Ашуканае сэрца

Юлия Макаревич

Ашуканае сэрца

Ашуканае сэрца

Позняй купальскай ноччу блытаюцца дарогі, зоркі мяняюць сваё становішча, а малойцы губляюць галаву ад зазовак, што заводзяць іх у гушчар і губяць там. Некаторыя адпраўляюцца на пошукі кветкі папараці, каб выканаць свае самыя запаветныя жаданні, іншыя ж самі твораць свой лёс. Цудоўная і бясконца цёмная Купальская ноч для падарожнікаў і незнаёмцаў.

Алесь прайшоў па хаце, зачапіў галавой саламянага павука, падвешанага да столі. Абярэг трывожна захістаўся, быццам спрабаваў зазваніць у саламяныя званочкі і сагнаць саламяных птушак, якія на ім прымасціліся. Хлопец зірнуў на падкову над дзвярыма, у думках просячы аб поспеху. Вузельчык з патрэбным скарбам быў ужо складзены каля парога, і Алесь захапіў яго з сабой.

У вячэрнім паветры пахла травой, кветкамі і цяплом вогнішчаў. Алесь далучыўся да карагода, а затым да спеву традыцыйных купальскіх песень, але адчуваў, быццам бы ён тут чужы. Голас не хацеў вымаўляць знаёмыя словы.

Упушчу цябе Купаленька,

Прыйму сэрцам шчырым;

Паіць буду мёдам, півам,

Карміць буду сырам.

У галаве шумела, а вочы ніяк не маглі запрыкмеціць галоўнае. Фарбы блыталіся, змешваліся пахі, гукі зліваліся.

Ты ж Купаленька,

Ночка маленька,

– Ды дзе ж ты была?

– За гарой была.

– Што рабіла?

– Кужалі прала, ткала, бяліла.

Алесь углядаўся ў знаёмыя твары, але ніяк не мог разгледзець сваю нарачоную. Ванда не прыйшла на вогнішча, дзе сабралася ўся моладзь, каб расказаць гісторыі аб гэтай ночы.

– …А я нават касну бачыла! – загаварыла Паўлінка. – Хвост у яе, як у змяі, а крылы дакладна як у птушкі. І ўсё цягнецца, каб высмактаць кроў!

– Хлусіш ты ўсё, – хутка абарвала яе Соня. – Дзе ж ты яе бачыла?

– У лесе, калі папараць-кветку шукала! Потым каснаў разагнаў пан нейкі, ён таксама па пошукі кветкі пайшоў.

Алесь напружыўся. Ванда кожны год кідалася шукаць кветку, быццам знойдзе яе – і зменіцца нешта важнае. Гэтым разам і Алесь паабяцаў далучыцца да пошукаў, бо менавіта сёлета вырашыў, што лепшай дзяўчыны яму не адшукаць. Ніводная, акрамя яе, не ўмела так строга глядзець і гэтак заразліва гучна смяяцца. Няўжо ж Алесь не змог бы здабыць кветку, калі ёй так хочацца? Ды ён і месяц бы з неба зняў, калі б пажадала.

– А дзе Ванда? – рассеяна спытаў Алесь.

Паўлінка ўся сціснулася.

– Не ведаю. Кветку трэба адной шукаць, іначай не з’явіцца.

Алесь падхапіўся на ногі. Турбота запаўняла ўсе думкі.

– А дзе ты гэтага пана сустрэла?

Паўлінка махнула рукой і ён павольна, як зачараваны, пайшоў да паказанага месца. Ля самага берага ракі паказаўся чарнявы і каржакаваты Янка, які толькі на імгненне пакінуў у баку агульную весялосць.

– Чаго застыў, Алесь? – крануў яго за плячо Ян цёплай шырокай далонню. – Хапай вянок прыгажэйшы – і годзе.

– Ці бачыў Ванду? – разгублена азваўся Алесь. Усе думкі засяродзіліся на ёй, усе імкненні.

Ян нахмурыўся, над пераноссем утварыліся пацешныя маршчынкі, якія зрабілі яго падобным на вожыка.

– Алесь, што з табой? – ляпнуў па спіне Янка. Цені ад вогнішча так ляглі на зморшчыну паміж броваў, што Янка здаваўся злавесным і непрыемным.

Алесь бы з радасцю растлумачыў, але ў яго галаве не было аніводнага слова. У вачах пекла, быццам у іх трапіў пясок або парушынка.

– Пачуццё ў мяне нейкае брыдкае, – буркнуў сабе пад нос Алесь. І, спрабуючы выглядаць больш упэўнена, пастукаў па грудзях. – Вось тут.

Янка, на здзіўлення, не засмяяўся. Маршчынкі разгладзіліся, і ён зноў ператварыўся ў старога сябра. На яго твары застыў выраз турботы. Прыгадаў, дакладна, гісторыю, як з суседняй вёскі дзяўчына купальскай ноччу згінула. Любіць паскуддзе ноч гэтую, гаспадарыць на зямлі, як у сябе ў хаце.

– Ты ж нарачоны яе, значыць і на самай справе трэба знайсці, – сур'ёзна адгукнуўся Янка, сажмурыўшы чорныя, як бяззорная ноч, вочы. – Можа, дапамагчы табе? З табой пайсці?

Алесь матнуў галавой. Ды глупства ўсё гэта, гульня купальскага агню, што бянтэжыць і турбуе, зацягваючы ў кругаварот паданняў і легенд. Ванда, пэўна, зусім недалёка адышла, ён і адзін дасць рады.

Алесь пайшоў уздоўж берага, разганяючы туман у сваёй галаве. Ён не мог успомніць, дзе сам быў увесь гэты час, але чамусьці здавалася, што ў страчаным кавалку памяці таілася разгадка таго, дзе знаходзілася Ванда. Ён не заўважыў, як паглыбіўся ў лес. Пошукі здаваліся бясконцымі, але неспакой які распусціўся, прымушаў ісці наперад.

Памяць вяла яго даўно вывучанымі сцяжынкамі скрозь пыкрыўленыя дрэвы і старае ламачча. Дарогі блукалі, а лес не канчаўся. Ён быў падобны рацэ: чым далей праходзіш, тым глыбей патанаеш ў гуках, пахах і адчуваннях.

Наперадзе з’явілася вялікае дрэва. Раптам шум заціх, быццам ноч заглушала ўсе гукі. Лісце дрэва ледзь дрыжала, хоць ветра зусім не было. Алесь пераступіў з нагі на нагу. Гучна хруснула галінка.

Крона ўспыхнула бурштынавым колерам. Хлопец ступіў наперад. Свячэнне распаўсюдзілася ўніз, азараючы велізарныя карані. Цяпер увесь клён быў заключаны ў залацісты круг. У галінах дрэва зашчабяталі птушкі, нібы да лісця ўжо дакрануліся сонечныя прамяні. Ля вузлаватых каранёў жа, наадварот, згусцілася цемра. На імгненне цемру асвяціла нешта яркае, ствол дрэва трэснуў пасярэдзіне, а затым з'явілася белая постаць, якая рабілася вышэй з кожнай секундай, пакуль не ўстала ва ўвесь свой рост.

Яна выпрасталася і цяпер падавалася маладой жанчынай, толькі твару яе было ніяк не разгледзець. Алесь адчуў дрыготу, але смела пайшоў наперад да дрэва. Постаць змахнула тканіну з твару. Перад Алесем была сухая баба з запалымі вачыма.

– Белая баба, – у жаху прамармытаў Алесь.

Вястунка смерці. Яго прадзед таксама сустрэў у лесе белую бабу, а на наступны дзень не прачнуўся. Алесь адчуў, як у сэрцы пасяліўся страх. Не паспеў ён і рукой варухнуць, як баба знікла, а на каранях дрэва з'явіліся тры дзяўчыны з калаўротамі. Алесь не мог адарваць погляду. Дзяўчыны здзіўлялі і зачароўвалі, палохалі і прадказвалі. Ад іх верацёнаў адляталі прывідныя сілуэты людзей: дзядок, бледны пан, дрыжачая купчыха, сухотная дзяўчына. Алесь зажмурыўся.

У галаве, як і ў сэрцы, дагэтуль сядзеў страх, але Ванду трэба было знайсці. Ён зрабіў крок наперад. Вакол яго распаўзліся змеі. Яны віліся пад нагамі і падымаліся вышэй, імкнуліся ператварыцца ў адзенне Алеся. Толькі цяпер ён ведаў, што ў Купальскую ноч, часам, можна адшукаць дзверы ў іншы свет. І, здаецца, ён іх знайшоў. Быць можа, і Ванда заблукала ў лесе і прайшла праз дрэва ў іншае месца.

Алесь насілу адарваў погляд ад змей. Ля самай расколіны дрэва цяпер стаяла багатае ложа, а ў ім ці то змяя з чалавечай галавой, ці то дзяўчына з доўгім змяіным хвастом. Яе залатыя вочы глядзелі на Алеся з дрэнна схаванай цікавасцю. Гэта была вужалка, дачка Вужынага караля, што ахоўвала мяжу светаў.

Дзяўчына махнула сінюшнай рукой і змеі зніклі. Яна правяла па валасах пазалочаным грэбнем і крыва ўсміхнулася Алесю.

– Навошта табе туды? – прашыпела дзяўчына.

– Я шукаю тую, якую кахаю, – проста адказаў Алесь.

Дзяўчына-змяя прыжмурыла свае незвычайныя вочы.

– Кахаеш, ды не так. Шукай-шукай, ды не тут, – і звонка засмяялася.

– Ці дасі прайсці? – і махнуў рукой у бок дрэва.

Вужалка перастала расчэсваць валасы.

– Не верыш, значыць? Хочаш пераканацца сам?

Алесь замяўся. Крыўдзіць вужалку не хацелася. Тая, адчуўшы яго сумневы, паціснула плячыма.

– Ну ідзі. Толькі, – вужалка на імгненне заціхла, – калі раптам сустрэнеш маю сястру, то вярні яе дадому, а то бацька турбуецца.

– Якую сястру? – Нахмурыў брові Алесь.

Вужалка махнула рукой.

– Ты яе пазнаеш.

І ўсё, што бачыў Алесь, завагалася і раскалолася на незлічоную колькасць крупінак, а потым зноў згарнулася, але ні вужалкі, ні дрэва побач не было. Алесь апынуўся ў горадзе, які не мог і ўявіць.

Погляд не мог ахапіць усяго хараства горада. Той быў не роўня мястэчку, каля якога жыў Алесь. Каменныя вулачкі перацякалі ў вытанчаныя домікі з гаўбцамі і фантанамі, а векавыя дрэвы суседнічалі з дагледжанымі паркамі. Алесь ніколі не бачыў такой бязмежнай красы, хіба што квітнеючы лён або майскі хвойны лес. Ён, як зачараваны, блукаў сярод высокіх і таямнічых будынкаў, якія, здавалася, захоўваюць страшную таямніцу будучага альбо мінулага. Яны – ціхія вечныя сведкі жудасных злачынстваў і крывавых дзён. Вось і пазіралі змрочна на людзей з іх дурнымі клопатамі, беражліва ахоўваючы іх ад ведаў. Алесь ледзьве адарваў погляд ад злавесных шпіляў і зірнуў на тых, хто побач з імі жыў.

Па вузкіх вуліцах хадзілі людзі, але людзі тыя здаваліся іншымі. Безбародыя мужчыны, падпяразаныя шаўковымі паясамі, вытканымі залатымі і срэбнымі ніткамі, жанчыны з дзіўнымі высокімі прычоскамі. Яны не ішлі, а беглі міма Алеся. Знаёмыя і ў той жа час чужыя твары вабілі да сябе і адштурхоўвалі. Алесь матнуў галавой, каб спудзіць насланнё. Удалечыні пачуўся шум мора, а цёплае сонца ласкава краналася Алеся. Вандзе б спадабалася, яна заўсёды марыла аб далёкіх краях і з захапленнем слухала небыліцы пра розныя краіны, якія расказвалі чужынцы, што зрэдку міналі вёску. Яна не сумнявалася ў іх праўдзівасці, хоць Алесь часта не верыў падарожнікам. Што гэта за краіна такая, у якой сонца ўзыходзіць? Хіба ў нас яно не ўзыходзіць? А ці бываюць краіны без зім? Можа, яшчэ недзе і лета не надыходзіць? Ванда мусіць быць тут.

Гарадскія будынкі купаліся ў яркім сонцы, Алесю нават падалося, што гэта праз самі будынка цячэ святло. Ён адчуў подых ветру на сваёй шчацэ.

– Як ты сюды патрапіў? Не месца табе тут, – незадаволены шэпт накіраваўся пад скуру, ударыў па нервах.

– Я… – у горле перасохла. Жанчына, якая звярнулася да яго, была ярчэйшая за сонца і цяплейшая за летні вечар. Высокая і ладная, яна заспакаяльна ўсміхнулася і паправіла пышныя, падобныя на залатое павуцінне, валасы. Алесь застыў, уражаны здагадкай. Ён трапіў у горад багоў, уварваўся сюды, як у сваю хату.

– Лепш ідзі туды, адкуль прыйшоў, – перасцерагла выдатная незнаёмка. Ад яе пахла пшаніцай і роднай зямлёй, працай і любоўю.

– Не пайду, – нечакана ўпарта адазваўся Алесь. Па спіне прабеглі дрыжыкі, але Алесь узяў сябе ў рукі. – Я шукаю сваю нарачоную, Ванду. Не пайду, пакуль не знайду.

Жанчына матнула галавой. Алесь залюбаваўся перапляценнем залатых нітак на яе галаве. Яна ж апякунка любові і жыцця, запознена ўспомніў Алесь. А Ванда для яго – вясновая ворыва і засеянае поле.

– Купальскай ноччу дарога і сюды прывесці можа, – зноў паправіла распушчаныя валасы, а потым, быццам нешта ўзгадаўшы, ажывілася. – Табе, малойца, да Мокаш трэба. Яна ўсе лёсы ведае. Яна і пакажа табе шлях.

Алесь распрастаў плечы.

– А як да яе дайсці?

Жанчына паглядзела на яго, як на вясковага дурня, які ўварваўся ў панскі палац.

– Падымешся на гару і там знойдзеш пячору. У ёй Мокаш і сядзіць, прадзе лёс. Ты глядзі, дачакайся трэцяга дажджу, перш чым гаварыць з ёй, бо іначай зблытаюцца ніткі, чыесьці лёсы перамяшаюцца, хто ведае, да чаго гэта можа прывесці.

Алесь пакланіўся незнаёмцы. Яму хацелася пераканацца ў сваіх высновах, і ён няўцямна зірнуў на жанчыну. Тая з цікавасцю паглядзела на яго.

– Падкажы, як зваць цябе, каб я ведаў каму дзякую.

– Лада, – жанчына больш не ўсміхалася, але Алесь зразумеў, чаму побач з ёй было так спакойна, як побач з роднай маці, яна ж і ёсць маці ўсяго існага.

– Дапамагу табе яшчэ ў адным. За павагу тваю да мяне аднясе цябе да той гары цмок, – сказала, і адразу ж наляцеў моцны вецер, такі, што не відаць было больш ні Лады, ні горада. Вецер супакоіўся, а побач з Алесем прызямліўся крылаты змей. Алесь у страху адхінуўся. Гэты змей меў шырокае тулава, а крылы як у бусла, толькі скураныя. Шыя была тонкая і доўгая. Дакладна, гэта і ёсць цмок, пра якога казала Лада. Галава ў яго змяіная, але з аленевымі цёмнымі вачыма. Цмок наблізіўся, нахіляючы галаву. Алесь глыбока ўздыхнуў і працягнуў руку, каб пагладзіць незвычайнае стварэнне. Той сам пацягнуўся насустрач і пацёрся галавой аб яго далонь. Луска жывёлы была цёплай і аксамітавай. Цмок павярнуў галаву і паказаў Алесю, што яму трэба сесці на спіну. Алесь памарудзіў, але залез на цмока пад яго нецярплівае варушэнне галавой. Цмок з крахтаннем падняўся ўверх, вышэй і вышэй, пакуль не аддаліўся ад дахаў дамоў. Здавалася, што змей вось-вось скіне яго на адным з віражоў. Алесь мацней схапіўся за цмока, але ўжо хутка адпусціў адну руку. У вушах свістала ад ветру, а сэрца напаўнялася захапленнем. Ён смела глядзеў наперад і нават выпрастаўся. Аблокі і сіняе-сіняе неба, якія здаваліся такімі далёкімі там, унізе, цяпер былі зусім побач, але ў той жа час рукой не дакрануцца. Прахалодным паветрам было не надыхацца, а за гарызонт ніяк не зазірнуць. Цмок рэзка нахіліўся, і Алесь ледзь не сарваўся, у апошні момант утрымаўшыся за луску. Палёт скончыўся занадта рана, Алесю хацелася ляцець далей, вышэй і хутчэй, але цмок, па загадзе, даставіў яго да падножжа гары і незадаволеным буркатаннем пачаў зганяць вершніка са сваёй спіны. Алесь спешыўся і пакланіўся, а затым зноў пагладзіў цмока па скураным крыле. Той зноў пракрахцеў, а потым рэзка ўзняўся ў паветра, ледзь не збіўшы Алеся з ног.

Алесь падняў галаву ўверх і ўбачыў, што гара знікала ў вышыні аблокаў. Цяжка ўздыхнуў і пайшоў па серпантыне ўверх, да той самай пячоры. Дробныя камяні спускаліся з крутой дарогі і разбіваліся недзн ўнізе. Дарога станавілася вузейшай, пакуль зусім не знікла. Цяпер трэба было забірацца па самой скале, усё вышэй і вышэй, да сваёй мэты. Сонца з добрага сябра ператварылася ў бязлітаснага ворага, апальвала стомленыя рукі. Алесь думаў толькі аб Вандзе, стараўся не заўважаць перамены ў настроі надвор'я. Калі ў цябе ёсць мэта, то яна абавязкова да чагосьці прывядзе, а на дарозе цябе не спыніць сама смерць, не тое што надвор'е.

– Не лаеш мяне, хоць я суровы да цябе. Такі добры ці дурны? – прамовіў малады голас, а перад Алесем зноў з'явілася сцяжынка, але цяпер на ёй стаяў высокі светлавалосы юнак у бліскучай вопратцы. Калі б вясна была чалавекам, то цяпер перад ім была вясна ў цялесным вобразе. Само зменлівае і гуллівае сонца глядзела на Алеся.

– Не гневайся, Дажбог. Толькі калі ёсць нешта, што даражэй за ўсё на свеце, то нічый гнеў не страшны.

Юнак нахіліў галаву на бок, як птушка. Ён і сам быў падобны да маленькай птушачкі, якая пралятае ўсюды і з цікаўнасцю глядзіць на людзей.

– І што ж цябе гоніць наперад, хлопча?

– Нявесту шукаю, хачу ў Мокаш дарогу да яе даведацца.

Бог сонца вытанчана махнуў рукой.

– Каханне. Калі ёсць у гэтым свеце нешта большае за зло і дабрао, мацнейшае за смерць і жыццё, то яно самае. Ніхто не павінен яму супрацьстаяць – ні бог, ні нячысцік. А калі хто вырашыць, што вышэй за яго стаіць, той пракляты будзе на стагоддзі. Ідзі, хлопча, – і адышоў з дарогі.

Алесь падняў нагу, каб зрабіць шырокі і ўпэўнены крок, як на сцежцы зноў з'явіўся Дажбог, быццам засумаваўшы за гэтае імгненне. Юнак гарэзна ўсміхнуўся.

– Праспявай мне, хлопча. У нас тут новых песень рэдка паслухаеш, а ты ж іх дакладна шмат ведаеш.

Алесь здзіўлена паглядзеў на Дажбога. Да чаго сонцу песні, хіба яно абыякае і жорсткае?

– Ды што ж мне праспяваць?

Той бесклапотна паціснуў плячыма, маўляў, сам прыдумай, калі хочаш прайсці далей і адшукаць сваю Ванду.

Алесь яшчэ раз глянуў на дзецюка, пракашляўся, ды заспяваў. Разважыў, што паколькі сёння Купальская ноч, то і спяваць дакладна будзе пра свята. Песню старую, пра дзяўчыну, што кветкі для вянка збірае. Голас у Алеся быў моцны і яркі, усе дзяўчаты ў вёсцы заслухоўваліся, калі ён песню запяваў. Але Дажбог скрывіўся і падняў руку ўверх, спыняючы Алеся.

– Не падабаецца мне твая песня, чуў я яе. Не пушчу цябе далей.

Алесь нахмурыўся. Рукі самі сабой сціснуліся ў кулакі, а галава затуманілася.

– Перааменлівыя твае рашэнні, пан. Хіба ж можна так?

Даждьбог махнуў рукой і сеў проста на сцежку. Ён бесклапотна ўсміхнуўся і падміргнуў.

– Іншую песню праспявай.

Алесь запусціў руку ў валасы і гучна выдыхнуў. Гэтым разам спяваў пра рэчку. Ён яе Вандзе спяваў, тады яшчэ назбіраў ёй васількоў цэлае бярэмя і падарыў. Ванда міласціва ўсміхалася, і Алесь тады і вырашыў, што лепшай жонкі не знайсці, ды і бацька пра яе казаў, маўляў, добрая дзяўчына, разумная. Дажбог зноў скрывіўся. Алесь цяжка выдыхнуў.

– Калі і ў трэці раз песня мне не даспадобы будзе, то табе прыйдзецца шукаць іншую дарогу.

Алесь крыва ўсміхнуўся.

– Дык пракляты будзе той, хто вышэй кахання сябе паставіць?

– А што гэта за каханне такое, дзеля якога нават песню верную жаніх падабраць не змог?

Алесь задумаўся. І зацягнуў тую песню, што звычайна дзяўчатам у вёсцы спяваў. Вандзе і Паўлінцы так падабалася, што яны сябровак клікалі паслухаць, а затым і разам з Алесем запявалі. Дажбог гэтым разам да канца даслухаў.

– Калі ты так яе кахаеш, як песню праспяваў, то хай бы лепей ты яе і не знайшоў. Фальшыва, ілжыва спяваеш, – паківаў галавой Даждьбог, ды пайшоў са сцежкі. – Ідзі, калі такі упэўнены.

Алесь матнуў галавой. Вандзе гэтая песня падабалася, ніколі словы дрэннага не казала. Сцяжынка згортвалася, віхляла, блытала, як словы Дажбога. Алесь усё ніяк не мог зразумець, у чым жа песня не тая. Сцяжынка скончылася прама ля ўваходу ў пячору.

Алесь спыніўся, глыбока ўздыхнуў і зазірнуў у пячору.

Тая вітала тысячай бліскучых агнёў, мільёнам серабрыстых і залацістых нітак. Алесь прайшоў углыб, дзе камяні ззялі яшчэ ярчэй. Каля інкруставанага часцінкамі траў і кветак калаўрота сядзела Макаш. Цалкам сівая жанчына з вузлаватымі пальцамі перабірала адразу тысячы нітак і сплятала іх у адзін узор. Алесь хацеў быў паклікаць яе, але ўзгадаў настаўленне Лады, і выйшаў з пячоры прэч.

Ён глыбока ўдыхнуў, павярнуў галаву направа, каб паглядзець здалёк на горад і ўбачыў каля сябе высокага мужчыну. У плячах ён быў нават шырэйшы за Алеся.

– Чаго табе тут трэба?

Цяжкія нізкія хмары зацягнулі ўсё неба. Усё пацямнела, нібы зараз ноч, а не дзень. Такімі днямі ўся моладзь збіралася ў кагосьці дома і слухала казкі. Лепшыя казкі складала Паўлінка, а Ванда ёй падказвала. Разумелі яны адна адну з паўслова. Сяброўства ў іх было вернае і моцнае. Як жа ў вочы Паулінцы потым глядзець, калі Ванду тут пакінуць?

– Хачу папрасіць Мокаш аб дапамозе.

Мужчына навіс над Алесем.

– Не дапаможа, прэч.

Па спіне Алеся прабеглі дрыжыкі.

– Я дачакаюся яе адказу.

У небе бліснула маланка. Праз секунду загрымела.

– Я сказаў табе: ідзі адсюль.

Ён да Ванды пасватаўся пасля такой дажджлівай ночы. Прачнуўся і сказаў маці засылаць сватоў, быццам хто ў сне падказаў. Яна так узрадавалася, замітусілася, а Алесь нічога не адчуваў. Бацькі Ванды пагадзіліся, і нават тады Алесь адчуў хіба толькі палёгку.

– Не.

Мужчына пагладзіў сябе па барадзе.

– Не пойдзеш?

Дождж заціх, але святлей не стала. Вяселле планавалі на Дажынкі. Алесь столькі гэтых вяселляў пабачыў, што на ўласнае яму было абыякава. Ванда і ручнік вышыла ўжо напэўна. Усе абрады даўно вывучаны на памяць, а ад традыцыйных фраз і слёз бязвольна апускаюцца рукі. Усе жэняцца і яму пара б было, так чаму б не ўшанаваць стары парадак. А цяпер Ванды няма, яе браты наўрад ці ўзрадуюцца таму, што будучы муж дазволіў ёй загінуць у лесе. Ды і бацькі так радаваліся яго рашэнню.

Алесь адмоўна матнуў галавой. Незнаёмы выскаліўся. Наляцеў моцны вецер, ды такі, што Алесю прыйшлося схапіцца за камень, каб выстаяць на нагах. Мокрае ад дажджу адзенне непрыемна абляпіла цела. Паміж Алесем і незнаёмцам ударыла маланка, асвятліўшы твар мужчыны. Той спакойна ўсміхаўся. Алесь адхіснуўся. У месца, дзе ён раней стаяў, ударыла маланка. Алесь забёг у пячору, але, зачапіўшыся аб камень, упаў. Мокаш здрыганулася і зблытала ніткі.