Ayna

скачать книгу бесплатно

– Allah rəhmət eləsin. Sənin qadın qəbiristanlığının bir sakini də artdı. Şeydi… O qəbiristanlığın var ha, orda qəbirləri yanaşı qazırsan, yoxsa tabutları üst-üstə yığırsan? Necə eləyirsən onu? Yerləri darısqal deyil ki?

– Yer azdı, Nərmin. Axır vaxtlar kremasiyaya keçmişəm, yandırıb küllərini basdırıram.

– Yazıqlara qəbirdə də rahatlıq yoxdu. Orda da qarışacaq külləri bir-birinə. Küllər gübrə olacaq, portağal ağacı bitəcək o küllərdən. Sən də o sevdiyin gürcü şərabı ilə yeyəcəksən o portağalı yeni və gözəl qurbanın gözlərinə baxa-baxa… Yaradıcılığında nə yenilik var? Yenə də qızları Sartrla ovlayırsan? Yoxsa təzə yem tapmısan? İnnovativ metodlardan istifadə edirsən, kurrikulum-zad var, yoxsa köhnə söhbətlərdir? Yox, deyəsən, yaxşısan, neandertal-zad. Bu söhbəti eşitməmişdim.

– Hə, təzə söhbətlərdir. Bu proses yenilik tələb edir. Sənə deyim, qızlar da bicləşiblər. Vaxt vardı Nüsrət Kəsəmənlinin bir şeiri ilə üç dovşan vururdum. İndi çətindir. Elm-zad da lazımdır.

– Sən də daim öz üzərində işləyən Don Juan kimi zamanın tələblərini yerinə yetirirsən.

– Bir şeir deyim. Yoxsa öldürücü zərbələrinlə axırıma çıxacaqsan…

– De, nə vaxtdır şeir demirsən…

– Bəzən də radioda dalğalandıqca səsin

Bilirəm ki, yaşamaq, yaratmaqdır həvəsin.

Sən bu yeni dünyaya baxıb ilham alırsan

Olub keçən hər şeyi öz sazında çalırsan.

– Ömər Xəyyam?

– Yox, Səməd Vurğun…

– Pis deyil… Amma ümid edirəm ki, bu şeiri qız ovunda istifadə etmirsən.

– Yox, bununla olmaz axı…

– Necə də əclaf-əclaf deyir e “olmaz”ı…

– Nərmin, bir şey soruşsam olar?

– Əvvəl mən bir şey soruşum, sonra sən.

– Soruş…

– Yüz illik müharibəyə niyə Yüzillik müharibə deyirlər? Axı o, 116 il olub.

– Məncə, sən bu sualın cavabını bilirsən.

– Belə də…

– Mən soruşum?

– Soruş…

– Məndən sonra çox əzab çəkdin? Sənə zəng vurmaq istədim. Vallah. Yüz dəfə istədim. Amma nə deyəcəkdim. Deməyə sözüm yox idi. Üzüm yox idi, sözü keç. İndi soruşuram, bilirəm, yaxşı sual deyil bu. Bəlkə də dünyanın ən mənasız, ən mərhəmətsiz sualıdır. Məni çox maraqlandırır bu. Bilmirəm,bəlkə də vicdanımı sakitləşdirmək üçün soruşuram. Bəlkə də deyəcəksən ki, yaxşı oldu ayrılmağımız, bizdə alınmırdı. Bilmirəm cavabını.

– Elçin, sənə bir şey deyim?

– De…

– Heç vaxt sonradan peşman olacağın şeyləri eləmə. Önəmli deyil, qarşındakının nə düşündüyü, nə etdiyi. Dilənçi uşağa yüz manat verərsən. O, sənə “sağ ol” da deyə bilər, susar da heyrətindən. Vallah, vacib deyil. Əsas odur ki, sən o yüz manatı verəndə rahatsan. Etdiyin o yaxşılığın rahatlığı, hüzuruyla kifayətlən. Lap o uşaq sənin üzünə tüpürsə belə sən içindəki o hüzuru axtar, onu tap, ona sığın.

– İndi deyirsən ki…

– Hə, düz tapdın. Sənin içində mənimlə bağlı hüzur yoxdur. Rahatlıq yoxdur. Özün yaxşı bilirsən ki, səhv etmisən. Əsl qatil qurbanını güllələyəndən sonra onun ağzına da güllə sıxandır. Çünki öldürmək istəyir və bilir ki, ağıza vurulan güllə beyni parçalayır. O adamın daha sağ qalmaq şansı yoxdur. Qatil olanda da eləsindən olmaq lazımdır. Sən isə… sən adama güllə atandan sonra qulağını sinəsinə qoyub yoxlayırsan ki, ölüb yoxsa sağdır? Sən Tolstoy olmaq istəyən Markiz de Sadsan, əzizim…

– Nə dəhşət dedin, Nərmin…

– Məndə arada olur belə şeylər…

– Yox, belə şeylər arada olmur. Belə şeylər ömürdə bir dəfə olur.

– O da sənin payına düşdü…

Nərmin qəflətən çox darıxdığını hiss etdi. İçini nə qədər silkələsə də, danışmağa söz tapa bilmədi. Sözlər donmuşdu. Telefona “odboy” vermək istəyəndə gördü ki, danışıq qurtarıb. Ekranda Elçinin şəklinin yerində gül dəstəsi vardı. Yatağa girib yorğanın altında büzüşdü.

Səhəri Elçindən mesaj gəldi: “Gecə sağollaşa bilmədim. Şanel qayıtdı. Bağışla…”.

22-23 yanvar 2016  

Həyatı köçürtməyin cansıxıcı detalları

İyirmi dörd saat işləyən köşkdən bir şüşə soyuq su alıb xırda qəpikləri cibinə soxdu. Bir qurtum içib yoluna davam elədi. Bu küçədə qarşısına daim eyni adamlar çıxırdı və bu adamlar ona fikir vermirdilər.

Qapıları min ildir qapalı olan kilsənin qarşısından keçib sola döndü. Son müştərilərinə göz qoyan ofisiantlara baxdı. Nəfəsini dərmək üçün dayananda cibindən kağız çıxartdı, baxmadan gecəyə bir söz pıçıldadı: “Nuray”. Kağızda bir cümlə yazılmışdı: “Həftənin cüt günləri…”. Mənzilə çatmamış son döngədə dayandı, şüşədəki suyu əlinə töküb üzünə çırpdı. Sürətlə döyünən ürəyinin sakitləşməsini gözlədi.

Üstündə işıqlı reklamlar sayrışan binaya girdi, Nurayı görmədi. Onu heç kimdən soruşmadı; belə şərtləşmişdilər. Divana çöküb “Red Bull” istədi, kök qadın gətirdi. “Red Bull”dan stəkana süzdü, içinə buz atdı. Qadın “Jack Daniels”i götürəndə əliylə “Yox” işarəsi verdi. Stolun üstünə beş manatlıq tulladı.

Yanında bir qız oturdu. “Nuray niyə yoxdur?”, – deyə soruşdu qızdan. Qız “Nurayı tanımıram”,– dedi. Əlini cibinə atdı, 20 manat çıxartdı. “Nurayı tap, bunu sənə verim”, – dedi. Qız ayağa qalxıb kök qadının yanına getdi. Kök qadın başını “yox” mənasında yellədə-yellədə danışırdı. Qız məyus qayıtdı. Ondan heç nə soruşmadı. Hər şey aydın idi. Qıza viski sifariş verib yaxın oturdu, qız onu qucaqladı. Nurayı düşünməyə başladı. Beləcə yuxuya getdi. Yuxuda mahnı eşidirdi: “Yatcaz, kalkcaz, hop ordayım”. Ayılanda sakitlik idi. Tək idi, üstünə adyal örtmüşdülər. Geniş salonda heç kim yox idi, bircə kök qadının oturduğu stolda başqa qadın oturmuşdu. Qadın ona yaxınlaşanda pivə istədi. Saat 8-in yarısı idi. Pivədən turş qoxu gəlirdi. “Efes Draft” istədi, o da turş idi. Qadın gözə dəymirdi. Stolun üstünə beş manat qoyub çıxdı. Parkda idman edənlərin nifrət dolu baxışları altında siqaret çəkməyə başladı. Yuxu onu siqaret çəkdiyi yerdə haqladı.

Qocanın səsinə ayıldı. “Bəlkə deyirəm siz… O film… İndiki cavanlar hər şeyi bilirlər… Bəlkə o film yadınızda ola. Bir qız olur. Evə gəlir. Blokda yubkasını qaldırıb ayaqlarına dezodorant vurur. Sonra da evə girir. Evdə bir oğlanla yatağın üstündə atılıb düşürlər. Guya ki… Başa düşdün də. Sonra qonşu qapını döyür. Bəlkə baxmısan o filmə”.

Sərxoş adamlara məxsus aşırı diqqətlə qocanı dinlədi, dediklərindən məna çıxartmağa çalışdı, lakin anlamadı. “Siz nə soruşurdunuz? Başa düşmədim”. Qoca eyni sözləri təkrar edəndə başa düşdü ki, düz eşidib. “Hə, siz o filmi deyirsiniz”. Qoca açıqca sevindi: “Hə, adını bilirsinizsə, deyin. O filmi axtarıram. Qız blokda ayaqlarına dezodorant vurur. Sonra da…”. “Sizə o filmin necə bitdiyi lazımdır? Yoxsa nə?”. Qoca duruxdu: “Yox, mənə o filmin adı lazımdır”. “Neynirsiz o filmi?”. Qoca “İstəyirəm o filmə təzədən baxım, o filmin adı lazımdır mənə.” Telefonunu çıxartdı, amma inanmırdı bu qırıq-qırıq məlumatlarla filmin adını tapa bilə. Telefonun batareyası bitmişdi. Amma qocanı ümidsiz qoymaq istəmədi: “Telefon nömrənizi verin, kinodan yaxşı başı çıxan dostlarımdan soruşub sizə deyərəm”. Kişi cibindən qələm-kağız çıxartdı, nömrəsini yazıb ona verdi, sonrada təşəkkür edib uzaqlaşdı.

Taksi blokun qarşısında saxlayanda pilləkənləri çıxmağa həvəsi qalmadı. Siqaret heç bir ləzzət vermirdi, bədən bir neçə günlük nikotin tələbatını almışdı, amma yenə də ritualı pozmamaq naminə birini yandırdı. Orta yaşlı kişi yaxınlaşdı, məhəllənin avaralarından idi, gecəyarı da, səhər obaşdan da, nə vaxt baxsan həyətdə olurdu.

– Salam, qaqaş.

– Salam.

– Mənim quşumu görməmisən?

– Quş?

– Xallı quş, görməmisən?

– Görməmişəm.

Quşbaz başını yelləyib uzaqlaşdı. O da pilləkənləri çıxıb liftin düyməsini basdı, liftdən düşən iki oğlan “Bağışlayın, həyatı köçürdürük deyə lifti məşğul elədik” dedilər. Evə girib dəhlizdən qonaq otağına göz atdı, bir həftə bundan qabaqkı otaq idi, boş pivə butulkaları, başından bir az yeyilmiş çips qutusu, külqabıya çevrilmiş boşqablar. Bütün paltarlarını soyunub özünü yatağa saldı. Yerə tökülən qəpiklərə fikir vermədi.

Oyananda alatoran idi. Hamama girib duş aldı, mətbəxdən bir pivə götürdü. Yatağına uzandı. Telefonu yüklənməyəqoydu. Pivə içə-içə telefonu açdı. Qeydlər bölməsinə baxdı. Sonra da təqvimə. Bu gün tək gün idi. Operatorun yaddaşında qalan ismarıclar telefonuna tökülürdü, endirimlər, lotereyalar, kompaniyalar, ardınca cavabsız zənglər…

Kök qadın onu görən kimi gülümsəyib salam verdi. Divanda oturan qızlar isə sözlərini kəsib olduğundan daha gözəl görünməyə çalışdılar. Qızları bir-bir süzdü. Gedib uzaqdakı stolda oturdu. Kaş üzünü, ya da heç olmasa, gözlərini xatırlayaydı. Cibindən qələm çıxardıb salfet kağızda fotorobotlar çəkməyə başladı. Son çəkdiyi Hitlerə oxşadı, yanına svastika da çəkib salfeti külqabına atdı. Saçlarını sarıya boyamış arıq qızı çağırdı. Arxa otağa keçdilər. Hamama girdi, nəmli duş kabinin şüşəsinə “Nuray” yazdı.  Qız yataqda onu gözləyirdi, o da qızın yanına uzandı. Sonra zəngi basıb bir şüşə viski istədi. Stəkanı doldurub başına çəkdi, ürəyi bulandı, özünü güclə saxladı. Yenə hamama girdi, su damcıları “Nuray”a hücuma keçmişdi, “N” hərfinin başı pozulmuşdu.

Viski şüşəsini götürüb yerinə qayıtdı, salfetləri qaldırıb fotorobotlara baxdı, yenə heç biri tanış gəlmədi. Qələmi götürdü, lakin əlləri sözünə baxmadı. Pivə istədi, bir qurtuma pivəni yarıladı, üstünü viskiylə doldurub qızın yanına qayıtdı. Qız yataqda hələ də çılpaq uzanmışdı. Kətildə oturub onu seyr elədi. Siqaret yandırıb parçı başına çəkdi. Cibindən kağıza bükülmüş marixuananı çıxartdı, siqaretlə yandırıb siqareti parça atdı. Uzaqlardan qulağına səs gəldi: “Çək nəşəni tüstüsü dağlara yayılsın”. Həyat kino lenti kimi gözlərinin önündən keçmədi, amma montajsız kadrlar gəldi qarşısına. Budur, doqquz yaşında, Kürün sahilindədir, lilləri ağac budağı ilə qarışdırır.  Ya da on dörd yaşında məktəb yeməkxanasında SSRİ tarixi oxuyur. 11 yaşında bir qızla əl-ələ tutub dərsdən gəlir. Avtomatlı OMON-çular mindiyi avtobusun qarşısını kəsir. Uşaq vaxtı gördüyü yuxudu bu, göydə uçurdu. Dörd yaşlı mavi gözlü qızı xatırlayır. Bir qız onun qarşısına pivə qoyub otaqdan çıxır. Qızın çiyninə tökülmüş saçlarına baxır. Altı yaşında olanda qonşunun maşınının şüşəsini sındırması yadına düşür. Universitetin uzaq küncündəki hovuzun kənarında dayanıb göz yaşı tökdüyünü film kimi xatırlayır. Araq şüşəsi görünür: “Russkiy standart”. Qabağına qoyulan südlü sosislərə baxır. Uşaq vaxtı gördüyü zooparkı görür –ağ ayılar, qırmızı canavarlar, yorğun fil… Arıq polis, yanında dostu… O, parkda uzanıb. Yox, bu, daha xəyal deyil… Dostunun üzündə şən görünməyə çalışan pərt adamın ifadəsi vardı. Əlindəki butulkadan onun üzünə su çilədi, sonra polisin köməyi ilə onu maşına apardılar. Dostu elə hey danışırdı, arada qulağına nəsə çatırdı, lakin bu qırıq-qırıq sözlərdən söhbətin məzmununu anlamaq mümkün deyildi. Susuz idi, ac idi, bir cümlə qurub aclığını, susuzluğunu dostuna çatdırmaq istədi, lakin azğından “Görəsən, parkdakı ördəklər qışda harda qalır?” cümləsi çıxdı. Sonra bir müddət susdu, maşın işıqforda dayananda üzünü dostuna tutub dedi: “Acam!”. Dostu işıqfordan sola burulub kafenin qarşısında saxladı, içəri keçdilər. O, vitrindəki ayran bankasını başına çəkib hamısını içdi, salfetlə ağzını sildi. Qadın ofisiant içində kartof və toyuq qızartması olan iri tavanı onların qarşısına qoyan kimi toyuğun döşünü dişinə çəkərək yeməyə başladı. Yedikcə özünə gəlirdi, lakin doymurdu. Bir azdan çörək batırdığı tavanı ortalıqdan götürdülər. Qız süfrəyə kolbasa, pendir, dovğa, çoban salatı qoydu. Yedikcə üzündə tox insanlara xas məmnun ifadə yaranırdı. Qulağı səsləri ayırd edə bilirdi, nitqi qaydaya düşürdü, dostunun danışdıqlarını da anlayırdı. Süfrənin üstündə yeməyə bir şey qalmadığını görüb ofisiantı çağırdı. Ofisiant süfrəni yığışdıranda ilk dəfə onun üzünə baxıb gülümsədi. Sonra telefonunu alnına qoyub yan tərəfdəki divanda yatan gənc oğlanı gördü, telefondan kədərli mahnılar axırdı. Dostu ofisiantın gətirdiyi çayı stəkanlara süzüb ciddi söhbətə başlayan adamlara xas qətiyyətlə soruşdu:

– Sənə nə olub? Polis sənin telefonundan zəng elədi, dedi ki, bəs, gəl, halı pisdir. Deyirəm, nolub, deyir, məndən soruşur ki, xallı göyərçini görməmisən? Dalınca hansısa film haqda soruşmusan. Cibindən 50 manat çıxartmısan ki, ratsiyanı ver, bütün polislərə ismarıcım var. Polis ratsiyanı söndürüb verib sənə. Sən də ordan anons eləyib demisən ki, mənə Nurayı tapın! Hardasa əlli dəfə demisən bunu! Axırda da özündən getmisən.

– Bu haqda danışmayaq bəlkə?

– Bəs nə haqda danışaq? Gecə saat 5-də bu kafedə niyə görüşmüşük səncə?

– İncitmə də məni… Qoy çayımı içim…

– Yaxşı. Bircə bunu bil ki, mən sənin Tarkovski kimi rejissor olmağını gözləyirəm! Qarşında böyük üfüqlər var.

– Cəhənnəm olsun Tarkovski! Mən heç kim olmaq istəyirəm!

Başını aşağı saldı.Telefondakı mahnıların qəm-qüssəsi bir az da artmışdı elə bil. Aşiq özünə lənət oxuyur, məşuqun ürəyinə ox sancılmasını tələb edirdi. Oğlanın bu mahnının sədaları altında hansı yuxunu gördüyünü təsəvvür etməyə başladı. Qədim dövrdür, qəbilə toplanıb, sevgilisinə xəyanət edən qızı cəzalandırırlar, qızın sevgilisi qəbilə başçısının oğludur. Ağsaqqallar qərar verir ki, oğlan cəzanı özü seçməlidir. Oğlan sadağından bir ox çıxardıb zəhərə batırır, cəllada verir ki, qızın ürəyinə sancsın. Yuxunun bundan sonrasını təsəvvür eləməyə vaxt qalmadı. Çünki yatan oğlan elə diksinib qalxdı ki, telefon vitrinin qarşısına düşdü. Telefonu götürə-götürə üzünü mətbəxə tutub “Nuray, Nuray” səsləndi. Sonra mətbəxə gedib ordan iri bir səbət götürdü, qapını bağlayıb çıxdı.

Onlar da hesabı ödəyib durdular. On beş dəqiqədən sonra yaşadığı binanın qarşısındaydı. Dostunu yola salıb siqaret yandırdı, pırıltı səsi eşidib alışqanın işığını səs gələn tərəfə döndərdi. Xallı göyərçin idi.

Yola çıxıb taksi çağırdı və kafeyə qayıtdı.

Nuray bayaq onun oturduğu stolda oturmuşdu, televizora baxırdı. Onu görən kimi gülümsədi. “Qəhvə?”, – deyə soruşdu. Təsdiq işarəsini görüb mətbəxə keçdi. “Səninçün qəhvə almışdım, nə qədər gözlədim, gəlmədin”,– dedi. Südü götürdü, qəhvə düzəldib onun qarşısına qoydu.

– Səni çox axtardım, Nuray, tapa bilmədim, o gün bərk sərxoş idim, səni harda gördüyümü unutmuşdum, özgə qapılarda axtardım səni.

– Harda axtarırdın məni?

– Soruşma, mən də deməyim.

– Bəs necə oldu tapdın?

–Təsadüfən. Səni tapmaq, itirmək və yenidən tapmaq, hamısı təsadüfdür.

–Bayaq çox qorxdum. Elə bildim kafeyə girəndə məni tanımadın.

–Yox, yox, tanıdım, sadəcə, istəmədim…

–Nəyi istəmədin?

–Biz sirr pərdəsiyik, hər zaman da belə qalacağıq.

Qəhvə soyumağa başlayırdı, qəhvədən udumladı, stəkanı Nuraya verdi, o da içdi qəhvədən. Nurayın saçlarını sığalladı, əllərindən tutdu. Nuray elə gözəl gülümsəyirdi ki… Onu bu təbəssümə bağışlamaq olardı. “Başlayaqmı?”, – deyə soruşdu. Nuray tərəddüdlə ona baxdı, sanki son gücünü toplayıb “Başlayaq”, – dedi. Əl-ələ tutub kafedən çıxdılar, yolu keçib, hündürmərtəbəli binalardan birinin həyətinə girdilər. Liftə minib ən böyük rəqəm yazılmış düyməni basdılar.

Pəncərəni açıb qarşısında dayandılar. Nurayın dodaqlarından öpəndə qız ona qısılıb hönkürdü. Birinci özü pəncərəyə dırmaşdı, ardınca Nuray.

Ölümə bir neçə saniyə qalırdı…

23 avqust-3 sentyabr 2015

Sevda sorağında

Heç zaman 

unuda bilmədiyim

E.S.K.-ə

Biz siyasətin “S” hərfindən də qorxurduq.

Cəlil Məmmədquluzadə, “Xatiratım”

Bizim kiçik qəsəbəmizdə belə şeylər hər gün olmur. Xarici turistlər bura lap az gəlir. (Bilsəm yerlilərim bu hekayəni oxumayacaq, cəsarətlə deyərdim ki, heç yerli turistlər də gəlmir). İki xarici turistin gəlib burda tapışması qəsəbə üçün, az qala, əlamətdar hadisədir. Təkcə mən və barmenlər deyil, kafenin daimi müştəriləri də bu cütlüyün tamaşasına dururlar.

Tamaşa hər gün eyni ssenari ilə təkrarlanır. Oğlan bara girib barmendən tekila istəyir. İki tekilanın arasında karikatura jurnalını vərəqləyir. Qız bir qədər sonra gəlir. Bu mənzərədən onların tətilə bir yerdə gəlmədiyini anlamaq üçün gənc barmen qədər sadəlövh olmamaq kifayətdir. Barmenlər hələ öz aralarında mərcə də giriblər. Gənc deyir ki, onlar sevişirlər, qoca isə bunun əksini zənn edir. Bir şüşə rakıdan mərc gəliblər, amma heç biri öz fikrini sübut edə bilməyib. Doğrusu, yaşlı barmen xoşluq üçün mərc eləyib, yoxsa dəlillərin olmayacağını əvvəldən bilir. Lakin gəncə bunu başa salmaq olar?! Hamını güldürən karikaturalara baxıb heç nə anlamayan adamlardandır o.