Adam`ın dirilməsi

скачать книгу бесплатно


Çox yaxında dərslərə başlayacağına söz verir. Birisi, əvvəllər Rehovotdakı Leumi bankında məmur olan cənab Feyqelblom qulağına pıçıldayır fısıldayaraq: “Bax, iki yüz altmış dollarım var, yatırmağa layiq bir şey var?”

“Amerika Tel&Tel”, deyə Adam əminliklə cavab verir. Sol gözü hələ də Arturun üstünə gedib gəlir. Lokomotiv yerindən tərpənməyib. Üstündəki deşiklərdən qığılcımlar tökülür. Bütün maşın titrəyib vızıldayır, amma qatar tərpənmir. “Amerika Tel&Tel keçən ay yüzdə 2-3 artdı. Pulu mənə ver…” Feyqelblom pencəyinin cibindən çıxardığı pulları ona verir, Adam kağız əskinasları sayıb cibinə soxur. Bütün gözlər – qara gözlər, mavi gözlər, boz gözlər, kədərli gözlər – Adamın barmaqlarına dikilib, o barmaqların professional sürətinə heyrandır. Adam Steyn nə etsə onları heyran qoyur.

Bir neçə il öncə, xanım Sizlinqin klinikası açılmamışdan qabaq, xəstəxana Yafadaykən Adam birinci dəfə Qros həkimin yanına aparılmış və divarda, Freyd həkimin qızıl çərçivəli portretinin yanında asılmış çox gözəl bir ərəb süvari qılıncını görmüşdü. Bu gözəl qılınc gümüş rəngli metaldan hazırlanmış və rəngli mərmərlə bəzədilmişdi. Qılıncın eynən vəhşi çölü xatırladan əntiqə görünüşü Adamı elə həyəcanlandırmışdı ki, əlini uzadıb barmağıyla qılınca toxunmağa başlamışdı.

Qros həkim oturub gözlərini bağlamış Adamı necə izlədiyini əsla unutmayacaqdı. Adam əliylə hiss etməyə davam etdi – korlaşmış şəkildə, ağzı cansız bir maneken kimi sözləri və adları tək-tək deyərkən hekayəni danışan əslində əlləriydi. Ojeh Əl Kafir, Əl Ariş, ağ şəhərdə bir küçə, bir dəniz sahili, yanında çayxana olan məsçid, sonra birdən-birə qarışıqlıq, səs-küy və döyüşən iki adam – Adam Qros həkimə qışqırdı: “Qılıncın sahibi yanlış adamı öldürdü!” Qros həkimin rəngi qaçdı, dərindən nəfəs alıb güneyə doğru irəliləyən və İran körfəz bölgəsi Ədənə, Birobidcana, o gümüşü dağlara, İranın ulu dağlarına yetişən Adama baxdı. Adam birdən-birə ingiliscə qışqırdı: “Sultan öldü, yaşasın Kral V Corc həzrətləri!” Qros həkimin atası türk ordusunda xidmət etmiş, sonra, 1925-ci ildə Britaniyada polis olaraq işləməyə başlamış, xidmətini yerinə yetirərkən Adamın haqqında danışdığı bütün yerləri gəzmişdi.

Qros həkim məmnuniyyətlə gülümsəməyə başladı. Birdən Adam danışmağı kəsdi və dişlərini qıcayaraq ətrafa baxdı. Nə olurdu? Nəsə onu əngəlləyir, hansısa bir söz boğazında ilişib, heç cür çıxmır. Bu onun üçün böyük çətinlik və sıxıntı idi. Ən sonda danışdı: “Rut. Səbəbini açıqlamaq istəmirəm, amma ağzımdan çıxmaq istəyən sözcük Rut.”

“Sənə nə oldu, Adam?” O möhtəşəm çöllərdən ayrılıb doktor Freydin portretinin, xəstələrinin zehinlərində gizlənmiş ibtidai dünyayla oxşarlığı rədd etdiyi, özünəxas atmosferi olan öz ofisinə qayıtdı doktor Qros. “Adam, nə oldu sənə?”

“Heç nə bilmirəm,” Adam dedi. “Rut mənim qızımın adıydı. Burada axtardığım odur, bilmirsinizmi? Xəyanət etdiyimdir o. Amma o qılınc sizindir. Mənim qızımla nə əlaqəsi var?” Doktor Qros da heç nə bilmirdi. Zahirən heç bir bağlantı yox idi. Rut kimdir? Doktor Qros çox çalışsa da bunu başa düşə bilmədi. Daha sonra anasından, atasının ondan öncə bir ingilis arxeoloji səfəriylə İsrailə gəlib Cenin yaxınlığında qazıntı apararkən gənc Qrosa aşiq olan Cenni Paker adlı bir ingilis qadınla ailə qurduğunu öyrəndi.

O köhnə qəsəbənin yaşlıları qadını “Moabiteli Rut” (Lüt peyğəmbərin oğlu Moabın soyundan gələn – red.) deyə çağırır və arxasınca hirslə başlarını yellədirdilər: “Qros türk ordusunda xidmət etdi və xristian qadınla evləndi.” Qadın bu pıçıldaşmalara davam gətirməyib Londona qaçmışdı. Qrosun atasının sonradan Qrosun anası olacaq qadınla evliliyi də ondan sonra gerçəkləşmişdi. Bu qılınc – anası bunu həsrətlə və gözlərindəki heç vaxt sağalmayan qırmızılıqla danışmışdı – o xristian qadının, Rutun hədiyyəsiymiş.

Qapı açılıb Cenni Qrey içəri girəndə, Adam Feyqelblomun pulunu cibinə soxmuşdu, Artursa hələ də boşu-boşuna lokomotivi düzəltməyə çalışırdı. Soyuq və sərt görünüşlü, nişastalanıb ütülənmiş ağ iş paltarı geyinib. Saçları səliqəylə daranıb, gözəl üzü qalabalığın diqqət mərkəzindədir. Soyuq gözləri Adama dikilib. Otağa sakitlik çökür. Adam onun varlığını hiss etsə də ona tərəf çevrilmir. Kimin bu otağı soyuducu kimi soyuda biləcəyini bilir. Yenə də onun varlığını qəbul etməyəcək; hələ yox. Hər şey müəyyən bir düzənə görə davam etməlidir, qaydalara əməl etmək lazımdır; bu həqiqəti anlayıb alqışlayaq ilk adam da özüdür. Təbii ki! Xəstələr ondan qorxduqları üçün Cenniyə bu cür baxırlar. Bilirlər ki, o və Adam… bilirlər ki, o – ona nə olub ki? Adama aşiq olub? O soyuq mərmər heykəl? Adam sadəcə ondan istifadə edir. Oynayır onunla. Yox, onu sevir, o da Adamı sevir. Amma sevməyə öyrəncəli deyil. Xəstəxananın tibb bacısı sağalması mümkün olmayan birinə aşiq ola bilməz. Müqəvva kimidir. Amma gözəldir. Mərmər soyuqluq. Ona nifrət etdiyi üçün Adamı sevir. Yox, sevdiyi üçün nifrət edir. Cenninin onu gözlədiyini bilməyən varmı? Son iki ayda qayıtmağı üçün dua edirdi.

Öyrəndiyimiz adi danışıqlar. Qrupu basqı altında saxlayan qorxu, sonda birtəhər ağızlarını açıb danışırlar, yarımçıq, düzənsiz sözcüklər tökülür ağızlardan. Adam onları açıq kitab kimi oxuya bilir. Arxası Cenniyə olduğu halda üstündə qatar olan masaya yaxınlaşır. Oradadır, gözəlim mənim, mən də insafsızam, ona arxamı çevirəcəyəm. Bütün gözlər Jennidən stola tərəf gedən Adama dönür.

Artur Adamın gəldiyini görür. O saat pedalları yoxlayıb bütün düymələrə basaraq, sonra da qatarı hirslə qamarlayıb masanın ətrafında qaçır, amma lokomotiv yerindən tərpənmir. Həddindən çox yüklənmiş relslərdən səs gəlir. Lokomotiv ulayan canavar kimi qığılcımlar buraxır. Qatar yırğalana-yırğalana işləyir. Elektrik axını çıxış yolu axtararaq qatarı oynadır; cənnətlə yerüzü arasında sıxılıb qalmış ildırım kimi. Artur artıq qatardan əl çəkir. Sinifdə qalan şagird kimi qollarını yana açıb dayanır; utanmış və incimiş halda, yanaqlarının cizgiləri qabarır, incə burnu qartal dimdiyini xatırladır. Adam onunla üz-üzə gəlmək istəmir. Hamının onu izlədiyini, atdığı hər addımı güddüyünü bilir. Bacardığı qədər laqeyd şəkildə lokomotivi götürüb işığa tutur, altındakı kiçik bir detalı əlləşdirir və lokomotivi yerinə qoyur. Sonra tunelin girişinə baxan yoxlama qülləsindən görünən qırmızı kartonu dartır yavaşca, masanın bir ayağını xəfifcə təpikləyir və o dəqiqə Jenniyə yaxınlaşır; hələ də onu görməyibmiş kimi davranır. Jenniyə çatıb salamlaşmaq üçün əlini qaldırdığı an, bax elə həmin an, sanki o şəkildə planlaşdırılıbmış kimi qatar hərəkət etməyə başlayır.

Qorxudan ağaran Artur qatarın titrəməsiylə özünə gəlir. Üzü ifadəsiz, bədəni qabağa əyilmiş halda masanın yaşıl üzünü sığallayır. Sonra bədənini düzəldib gözlərindən yaş axıda-axıda otağın bir küncünə gedir; o birilər hələ də hərəkətsiz dayanıblar, gözlərini sırayla Arturdan Adama döndərirlər. Artur asılqandan qızıl düyməli yaşıl rəngli solmuş əsgər köynəyini götürüb geyinir. Başına əzik, köhnə, solğun qoruqçu papağı qoyur, boynuna da uşaq şərfi dolayır, hazır olandan sonra keçib salam verir; salamlaşma əsnasında gözləri quruyur, üzü əvvəlki vəziyyətə düşür, koridora çıxanda sükunət onu bürüyür.

Açıq qapıdan onun enerjiylə, hətta bəlkə də sevinclə addımladığını görə bilirlər. Sanki hansısa bir əylənmək istəyi ona hakim kəsilib və arxa planda da sırf onun üçün marş çalınır. Utandığını elan edən bu şokolad əsgərdən hamının gözləri qamaşır; ta ki, o tini burulub gözdən itənəcən.

Adam qolunu Cenninin qoluna dolayır. Cenni ona gülüşünü lütf edir, çünki bu kiçik mərasimin onun üçün, yalnız onun üçün oynanıldığını bilir. Birlikdə koridora çıxırlar; arxada, həmin otaqda isə səssizlik sona çatır, gurultu qopur, səslər bir-birinə qarışır, qatar lokomotivin qabağında qığılcımlar çıxararaq yoluna davam edir və hər kəs bilir ki, Adam Steyn həqiqətən evindədir.

Reablitasiya və müalicə klinikasının koridorları, daha öncə Yafada yerləşən və artıq var olmayan köhnə xəstəxananın kif qoxulu və ziqzaqlı koridorlarına oxşamır. Yafada keçmişin qoxusu hər şeyi işğal edərdi. Divarlar həmişə keçmiş zamanların peşmanlığını çəkib yad dövlətləri və işğalçıları düşünürmüş kimi görünərdi. Kim bilir, bəlkə eyni salonda, onu təzədən inşa etdirib quruluşunu bərpa edən Süleyman şah dayanıb şahzadəsini gözləmişdi. Və ya bəlkə şərəfinə kəsik başlardan ehram düzəltdilməsini əmr edən qəddar İbrahim paşa, xəstələri hamılıqla (cəmisi iki min adam) qətl etdirən Napoleon və küçələrdə adamları qamçılayaraq gəzən, şəhərin damlarında vali Filipin qızı Maria Mabelin ilə sevişən Yafa hökmdarı hirsli Əbu Naat və onların oğlu, Ermənistanın ta o tayından gələn o gözəl və heyran buraxmağı bacaran qadın Jezabelin əri Sampad… hamısı da bu rütubətli koridorlarda tarix boyunca, İsrail torpaqları boyunca, yerüzündəki ilk insan Adəmin inşa etdiyi bu diyar – əzəmətli Nuhun basdırıldığı diyar, qayaları üstündə yunanların, əfsanəyə görə bir ulduza çevrilən Andromedanı bağladığı diyar – boyunca addımlamışdılar. Və minlərcə ordu tərəfindən işğal edilmiş, fəqət bircəciyi tərəfindən belə fəth edilməmiş bu diyar üzərində o ulduz hələ də asılıb parıldamaqdadır.

Amma xanım Sizlinqin reablitasiya və müalicə klinikasında hər şey təptəzə və tərtəmizdir. Hətta o işıq qurğuları, arxa plandakı musiqi, dayanmadan işləyən kondisioner, iti künclər, ayaq səslərini udan qara xalçalar, bir ucu tavana dirənən, bir-birinin ardınca düzülən yüzlərlə pəncərə, görünməyən lampalardan süzülən işıq, görünməz səsgücləndiricilərdən gələn musiqi, qapılar, divarlarla eyni rəngdə olduğu üçün nəzərə çarpmayan radiatorlar, işıqlar şəffaf və aydınlıqdan süzülüb gəldiyi hesab oluna biləcək şəkildə quraşdırıldığı üçün nəzərə çarpmayan tavan – hamısı möhtəşəmdir. Bütün məkan sanki heç bir insan məhfumu, insan yaşayışı, insan hissiylə əlaqəsi olmayan bir qurğu tərəfindən düzəldilib. Sadəcə orada dayanıb durub: şan-şövkətsiz, şirin, rahat, xəyal gücündən uzaq, adi bir kütlə. Əsəbinizə toxunmadığı üçün depresiyadan xilas edir. Bu arada bayırda, divarların o tərəfində vəhşi qum fırtınası şiddətlə cövlan edir. Bayırda çılpaq qayalar bu sığınacağa baxır və külək dərələrə, təpələrə hücum edir. Bayırda bəmbəyaz bir günəş ağacsız, çəmənsiz, ağ, yeni bir şəhərdən çox da uzaqda olmayn bir səhranın üzərində inləyir. Ancaq indi sakitcə addımlayan Adam üçün səs-küy tamamilə kəsilib, divarların o tərəfindəki fırtına tamamilə susub, Arturun hikkəsi “İki nəfərlik çay” mahnısını çalan çox duyğulu skripkalar tərəfindən basdırılıb.

Adam və Cenni bircə kəlmə də danışmırlar. Hələ də bu görüşün yaratdığı şokun təsirindədirlər. Üstəlik, Adamı doktor Qrosun yanına aparmaq Cenninin vəzifəsidir. Qros Adamı gətirməyi özəlliklə Cenniyə tapşırıb. Bu doktor hər şeyi bilir.

“Lütfən onu bura gətir,” dedi, Cenniyə baxa-baxa ağır bədənini ağ kabinetindəki ağ kreslosuna yerləşdirdi və sırtıq-sırtıq güldü. Həmin an Cenni doktora nifrət etsə də səsini çıxarmayıb Adamı axtarmağa getdi.

İstirahət otağında onu görən kimi hər şey pəncərədən uçub getdi: protokol, qaydalar, olmuşlar, olacaqlar, hər şey. Cenni xəyalında Qrosu baltayla xədim etdi və bundan böyük bir zövq aldı.

“Adam, sıxma!” Cenni deyir və gülümsəməyi ağzından bütün üzünə yayılır. Kağızdan düzəldilmiş dişi pələng (Çin mədəniyyətində görünüşcə güclü, amma həqiqətdə zəif varlıqları xarakterizə edən deyim – red.) kimi, özü özünə yapışmış milçək yapışqanı kimi hiss edir özünü. Təbii ki, bu yaraşıqlı kişidən əslində istədiyi getməyini saxlayıb onu divara dayaması, sıxışdırması, ağzını ağzına yapışdırıb dilini sanki açıq bir dəniz və ya okeandaymış kimi ağzının içində gəzdirməsidir.

Qapının qabağında dayanırlar. Qapıdakı balaca plastik lövhənin üstündə QƏBUL: DOKTOR NATAN QROS yazılıb. Adam kartı birinci dəfə görürmüş kimi oxuyur. Sözlərdəki hərfləri, sarı plastikin üstünə həkk olunmuş balaca qara yazını diqqətlə incələyir. Cenni yanında dayanıb, üzü az qala ağ qapıya toxunacaq. Adam başını əyib ağzını Cenninin çılpaq boynuna toxundurur. Cenni üzünü bircə santimetr də qırağa çəkmir. Adamın əli cəld onun paltarının altına girir və Cenni zövqlə mızıldanmağa başlayanacan onu oxşayır. Cenninin üzü qapıya o qədər yaxındır ki, artıq bulanıqlaşmış yazını oxuya bilmir. Adamın əlləri bədənində dolaşır. Belindən sinəsinə və təkrar belinə, sonra da yançağına. Bircə dəfə ora toxunan kimi Adamın barmaqları bəyaz dərini elə çimdikləyir ki, Cenninin başı o balaca lövhəyə dəyir və qapının dalından bir səs deyir: “Girin!”

Başı əzilən Cenni bu səsdən elə çaşır ki, az qalır qışqırsın. Doğrudan da arxaya sıçrayır, Adam Steyn gülür. Cenni o saat ətrafa baxır, yaxınlıqla heç kim yoxdur ki, onları heç kim görmədi ki; üzü qızarır. Adam qəhqəhə çəkib onu izləyir və gözləyir. İndicə Cenninin də davranışının dəyişəcəyinə, qəhqəhə çəkib güləcəyinə, üzünün işıldayacağına, özünün də o parlaq çöhrəyə göz dikib utancaqlığın o parlaq üzə süzülməsini görəcəyinə əmindir. Ancaq o zaman təkrar daxili rahatlığına qovuşacaq. “Adam, heç yaxşı eləmədin,” Cenni deyir. Amma həm də gülür, öz sözlərinə gülür – və budur həmin qadın, əndişəylə gözlədiyi qadın. İçəridəki səs bir az daha yüksəkdən “Girin!” deyə təkrar edir.

Adam Cenninin üzünün hər tərəfinə, hər bir arzu, tutqu ifadəsinə, işıldayan gözlərinə, atəşli dodaqlarına baxır. Bu arada Cenni təzədən həyəcana qapılıb, ətrafı gözətləyir. Sonra bədənini çimdikləyən əli tutub barmaqlardan bədəninin dadını yalayır. Buz kimi olan gözləri Adama yalvarır. Adamın məqsədi də bu idi – indi Cenninin gözlərinə baxıb zəfər və məğlubiyyətin, arzu və günahın qeyri-adi qarışığını kəşf edir onlarda və deyir: “Yenə bir yerdəyik, sevgili xanım.”

“Hə, Adam, toxun mənə.”

Və Adam ona incəliklə toxunur, üzünü sığallayır; amma tam qucaqlaşdıqları və Cenninin gözəl, təzə-tər əndamını qucaqladığı an qapını döyüb səslənir: “Mənəm, Adam Steyn!”

“Gir içəri artıq! Bayaqdan gözləyirəm!”

Adam qapını açıb otağa girir. Cenni küskün şəkildə yarıaçıq qapının ağzında dayanır. Adam təbii ki, onu içəri dəvət etməyəcək. Doktor Qros da həmçinin. Dağılmış saçlarını yığır, əlini qərarlı şəkildə gəzdirib ətəyini düzəldir, öz-özünə nəsə mızıldanır.

Dolu bədənli, özünə güvənən, qara gözlü, getdikcə artan dazlığını ört-basdır etmək üçün ara-sıra daranması lazım gələn sarımtıl saçlı, qoca qorilla kimi gəzən böyük bədənli doktor Natan Qros yekə masanın dalında oturub Adama gülümsəyir.

Adam içində sadəcə bir qüvvət zərrəsi buraxaraq onu əhatə etmiş kölgələrə qarşı əlindən gəldiyi qədər şiddətlə mücadilə etməyə hazırlaşır. Koridorda, qara xalçanın üstündə müqəvva kimi dayanıb duran və nə edəcəyini bilməyib sadəcə içəri baxan Cenniyə tərəf ani bir baxış atır. Həmin an gözlənilməyən bir şey olur. Qros öskürür, Cenni isə koridorda siqaret çəkən bir uşaq görür. Üzünün ifadəsi dəyişmiş halda uşağa tərəf dönür və hirsli səslə koridorda siqaret çəkməməyi əmr edir. Uşaq qorxur, əlləri titrəyir. Siqareti sol ayaqqabısının üstünə salır və sağ ayaqqabısıyla tapdalayıb söndürür. Siqaretin kötüyü bir neçə saniyə ayaqqabısının üstündə qalır. Uşaq ətrafa baxır və sonra gücü gəldiyincə qaçır. Hirsli Cenni siqaret kötüyünü yerdən götürün cibinə qoyur, o biri cibindən çıxardığı yaylıqla xalçanı silir. Adam qəhqəhə çəkir, Qros isə ona baxıb soruşur: “Nə üçün qapını bağlamırsan, Adam?”