скачать книгу бесплатно
Ko Nga iwi O Ahitereiria Me Oceania
Андрей Тихомиров
Ko Te iwi taketake o Ahitereiria – ko Nga Ahitereiria – e tino wehe ana i roto i te whakaroputanga o nga iwi o te ao. I te tikanga tangata, ko Nga Ahitereiria tetahi o nga momo O te Iwi Australoid. I te reo, he motuhake hoki ratau. I mua i te taenga mai o nga Pakeha i te mutunga o te rau tau 18, i noho nga Ahitereiria puta noa i te whenua nui. I taua wa, tata ki te 250 300 mano tangata. Kua wehea A Oceania ki nga waahanga maha: Melanesia – ko nga moutere ki te hauauru me te nui rawa; Micronesia – motu iti ki te raki o Melanesia; Polynesia – ko era atu moutere iti katoa me (i roto i nga whakaroputanga rereke); O Aotearoa. Ko te nuinga o nga moutere he moutere koraha iti e hanga ana i nga moutere maha, ko te nuinga kei te raki me te rawhiti o Oceania.
Андрей Тихомиров
Ko Nga iwi O Ahitereiria Me Oceania
Nga iwi O Ahitereiria me Oceania: nga tohu o naianei
Nga manene:
Nga Ingarihi-Ahitereiria
Nga Tangata O Aotearoa
Ko te Pitcairns
Ko te Norfolk
Ko nga Palmerstonians
Nga Inia O Fiji
Nga Aborihi O Ahitereiria:
Ko te Aranda
Ko te Wurundjeri
Ko te Dieri
Nga iwi o Austronesian:
Nga iwi o Te uru O Aotearoa:
Ko te Biak
Nga Melanesians:
Ko nga Kanaks
Ko Te Ni-Vanuatu
Nga tangata o fiji
Nga mikironesia:
Kiripati
Ko te iwi o Kosrae (people)
Ko te Marshallese
Ko te Nauru
Ko te Palau
Ko te Ponape
Ko te Truk
Ko te Chamorro
Hapanihi
Nga porinesia:
Nga tangata o hawaiki
Nga Mangarevants
Nga Marquesans
Maori
Ko te Moriori
Nga Niuans
Ko te Paumotu
Ko te Rapanuytsy
Nga tangata o hamoa
Nga tahiti
Nga tokelau
Nga Tongans
Ko nga Tubuayans
Ko te Tuvalu
Ko Nga Uweans
Ko nga Futunans
Nga iwi o papua:
Nga papu:
Ko apera
Ko te Asmat
Ko te Galela
Ko rani
Ko te Korovai
Ko te Medlpa
Ko te Fataluku
Ko Te Chimbu (Cuman)
Nga iwi O Te Raki O Halmakher
Nga iwi O Te Tonga O Halmahera
Ko Te iwi taketake o Ahitereiria – ko Nga Ahitereiria – e tino wehe ana i roto i te whakaroputanga o nga iwi o te ao. I te tikanga tangata, ko Nga Ahitereiria tetahi o nga momo O te Iwi Australoid. I te reo, he motuhake hoki ratau.
I mua i te taenga mai o nga Pakeha i te mutunga o te rau tau 18, i noho nga Ahitereiria puta noa i te whenua nui. I taua wa, tata ki te 250 300 mano tangata. Ko te ohanga me te ahurea o Nga Ahitereiria i te taumata tino iti i taua wa. He oranga haereere ta raua, kaore i te mohio ki te ahuwhenua me te whakatipu kararehe (ko te kararehe anake he dingo kuri haurua-pango). Ko a raatau mahi nui ko te hopu me te kohikohi, me te hi ika i etahi waahi. He mahi a te tangata te hopu. I hopu ratau i nga kangaroo, i nga opossum, i nga emus, i nga bandicoots, i nga nakahi, i nga manu, me etahi atu. i roto i nga ropu, me te anake. Ko te mahi matua a nga wahine ko te kohikohi. I te mea he rakau koi nga rakau, ka keri nga wahine i nga pakiaka kai me nga koroka, ka kohikohi i nga purapura me nga nati. I noho noa te hi ika i nga takutai o etahi take wai me te takutai moana.
I hangaia te ahi ma te tarai i nga rakau e rua – te tauira o te ripeka "tapu" ("tapu" mai i te kupu "marama") i Roto i te Buddhism me te Karaitiana, na te tikanga o te "tarai" me te "whakarewa". Ko te kohatu, te wheua, me te rakau hei rauemi hei hanga taputapu. Kaore nga Ahitereiria i mohio ki nga konganuku. Peke, kete, kupenga, aha atu. i whatu mai i nga muka tipu. Nga patu i whakamahia e Nga Ahitereiria: nga tao o nga momo rereke, i maka e te ringa, e te kaipatu tao ranei; nga momo patu me nga karapu maka; boomerang – he karapu papa—a – papa e whakaahua ana i nga koki motuhake i te wa e rere ana; whakangungu-whanui me te kuiti (whakaata).
I kitea anake te aniana i te pito raki-rawhiti o Ahitereiria (i tangohia mai i Nga Papuans). I haereere nga ahitereiria ki te rapu kai, a, i etahi wa anake, i nga wa o te nui, i noho ki tetahi waahi. Ko te whare noa he whare haurua, he whare ranei i hangaia mai i nga manga, nga rau, te tarutaru, te kiri. Kaore nga ahitereiria i mau kakahu, i whakawhaiti i a ratou ki te "whitiki o te whakaiti", kaore i huna i nga waahanga o te tinana, engari mo te nekehanga pai ake, me te pupuri i te paru, kia kore ai e kitea e etahi atu kararehe me nga tangata i muri mai. I te tonga-rawhiti anake i whakamahia ai nga koti hiako. Engari he rereke nga whakapaipai: hei taapiri ki nga mekameka, nga upoko, nga rakau ihu, i whakapaipai te tinana ki te tae me te tohu.
Ko nga whakapono o Nga maori o Ahitereiria o Naianei e mau ana i te tohu o te taumata o te ohanga e tika ana i runga i te hopu me te kohikohi, he tino tohu to ratou mo te pakiwaitara fetishistic. I roto i era ka taea e tetahi te tirotiro i te totemism, he whanui te makutu, i te waahanga o te embryonic – shamanism, whakapono ki nga wairua, te karakia o nga kaitautoko iwi e kiia ana e noho ana i te rangi. I te mea e tohu ana i nga whakapono o Nga Ahitereiria i te nuinga, e whakaae ana nga kairangahau kaore o ratou whakapono ki te noho o te ao maori motuhake, kaore ano kia wehewehea te ao ki te taiao me te maori. He tino kaha te wa o te tangata-riri o te ao i roto i enei whakapono. E whakapono ana te Ahitereiria ma te awhina o nga tikanga makutu ka pa tika ia ki nga taonga. Kaore ano nga whakapono o nga Aborigines o Ahitereiria kia whai karakia whakamarie, kaore he karakia, engari ko nga makutu e kaha ana, kaore ano he patunga tapu, kaore he whare tapu me nga temepara, kaore he tohunga. I te mea ko te whakapono ki nga wairua me te wairua (animism) i te wa o te tamarikitanga, kaore ano kia hangaia nga whakaaro mo te ora i muri. I whakapono nga Iwi taketake o Ahitereiria ka mate te wairua i muri tata iho i te matenga o te tangata.
I te taha o Nga maori o Ahitereiria, ko nga iwi o Nga moutere o Melanesia, he taumata teitei ake i runga i te arawhata o te whanaketanga hapori. I mua i te taenga mai o nga ma, kaore nga Melanesians i mohio ko nga konganuku, nga taputapu me nga patu i hangaia mai i te rakau, te kohatu kua oti te tarai me nga peera. Engari kua neke atu ratou mai i te ohanga e tika ana ki te whakaputa, ko te turanga o te ahuwhenua o mua (ka whakatipu ratou i nga ipu, yams, panana, nikau kokonati, me era atu.), ka tapirihia ki nga rohe takutai ma te hi ika. I noho nga Melanesians i roto i nga hapori kainga motuhake, i arahina e nga rangatira. I whakahaeretia ratau e tetahi whakahaere whanui. Kua tino whanake te whakawhitiwhiti a Nga Melanesians, ina koa i waenga i nga kainoho o te takutai me te tuawhenua, me nga moutere. He moni ano i te ahua o nga kowhai moana.
