да ыллым.Саҥа сааска үктэнэн,Сааскы кэлии көтөрүСаталбар эмиэ көрөн,Сүрдээҕин үөрдүм саҥаттан.Сатал. 15.03.2019«Өрөгөйгө» мустууДьокуускай куораппыт үрдүнэнДуорааннаах улахан саҥаДоргуччу салгыны хамсатта,Долгуйуу курус тыынаДьону барытын кууста.Долгуйбут саха дьоно«Өрөгөй» дьиэтигэр мустарга,Ыллыктаах санааны ыларга,Ытык, бас дьонунуунЫпсарыылаах санааныЫйаах оҥороргоЫҥырыы ыыттылар.Саха саарын уолаттараСыыдам тимир атынанСахам сирин сиксигиттэнСирилэччи айаннаанСугулааҥҥа муһуннулар.Саха модун санаатаСүллэр этиҥ буолла,Сүүлүк, содур үрдүгэрСиллиэ, холорук ытылланСүрдэрин көтүттэ,Сүтэргэ күһэйдэ.Салгыы саҥа күҥҥэСаталлаахтык дьаһанан,Саханы саха дэтэн,Саргыбытын салайан,Самныбат туһугарСүбэбитин түмүөҕүҥ,Төбөбүтүн холбуоҕуҥ!Сатал. 19.03.2019Аныгы боотурдарАаспыт миитин түмүгэрАраас санаа бассаапкаАйдаан атыыра буоланАйаатаата аҥардастыы.Сүлүһүннээх хара санааСүрдээх элбэх эбитинСаллан ситэ аахпатым,Сорох дьонтон сиргэнним.Быдьар тыл элбэҕэБысталаата санаабын,Баламат хассаар сурукБарамматын сөхтүм.Норуотун көмүскээн турбутСаха хоһуун дьонунСаарбах санаанан саптылар,Саатырда, саппаҕырда сатаатылар.Дьонун, дойдутун көмүскээн,Дуулаҕа суолга турбутДохсун мааны дьоммутунДьоруой курдук тутуоҕуҥ!Онно бааллар оҕонньоттор,Оҕо, эдэр дьоннор,Бас-көс салайааччылар,Боростуой хара үлэһиттэр.Маннык күүстээх түмсүүМинньиктиэ кири-хоҕу,Муунтуйбут элбэх киһиМуммут суолун булуо.Олоххо буолар үксүтэОҥорор, айар аналлаах,Онон үөрүөҕүҥ миитиҥҥэОмукпут саргытын туһугар!Сатал. 21.03.2019Олоҕуҥ суолун тэлТоҥуу хаар.Тоҕо тоҥуу?Туохтан сылтаанТоҥуу диэтилэр?Тоҥуу хаарыТоҕо кэһэнТоҥ суолун тобул,Диэбиттэрэ эбээт.Өбүгэлэрбит обургуларУлаҕалаах, удьуордаахУһун тыллараСалайар олохпутун.Толлубакка толкуйдаа,Саҥаны ай-тут,Биллибиккэ дьулус,Диэтэхтэрэ кинилэр.Олохпут биһиэнэҮгүс кэмэ барытаХаары кытта алтыһар,Хаардыы сырдык-ыраас.Тоҥуу хаары кэһиэҕиҥ,Кыра оҕолуу үөрүөҕүҥ,Тэлбит суолбутун көрүөҕүҥОнтон салгыы барыаҕыҥ.Сатал. 24.03.2019Өйдөбүл ситимэСыл хонук сыыдамныкСылайбакка айанныыр,Сиргэ үөскээбит барытаСиэтиллэн иһэр онно.Бириэмэ бүтэр эргиирэБиирдиилээн ылҕаталаан,Быраҕар эбээт олохтонБиһиги күндү дьоммутун.Хатыҥтан күһүҥҥү сэбирдэхХатан, саһаран туллараХаныылыы эбээт биһиэхэ,Хаан саастыы дьоҥҥо.Сэбирдэхтэн биһиги атыммытСуолтан эрдэ туораабытСырдык дууһата, мөссүөнэСүппэт эбээт биһиэхэ.Сыллар аастахтарын ахсынСырдаан, ырааһыран иһэллэр,Сирдиир сулус буолалларСитэ олорботох доҕоттор.Сатал. 27.03.2019Кырдьаҕас ырыаһыттарЫрыа куттаах кырдьаҕастарЫллам ырыа күрэҕэрЫраах сиртэн мустаннарЫрыа ыһыаҕын астылар.Эбээлэр, эһээлэр барахсаттарЭйээрэр эгэлгэ куоластараЭҥсилиннэ дойдум үрдүнэнЭфир долгунугар олорсон.Уҥуохтара-иҥиэхтэрэ көнөн,Сирэйдиин харахтыын сырдаан,Дууһа сылаас иэйиитинБэлэхтээтилэр кинилэр.Биһиги даҕаны хаалсымыах.Киҥинэйэн да буоллар,Ырыа дьикти дорҕоонунанДууһабытын манньытыах.Сатал. 28.03.2019Соһуччу көрсүһүүБүгүн көрүстүмБылыргы атаспынБэрт элбэх дьылБиллибэккэ ааспыт.Атаһым туругаАҕай дии санаатым.Адьас хотторботохАаспыт будулҕаҥҥа.Көрөрө-истэрэКубулуйбатах букатын,Куолаһа чуора, чуолкайаКиһим гиэнэ тупсубут.Арай баттаҕа барытаМуус маҕан буолбут,Сүүһүгэр сурааһыннарСуоллара дириҥээбит.Атаһым урут эдэриттэнАрыгыны испэтэх,Табах диэни тарпатахҮлэни эрэ өрө туппут.Күлэр ээ киһиҥХомуньууһун таҥнарбатах.Олоҕун укулаатын уларыппатах,Ол оннугар кырдьыбатах.Дьэ, оннук эбитУһун чэбдик олох,Оҕо сааскар ууруллубутУкулаатын уларыппат.Сатал. 03.04.2019Сааскы тыалСааскы тыал түстэ,Сыһыы хаарын көбүттэ.Супту үрдэ курдаттыы,Сиигин-уоҕун көтүттэ.Суолга ньалҕарыйбыт чалбахСүттэ-хатта түргэнник,Салгын утаппыт курдукСупту обордо барытын.Сылы кыстаабыт тайҕамСүгэн турбут хаарынСиксийэн түһэрдэ санныттан,Сууммут курдук сананна.Сааһырбыт, хаппыт мутуктарСааскы тыалтан тоһуттан,Сыа хаарга баттатан,Саһар-сүтэр буоллулар.Сааскы тыал сэрэхтээхСүөргүлээбитин алдьатар,Сүһүөххүн, сүрэххин тоҥоронСупту үрэр идэлээх.Сааскы тыал барахсан,Сипсийэр саҥа кэм иһэрин,Сиппийэн ыраастыыр сыллатаСис тыаны, сыһыыны.Сатал. 09.04.2019Санаа күүһэСанаа көҥүл көтөр,Санаа күүс эбэр,Санаа кэрэҕэ сирдиир,Санаа – арахсыбат доҕор.Санаа ситимигэр уйдаранСири-дойдуну көрөбүт,Сылы-күнү уҥуордаанСүппүтү, ааспыты булабыт.Санааҕыт ыраны үөскэттин,Сырдык суолунан сиэттинСылайбакка-сыппаабаккаСаҥаттан саҥа үрдэллэргэ.Санааттан ордук көҥүл,Санааттан ордук күүстээх,Сокуонунан хаарчахтамматСуох бу орто дойдуга.Саҥа үүммүт күҥҥэСанааҕытын сааһылааҥ,Салгыы айа-тутаСылайбакка айаннааҥ.Сатал. 14.04.2019Саас иһэрХаар чарааһаата,Харалдьыт таҕыста,Халлаан да сылыйда,Хамсаныы түргэтээтэ.Сааһыт эрэттэрСүһүөхтэрэ оонньоото,Сүгүн утуйарСүттэ бу күнтэн.Сир аайы мустуу,Сааны, сэби ыйытыы,Сүбэһит да элбэҕэСөхтөрдө букатын.Саалаах эрэ барытаСирдээх эбээт бэйэтэ,Сөбүлээн бүгэрСааскы хаар уулаах.Сарсыардааҥҥы дьыбаргаСыҥаах тыаһыыр кэмнэрэ,Сүппэт үтүө өйдөбүлСылаанньытар дууһаны.Күммүт үөһэ ойуутаМууһунан чарчыйбыт уугаМороду дохсун үөрэМоһуоктуура дьиктитин.Ону санаан сүрэхпитОмуннаахтык мөҕүстэ.Олорор, турар умнулунна,Оҥостуу саҕаланна.Дьокуускай. 16.04.2019Сааскы муусСааскы мууска кииримэ,Саарбаҕа элбэх буолааччы,Сатанар буоллаҕына тумун,Сээбэҥниир түбэлтэҕэр сананыма.Сир кыыла барахсанСааскы хоборго букатынСанаммат эбээт кырдьыга,Ситэн сиэри гымматахха.Саха оҕонньотторо былырСүбэ кэриэтэ сэрэтэллэрэ: Сааскы тыалга үрдэриэҥ,Сиикэй мууска кииримэ.Сааспыт барахсан саарбаҕаСатаан өйдөөн сырыттахха,Сүрэҕи көнньүөрдэр кэрэтэСөҕүмэр элбэҕэ сөхтөрөр.Сатал. 21.04.2019ДьыбарСылаас күннэр үүннүлэр,Сааскы көстүү элбээтэ,Сүһүөх кычыгылана оонньоото,Сүрэх күүскэ тэбиэлээтэ.Тымныы баарын биллэрэр —Түүҥҥү дьыбар кытаанах,Тоҥорор-хатарар барытынТалбытынан дьаһайар.Кэлэн иһэр кыайтарбат,Кэлиитэ да баһырхай,Килиэ мууһу уулларанКүлүмүрдэтиэ чалбахтары.Хатырык быыһыгар сахсырҕаларХолкутук кыстыгы туорааннар,Хаамыстылар күн суоһар,Хаһаайыттар буоллулар.Дьокуускай. 25.04.2019Хапсыыр тыалаХотулата арҕааттан бүгүнХапсыыр тыала ылла.Хаарбыт уутун сыыһынХаллааҥҥа салгынынан көтүттэ.Күммүт чаҕылыйан сүрдээх:Кырыс сири сылытта,Куурдар үлэни ыытта,Кураан иһэрэ билиннэ.Сир дойду сааскытыйда,Сыыр сирэйэ көҕөрдө.Силлиэ тыалбыт тараатаСис тыаны, чараҥы.Кураан да буолларКүүскэ мөхсөн, үлэлээн,Кыстыыр аһы булуохпут,Кыһыҥҥыга хаһааныахпыт.Сатал. 28.04.2019Кустуу бардыбытКүүтүүлээх күммүт үүннэКуспут көнүлэ кэллэ.Кэтэстибит да этэКыһыҥҥы уһун кэмҥэ.Кустуу барар күнүКыра уол оҕолорКыһаллан тураннарКэтииллэр эбээт.Кырдьаҕас оҕонньотторКүл, кумах куталлар,Күөл чычаас атаҕарКыра уу таһааран.Кэтэһиилээх киэһэКиирдилэр дугдаҕа,Кэҥсик таһааранКүндүлээтилэр сирдэрин.Куска киирээччилэрКөтөҕүллүбүт сүргэлэрэ,Кэпсээн да элбээбитКэрэ да киэһэ үүммүт.Кус бултамматар даКутаа тула олорор,Күө-дьаа кэпсэтэрКүндү ээ биһиэхэ.Сатал. 03.05.2019Сааскы көстүүАлыс дьикти күннэрАаһан эрэллэр элэҥнээн,Ааспыт күн мичилийбитэ,Аны бүгүн хаардыыр.Хара сир аныгытыгарХанна да суох Саталбытыгар,Ханна эрэ арааһаХара ала кулун төрөөтө.Тыала-кууһа үлүгэрТоҥ хаарын тибэригэр,Туундараны санатта,Туоххаһытта дууһаны.Ыраас маҥан хаарЫрааһа, сырдыгаЫра санаа курдукЫраастаата санааларбын…Саас кыайдаСаас күүһүн ылла:Сыһыы кырдалаСимэннэ сибэккинэн,Сааскы ньургуһунан.Кыра, улахан хоптолорКүөлүм үрдүнэнКөтөллөр айманан,Көрдүүллэр күөнэҕи.Элиэ ас көрдөнөнЭлиэтиир күннүктээн,Элиэ көтөр салгыҥҥа,Эрэлин сүтэрбэт барахсан.Салгыҥҥа, хонуугаСыыгыныы көттүлэр,Сырсыакалаһан бардыларСир үөнэ арааһа.Айылҕа уһуктарынАнаан кэтээтилэр,Айыылартан күүс ыланАлыһын көнньүөрдүлэр.Сатал. 11.05.2019Эбэ мууһа эһиннэКыстык мууһун бүрүнэн,Күүгэннирэ дэбилийэн,Көтөҕүлүннэ күйгүөрэнКүндү мин Аммам!Күүстээх тымныы хапчайанКүлүмүрдэс долгун бохсуллан,Кыстык уһун ыйдарынКыстаата мууска бопторон.Күммүт уота сырайанКыстык хаарбыт ууллан,Кылыгырыыр үрүйэлэрКөтөхтүлэр көмүөлү.Киһи-аймах астынан,Кыһын барарын атааран,Киирдилэр кытылгаКэһии астаах, алгыстаах.Кыыс Амма түллэр,Кырыа мууһун ыраастыыр,Кытылларын талаҕынКирин-хоҕун сиппийэр.Кытылга турар дьонум,Кырдьык, сэбэрэлиин сырдаанКөрүстүлэр уонна атаардыларКөмүөл мууһу уонна кыһыны.Сатал. 12.05.2019Ахтабын дойдубунТаптыыбын эбээт Тааттабын,Ахтабын эбээт Аммабын,Хайгыыбын эбээт Харбалаахпын,Түһүүбүн эбээт Төҥүттэбин.Кииниҥ түспүт сирэ,Киһилии саҥарбыт түөлбэҥКимиэхэ баҕарар күндү,Кэриэстэбилэ да сүдү.Оонньообут олбуорум,Ойуоккалаабыт томторум,Отоннообут тыаларым,Оҕо сааһым үрдэллэрэ.Ийэм ытамнньыйа атаарбытаИйэ сирбин көмүскэтэ,Иһигэр күүскэ айманаИлиитинэн сапсыйбыта.