скачать книгу бесплатно
Од историjата на албанскиот народ
Андрей Тихомиров
Албанците се народ коj живее во Албаниjа, Косово (Русиjа не го признава Косово како посебна држава), Македониjа, Србиjа, Црна Гора, има албански диjаспори во други земjи, особено во Италиjа, Германиjа, Шведска, Франциjа и други земjи. Според диjалектите на албанскиот jазик и етнографските карактеристики, Албанците се поделени на геги (на север, Шкипениjа на гешкиот диjалект) и тоски (на jуг, шкиперии на тоски диjалект). Од антрополошките типови каj Албанците преовладува брахицефалниот (динарски или jадрански антрополошки тип) (особено на север и исток). Името „Албанци“ можеби потекнува од зборовите албус – „бел“ на латински и алп – „висока планина“ келтски збор. Односно, името „Албанци“ за другите народи би можело да значи жители на белите високи планини. На врвовите на планините често можете да наблудувате бел снег, ледени капи. Албанците се Индоевропеjци, блиски до исчезнатите Илири, Месапи и Тракиjци.
Андрей Тихомиров
Од историjата на албанскиот народ
Грците: формиране на народот, миграциjа
Грците (самоозначуване-Хелени) се лугето кои го сочинуваат главното население. На Грциjа, кипар. Името Грци им било дадено во античко време Од Римjаните по името на едно од малите племина На Грчки колонисти во jужна Италиjа. Грчката нациjа започнала да се обликува околу 12 век П .н. е. како резултат на мешането на наjстарите жители На Грциjа, пелазгите со новодоjденците Од Мала Азиjа (Тирсенс, Кариjци итн.), коj, пак, доjде од степите на Јужниот Урал (каде што беше формирана наjстарата Индоевропска заедница) и племина од северозападниот Дел на Балканскиот Полуостров, кои потоа се состоеjа главно од четири племина: Ахаjци, Јонци, Еолиjци, Дориjци и некои други, помали.
Грците беа спроводници на висока цивилизациjа, имаа големо културно влиjание врз соседните народи, го стимулираа развоjот на нивното материjално производство и придонесоа за распагане на примитивниот комунален систем. Класното општество се jавува првенствено таму каде што се развило античкото вештачко наводнуване, во области тесно поврзани со античките земjоделски цивилизации. Транзициjата на лугето кон нова социjална формациjа беше поврзана со голем броj причини, првенствено со развоj на прогресивни форми на економиjа и технологиjа. Овоj аспект на човековата активност на епохата на класното општество се рефлектира во археолошките материjали – ширенето на керамика, железни земjоделски алатки. Покраj тоа, археолошкиот материjал дава живописна слика за животот на часовите. Поjавата на класното општество е поврзана со поjавата на градовите, изградбата на големи архитектонски структури, ширенето на пишуването, невидената акумулациjа на луксуз и поjавата на пари.
Наjважните информации за различните аспекти на историjата на формирането на античката грчка националност се содржани во античката литературна традициjа – делата на античките писатели кои дошле до наше време во повеке или помалку целосна форма, документарни извори: декрети, закони, договори, посветености итн.; материjални споменици: остатоци од згради, алатки, оружjе, предмети за домакинството; податоци од старогрчки jазик. Археолошките откритиjа дадоа многу нови работи во проучуването на историjата на градот. Коj презеде ископувана на ридот Хисарлик во Мала Азиjа , Г .Шлиман во 1871 година. открил остатоци од античка Троjа и голем броj населби што постоеле пред неа. За време на ископуваната На Микена и Тиринс, Шлиман наjде огромна количина материjал што овозможува да се зборува за посебна Микенска култура. Во 1900 година, англискиот археолог Артур Еванс пронаjде остатоци од палата на местото на античкиот Кносос, што ни овозможи да зборуваме за критската култура, коjа се покажа дека е постара од Микенската.
Мегу литературните дела, делата на грчките историчари се особено вредни. Античката историографиjа има свои корени во античкиот еп, претставен со познати песни како Илиjада и Одисеjа. Оваа информациjа за животот на Беотското селанство за време на формирането на робовладетелското општество е содржана во песните на Беотскиот поет Хесиод—"Дела и Денови", "Теогониjа".
Научните идеи за критско-Микенскиот период главно се засноваат на археолошки податоци. Ископуваната покажаа дека почетокот на неолитската er на териториjата На Крит датира од 6-5 милениум П.н. е. На почетокот и 1 половина од 3 милениум П.н. е. На Крит има премин од камен во бакар, а потоа во бронза. До почетокот на 2 милениум П.н. е., наjстарите структури на таканаречените "палати" Во Кносос, кои беа комплексен комплекс на церемониjални простории, работилници, магацини итн., потоа беа обновени неколку пати. Покраj тоа, остатоците од критските градови (во модерна Турциjа) и населбите припагаат на подоцнежните периоди. Во следните векови, материjалната култура На Крит, за што сведочат броjните наоди на високо уметнички производи, фрески, садови, алатки итн., исчистени во" палати", продолжува да се развива. Цветаше во втората четвртина од 2 милениум П.н. е. На Балканскиот полуостров, почнуваjки од првите векови на 2 милениум П. н. е. Е., под силно влиjание на Крит, таканаречената Микенска култура се формира на Пелопонез (Микени, Тирини, итн.) и централна Грциjа, коjа го достигнува своjот наjголем развоj во време кога самата култура на Крит веке влегува во период на опагане. Носители на оваа култура, очигледно, биле предците на грчките племина. Културата На Крит има добро познато влиjание на брегот На Мала Азиjа, каде што таканаречената троjанска култура се развива со центарот во градот троjа. Откако се рашири низ Егеjскиот басен, критската култура добива нови карактеристики што ги разликуваат неjзините споменици од оние што се наогаат на Самиот Крит. Ова дава причина да не jа нарекуваме култура на еден Крит, туку Критско-Микенската култура. Индивидуални наоди На критско-Микенски предмети беа пронаjдени на териториjата На Египет, Сириjа, Палестина, на островот Кипар, бреговите на Сицилиjа и Јужна Италиjа, Јужна Франциjа, бреговите на Црното Море. Со таква скала на териториjална дистрибуциjа, критско-Микенската култура, сепак, беа опфатени само ограничени кругови на населението. Центрите на оваа култура коегзистираат со многу попримитивни форми на материjален живот на наjголемиот дел од населението на овие територии. Споредбата на спомениците На Крит со Спомениците На Египет и земjите од Двете Реки сугерира дека во 2 милениум П.н. е. имало класно робовладетелско општество на Крит. Приближно од 14-13 век П.н. е., понатамошниот развоj на Критско-Микенската култура престанува. Ерупциjата на Санторини (Таjра) околу 1380 година доведе до фактот дека критско-Микенската култура се намали, овоj настан jа поткопа верата на локалното население во "мокни богови", во голема мера jа уништи економиjата на античка Грциjа, Крит, Египет. На самиот краj на 2 и почетокот на 1 милениум П.н. е., се забележува одреден вид регресиjа во областа на материjалната култура. Ова се должи на големите племенски движена манифестирани на Балканот.
Песните на хомер, чие создаване датира од 8-7 век П.н. е., се главниот извор на информации за грчкото општество за време на распагането на примитивниот комунален систем и потеклото на робовладетелските односи. Песните се состоеjа од песни, од кои секоjа можеше да се изведува одделно, како независна приказна за одреден настан во животот на неговите ликови. Може да се замисли дека од пеjачот-раскажувач (коj античките Грци го нарекувале аед, а подоцна и рапсодиjа) било побарано да пее одредени пасуси (песни) од долги песни со настани на гозби. Ако гозбите сакаа да слушнат за хероjските дела под sидовите на античка Троjа, пеjачката лот, звуците на китара пееjа за Троjанската Воjна што избувна мегу "бакарните" Ахаjци (Грци) кои пловеа од Грциjа со "црнострани бродови" до бреговите На Мала Азиjа, каде што имаше прекрасна Троjа Со "sидови на тврдина" (Илиум) И бранителите на нивниот роден град, каде што имаше храбри троjански воини.
Грчкото општество од ова време во форма во коjа се рефлектираше во песните продолжува да jа зачувува генеричката структура. Родови, фратрии, како здружениjа на неколку родови и фили (племина) главните општествени поделби сепак целосно го задржаа своето значене. Хомерското општество не знаеше приватна сопственост на земjиштето, не знаеше развиен систем на поделба на трудот и развиена размена, обичаjот на крвна одмазда с? уште не беше надживеан во него, а други елементи своjствени за пан-Индоевропскиот племенски систем продолжиjа да постоjат. Во исто време, во хомерскиот период, железото постепено станува основен метал (доага таканареченото "Железно Време", кое потекнува од античките металурзи на Јужниот Урал), што изрази огромна предност На хомерското општество во споредба Со Критско-Микенското. Економскиот живот се засноваше на релативно веке високо развиено земjоделство и сточарство. Општо земено, економиjата На хомерскиот период беше природно затворена. Во песните (главно во Одисеjа), трговците беа споменати во некои случаи, но, по правило, тие не беа Грци, туку Феникиjци. Се поjавиjа и професионални занаетчии. Иако материjалната култура од овоj период беше на пониско ниво во споредба со Критско-Микенската, таа од претходната наследи такви технички достигнувана како грнчарското тркало, техниката на сликане вазни итн., што придонесе за понатамошен развоj на занаетот. Се разви градежниот бизнис, керамиката и поморскиот бизнис. На оваа економска основа, неизбежно се случи распагането на античкиот племенски систем. Аристократиjата на предците беше изолирана. Аристократските воини, за разлика од обичните будници, се бореа на кочии, кои се поjавуваат за прв пат на териториjата на Јужен Урал. Благородништвото добива наjголем дел од пленот на воjната. Таа живее во големи куки, со обработливо земjиште, но во наjголем дел населението продолжи да се состои од слободни земjоделци. Мегу членовите на заедницата, од една страна, имаше луге кои ги загубиjа своите парцели, а од друга – концентрираа неколку распределби во свои раце. На дното на социjалната скала беа метанасти, луге кои, од една или друга причина, ги прекинаа врските со своjата заедница и затоа беа лишени од заштита, земjоделски раце и, конечно, робови. Avството во хомерското општество имало патриjархална природа. Имаше релативно малку робови (во Одисеjа, референците за робови се почести отколку во Илиjада), мегу нив преовладуваат жени, чиj труд се користи во домакинството. Хомерското општество с? уште не jа знаеше државата во вистинска смисла на зборот. Од големо значене во овоj период беа племенскиот водач (базилеj), советот на старешини (буле) и народното собрание (агора), составено од сите слободни членови на заедницата. Со растот на социjалната диференциjациjа, народното собрание и племенскиот водач постепено jа изгубиjа своjата поранешна важност. Се зголеми важноста на Советот на старешини, коj сега не се состоеше од старешини, туку од благородни и богати.
Причината за Троjанската Воjна беше киднапирането На Елена, сопругата на Кралот Мепелаj Од Париз —Александар, син на троjанскиот крал Приjам. Длабоко навреден, Менелаj повика на помош на многу кралеви и воини. Мегу нив имаше такви познати воини Како Диомед, Одисеj, Аjакс и наjхрабрите од хероите – Ахил, младиот син на божицата Тетис, водачот на храбрите Мирмидони. Кампаната На ахаjските (грчки) одреди jа водеше постариот брат На Менелаj-Агамемнон, кралот На Микена и Аргос. Ахаjските воини jа окупираа рамнината помегу Троjа и морето, ги извлекоа бродовите на брегот и го поставиjа своjот логор, од коj правеа летови, ограбуваа и пустошеа мали населби. Опсадата на Троjа траеше девет години. Во десеттата година имаше кавга мегу дваjца водачи – Ахил и Агамемнон. Кралот Агамемнон, арогантен и алчен, го навредил Христос, свештеникот на богот Аполон, одбиваjки да го прифати откупот што свештеникот го донел за неговата заробена керка. Хрисус му се пожалил На Аполон, а тоj, лут на Ахаjците, испратил неразбирлива помор врз нив, Ахил, сакаjки да jа открие причината за смртта на Ахаjските воjници, повикал состанок на коj Гатачот Калчас им jа открил вината На Агамемнон на сите, велеjки дека по волjа На Аполон, керката На Хрисус треба да му се врати на неjзиниот татко. Разбеснетиот Агамемнон побара Бризеис, даден порано на Ахил, наместо неговиот заробеник. Револтираниот Ахил понудил насилно решаване на спорот, но божицата Атина го воздржала. Тоj изjави дека ниту тоj ниту неговите воjници повеке нема да учествуваат во битките. Откако се присети На Мармидонците, тоj се повлече во своjот шатор. Кралот Агамемнон, по предлог На Зевс, одлучува да започне битка со троjанците. Сепак, прво сака да го тестира расположението на Ахаjските Воини и ги поканува да се вратат дома. На огорченост на водачите, воините срекно брзаат кон бродовите, подготвуваjки се веднаш да ги лансираат. Тогаш Агамемнон собира совет на воjници, На Коj Терситите, наjгрдиот Од Ахаjците, кои пристигнале во близина на Троjа, деjствуваат во одбрана на интересите на обичните воjници. Лукавиот крал одисеj користи убедуване и сила за да влиjае на Ахаjците, А Терезитите едноставно се тепаат за кукавички говори. Описот на сите овие настани е наведен во почетните песни на песната.
