Hekayələr

скачать книгу бесплатно


– Kapitan buradadır? – deyə növbətçi polis serjantından soruşdu.

Ancaq elə bu vaxt kapitan özü növbətçinin arxasından boylandı. O, mülki paltarda idi və fövqəladə məşğul adam kimi görünürdü. Kapitan Balacanı salamladı:

– Salam, Balaca, mən elə bilirdim ki, siz toy səyahətindəsiniz.

– Dünən qayıtmışam. İndi mən Nyu-Yorkun oturaq vətəndaşıyam. Hələ bələdiyyəçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olacağam. Kapitan, deyin görüm, Denver Dikin müəssisəsini bu gecə bağlamaq istərdinizmi?

Kapitan bığını bura-bura dedi:

– Gec ayılmısınız! Denveri hələ iki ay bundan qabaq qamarlayıblar.

Balaca razılaşdı:

– Düzdür. İki ay əvvəl Rafferti onu Qırx üçüncü kuçədən qovdu. İndi isə o sizin yaxınlığınızda yurd salıb, oyunu da həmişəkindən daha şiddətli, daha yağlı gedir. Mənim Denverlə öz haqq-hesabım var. İstəyirsiniz sizi aparım onun yanına?

– Mənim yaxınlığımda? Siz buna əminsinizmi, Balaca? Əgər belədirsə, mən bunu sizin tərəfinizdən böyük bir qulluq hesab edərəm, Sizə parol məlumdurmu? Ora necə girəcəyik? Balaca dedi:

– Qapını sındırarıq. Qapını hələ dəmirlə bərkitməyiblər. Özünüzlə on nəfər adam götürün. Ora mənim üzümə bağlıdır. Denver mənim işimi bitirməyə çalışdı. Elə bilir ki, keçən dəfə onu mən satmışam. Amma, yeri gəlmişkən deyim ki, səһv eləyir. Hə, tələsin, kapitan. Mən evə tez qayıtmalıyam.

Heç on dəqiqə keçməmişdi ki, kapitan və onun itaətində olan on iki nəfər öz bələdçilərinin arxasınca gündüzlər on mötəbər firmanın yeri olan qaranlıq yə görünüşdən ləyaqətli binanın küçə qapısına girdilər.

Balaca astadan:

– Üçüncü mərtəbə, koridorun axırında, – dedi. – Qabaqda mən gedəcəyəm.

Balta ilə silaһlanmış iki igid Balacanın göstərdiyi qapının qabağında dayandı.

Kapitan şübһə ilə dilləndi:

– Deyəsən orada sakitlikdir. Siz səһv etmədiyinizə əminsinizmi, Balaca?

Balaca cavab əvəzinə:

– Qapıları sındırın, – deyə əmr etdi. – Əgər səhv etmişəmsə, cavabdeһəm.

Baltalar tappıltı ilə taxta qapılara sancıldı. Yarıqlardan gur işıq axdı. Qapı yerindən çıxdı, basqının iştirakçıları, əllərində tapança, binaya soxuldular.

Geniş zal öz qərbli sahibinin zövqünə uyğun parıltılı cah-calalla bəzədilmişdi. Bir neçə stol arxasında oyun gedirdi. Zalda olan əlliyə yaxın buranın daimi müştərisi nəyin bahasına olursa-olsun polisin əlindən sivişmək arzusu ilə qapıya tərəf cumdu. Polis toxmağı işə düşdü. Ancaq oyunçuların əksəriyyəti qaçıb canını qurtara bildi.

İş elə düşdü ki, Denver Dik bu gecə qumarxananı öz şəxsi iştirakına layiq bildi. Basqın iştirakçılarını say artıqlığı hesabı ilə əzişdirmək mümkün olacağına ümid edərək, çağrılmamış qonaqların üstunə birinci də o cummuşdu. Lakin onların arasında Balacanı görən kimi o, heç nə və heç kim haqqında duşünmədi. Böyük və güclü, əsil ağırçəkililər sayağı, o, sevinclə özünün nisbətən zəif düşməninin üstunə yıxıldı, hər ikisi bir-birindən yapışıb pilləkənlə aşağı yumbalandı. Onlar ancaq ikinci mərtəbənin meydançasında, nəhayət bir-birindən açılıb ayağa durduqları vaxt, Balaca iyirmi min dollarlıq əmlakını itirəcəyindən qorxuya düşmüş iki yüz girvənkəlik, güclü duyğular həvəskarı Denverin qəzəbli qucağında əzilincəyə qədər tətbiq edə bilmədiyi fərdi ustalığını işə sala bildi.

Balaca rəqibini yerə uzadıb, yuxarı cumdu və oyun zalından keçib zaldan tağla ayrılmış kiçik bir otağa girdi.

Burada üstü qiymətli çini və gümüş qablarla bəzədilmiş, işi həmişə düz gətirən rıtsarların xoşladığı nadir xörəklərdən, naz-nemətdən az qala dağılmağa gələn uzun stol qoyulmuşdu. Stolun bəzəyindən qərb ştatlarından birinin mərkəzi ilə adaş olan centlmenin səxavəti və ekzotik zövqü hiss olunurdu. Döşəməyə qədər sallanan dümağ süfrənin altından qırx beş nömrəli laklı çəkmə görünürdü. Balaca ştibletdən yapışıb, fraklı və qalstuklu zənci ofisiantı uzə çıxartdı.

– Qalx! – deyə Balaca əmr etdi. – Sən də bu gəlir mənbəyinin üzvüsənmi?

– Bəli, ser, üzvü idim. Doğrudanmı bizi yenə qamarladılar?

– Elə ona oxşayır. İndi cavab ver: sənin burada şaftalın varmı? Əgər yoxdursa, deməli, mən nakaut aldım.

– Oyun başlananda üç düjün şaftalım vardı, ser, ancaq qorxuram ki, centlmenlər onların axırına çıxmış olalar. Bəlkə siz yaxşı, dadlı portağal yemək istəyirsiniz, ser?

Balaca qəti əmr verdi:

– Hər şeyi alt-üst elə, ancaq mənim üçün şaftalı tap. Di hərəkətə gəl, yoxsa işin xarab olar. Əgər bu gün bir nəfər də portağaldan söhbət açsa, onun nəfəsini kəsəcəyəm.

Denver Dikin əliaçıqlığından bahalı yeməklərlə dolu stolun üstündə aparılan möhkəm axtarış nəticəsində kefcil ehtiras həvəskarlarının dişlərindən təsadüfən aman tapmış yeganə bir şaftalı əldə edildi. Şaftalı o saat da Balacanın cibinə ötürüldü və bizim yorulmaq bilməyən yem tədarükçüsü öz qəniməti ilə geriyə üz qoydu. Küçəyə çıxan kimi o, kapitanın adamlarının əsirləri polis furqonuna itələyib saldıqları tərəfə heç baxmadı da. İti addımlarla evlərinə tərəf cumdu.

İndi onun ürəyi sakit idi. Dəyirmi stol rıtsarları çoxlu təhlukələrdən keçib və öz gözəl xanımlarının şərəfinə bir çox qəhrəmanlıqlar göstərib Qamelota belə qayıdardılar. Onlar kimi Balaca da öz xanımından əmr aldı və bu əmri yerinə yetirdi. Doğrudur, bu əmr ancaq bir şaftalı tapmaqdan ibarət idi, lakin hələ fevral qarı ilə örtülmüş şəhərdə gecəyarısı şaftalı tapmaq qəhrəmanlıq deyildimi? Təzəgəlin şaftalı istədi; o, Balacanın arvadı idi; budur, indi salıb itirəcəyindən qorxaraq ovcunda saxladığı isinmiş şaftalı Balacanın cibində idi.

Geri qayıdanda Balaca gecə aptekinə döndü və sual dolu nəzərlə ona baxan eynəkli aptekçiyə dedi:

– Qulaq asın, möhtərəm əczaçı, istəyirəm ki, mənim qabırğalarımı yoxlayasınız, görüm hamısı salamatdırmı. Dostumla bir balaca mübahisə elədik və mən bir-iki mərtəbə pillələri saymalı oldum.

Əczaçı Balacanı diqqətlə müayinə etdi. Onun çıxardığı nəticə belə oldu:

– Qabırğaların hamısı salamatdır. Ancaq, bax, burada qançır var, buna görə də yəqin etmək olar ki, siz bir dəfə yox, ən azı iki dəfə göydələn «Ütü» binasından uçmusunuz.

Balaca dedi:

– Mənası yoxdur. Xahiş edirəm ki, mənə ancaq paltar şotkası verəsiniz.

Təzəgəlin çəhrayı abajurlu lampanın işığında oturub gözləyirdi. Yox, dünyada möcüzə hələ də var. Axı, onun nəsə, qoy bu lap boş bir şey olsun: gül, nar yaxud – ah, hə, şaftalı istəməsi haqqında tək bircə sözü ilə əri Balaca o saat qəhrəmancasına onun qabağında dayanmağa qadir olmayan gecənin və geniş dünyanın qoynuna atılır və təzəgəlinin arzusu yerinə yetir.

Doğrudan belədir: budur, Balaca təzəgəlinin oturduğu kreslonun üstünə əyildi və şaftalını arvadının ovcuna qoydu. Təzəgəlin cəh-cəh vurdu:

– Məlun uşaq! Məgər mən şaftalı istəyirdim?

Mən portağalı daha həvəslə yeyərdim.

Xoşbəxt olasan, təzəgəlin!

İncəsənətə məһəbbət naminə

Əgər İncəsənəti sevirsənsə, һər cür qurban verməyə һazırsan.

Əsas fikir belədir. Bizim һekayəmiz һəmin fikirdən çıxan nəticə olub, eyni zamanda onu təkzib edir. Bu, məntiq nöqteyi-nəzərindən yeni və orijinal, bir ədəbi üslub kimi isə Böyük Çin səddindən azacıq qədim olacaqdır.

Co Lerrebi Orta Qərbin əsrlik palıd ağacları arasında və һamar düzənliklərində təsviri incəsənətə qızğın ehtiras bəsləyə-bəsləyə böyümüşdü. O, altı yaşında ikən karton üzərində şəһər һovuzunu, bir də, tələsə-tələsə yaxınlıqdan ötüb keçən һörmətli şəһər sakinlərindən birini əks etdirmişdi. Onun yaradıcılıq səylərinin məһsulu çərçivəyə salınmış və aptekin pəncərəsi arxasında, dənləri saysız-һesabsız sıralara düzülmüş qəribə qarğıdalı qıçası ilə yan-yana qoyulmuşdu. Co Lerrebinin iyirmi yaşı tamam olanda, o, qalstukunu boş bağlayıb, kəmərini tarım çəkərək, doğma şəһərdən Nyu-Yorka yola düşdü.

Diliya Keruzer Cənubda, şam aqacları ilə əһatə olunmuş kənddə yaşayırdı, onun altı oktavalı fortepiano klaviaturundan qopardığı səslər qoһum-əqrəbasının qəlbində elə böyük ümidlər doğurmuşdu ki, bunların köməyi sayəsində «musiqi təһsilini başa vurmaq» məqsədilə «Şimala» getmək üçün daxılına kifayət qədər pul yığılmışdı. Onun təһsilini, necə başa çatdıracağından qoһum-əqrəbası qabaqcadan xəbər tuta bilməzdi… bir də ki, bizim söyləyəcəyimiz һekayə elə bu barədədir.

Co və Diliya təsviri sənəti yaxud musiqini öyrənən gənclərin toplaşıb, işıq-kölgə, Vaqner, musiqi, Rembrandtın əsərləri, tablolar, bəzəkli divar kağızları, Valdteyfel, Şopen və Ulonqa һaqqında söһbət etdikləri studiyada rastlaşdılar.

Co və Diliya bir-birinə aşiq oldular yaxud bir-birini sevdilər, – necə urəyinizə yatırsa, eləcə də deyin, – və vaxt itirmədən kəbin kəsdirdilər, çünki (yuxarıya bax) İncəsənəti sevirsənsə, һər cür qurban verməyə һazırsan.