скачать книгу бесплатно
Para se të vendosni qëllime në biznesin e kriptomonedhës, së pari le të kalojmë nëpër disa keqkuptime të zakonshme rreth kriptomonedhës.
Mitet e Kriptomonedhës
E pranoj sinqerisht se edhe unë pothuajse u infektova me skepticizëm ndaj kriptomonedhës në fillim të udhëtimit tim, pasi shumë njerëz më frikësuan, duke më thënë se kriptomonedha është një ndërrmarje e rrezikshme, piramidë financiare, ose diçka të ngjashme. Besime të tilla të rreme shpesh i largojnë shumë njerëz nga suksesi i mundshëm. Vetëm një numër i vogël pedantësh verifikojnë thënie të tilla në lidhje me kriptomonedhën, në vend që thjesht t’u besojnë verbërisht.
Jam i sigurt se keni dëgjuar edhe pretendime, se asnjë vend nuk do ta njohë kurrë kriptomonedhën, kështu që kriptomonedha nuk ka të ardhme. Për ta hedhur poshtë këtë, mjafton të kujtojmë rritjen e fundit të vlerës së kriptomonedhës. Disa vende e kanë njohur tashmë kriptomonedhën si mjet pagese. Kështu, ky i ashtuquajtur “argëtim për të apasionuarit pas teknologjisë” ka evoluar në një biznes shumë real për bankierët e investimeve dhe korporatat e ndryshme.
Prandaj, nëse ju, personalisht, ende nuk fitoni para në kriptomonedhë, ka shumë të ngjarë për shkak të numrit të madh të deklaratave të lartpërmendura, të cilat mund t’i keni dëgjuar nga pseudoekspertë.
Le të rendisim thëniet që ndalojnë shumë njerëz në gjysmë të rrugës:
1. Është shumë e rrezikshme. Po sikur të investoj para dhe kriptomonedha të ndalohet në të gjithë botën të nesërmen?
2. Nuk kam ndonjë arsim financiar kështu që nuk do të dija se çfarë të bëja;
3. Shoku/vëllai/fqinji im investoi para në kriptomonedhë dhe humbi gjithçka;
4. Tema e kriptomonedhës është shumë e re dhe e vështirë për t’u kuptuar ashtu siç është, prandaj më mirë të pres dy vjet, kur gjithçka të bëhet e qartë.
Të gjitha këto deklarata janë thjesht justifikime për mosveprimin tuaj. Ndërsa dilni me justifikime shtesë, njerëzit në të gjithë botën tashmë kanë ndërtuar një biznes në tregun e kriptomonedhës dhe po bëjnë fitim. Pyesni veten: çfarë më bën më keq se këta njerëz? Nëse e kuptoni që nuk jeni më keq se shoku/vëllai/fqinji juaj, i cili tashmë fiton para në tregun e kriptomonedhës, atëherë bëjini vetes pyetjen vijuese: pse duhet të hyj pikërisht tani në botën e biznesit të kriptomonedhës?
Pse Duhet Të Hyni Tani në Botën E Biznesit Të Kriptomonedhës
Kështu që do t’i përgjigjem kësaj pyetjeje pikë për pikë. Secili prej argumenteve do të fillojë me fjalët pikërisht tani në mënyrë që të kuptoni më mirë pse duhet ta bëni këtë pikërisht tani.
Së pari, pikërisht tani ka shumë pak konkurrencë në treg. A u çuditët? Është e vertetë. Po, interesi për këtë temë rritet vazhdimisht, por, në përgjithësi, konkurrenca është ende shumë e ulët. Ky treg është ende mjaft “i pashkelur” dhe i pazotëruar. Arsyeja për këtë është se shumica e njerëzve kanë prirjen të mos u besojnë prirjeve dhe ndërmarrjeve të reja, siç e kemi përmendur më lart.
Së dyti, pikërisht tani mund të korrni shpërblime të mëdha në këtë treg. Çmimet e kriptomonedhës janë në fazën e rritjes dhe zhvillimit, por edhe kështu ju mund të fitoni një shumë të mirë parash. Për sa kohë që i menaxhoni rreziqet tuaja me mençuri, mund të bëni fitime në kohë.
Së treti, pikërisht tani ka shumë qylxhinj të lirë në treg. Ata vijnë në tregun e kriptomonedhës për të bërë para të shpejtë, pa u thelluar në temë. Zakonisht, njerëz të tillë vijnë nga skemat piramidale, të drejtuara nga të ashtuquajturit “ekspertë”, të cilët u japin mësim njerëzve pa pasur ndonjë përvojë reale në vetë temën. Duhet të pranoj që tregu inkurajoi njerëz të tillë në fillim, kur ata patën një shans për të fituar shumë para atëherë. Sidoqoftë, në ditët e sotme, nëse doni të arrini diçka të tillë në tregun e kriptomonedhës, do t’ju duhet të bëni përpjekje të vërteta.
Së katërti, pikërisht tani ka rreziqe të ulëta në treg. Pesë vjet më parë, shumica e njerëzve prisnin ditën kur kriptomonedha do të ndalohej zyrtarisht. Këto ditë, shumë vende të botës e kanë njohur tashmë rëndësinë e kriptomonedhës. Kriptomonedha ka fituar një moment të tillë që askush nuk mund të shtypë thjesht butonin e ndalimit tani. A mendoni vërtet se ky fakt nuk dëshmon se mund të investoni paratë tuaja pa u frikësuar nga ndalimet dhe kufizimet e ndryshme?
Më në fund, para se të kalojmë te rregullat e lojës në tregun e kriptomonedhës, sugjeroj të shqyrtojmë të ardhmen e kriptomonedhës përmes shembullit të kompanisë Tesla. Aktualisht, kostoja e një Tesla vlerësohet në shumën që, sipas parashikimeve të ekspertëve, nuk do të jetë në gjendje të kthejë shpenzimet e saj në 300 vjet. Pse ekspertët e mençur e vlerësojnë kaq shumë Tesla atëherë? Le ta zbulojmë.
Këto ditë, një makinë elektrike është e bukur dhe me stil, por një automjet i shtrenjtë dhe jo shumë praktik. Sidoqoftë, ekspertët nuk janë të shqetësuar për sot. Ata përfytyrojnë një të ardhme që mund të bëhet realitet për 20 ose 30 vjet. Është e vështirë të imagjinojmë në vitet që vijnë makinat e zakonshme që shohim çdo ditë në rrugë tani. Mund ta imagjinoni makinën tuaj të vjetër të dashur në të ardhmen, por, personalisht, përfytyroj disa lloj automjetesh gjysmëfluturuese me panele diellore, ose diçka edhe më të sofistikuar. Prandaj, automjeti elektrik do të ketë një të ardhme të ndritur dhe të suksesshme, dhe Tesla ka të ngjarë të zërë një pozicion udhëheqës në treg.
Në përgjithësi, rezulton se askush nuk e di me siguri nëse Tesla do të mbajë pozicionin e saj në treg për 20-30 vitet e ardhshme. Sidoqoftë, shumë njerëz besojnë fuqimisht se po, dhe ky besim i bën ata të investojnë në kompani. Prandaj, nga ana personale, arrij të besoj lehtë se Tesla do të mbajë një monopol në të gjithë sektorin e prodhimit të automobilave në 20 vjet.
Si lidhet ky shembull me të ardhmen e kriptomonedhës? Në ditët e sotme, disa njerëz e shikojnë kriptomonedhën (si një automjet elektrik) si të pakuptimtë – një prirje në modë, interesante dhe që ngjall kureshtje nga ana teknike. Gjithsesi, veç një prirje. Sidoqoftë, kjo pikë e vogël tani ka të ngjarë të rritet në një det të madh dominues në të ardhmen.
Caktimi i qëllimeve dhe identifikimi i rregullave kryesore të tregut
Para se të hapin një terren të ri, profesionistët e vërtetë mësojnë rregullat e lojës dhe vendosin qëllime, duke përcaktuar se çfarë lloj rezultati dëshirojnë të arrijnë. Meqenëse jemi profesionistë, së pari do të merremi me këtë detyrë.
Pikat e mëposhtme duhet të jenë me siguri ndër synimet e tregtisë së kriptomonedhës që do t’i vendosni vetes:
• përcaktoni shumën specifike të parave ose përqindjen e të ardhurave tuaja, që do të investoni çdo muaj në fushën e kriptomonedhës;
• përcaktoni shkallën e gatishmërisë suaj për rreziqet;
• përcaktoni qëllimet tuaja specifike në periudhën afatshkurtër dhe afatgjatë.
Pasi të keni vendosur qëllimet, është e rëndësishme të kuptoni se çfarë nevojitet për një fillim të suksesshëm dhe të shpejtë në tregun e kriptomonedhës. Do të habiteni, por teoria është gjëja më pak e rëndësishme në këtë fushë. Shumë njerëz thonë se u mungon informacioni dhe njohuria për të bërë këtë lloj biznesi. Sidoqoftë, shumica e strategjive për të cilat do t’ju tregoj nuk kërkojnë njohuri të thella të botës së biznesit të kriptomonedhës. Do të jetë e mjaftueshme që ju të keni një kontroll mbi parimet themelore të ekonomisë së kriptomonedhës.
Atëherë cili është problemi? Ju duhet praktikë. Vetëm praktika, jo një libër (madje as imi), do t’ju ndihmojë të kuptoni se ku të blini, ku të shisni, si të ruani dhe si të transferoni kriptomonedhën.
Do t’ju duhet gjithashtu:
• Disa strategji të gatshme me rrezik të ulët për të hyrë në treg
• Aftësia për të filtruar përmbajtjen dhe informacionin rreth jush
• Komunikimi me tregtarët më me përvojë të tregut të kriptomonedhës dhe “spiunimi” i veprimeve të tyre
• Menaxhimi i rrezikut
• Një kontroll nga një mbikëqyrës me përvojë.
Dhe tani vazhdojmë me deklaratën që duhet të mbani mend një herë e përgjithmonë: bërja e çdo investimi në tregun e kriptomonedhës ËSHTË NJË RREZIK. Nëse nuk jeni gati ta pranoni këtë, mos e merrni mundimin të provoni. Çdo mendim ose parashikim për zhvillimin e një monedhe të caktuar, besueshmëria e ICO-s (kjo do të diskutohet më vonë) është vetëm një qëndrim i njëanshëm. Nuk ka asnjë njeri të vetëm në të gjithë globin që mund t’ju japë një garanci të pakthyeshme për zhvillime të mëtejshme. Nuk ka absolutisht asnjë vendim të drejtë dhe garanci 100%. Unë ose dikush tjetër mund t’ju jap vetëm një këshillë, jo garanci.
Ju jeni personi i vetëm që mbani përgjegjësi për çdo vendim. Si pasojë, nuk duhet të fajësoni një burim në internet, ku të lexoni në lidhje me perspektivën e ndonjë monedhe, ose një shok që ju rekomandoi një ICO të besueshëm, apo edhe mua për humbjet tuaja të mundshme financiare! Si autor i këtij libri, do të ndaj me ju mendimet e mia rreth kriptomonedhave të besueshme. Sidoqoftë, ky do të jetë sërish vetëm mendimi im subjektiv, vetëm në këtë moment. Prandaj, nëse jeni i prirur të fajësoni të tjerët për dështimet tuaja të mundshme, jo veten, më mirë ta mbyllni këtë libër menjëherë dhe të mos humbni kohë.
Tregu i kriptomonedhës është aktiv dhe ndryshon vazhdimisht. Prandaj, kur të merreni me tregtinë e kriptomonedhës, duhet të mësoni të merrni përgjegjësinë personale për marrjen e vendimeve dhe mos harroni asnjëherë se asnjë fitim nuk mund të bëhet pa marrë rreziqe. Po, ka strategji më pak të rrezikshme, por rreziqet ekzistojnë në çdo rast. Investoni vetëm shumën që jeni të gatshëm të humbni pa shumë keqardhje.
Dhe tani, vendosni librin mënjanë dhe shkruani dy rregullat që nuk duhet t’i shkelni kurrë:
1. Mos investoni deri në qindarkën e fundit.
2. Mbani para të gatshme për të përfituar nga mundësitë.
Dhe, së fundmi, fillestarët duhet të mësojnë disa pika sigurie:
• Kur të tregtoni në bursë, mbrojeni llogarinë tuaj me vërtetim me dy faktorë dhe mbajeni të fshehtë emrin tuaj të koduar.
• Fjalëkalimi juaj duhet të ketë të paktën 26 karaktere; një gjenerator i veçantë i fjalëkalimeve mund t’ju ndihmojë të gjeni një.
• Asnjëherë mos i mbani të gjitha paratë tuaja në një bursë ose në një portofol.
• Tregtoni vetëm në bursa reale dhe të provuara.
• Mos përdorni pika hyrëse publike për të tregtuar në tregun e kriptomonedhës.
Kapitulli 2. Parimet themelore të kriptomonedhës dhe Batmani i kohëve tona
Le të marrim një qasje rrethrrotulluese për këtë temë, duke filluar nga sektori bankar.
I gjithë sistemi bankar i ditëve tona, pavarësisht nga vendi, është rregulluar në mënyrë të tillë që ne të mos i zotërojmë paratë tona. Bankat qendrore në çdo shtet kanë monopolin e emetimit, i cili sigurohet përmes legjislacionit, duke krijuar një bllok pengimi të sigurt për legalizimin e kriptomonedhës.
Paratë e pashkëmbyeshme janë një term i përdorur nga komuniteti i kriptomonedhës për të përcaktuar një monedhë pa vlerë të vërtetë, si para me ligj ose rregullore qeveritare (dollar, euro, etj.).
Në teori, kjo monedhë duhet të sigurohet nga të paktën ato mallra, produkte ose shërbime që prodhohen në territorin e një vendi të caktuar (GDP) në mënyrë që çdo qytetar i këtij vendi të mund të këmbejë paratë e tij personale për produktet. Të gjitha bankat e vendit gjithashtu ndërmarrin të njëjtën monedhë dhe banka qendrore premton të ruajë stabilitetin dhe besueshmërinë e saj. Kështu funksionon në teori, por askush në të vërtetë nuk mund të garantojë stabilitetin e monedhës.
Qeveria e një vendi është konsumatori kryesor i të gjitha mallrave dhe shërbimeve për popullatën, d.m.th. një nga punëdhënësit më të mëdhenj. Gjithashtu është konsumatori më i madh për ndërtimin e rrugëve, shtëpive, spitaleve, shkollave, etj. Kjo përbën pjesën më të madhe të GDP-së së secilit vend të veçantë. Prandaj, qeveria siguron jetën e popullsisë – paguan pensionet dhe përfitimet sociale. Të gjitha këto fonde janë marrë nga banka qendrore, e cila mund të lëshojë valutë dhe të financojë qeverinë.
Një politikë e quajtur përmirësim sasior u zbatua dikur në SHBA dhe më vonë madje u përhap në Evropë dhe Japoni. Për shkak të këtij fenomeni, sasia e parave në botë është rritur shumë, ndërsa fuqia blerëse e dollarit ka rënë gjatë 100 viteve të fundit me 95%. Kjo tendencë është e vazhdueshme. Sa më shumë para ekzistojnë, aq më të lira bëhen.
Është e rëndësishme të kihet parasysh se çdo lloj monedhe pëson inflacion, i cili tregon zhvlerësimin e monedhës për disa kohë. Me fjalë të tjera, inflacioni është shpejtësia e qarkullimit të parave. Ekonomia e vendit ka ciklet e veta ndërsa njerëzit marrin hua dhe më pas i paguajnë ato.
Nuk mund të mos përmend këto hua. Në SHBA, normat e interesit të kredisë janë mesatarisht 1%. Ata qëndruan në nivelin zero për një kohë të gjatë në të kaluarën. Bankat qendrore lëshonin para dhe blenë pasuri financiare dhe, në përputhje me rrethanat, njerëzit e varfër mbetën të varfër dhe ata njerëz që kishin pasuri financiare, aksione ose pasuri të patundshme bënë një fitim të vazhdueshëm. Kjo është arsyeja pse çdo krizë i bën të varfrit edhe më të varfër dhe të pasurit edhe më të pasur. Këto procese rezultojnë në një shtresim shumë të fuqishëm të popullsisë. Sidoqoftë, mjerisht, ekonomia funksionon në këtë mënyrë dhe po i afrohemi një lloj qorrsokaku, siç deklarojnë shumë analistë financiarë. E gjithë kjo për të demonstruar se bankat qendrore nuk përballen shumë mirë me funksionin e tyre.
Kështu që njerëzit filluan të kërkojnë një mënyrë alternative për të ruajtur vlerën e parave. Nëse jo për të shumuar, të paktën për të mos humbur. Kjo është arsyeja pse shumë njerëz investojnë në ar, instrumente me të ardhura fikse, aksione, etj. Në të njëjtën kohë, ekonomia filloi të zhvillohej shpejt pasi u shfaq interneti, kështu që njerëzit kuptuan se nuk kanë nevojë të mbajnë para në formë fizike tani. Kështu, u shfaq koncepti i parave elektronike.
Ideja e krijimit të një monedhe digjitale, si Bitcoin, nuk është krejt e re. Megjithatë, ekziston një ndryshim midis Bitcoin dhe llojeve të tjerë të parave digjitale. Nëse përdorni sisteme të tilla të parave elektronike si PayPal, Western Union ose Skrill, financat tuaja ruhen në të njëjtat kompani. Në këtë rast, merremi me menaxhim të centralizuar të parave, d.m.th fati i parave tuaja varet nga vendimet e njerëzve të veçantë në këto kompani. Ju nuk keni mundësi të ndikoni në këto vendime.
Përparësitë e kriptomonedhës
Kriptomonedha është një gjë krejt e ndryshme. Kjo monedhë e decentralizuar karakterizohet nga pavarësia nga një fermë e vetme për përpunimin e transaksioneve. Është shumë e vështirë të gjurmosh transaksionet e kriptomonedhës dhe është e pamundur t’i anulosh ato. Duke përdorur këtë lloj monedhe, dy persona mund të kryejnë një transaksion blerje dhe shitje direkt në internet, pa u drejtuar në qendrën e transaksioneve financiare.
Por le të diskutojmë më në detaje përparësitë e kriptomonedhës mbi paratë e pashkëmbyeshme. Këto përparësi janë të dukshme!
• Standardet e emetimit dhe qarkullimit: kriptomonedha vendoset një herë, dhe është e paprekshme, ndërsa standardet për paratë e pashkëmbyeshme ndryshohen arbitrarisht nga bankat qendrore.
• Emetimi është zbatuar: kriptomonedha rrjedh nga rrjeti tek pjesëmarrësi ndërsa paratë e pashkëmbyeshme rrjedhin nga banka qendrore në banka, nga bankat te kompanitë dhe vetëm nga kompanitë te pjesëmarrësit.
• Fluksi i fondeve: i drejtpërdrejtë për kriptomonedhën; përmes bankave, sistemeve të pagesave dhe parave në dorë për paratë e pashkëmbyeshme.
• Numri i pjesëmarrësve: 5 milion për kriptomonedhën; 7 miliardë për paratë e pashkëmbyeshme.
• Shpejtësia e transaksionit: e lartë për kriptomonedhën; e ulët për paratë e pashkëmbyeshme.
• Anonimia: gjithmonë e mundshme për kriptomonedhën; ndonjëherë është e mundur kur përdorni para në dorë për paratë e pashkëmbyeshme.
• Inflacioni: i pamundur vetëm për kriptomonedhën; një realitet i vazhdueshëm për paratë e pashkëmbyeshme.
• Paqëndrueshmëria e përqindjes: patjetër e lartë për kriptomonedhën; e ulët për paratë e pashkëmbyeshme.
Shpikësi i Bitcoin dhe pse ai është Batmani i kohërave tona
Në mes të krizës financiare globale të vitit 2008, dikush me pseudonimin Satoshi Nakamoto projektoi Bitcoin dhe vuri në zbatim përmendjen e tij të parë. Ai hodhi në treg softuerin e parë Bitcoin që lëshoi rrjetin dhe njësitë e para të kriptomonedhës Bitcoin. Bitcoin u bë një lloj i ri i monedhës digjitale, e cila ishte shumë e ndryshme nga të gjitha të tjerat. Dallimi kryesor i saj qëndron në faktin se është e decentralizuar. Prandaj, secili pjesëmarrës nuk mund të ndikojë në fatin e saj.
Lind pyetja vijuese. Ka shumë njerëz në rrjet, ata nuk e njohin njëri-tjetrin dhe është logjike që ata të mos i besojnë njëri-tjetrit. Atëherë, si mund të jenë të sigurt që pagesat janë kryer dhe paratë e tyre nuk do të vidhen? Sidoqoftë, gjithçka u mendua paraprakisht nga Satoshi Nakamoto dhe u përshkrua me kujdes nga unë në librin Duke zotëruar Bitcoin për Fillestarë. Mjafton të them se vizioni i Nakamoto për një monedhë të decentralizuar doli i vërtetë, duke zgjidhur shumë probleme.
Me që ra fjala, identiteti i Satoshi Nakamoto është ende i mbuluar me mister. Janë bërë disa përpjekje për ta zbuluar sepse disa njerëz besojnë se ka gjasa që Satoshi Nakamoto të jetë një grup njerëzish dhe jo një person i vetëm. Sidoqoftë, asnjë nga këto përpjekje nuk ka rezultuar e suksesshme.
Kapitulli 3. Bitcoin dhe verifikimi
Për të zbuluar thelbin e Bitcoin, duhet të zhytemi pak në temën e verifikimit. Do t’ju tregoj më vonë për verifikimin si një strategji investimi, por tani le të shqyrtojmë verifikimin vetëm në lidhje me shfaqjen e Bitcoin.
Disa vjet më parë, shumë njerëz e konsideronin verifikimin, prodhimin e kriptomonedhës ose Bitcoins, si një lloj hobi. Shumë e luajtën atë lojë derisa ndodhi situata e famshme me pica. Ajo ditë njihet si Dita e Picave në komunitetin e kriptomonedhës. Më 22 maj 2010, një zhvillues i pagoi një përdoruesi tjetër të forumit Bitcoin 10,000 BTC për dy pica. Në atë kohë, Bitcoin ishte pothuajse e pavlefshme. Këto dy pica i kushtuan përdoruesit afërsisht 25 dollarë. Aktualisht (tetor 2017), një Bitcoin kushton më shumë se 5,000 dollarë. Mund ta llogaritni lehtë se ato dy pica i kushtojnë tani atij njeriu miliona dollarë.
Kjo ishte hera e parë që Bitcoin depërtonte në botën reale.
Kjo tabelë tregon se Bitcoin ka pasur uljet dhe ngritjet e veta. Sidoqoftë, ajo është rritur disa herë që nga viti 2016.
Bitcoin u konfirmua për herë të parë në një shkallë industriale kur vlera e saj filloi të rritej. Së pari, fuqia informatike u përdor për të konfirmuar Bitcoin. Më vonë, agjentët verifikues filluan të përdorin karta grafike për të formuar blloqet. Tani, ata përdorin pajisje të specializuara të quajtura ASIC. Fermat më të mëdha të tilla tani ndodhen në Kinë.
Si funksionon procesi verifikues
Verifikimi është procesi i prodhimit të kriptomonedhës së re ose bitcoin. Le të shqyrtojmë mënyrën se si funksionon verifikimi. Për shembull, kur dërgoni para nga portofoli juaj në portofolin e një personi tjetër, transaksionet tuaja bien në të ashtuquajturën “grup kujtese”. Grupi kujtesë i Bitcoin është një koleksion i të gjitha transaksioneve që presin të marrin një verifikim të rrjetit. Agjentët verifikues, të udhëhequr nga parimet e tyre, mbledhin transaksione në blloqe specifike dhe më pas përpiqen t'i ndërfusin ato në Bllokzinxhir. Çdo bllok në Bllokzinxhir krijohet çdo dhjetë minuta.
Kjo është mënyra se si e shohim ne transaksionin me Bitcoin.
Kjo është mënyra se si e sheh një kompjuter.
Një agjent verifikues merr një shpërblim për nxjerrjen e një blloku. Aktualisht, shpërblimi është 12 bitcoin. Domethënë, nëse futni një bllok të formuar mirë në sistem, do të merrni një shpërblim të tillë. Meqë ra fjala, blloku i parë (Zanafilla) u krijua nga Satoshi Nakamoto. Çdo person mund ta gjente atë dhe të merrte 50 bitcoin për të. Sot, shpërblimi për një bllok të formuar siç duhet fillon të bjerë. Thuhet se do të bjerë në një vlerë pambarimisht të vogël deri në vitin 2140.
Një ditë, agjent verifikues e kuptuan se nuk ishte fitimprurëse të konfirmoje në mënyrë të pavarur. Gjasat që do të gjeni një bllok të tillë varen nga “vlera e kompilimit” ose sa e fuqishme është makina juaj e verifikimit të Bitcoin. Le të themi, nën vlera të caktuara të pranueshme, nëse vlera juaj e kompilimit përbën 10% të vlerës totale të kompilimit, do të jeni në gjendje të gjeni blloqe të tilla me një probabilitet prej 10% dhe të merrni shpërblimin tuaj. Pra, nëse konfirmoni duke përdorur vetëm laptopin tuaj në shtëpi, nuk do të gjeni kurrë një bllok të ri. Prandaj, me qëllim që të marrin një shpërblim më të qëndrueshëm, agjentët verifikues bashkohen në të ashtuquajturat grupe verifikuese. Ata përdorin vlerën e tyre të bashkuar të kompilimit për të korrur fitime më të rregullta.
Tani shumë agjentë verifikues filluan të mendojnë: Pse duhet të konfirmoj kur mund të blej Bitcoin? Kjo është një ide e mirë pasi edhe vlera e Bitcoin përcaktohet vetëm nga besimi i atyre njerëzve që e përdorin atë, ndërsa kostoja e saj përcaktohet nga kërkesa. Nëse askush nuk blen Bitcoin nga ju, nuk do të kushtojë asgjë. Prandaj, për sa kohë që njerëzit e shohin këtë teknologji si një mundësi për ta përdorur atë në mënyrë anonime, për të bërë pagesa të mëdha, e kështu me radhë, vlera e Bitcoin do të marrë vrull.
Nuk do të përqendrohem tek vetë Bitcoin në më shumë detaje, sepse librin tim të mëparshëm, Duke zotëruar Bitcoin për Fillestarë, ia kushtova kësaj teme. Tani për tani, do të shqyrtoj përparësitë e Bitcoin, të cilat ende ngrenë disa pyetje.
Përparësia e parë është kostoja e ulët e transaksionit. Sidoqoftë, duhet të kemi parasysh se Bitcoin nuk është mjaft e mirë për mikropagesat. Nëse i transferoni dikujt 1 milion dollarë, do t’ju kushtojë një qindarkë. Sidoqoftë, nëse vendosni të paguani për një filxhan kafe, tarifat do të jenë të mëdha në krahasim me koston e kafesë tuaj.
Përparësia e dytë është përpunimi i transaksioneve me shpejtësi të lartë. Këtu kemi edhe disa pengesa. Në fakt, çdo bllok në Bllokzinxhir krijohet çdo dhjetë minuta, d.m.th. transaksioni më i shpejtë i mundshëm zgjat dhjetë minuta. Duket se kjo është mjaft e shpejtë nëse krahasohet me transferimin SWIFT në një bankë, i cili mund të zgjasë 2-4 ditë. Sidoqoftë, Visa dhe MasterCard janë shumë më të shpejtë. Ato mund të përpunojnë dhjetëra mijëra herë më shumë transaksione për njësi të kohës sesa Bitcoin. Vlen të përmendet se tani ekzistojnë disa lloje të tjera kriptomonedhash, të cilat u zhvilluan për të qenë më të shpejta se Bitcoin.
Përparësia e tretë është pseudo-anonimia e pjesëmarrësve. Kemi studiuar tashmë që çdokush mund të gjurmojë të gjitha transaksionet në rrjet. Nëse e njihni pronarin e saktë të një portofoli, mund të gjurmoni absolutisht të gjitha transaksionet e kryera prej tij. Kështu që nuk mund të thuhet se Bitcoin është absolutisht anonim. Sapo dikush arrin të përputhë adresën tuaj me personalitetin tuaj, anonimia zhduket. Por nëse vëzhgoni të ashtuquajturën “higjienë në internet”, që do të thotë se nuk ia tregoni portofolin askujt, atëherë në thelb transaksionet tuaja nuk mund të gjurmohen. Megjithatë, duhet të përmend faktin se ka kriptomonedha të tjera, të cilat janë më anonime se Bitcoin.
Meqë ra fjala, nëse doni të qëndroni anonim kur bëni transaksione në rrjetin Bitcoin, kjo është tashmë e mundur. Ka shumë bursa që pastrojnë bitcoins tuaj. Ato quhen “shërbime të përzierjes” dhe përdoren për të përzier fondet e dikujt me bitcoins të njerëzve të tjerë, duke synuar të ngatërrojnë shtegun drejt burimit origjinal të fondeve. Siç e shihni, teknologjitë e reja janë shfaqur për të rritur anoniminë e kriptomonedhave.
Dhe, së fundmi, më shumë se 16 milion bitcoins qarkullojnë tani në botë, ndërsa gjithsej 21 milion do të konfirmohen. Shifra të tilla janë programuar nga algoritmi i vetë rrjetit. Sasia e kufizuar e Bitcoin e bën të pamundur inflacionin e kësaj monedhe. Kjo monedhë nuk zhvlerësohet me kalimin e kohës sepse do të lëshohet vetëm një shumë e caktuar. Bitcoin madje ka një model deflacioni: shumë njerëz humbin monedhat e tyre duke harruar fjalëkalimin për portofolin ose duke dërguar para në adresën e gabuar. Prandaj, numri i bitcoins gradualisht do të ulet.
Prova e Punës dhe pse është e rëndësishme
Problemet më të mëdha të rrjetit Bitcoin paraqiten si më poshtë: si të siguroheni që transaksionet janë vërtet reale; si të siguroheni që një agjent verifikues nuk mashtron askënd; çfarë duhet bërë për të zgjedhur bllokun e duhur dhe për të ndërtuar me të vërtetë Bllokzinxhir. Të gjitha këto çështje zgjidhen përmes algoritmit të konsensusit.
Protokolli i Provës së Punës konfirmon që një agjent verifikues bën një punë të madhe për të gjetur një rast të vetëm të saktë dhe për të marrë një kompilim të suksesshëm. Duhet të kaloni shumë kohë për të gjetur atë rast të nevojshëm. Do ta shpjegoj më në detaje.
Vështirësia e bllokut rregullohet në çdo 2016 blloqe dhe varet nga sa zero janë në fillim të një kompilimi të veçantë. Nuk është e vështirë të gjesh vetë kompilimin, por duhet mundim për të gjetur një kompilim të suksesshëm me një numër të caktuar zerosh. Nëse keni një kompilim të një blloku të mëparshëm, si dhe vulën kohore dhe të dhënat e transaksionit, duket se është shumë e lehtë të bësh një kompilim të ri nga kjo dhe të përpunosh këtë bllok. Sidoqoftë, duhet të gjesh një rast të vetëm, vlera e të cilit është vendosur në mënyrë që kompilimi i bllokut të përmbajë një ekzekutim të zerove paraprirëse. Duhet shumë kohë për këtë. Sapo agjentët verifikues të gjejnë këtë kompilim të suksesshëm, ata dërgojnë një bllok në Bllokzinxhir. Domethënë, ata tashmë kanë konfirmuar të gjitha transaksionet, pasi kanë bërë disa punë. Pra, nuk ka kuptim të mashtrosh dikë pasi një punë e tillë është shumë e vështirë për t’u bërë.
Pas kësaj, i gjithë informacioni shpërndahet në nyjet. Së pari, një agjent verifikues dërgon një nyje. Për shembull, mund të kryejë një kontroll nëse ata njerëz, që dërguan para nga pika A në pikën B i kishin vërtet ato para, d.m.th. nëse të gjitha transaksionet janë të vlefshme. Pastaj nyjet fillojnë të shkëmbejnë këtë informacion me njëra-tjetrën dhe kështu formohet blloku.
Në teori, mund të ndodhë që dy agjentë verifikues të krijojnë një bllok të njëjtë. Si do të zgjedhë Bllokzinxhir cili bllok është më i mirë? Parimi i parë është shpejtësia. Parimi i dytë është “suksesi” i një kompilimi. Prandaj, “suksesi” i një kompilimi është pikërisht përpjekja që agjentët verifikues duhet të bëjnë brenda protokollit Prova e Punës.
Një arsye tjetër pse duhet të zgjidhni një kompilim “të suksesshëm” është një rregullim i vështirësisë së rrjetit. Sa më shumë agjentë verifikues të shfaqen, aq më shumë rritet vështirësia në rrjet, që do të thotë se transaksionet mund të përpunohen më shpejt. Nëse agjentët verifikues ngadalësohen në gjetjen e blloqeve, vështirësia bie.
Më lejoni të shtoj edhe disa fjalë për mënyrën e rregullimit të situatës kur disa agjentë verifikues krijojnë blloqe të njëjtë në rrjet. Thelbi i konsensusit të Bllokzinxhir është se zinxhiri më i gjatë i blloqeve konsiderohet të jetë i drejtë. Nëse blloqet fillojnë të ndërtohen në një drejtim tjetër nga i juaji, atëherë blloku juaj i parë përsëri do të bjerë në grupin e transaksioneve të pakonfirmuara. Kjo shpesh ndodh kur rrjeti është i mbingarkuar. Kështu që, për t’u siguruar që blloqet e ardhshëm janë ndërtuar pikërisht nën bllokun tuaj dhe ju do të merrni shpërblimin, prisni derisa të formohen disa blloqe të tjera pas tuajave. Nëse formohen më shumë se pesë blloqe, paratë janë padyshim tuajat.
