скачать книгу бесплатно
Popli semitici
Андрей Тихомиров
Mit-tielet millennju QK, tribujiet semitici pastorali bdew jippenetraw fiz-Zewg Xmajjar mill-isteppa Sirjana. Il-lingwa ta'dan il-grupp Ta'Tribujiet Semitici tissejjah Akkadjana jew Babilonjana-Assirjana, skond l-ismijiet ta'wara li dan il-grupp Ta'Semiti akkwista Dig? fiz-Zewg Xmajjar. Ghall-ewwel issetiljaw fil-parti tat-tramuntana tal-pajjiz, iduru ghall-agrikoltura. Imbaghad il-lingwa taghhom infirxet fil-parti tan-nofsinhar taz-Zewg Xmajjar; sa tmiem it-tielet millennju kien hemm tahlit finali tal-popolazzjonijiet Semitici u Sumerjani.
Андрей Тихомиров
Popli semitici
Il-lingwi Semitici huma wahda mill—ferghat Tal-familja Semitika-Hamitika tal-lingwi, li tissejjah ukoll Il-Makrofamilja Afroasjatika Jew Afro-Asjatika tal-lingwi mitkellma Fl-Afrika ta'fuq, Hdejn L-Asja u fil-gzira Ta'Malta. Huma maqsuma f'5 (jew 6) ferghat ewlenin: Semitici, Egizzjani, Berberi-Libjani, Cadjani, Kushite u Omot (xi kultant meqjusa bhala fergha Tal-Kushite). Il – familja Afrasjana, min-naha taghha, hija parti minn familja lingwistika sahansitra akbar-dik Nostratika. Lingwi nostratici (Mil-lat. noster-taghna), makrofamilja ta'lingwi, inkluzi numru ta'familji lingwistici U lingwi Ta'l-Eurasia U L-Afrika (lingwi Indo-Ewropej, Kartveljani, Afrasjani, Uralici, Altaici, Dravidjani, ecc.).
Lingwi semitici jikkonsistu fi gruppi: 1) periferali tat-tramuntana, jew tal-lvant (Akkadjan estint b'djaletti Ta'assirjan u Babiloniz); 2) djaletti ebrajk u Aramajk hajjin-centrali, jew tal – majjistral, maghquda taht l – isem tal-Lingwa Assirjana (Assirjana Gdida); Mejjet – Eblajitiku, Amorit, Kanghanin, Ugaritiku, Fenicju – djaletti punici, aramajci; aramajk tal-qedem, aramajk imperjali, Aramajk tal-Punent-palmira, Nabatajan, Palestinjan; aramajk tal-lvant-sirjak, jew sirjak, Babiloniz-Talmudiku, mandaiku]; 3) nofsinhar-centrali [gharbi (bid-djaletti) u Malti]; 4) nofsinhar – periferali (haj-Mehri, Shkhauri, Socotri, ecc.; Mejjet-Minaean, Sabean, Kataban); 5) Ephiosemitiku (haj – Tigra, Tigra, jew Tigrinja, Amhariku, Argobba, ecc.; mejjet-geez (ge'ez), jew Etjopjan, hafat). Lingwi Semitici moderni huma maqsuma fi: Semitiku Tan-Nofsinhar, inkluz l-gharbi (letterarju, folkloristiku kolokwali, li jinqasam f'numru ta'djaletti, U Malti), Amhariku, Gurage, Harar, Tigre, Tigrinja (l-ahhar hamsa jinsabu Fl-Etjopja u L-Eritrea), Ehkili u Mehri Fin-Nofsinhar Tal-Gharabja U Socotri fil-gzira Ta'socotra; lingwi Tal-Majjistral, inkluzi l-lingwi L-Godda djaletti assirjani u hajjin Ohra tal-lingwa Aramajka, moabite u ebrajk, jew ebrajk, issa l-lingwa ufficjali Fl-izrael (Grupp kanghanin), Kif Ukoll Lingwi U Djaletti Tal-Grupp Aramajk.
Lingwi hamitici huwa isem propost mill-egitologu u lingwista germaniz R. Lepsius biex jinnomina xi lingwi Afrikani bbazati fuq il-prezenza ta'sess grammatikali ta'nomi. Dan il-grupp jghaqqad: berber, Kushite, lingwi Egizzjani U Kopti Tal-Qedem. Fil-bidu tas-seklu XX , il-lingwista germaniz K. Meinhoff, li qed jizviluppa l-proposti ta'lepsius, argumenta wkoll li l-lingwi Afrikani Kollha li ghandhom generu jikkostitwixxu familja Wahda Ta'lingwi. Fl-opinjoni tieghu, dawn il-lingwi kienu mitkellma minn popli ta'gilda hafifa li gew L-Afrika mit-tramuntana u gabu l-bidu ta'kultura oghla. Mit – tahlit tal-lingwi Hamitici mal-lingwi tal-popolazzjoni indigena Tal-Afrika-In-Negroids, originaw il-lingwi Bantu. Fost il-lingwi Hamitici, Meinhoff inkluda, minbarra l-lingwi Berber u Kushite, ukoll il-Lingwi Hausa, Maasai, Ful u Hottentot. Madankollu, kif uriet aktar ricerka, il-lingwa shiha tappartjeni ghal-lingwi Sudanizi tal-grupp Atlantiku. Il-lingwi Hottentot flimkien mal-lingwi Bushmen jiffurmaw familja specjali ta'lingwi. Il-lingwa Maasai tappartjeni ghall-familja Nilotika tal-lingwi. Il-lingwi Berberi u Kusitici huma parti mil – lingwi Semitici-Hamitici, din il-familja mhix tahlita ta'zewg gruppi-Semitici u Hamitici, ghaliex, kif irrimarka L-lingwista franciz M. Cohen, m'hemmx karatteristika wahda komuni ghal-lingwi Hamitici kollha li tistabbilixxihom Kontra Semitici. Il-lingwi kollha tal-Afrika Ta'Fuq (Berber u Kusitiku) jiffurmaw gruppi separati fi hdan il-familja Semitika-Hamitika tal-lingwi, li tinkludi wkoll L-Egizzjan U L-Koptiku Tal-Qedem, kif ukoll il-lingwa Hausa b'lingwi relatati. L-isem "lingwi Hamitici" issa qed jigi sostitwit bit-terminu "Semitiku-Hamitiku".
Lingwi Kushite, fergha tal-lingwi Afroasiatici. Tikkonsisti f'5 gruppi: 1) tramuntana-Bedauye; 2) lingwi centrali-Agave; 3) Lingwi Tal – Lvant-Afarsakho, somalja (Somalja, Boni, Baiso, Rendille), Oromo, Burji-Sidamo, Konso, Gidole, Arbore, Geleba, Mogogodo, ecc.; 4) Punent-Ometo, lingwi Kaffa, ecc.; 5) lingwi Tan – nofsinhar-Iraqini, Aramajk. Il-lingwi Kushite huma gruppi ta'lingwi li huma parti mill—familja Semitika-Hamitika tal-lingwi. It-tribujiet li jitkellmu l-lingwi tal-grupp tan-nofsinhar huma mdawra min-nahat kollha minn popolazzjoni li titkellem Lingwi Bantu. Il-grammatika komparattiva tal-lingwi Kushite turi l-qrubija taghhom ma'xulxin u l-parentela bla dubju hija bla dubju. L-istruttura grammatikali u l-vokabularju baziku tal-lingwi Kushite ghandhom hafna komuni. Il-bazijiet kollha tal-verbi nominali fihom jikkonsistu l-aktar fi tliet konsonanti. Il-forom varji tal-verb huma ffurmati billi jinbidlu l-vokali. Il-pronomi personali huma simili fil-lingwi Kushite kollha. Hemm zewg tipi ta'konjugazzjoni fil-lingwi Kusitici: verbi li jistghu jinbidlu huma konjugati bl-uzu ta'prefissi, verbi li huma immutabbli huma konjugati bl-uzu ta'suffissi. Kull wiehed minnhom jista'jifforma hinijiet differenti bl-ghajnuna ta'inflessjoni.
