скачать книгу бесплатно
Na kanaka o Australia a me Oceania
Андрей Тихомиров
?O ka heluna kanaka ?oiwi o Australia – ka Australians – i ka ho?oka?awale ?ana o na po?e o ka honua e ku ka?awale loa. Ma ka anthropologically, pili ka po?e Australia i kekahi o na ?ano like ?ole o ka lahui Australoid. Ma ka ?olelo, ua ka?awale no ho?i lakou. Ma mua o ka hiki ?ana mai o ka po?e ?Eulopa i ka hopena o ke kenekulia 18. Ua noho ?ia ka po?e Australia ma ka ?aina nui. ?O ka lakou helu i kela manawa ma kahi o 250-300 tausani kanaka. ?O ka ho?okele waiwai a me ka mo?omeheu o ka po?e Australia i kela manawa ma kahi pae ha?aha?a loa. Ua auwana lakou me ka ike ole i ka mahiai a me ka hanai pipi. ?O ka lakou ?oihana nui, ?o ka hahai holoholona ?ana a me ka ?ohi ?ana, a ma na wahi pu kekahi.
Андрей Тихомиров
Na kanaka o Australia a me Oceania
?O na kanaka o Australia a me Oceania: na ho?ailona hou
Na mea noho:
?Enelani-Australia
?Anelani-New Zealand
Pitcairnians
Norfolk
?O Palmerstonians
na ?Inia fiji
?Akelika Aborigine:
?Aranda
Vurungeri
dieri
Na lahui Austronesia:
Na kanaka o New Guinean Komohana:
Biak
Melanesia:
Kanaki
Ni-vanuatu
Na Fitiana
Maikonesia:
Kilipaki
Kosrae (kanaka)
Marshallese
Nauru
Palau
Ponape
Truk
?O Chamorro
?ae
Polenekia:
Hawaii
?O Mangareva
marquesans
?Olelo Maori
Moriori
Na Niue
Paumothu
Rapanui
Na Samoa
ko Tahiti
ko Tokelau
Na Tonga
Tubuaytsy
Tuvalu
Uveans
?O Futunans
Na kanaka Papuan:
Na Papua:
?Abelama
?O Asmat
Galela
ho?okupu
Korowai
Medlpa
Fataluku
Chimbu (kuman)
Ko Halmaher Akau
Ko Halmaher Hema
?O ka heluna kanaka ?oiwi o Australia – ka Australians – i ka ho?oka?awale ?ana o na kanaka o ka honua e ku ka?awale loa. Ma ka anthropologically, pili ka po?e Australia i kekahi o na ?ano like ?ole o ka lahui Australoid. Ma ka ?olelo, ua ka?awale no ho?i lakou.
Ma mua o ka hiki ?ana mai o ka po?e ?Eulopa i ka hopena o ke kenekulia 18. Ua noho ?ia ka po?e Australia ma ka ?aina nui. ?O ka lakou helu i kela manawa ma kahi o 250-300 tausani kanaka. ?O ka ho?okele waiwai a me ka mo?omeheu o ka po?e Australia i kela manawa ma kahi pae ha?aha?a loa. Ua alaka?i lakou i ke ola auwana, me ka ?ike ?ole i ka mahi?ai a me ka hanai pipi (?o ka holoholona holoholona wale no he ?ilio dingo hapalua hihiu). ?O ka lakou ?oihana nui, ?o ka hahai holoholona ?ana a me ka ?ohi ?ana, a ma na wahi pu kekahi. ?O ka hahai holoholona ka hana a na kane. Huli pu lakou a ho?okahi wale no no na kangaroo, opossums, emus, bandicoots, snake, manu, etc. ?O ka hana nui o na wahine ?o ka ?ohi ?ana. Me na la?au ?oi, ?eli na wahine i na a?a a me na ?uala, ?ohi i na hua a me na hua. Aia ka lawai'a ma na kapakai o kekahi mau loko wai a ma kahakai.
Ua hana ?ia ke ahi ma ka ?oki ?ana i ?elua mau ?apana la?au – kahi prototype o ka "ho?ano" ("Holy" mai ka hua?olelo "light") ke?a i ka Buddhism a me ka Kristiano, ma ke ?ano o ka "?ili" a me ka "bor". ?O ka mea hana i na mea hana he pohaku, iwi, la?au. ?A?ole ?ike ka po?e Australia i na metala. ?O na ?eke, na ?eke, na ?upena, a me na mea ?e a?e, ua ulana ?ia mai loko mai o na mea kanu. ?oko?a ka percussion a me ka pahu pahu; boomerang – he la?au papa?i like ?ole e wehewehe ana i na pihi ?oko?a i ka wa e lele ana; akea a haiki ka pale (reflective).
Loa?a ?ia na aniani ma ka ?ao?ao ?akau hikina o Australia (i ?ai?e ?ia mai ka po?e Papuans). Ua auwana ko Australia poe e imi i ka ai, a i kekahi manawa wale no, i na kau o ka nui, e noho ana ma kahi hookahi. ?O kahi hale ma?amau, he hale hemispherical a hale paha i hana ?ia me na lala, na lau, na mau?u, a me ka ?ili. ?A?ole ?a?ahu ka po?e Australia i na lole, e kaupalena ana ia lakou iho i ka "ka?ei o ka hilahila", ?a?ole ia e huna i ke ?ano o ke kino, aka no ka ne?e ?oi aku ka ma?alahi, a me ka ho?opa?a ?ana i ka lepo, i ?ole e ?ike ?ia ko lakou kino e na holoholona a me na kanaka ?e a?e. Ma ka hikina hema wale no na ?ahu?ula i hana ?ia me ka ?ili. Aka ?oko?a na mea ho?onaninani: ma waho a?e o na lei, na po?o, na la?au ihu, ua ho?onani ?ia ke kino me ke kala a me ka ?ili.
?O na mana?o?i?o o ka po?e ?oiwi o Australia i keia manawa ke kau nei i ka ho?ailona o ke kahua o kahi ?oihana kupono e pili ana i ka hopu holoholona a me ka ho?ili?ili ?ana; ua ho?ike ?ia lakou e kahi ?ano i ho?ike maopopo ?ia o na mo?olelo fetishistic ku?una. I waena o lakou hiki ke nana i ka totemism, ua palahalaha ?ia ka kilokilo, i ka wa embryonic – shamanism, mana?o?i?o i na ?uhane, ka ho?omana o na po?e ?ohana, i mana?o ?ia e noho ana i ka lani. Ma ka wehewehe ?ana i ka mana?o?i?o o ka po?e Australia ma ke ?ano holo?oko?a, ?ae ka po?e noi?i ?a?ohe o lakou mana?o?i?o i ke ola ?ana o kahi honua kupua kuikawa, ?a?ole na?e ka mahele o ka honua i ke kulohelohe a me ke kupua. He ikaika loa ka manawa o ka honua werewolf i keia mau mana?o?i?o. Mana?o ka Australian me ke kokua o na hana kilokilo hiki ia ia ke ho?opili pololei i na mea waiwai. Ma ka manao o ko Australian aborigines, aole he hoomana aloha, aole pule, aka, e lanakila ana na pule, aole mohai, aole hale kapu a me na luakini, aohe kahuna. ?Oiai ?o ka mana?o?i?o i ka ?uhane a me ka ?uhane (animism) i kona wa kamali?i wale no, ?a?ole i ho?okumu ?ia na mana?o e pili ana i ke ola ma hope. Ua mana?o ka po?e ?oiwi o Australia e make ka ?uhane ma hope koke o ka make ?ana o ke kanaka.
?O na po?e o na mokupuni ?o Melanesia, e pili ana me na kama?aina o Australia, me he mea la, ?oi aku ka ki?eki?e o ke alapi?i o ka ulu ?ana o ka nohona. Ma mua o ka ho?ea ?ana mai o ka po?e ke?oke?o, ?a?ole ?ike ka po?e Melanesia i na metala, na mea hana a me na mea kaua i hana ?ia me ka la?au, ka pohaku i poni ?ia a me na pupu. Aka, ke ne?e nei lakou mai kahi ?oihana kupono i kahi ?oihana hana, ?o ke kumu o ka mahi?ai hoe mua (ke ulu nei lakou i na ipu, na ?uala, ka mai?a, na niu, a me na mea ?e a?e), i ho?ohui ?ia ma na kahakai e ka lawai?a. Noho ka po?e Melanesia i na kaiaulu ku?oko?a i kekahi i kekahi, i alaka?i ?ia e na alaka?i. Ua ho?omalu ?ia lakou e ka hui ?ohana. Ua loa?a i ka po?e Melanesia kahi ho?ololi maika?i loa, ?oi aku ma waena o na kama?aina o ke kahakai a me ka loko, a ma waena o na mokupuni. Ua loa?a ke kala ma ke ?ano o na pupu kai.
