скачать книгу бесплатно
Günortaya yaxın kapitana sərinləşdirici içki və dərman apardım.
Kapitan:
– Cim, – dedi, – burada səndən etibarlı adam yoxdur. Bilirsən ki, səni çox istəyirəm. Dostum, indi mənim vəziyyətim çox pisdir. Mənə bir qədəh rom verərsən, eləmi?
– Axı həkim…
– Həkimlərin dənizçilərdən nə başı çıxır? Mən qır tiyanı kimi qaynayan elə isti ölkələrdə olmuşam ki, orada insanlar qızdırmadan qırılır, zəlzələlər isə torpağı dəniz dalğası kimi çalxalayır. Orada mən ancaq romla keçinmişəm. Cim, bir bax gör əllərim necə əsir. Əgər rom içməsəm, halım pis olacaq. Artıq məni qara basır. Sizin həkim özü dedi ki, bir stəkan rom mənə zərər verməz. Cim, bir qab roma bir qızıl pul verirəm.
Həkimin sözləri mənim də yadıma düşdü, bir az ürəkləndim. Kapitana dedim:
– Sizin pulunuz mənə lazım deyil. Atama olan borcunuzu verin, bir stəkan rom gətirərəm. Ancaq bu, axırıncıdır.
Bir stəkan rom gətirdim, o, bunu bir udumla başına çəkdi.
– Hə, bu yaxşı oldu, gözümə işıq gəldi. Həkim yataqda nə qədər qalacağımı söylədi?
– Ən azı bir həftə.
– Ay sənin evin yıxılsın, – deyə bağırdı. – Əgər bir həftə burada qalsam, mənə "qara nişan" göndərərlər… Bu israfçılar öz pullarını göyə sovurublar, indi başqasının malına göz dikiblər. Əsl dənizçi belə şey etməz. Mən həmişə pulun qədrini bilmişəm, bədxərclik etməmişəm. Qazandıqlarımı da indi itirmək istəmirəm. Yox, mən qorxmuram. Onları yenə azdıracağam.
Bu sözləri deyib kapitan çətinliklə dikələrək çarpayıda oturdu:
– Bu həkim məni lap üzdü, qulaqlarım uğuldayır. Cim, sən o dənizçini gördünmü? O, çox pis adamdır, ancaq onu bura göndərənlər ondan da pisdirlər. Əgər mən buranı tərk etməsəm, "qara nişan" göndərəcəklər. Bil ki, onlar mənim sandığımı ələ keçirmək istəyirlər. Mən qoca Flintin birinci şturmanı idim. O, ölüm yatağında yatarkən hər şeyi mənə açıb danışdı. İndi onlar mənim üstümə ya Qara Köpəyi, ya da tayqıç dənizçini göndərəcəklər. Cim, sən ən çox o tayqıçdan özünü gözlə.
– Bəs o "qara nişan" nədir, kapitan?
– Bu, çağırış vərəqi kimi bir şeydir, dostum. Orada yazılana əməl etməsən, səni harada olsan taparlar. Sən gözdə-qulaqda ol! Söz verirəm ki, hər şeyimi səninlə tən yarı böləcəyəm.
Bu söhbətdən sonra necə hərəkət edəcəyimi bilmirdim. Doğrusu, qorxurdum ki, kapitan sirrini mənə açdığından peşman olub, nə vaxtsa məni öldürəcək. Fikirləşirdim ki, bu sirri həkimə açım, lakin gözlənilmədən vəziyyət dəyişdi. Həmin axşam mənim zavallı atam öldü və mən hər şeyi unutdum. Dərd məni üstələdi, qonşuların get-gəli, dəfn mərasimi, mehmanxanadakı iş-güc başımı elə qatdı ki, kapitan barədə düşünməyə, ondan qorxmağa bir an belə vaxtım olmadı.
Atamın dəfninin ertəsi günü dumanlı və şaxtalı bir gün idi. Axşamüstü çöl qapısının kandarında oturub qüssə ilə atamı düşünürdüm. Birdən bir nəfərin yavaş-yavaş mehmanxanamıza sarı gəldiyini gördüm. Yəqin ki, kor idi, çünki əlağacını yerdə gəzdirə-gəzdirə irəliləyirdi. Qocalıqdan və xəstəlikdən ikiqat olmuş bu adam əynindəki cındır papaqlı dənizçi plaşı ilə çox eybəcər görünürdü. O, mehmanxananın yaxınlığında durub səsini yüksəldərək boşluğa müraciətlə dedi:
– Mən vətənim İngiltərəni qoruyarkən gözlərindən məhrum olmuş bir koram. Burada mənə harada olduğumu deyəcək bir adam varmı?
Mən dedim:
– Möhtərəm yolçu, siz Qara Təpə limanında "Admiral Benbou" mehmanxanasının yanında dayanmısınız.
– Mən cavan bir səs eşidirəm. Əlimdən tutub məni bu evə apararsanmı, xeyirxah oğlan?
Mən əlimi uzatdım. Bu kor məxluq əlimdən kəlbətin kimi yapışdı. O qədər qorxdum ki, istədim qoyub qaçım. Ancaq o məni özünə tərəf çəkib dedi:
– Hə, oğlan, indi məni birbaş kapitanın yanına apar.
– Ser, – dedim, – vicdan haqqı, mən heç nə bilmirəm…
– Boş-boş danışma! Bu saat məni onun yanına aparmasan, əlini burub qıraram.
O, öz dəmir əlləri ilə əlimdən, çiynimdən yapışdı:
– Məni birbaşa onun yanına apar, elə ki qarşısına çatdıq, de ki, "Billi, budur, sizin dostunuzu gətirmişəm". Əgər dediyimi eləməsən…
Bunu deyib əlimi elə burdu ki, ağlım başımdan çıxdı. Zalın qapısını açıb korun dediyini etdim.
Bizi görəndə zavallı kapitanın gözləri bərəldi. Bir andaca şərabın təsiri keçdi. Üzündə müdhiş bir vahimə göründü. Ayağa qalxmaq istədi, amma bacarmadı.
Kor dedi:
– Billi, yerindən tərpənmə. Səni görməsəm də, barmaqlarının tərpəndiyini belə hiss edə bilirəm. Gəl işə keçək. Sağ əlini mənə ver.
Kapitanın yerindən qımıldanmadığını duyub mənə müraciətlə:
– Oğlan, onun sağ əlini qaldır və mənim sağ əlimə ver, – dedi.
Mən onun əmrini yerinə yetirdim. Kapitan müqavimət göstərmirdi. Kor qonaq kapitanın ovcuna nə isə basdı. Kapitan da dərhal əlini yumdu. Kor kişi:
– Hə, biz işimizi gördük, – deyib əlimi buraxdı və kora yaraşmayan bir cəldliklə eşiyə sıçrayıb yola düzəldi.
Bir xeyli keçəndən sonra biz özümüzə gəldik. Ka- pitan ovcundakı şeyə baxdı.
– Düz saat onda! – deyə çığırdı. – Altı saat qalır. Biz onlara göstərərik.
O, yerindən sıçradı, amma dərhal səndələdi, əlini boğazına apardı. Xırıltılı səs çıxararaq döşəmənin üzərinə sərildi.
Mən anamı köməyə çağırdım. Ancaq artıq gec idi. Kapitan beyninə qan sızmasından keçinmişdi. Bu adamdan xoşum gəlməsə də, uzun müddət göz yaşı töküb ağladım.
Dənizçi sandığı
Əlbəttə, mən bütün bildiklərimi anama söylədim. Biz çox təhlükəli vəziyyətə düşmüşdük. Əgər kapitanın pulu var idisə, onun bir hissəsi bizə çatmalı idi. Ancaq onun qəddar yoldaşları öz qənimətlərindən keçməzdilər. Mən anamı tək qoyub atla həkimin dalınca gedə bilməzdim. Biz bir qərar verməli idik. Vəziyyət çox təhlükəli idi. Bir yerdə qonşuluqdakı kəndə gedib kömək istəməyi qət etdik. Kənd evimizdən görünməsə də, çox uzaq deyildi.
Kəndə çatanda artıq toran düşmüşdü. Pəncərələrdən düşən şam işığı bizi bir qədər sakitləşdirdi. Lakin kənddən heç kim bizimlə "Admiral Benbou" mehmanxanasına getmək istəmədi. Biz həyəcanımızı bildirdikdə onlar daha da qorxdular. Kapitanın tez-tez yada saldığı Flintin adı burada çoxlarına tanış idi və hamını vahiməyə salırdı.
Anam kənd əhlindən heç kimin bizimlə getmək istəmədiyini görüb özünü sındırmadı və biz təklikdə geri dönməli olduq. Adamlar arxamızca çığırdılar ki, biz ağılsız iş görürük. Amma kişilərdən heç biri bizi ötürməyi belə təklif etmədi. Köməkləri ancaq bundan ibarət oldu ki, mənə dolu bir tapança verdilər və vəd etdilər ki, bir yəhərli at saxlayacaqlar. Əgər quldurlar bizi təqib etsələr, minib aradan çıxa bilək. Cavanlardan biri isə jandarm dəstəsini köməyə çağırmaq üçün doktor Livsinin ardınca getdi.
Evimizə qayıdanda ürəyim şiddətlə çırpınırdı. İçəri girən kimi anam tez şam yandırdı, bir-birimizin əlindən tutub salona girdik. Kapitan arxası üstə, gözləri açıq halda döşəmədə sərilib qalmışdı.
Anam:
– Cim, pərdələri sal! Onlar bizi pəncərədən güdə bilərlər. Sandığın açarlarını axtarıb tapmalıyıq.
Kapitanın yanında dizi üstə oturdum. Ovcunun içində sıxdığı kağızı götürdüm. Kağızda aydın xətlə yazılmışdı: "Axşam saat ona qədər sənə möhlət veririk".
– Ana, bizim saat ona kimi vaxtımız var, – dedim.
Anam dedi:
– Cim, yubanma, ciblərini axtar.
Kapitanın ciblərini bir-bir axtardım. Bir neçə xırda pul, sap, yoğun bir iynə, kağıza bükülü bir parça tütün, əyri dəstəkli bıçaq, kompas, çaxmaqdaşı – tapdıqlarım ancaq bunlar idi. Mən artıq ümidimi itirməyə başlamışdım.
Anam dedi:
– Bəlkə, boynundan asıb?
Canımı dişimə tutub köynəyinin yaxasını cırdım. Açar, doğrudan da, boynundan asılmışdı. İpi onun öz bıçağı ilə kəsib açarı götürdükdən sonra tələsik kapitanın neçə aydan bəri yaşadığı darısqal otağa qalxdıq.
Sandıq gəldiyi gündən burada idi. Üzərində "B" hərfi həkk olunmuşdu. Çox köhnə, rəngi solmuş bir sandıq idi.
Anam açarı məndən alıb çətinliklə də olsa, qıfılı açdı.
Ən üstə yaxşıca təmizlənmiş və ütülənmiş kostyum var idi. Kostyumun altında xırda-para şeylər var idi: tənəkə, su parçı, tənbəki, iki ədəd gözəl tapança, bir külçə gümüş, qədim qol saatı, mis sağanaqlı iki kompas, beş-altı qəribə balıqqulağı. Sandığın dibində köhnə bir dənizçi plaşı var idi. Anam tələsik onu da çıxarıb atdı. Daha sonra müşəmbəyə bükülmüş bir bağlama və bir dənə də bez torba çıxardıq. Bağlamanın içindəki, deyəsən, kağız-kuğuz idi, Torbaya toxunan kimi cingilti eşidildi. Qızıla oxşayırdı. Anam acıqla dilləndi:
– Mən bu quldurlara necə namuslu bir qadın olduğumu sübut edəcəyəm. Ancaq öz borcumu götürəcəyəm. O torbanı bəri tut.
Anam pulları çıxarıb saymağa başladı. Bu, çox çətin bir iş idi, çünki burada müxtəlif ölkələrin pulları var idi. Bizə tanış olan gineya isə az idi. Onu seçmək vaxt aparırdı.
Kapitanın bizə olan borcunun heç yarısını saymamışdıq ki, mən anamın qolundan yapışdım. Sakit şaxtalı havada eşitdiyim səsdən damarımdakı qan dondu. Bu səs donmuş yerə dəyən korun çəliyinin səsi idi. Səs yaxınlaşırdı, biz də nəfəsimizi qısıb dinləyirdik. Mehmanxananın qapısına bərk bir zərbə dəydi, sonra dəstəyi əlləşdirdilər, cəftə cingildədi, kor içəri girmək istəyirdi. Bir az sonra səs-səmir kəsildi. Nəhayət, uzaqlaşan ağac tappıltısı eşidildi. Səsin tam kəsilməsi bizi bir qədər sakitləşdirdi.
Mən dedim:
– Ana, pulları yığışdır, götür, qaçaq.
Anamın qorxudan rəngi avazısa da, artıq pul götürmək istəmir, amma aza da razı olmurdu. O deyirdi ki, saat hələ heç yeddi deyil, vaxta var. Birdən təpənin başından fit səsi gəldi. Anam cəld ayağa qalxaraq dedi:
– Mən yalnız saydıqlarımı götürəcəyəm.
– Mən də hesab düz olsun deyə bunu götürüm, – deyib müşəmbəyə bükülmüş kağız-kuğuzu qamarladım.
Tez şamı söndürüb qaranlıqda birtəhər eşiyə çıxdıq. Qaçmağa başladıq. Bəxtimizdən ətrafı sıx duman bürümüşdü. Ancaq yolun yarısında ay işığı zolağına düşdük. Elə bu zaman yaxınlaşan ayaq səsləri eşidildi.
Birdən anam dedi:
– Oğlum, sən pulları götür, qaç. Mənim halım xarabdır.
Əlbəttə, anamı yolun ortasında ata bilməzdim. "Hər ikimiz məhv olduq", – deyə düşündüm. Xoşbəxtlikdən yolumuz bir körpünün yanından keçirdi. Anam səndələyirdi. Bilmirəm haradan mənə güc gəldi, anamı sürüyə-sürüyə körpünün altına saldım. Körpü çox alçaq idi. Biz körpünün lap altına süründük. Bu yer mehmanxananın beş-on addımlığında idi.
Korun ölümü
Görünür, maraq qorxudan üstündür. Mən bir yerdə qərar tuta bilmirdim. Yavaşca körpünün altından çıxıb bir kolun dalında gizləndim. Buradan mehmanxananın yolu aydın görünürdü. Təzəcə yerimi rahatlamışdım ki, yeddi-səkkiz nəfərin gəldiyini gördüm. Əlində fənər tutmuş adam qabaqda gedirdi. Ardınca üç nəfər əl-ələ tutmuşdu. Ortadakını tanıdım, kor dilənçi idi.
O qışqırdı:
– Qapını sındırın!
Qapının açıq olması onları təəccübləndirdi.
– Evə, evə girin, – yenidən korun səsi gəldi.
Gələnlərin dörd, ya beş nəfəri içəri girdi, ikisi korla bərabər qapının ağzında dayandı. İçəridən səs gəldi:
– Billi ölmüşdür.
– Biriniz üst-başını axtarın, iki-üç nəfər də sandığın dalınca yuxarı qalxsın, – deyə kor əmr verdi.
Kapitanın pəncərəsi taybatay açıldı, şüşələr qırılıb aşağı səpələndi. Pəncərədən bir nəfər bizə tərəf boylandı. Ay işığında onun başı aydın görünürdü.
– Hey, Pyu, kimsə bizdən əvvəl buraları axtarmışdır, sandığın altını üstünə çevirmişdir.
Pyu bağırdı:
– O şey yerindədir?
– Pullar buradadır.
Kor qışqırdı:
– Pul cəhənnəmə, mən Flintin kağızlarını soruşuram.
– Kağız gözümə dəymir.
– Ey, aşağıdakılar, meyidin üstünü axtarın, – deyə kor yenidən bağırdı.
Bir azdan kapitanın meyidini axtaranlar mehmanxananın qapısında göründülər:
– Onu bizdən qabaq ələk-vələk ediblər. Bizə bir şey qalmayıb.
– Bizi mehmanxana sahibləri qarət etmişlər. Bu o küçüyün işidir. Heyif ki, mən onun gözlərini oymadım. Onlar bir az əvvəl burada imişlər. Mən gələndə qapı içəridən bağlı idi. Axtarın onları, tapın!
Beləliklə, bizim köhnə mehmanxanada bir vurhavur başladı ki, gəl görəsən. Ancaq hər şey əbəs idi. Sonda quldurlar bir-bir çölə çıxır, bizi tapmadıqlarını deyirdilər. Bu, an uzaqdan fit səsi eşidildi. Bu həmin bizi qorxudan fit səsi idi. Amma bu dəfə iki dəfə fit verdilər. Deyəsən, bu, quldurlar üçün təhlükə siqnalı idi. Onlardan biri dedi:
– Bu, Dekdir. Eşitdiniz, iki dəfə çaldı. Qaçmaq lazımdır.
– Qaçmaqmı, sarsaqlar?! Dek axmaq və qorxaqdır. Onlar yaxında olmalıdırlar. Axtarın!
Bir neçə nəfər könülsüz olaraq ağacların arasını axtarmağa başladı.
Kim isə donquldandı:
– Pullar bizdədir, daha nə lazımdır?
– Görünür, kağızı gizlədiblər, – deyə başqa birisi əlavə etdi, – Pyu, götür pulları, özündən çıxma.
Pyu lap hirsləndi. Quldurların etirazı onu lap dəli etmişdi. Dəyənəyini qaldırıb sağa-sola hərləyərək yoldaşlarının başına endirirdi. Onlar da kora ağızlarına gələni deyir, dəyənəyi əlindən almaq istəyirdilər.
Bu savaş bizi xilas etdi. Savaşın qızğın vaxtı kənd tərəfdən, təpənin üstündən atların tappıltısı eşidildi. Həmin dəqiqə də uzaqda atəş səsi gəldi.
Quldurlar hərəsi bir tərəfə qaçmağa başladı. Yarım dəqiqə keçməmiş Pyu yolun ortasında tək qalmışdı. O, yolu tamam itirdi, dənizə tərəf getmək əvəzinə kəndə sarı qaçmağa başladı.
