скачать книгу бесплатно
Soyuq cəhənnəm
Vüsal Kamil
Həyatı daim keşməkeşli keçib. Dəfələrlə ölümün bir addımlığından qayıdıb. Ən müəmmalı işlərin öhdəsindən layiqincə gəlib. Həmişə özünü peşəkar prokuror sayıb. Cinayətlərin üstünü açmaq onun üçün iki vur iki imiş. Ta ki, "soyuq cəhənnəm" lə tanış olana qədər.
"Soyuq cəhənnəm" heç bir həyat əlamətinin sezilmədiyi, arzuların, xəyalların puç olduğu, neçə-neçə talelərin yarımçıq qaldığı, cəmisi 70-80 nəfər sakini olan bir yerdir. Həmin insanları heç vaxt heç kim ziyarət etmir, hər birinin ölüm tarixi var, hər birinin qəbri onlar bura məcburi yerləşdirildiyi gün qazılıb. Buranın sakinləri xoşbəxtliyin, sevincin nə olduğunu bilmir, onların vücudunu yalnız bir hiss bürüyüb: ağrı.
Bu sakinlər cəmiyyətdən təcrid olunublar, hər biri "edam" gününü gözləyir. Və bir gün sakinlərdən birinin intiharı ilə başlayan ölüm hadisəsinin ardınca silsilə qətllər törədilir. "Soyuq cəhənnəm" də baş vermiş bu intiharın orada yaşanılan ağrılarla bir əlaqəsi varmı? Qatil hər addımında meydan oxuyur. Qürurlu prokuror Loğman Əliyev bu çətin cinayət hadisəsinin üstünü aça biləcəkmi? Axtarış zamanı daha böyük çətinliklə qarşılaşan prokuror qanuna tabe olacaq, yoxsa vicdanının səsinə qulaq verəcək?
Vüsal Kamil
Soyuq cəhənnəm
Rəbb, bilərəkdən sənə itaətsizlik etdiyim hər yerdə, lütfən, ürəyimlə işlə və məni təmizlə.
İNCİL
Onların dərdləri ancaq onları tanıyanlara bələddir. Ancaq başı bəlalar çəkən bilir ki, nə zülmlərə qatlaşırlar. Onlar cüzam xəstəsidirlər. Xəstə bir cəmiyyətin qurbanlarıdırlar. Cəmiyyət daim sanki günahkar axtarışındadır. Və cüzamlılar günahkar axtarışında olan cəmiyyət üçün göydəndüşmədir. Cəmiyyət onları cəzalandırır. Onları – xəyalları xatirəyə çevrilmiş qəhrəmanları tanımağın vaxtıdır.
Roman cüzam xəstələrinə ithaf olunur.
Birinci hissə
Bumeranq
Proloq
Gəncə şəhəri. Nizami Rayon Məhkəməsi
2013-cü il, avqust ayı
“Təqsirləndirilən şəxs Süleymanov Həsən Rizvan oğlunun Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 123.1-ci maddəsi ilə təqsirləndirilməsinə dair cinayət işinə açıq məhkəmə iclasında baxaraq müəyyən etdim”. – Hakim hələ sözünü bitirməmişdi. Hər kəsin diqqəti hakimin deyəcəyi, məhkəmə zalının vahiməli, ürküdücü, soyuq divarlarına dəyib, sonra eşidəcəkləri sözlərdə idi. Hamı yekun qərarı gözləyirdi. İşi araşdıran kiçik ədliyyə müşaviri, ədliyyə mayoru Loğman Əliyev üçün hakimin hökmü o qədər də maraqlı deyildi, o onsuz da nəticəni əvvəlcədən bilirdi, sadəcə bir nəfərə mənəvi dəstək üçün burada idi və tək gəlməmişdi. Məhkəmə hakimi hökmü oxudu: “Süleymanov Həsən Rizvan oğluna Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 123.1-ci maddəsi ilə təqsirləndirilməsinə dair cinayət işi üzrə, əməlində cinayət tərkibi olmadığından bəraət verilsin. Barəsində seçilmiş başqa yerə getməmək haqqında iltizam qətimkan tədbiri ləğv edilsin. Prokurorluqda cinayət aləti və maddi sübut kimi saxlanılmış bıçaq məhv edilsin və o, məhkəmə zalından azad edilsin”.
Sevinc nidaları zala yayıldı, yaxınları dəmir barmaqlıqlar arxasında qalan Həsəni qucaqlamaq istəyirdilər. Nəhayət ki, yaxınları Həsənə qovuşdu. Elə bu vaxt Loğmanla yanındakı adam məhkəmə zalını tələsmədən tərk etdilər. Bunu da yalnız Ümman gördü, Loğman ona dəstək üçün burada idi. Onların zalı tərk etməsi yalnız Ümmanın nəzərindən yayınmadı.
Haradasa bir ay əvvəl Gəncədə qətl hadisəsi baş vermişdi: Mübahisə nəticəsində yaranmış qarşıdurma zamanı bir neçə şəxs Həsənə hücum çəkdi. Onlardan biri bıçaqla Həsənə xəsarət yetirdi. O da həmin adamın əlindən bıçağı alaraq onu yaralamışdı. Bir neçə saat sonra yaralı xəstəxanada keçindi. Nəticədə Həsən təqsirləndirilən şəxs qismində həbs olunaraq istintaqa cəlb edildi. Lakin Ümman qardaşının qatil olduğunu qəbul etmirdi, çünki qardaşı özünü müdafiə etmişdi və ona bəraət verilməli idi. Lakin işi ilk araşdıran müstəntiq Həsənin əleyhinə qərar çıxarıb, işi bağlamaq üçün prokurora göndərmək istəyəndə Ümman məsələdən xəbər tutmuş və işə qarışmışdı. Nəhayət, iş bağlanmadan başqa adama – Loğman Əliyevə həvalə olundu. Sentyabrda otuz üç yaşı tamam olacaq ədliyyə mayoru, Həsənin günahsızlığını sübuta yetirdi: o, zəruri müdafiə zamanı həddi aşmamışdı.
Ümman məhkəmə zalını tərk eləyib çıxışa tərəf tələsdi.
– Halaldır, mayor, bu işin də öhdəsindən gəldin, – kapitan bunu deyib ağ “Prado” sunun sükanı arxasına keçdi. – Bu ölkədə nadir hallarda müdafiə zamanı adam öldürənə bəraət verilir, onlardan biri də sənin qol qoyduğun cinayət işi oldu.
Mayor da onun yanında əyləşdi:
– Cinayətləri açmaq üçün sualları düzgün qoymaq lazımdır. Düzgün sualların isə çox vaxt yanlış cavabı olmur, – deyib gülümsədi.
– Ölürəm də sənin belə fəlsəfi düşüncələrindən ötrü, – kapitan ona sataşaraq gülümsədi və maşını işə saldı.
Maşın hərəkətə gələn kimi mayor, binadan çıxıb onlara tərəf yaxınlaşan Ümmanı görüb dərhal kapitandan maşını saxlamasını xahiş etdi.
Ümman yeyin addımlarla, maşından düşən mayorun qarşısına gələrək onunla üz-üzə dayanıb dedi:
– Çox sağ olun, cənab mayor! Sayənizdə qardaşım azadlığa qovuşdu.
– Mən sadəcə öz işimi gördüm, – o, qısa cavab verdi.
– Sizdən əvvəlkilər də işlərini görmüşdülər, – qız rişxəndlə dedi. Sonra isə yenidən dil-ağız etməyə başladı. – Bir daha təşəkkür edirəm, cənab mayor!
– Sadəcə Loğman deyə bilərsən, – mayor gülümsədi. – Rəsmiyyəti sevmirəm.
– Yaxşı!.. Olsun Loğman, – gülümsəyərək əlini uzadıb dedi. – Yenidən görüşəcəyimizə ümid edirəm.
– Niyə? Səncə, qardaşını bir də tutub içəri basacaqlar?
– Əlbəttə, yox!
Ümman həddini aşdığını hiss elədi. Bu an avtomobilin uzun siqnal səsi eşidildi. Loğman bilirdi ki, sükan arxasındakı onu qısqanır.
– Mən gedim, həmkarım məni gözləyir, – Loğman dedi.
– Hələlik! – Ümman zərif əlini mayorun əlindən çəkdi.
…“Prado” yerindən ehmalca tərpəndi.
Sükan arxasında oturan Daxili İşlər Nazirliyinin Gəncə Şəhər Regional Mühafizə İdarəsinin kapitanı, “Qartal Gözü” məxfi təşkilatının baş leytenantı Leyla Baratzadə idi… Maşın nəhəng icra hakimiyyəti binası ilə üzbəüz yerləşən yeni tikilinin qarşısında dayandı:
– O qızla yaman mehribansan, – Leyla dedi.
Loğman gülərək cavab verdi:
– Məni qısqanmağı sənə məsləhət görmürəm.
– Kimi? Səni?! – o, həmsöhbətini borclu çıxarmağa başladı.
Mayor yorğun olduğundan bu dəfə onun nazı ilə oynamağa həvəsi yox idi. Buna görə də mövzunu dəyişərək təklif etdi:
– Mən evə qalxıram, gəlirsən?
– Yox!
– Yaxşı, – o bunu deyib maşından düşdü. – Mədinəni görmək fürsətini əldən verdin.
– Loğman! – Leyla onun dediyinə əhəmiyyət verməyərək arxadan səsləndi. – Özünü qoru!..
Günortadan xeyli keçmişdi. Yorğun olmağına baxmayaraq, Loğman liftə minməyib pilləkənlə qalxmağa başladı. Beynində son hadisələri analiz edirdi. Həsəni də təmizə çıxartdı. Bu işə görə də sabah bolluca tərifləri qəbul etməli olacaqdı. Ümumiyyətlə, Loğman bu vaxta kimi hər bir işin öhdəsindən layiqincə gəldiyindən özünü məğlubedilməz hesab edirdi. Ona elə gəlirdi ki, bu dünyada ondan güclüsü ola bilməz, heç bir cinayətkar onun araşdırdığı işin məsuliyyətindən canını qurtara bilməz. Özünə hədsiz arxayınlığının digər səbəbi kimi təmkinini, aqressiyaya yer verməməsini görürdü.
Nəzrin qapını açdı. O, kimsəsiz idi. Ana-atasını uşaqlıqda itirmiş, uşaq evində böyümüşdü. Loğmanla tanışlıqları isə təsadüfi alınmışdı… İndi Nəzrin bu evdə qulluqçu idi. Dördyaşlı Mədinəyə anası öləndən sonra o baxırdı. Çox gözəl olmasına baxmayaraq, Loğman ona bircə dəfə də olsa, pis gözlə baxmamışdı. Ümumiyyətlə, Loğman həyat yoldaşının ölümündən sonra qadınlara qarşı heç nə hiss etmirdi, bir daha ailə qurmaq fikrində deyildi. O, başa düşürdü ki, yaş ötdükcə ikinci dəfə evlənmədiyinə görə peşman olacaq, lakin mərhum yoldaşının yerini kimsə tuta bilmirdi. Əslində isə, Loğman özü istəmirdi kimsə onun yerini tutsun, bunu öz sevgisinə və həyat yoldaşının ruhuna xəyanət kimi qəbul edirdi, buna baxmayaraq, reallıqda belə deyildi. Bu, xəyanət sayılmırdı. Həm də ikinci ailə həyatı təkcə onun əlində deyildi. Mədinəni də razı salmaq lazım gələrdi ki, bu da çətin məsələ idi. Onun atasına sonsuz bağlılığı qısqanclığa səbəb olurdu. Lakin Mədinə uşaq olsa da, onun da istəkləri var idi. Loğman özünü uşağa borclu bilirdi, əks halda, intihar edərdi.
Hava qaralmağa başlayırdı. Azan səsi evin içində aydınca eşidilirdi. Adətən hüquq-mühafizə orqanları işçiləri namaz qılmırlar, Loğmanın namaz qılması isə gəncliyindən qalma vərdişi idi. O, namaz qılmaq üçün oturduğu divandan qalxmaq istəyəndə Mədinə əlindəki vərəqlə gəlib atasının qarşısında dayandı və çəkdiyi rəsmi ona göstərərək dedi:
– Ata, gör nə çəkdim!
Mədinənin çəkdiyi şəkil Loğmanı diksindirdi. O, üzü ağac budağına bənzəyən bir neçə adam şəkli çəkmişdi. Nəyə görə? Balaca uşağın belə simalar yaratmaq istəyi hardan qaynaqlanmışdı, onda bu ilham haradan idi? Loğman bir-iki dəqiqə şəklə baxıb düşündü.
– Mədinə, niyə belə bir şəkil çəkmisən? Sən həmişə ev, təbiət şəkilləri çəkirdin axı.
– Bu adamlar təbiəti görmürlər, – Mədinə üzdən çox kök idi və danışarkən arada nəfəsi kəsilirdi. Ümumiyyətlə isə, təmkinlə danışırdı, lakin nəyisə izah edəndə onda rahat hiss olunacaq həyəcan yaranırdı ki, təngnəfəsliyin də səbəbini Loğman bunda görürdü. – Ata, bu adamları özüm ağac kimi çəkdim. Onlar da adamdır da, – Mədinə, əslində, başqa şeylər demək istəyirdi, lakin uşaq dili kasad olduğundan fikirlərini çatdıra bilmirdi.
Mədinənin çəkdiyi şəkil yaxın gələcəkdəki faciələrdən xəbər verirdi; ən azından, Loğmanın şahidi olacağı faciələrdən. Uşaq, əslində, bunları demək istəyirdi. Həmişə belə olur, fələk həmişə baş verəcəklərdən insanları xəbərdar edir. Sadəcə insanlar ən xırda şeylərə də laqeyd münasibət göstərirlər…
Cəhənnəmdəki Ümman
Gəncə. Özəl xəstəxana. Hadisələrdən bir müddət əvvəl
– Bu xəstəlik el arasında “vəba” adı ilə də tanınır. Buna baxmayaraq, vəba deyil, cüzamdır. Cüzam bir mikroorqanizmin ortaya çıxartdığı, periferik sinir sistemi və dəri başda olmaqla, bir çox orqana təsir edən yoluxucu bir xəstəlikdir. Ancaq yoluxma ehtimalı çox aşağıdır. Bu səbəbdən də uzun illər yoluxucu xəstəlik kimi qəbul olunmayıb, – həkim danışdıqca Ümmanı qorxu bürüyürdü. Gözləri dolmuş halda həkimə qulaq asırdı. – Cüzam xəstəliyinin müalicəsinə vaxtında başlanılsa, effekt verə bilir. Cüzam və ya lepra (taun) insanda xroniki infeksion xəstəlikdir. Törədicisi xansen basilləridir… Pis qidalanma, avitaminoz, antisanitariya… Bunlar xəstəliyin yaranmasına şərait yaradır. Cüzam törədiciləri orqanizmə zədələnmiş dəridən və yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasından daxil olur. Cüzam xəstəsinin üzü get-gedə çürüyür. Belə xəstələr cəmiyyətdən təcrid olunaraq Umbakıda yerləşən cüzam xəstəxanasına göndərilirlər. Cüzamlıların təkcə üzləri deyil, yavaş-yavaş bütün bədənləri çürüyür. Onların sonu ölümdür. Dəri boyunca çürümə prosesi başa çatandan sonra onlar ölür. Bu cür ölməmək üçünsə bu xəstəliyin müalicəsi ilə gecikmədən məşğul olmaq lazımdı. Ümman, qızım, sən isə bir qədər gecikmisən.
Həkim son cümləsini daha da yumşaq səsləndirə bilərdi. Deyəsən, bunu gec başa düşdü və səhvini düzəltməyə çalışdı. Buna görə şablon cümlələri döşəməyə başladı:
– Amma narahatlığa əsas yoxdur. Tibb çox şeylərin öhdəsindən gəlib. Bəlkə, bunun da həlli tapıldı.
Onun sonradan dediyi sözlərin heç biri qarşısındakı xəstəyə təsir etmirdi. Ümman onun əvvəlki cümlələrinə dözə bilmirdi və ağlayaraq çantasını götürüb kabineti tərk etdi.
– Ümman, hara? – həkim onun arxasınca getmək üçün kreslodan durdu, cəld dəhlizə çıxdı və sürətlə gedən Ümmanın arxasınca baxıb başını buladı.
Bir müddət əvvəl Ümman Həsənlə həkimə gedib müayinədən keçmişdi (onlar hər il müayinədən keçirlər). Həsən sağlam idi. Həkim isə Ümmanı çağırıb onunla söhbət etmək istədiyini bildirmişdi. Sonradan Həsənin həbs olunması məsələsi ortaya çıxdı və baş qarışdı. Dünən qardaşı azadlığa çıxdıqdan sonra həkimə getməyi qərara aldı. Zəng edib vaxtı da dəqiqləşdirdi…
O, eşitdiklərinin təsirindən çıxa bilmirdi. Gəncə çayının yaxınlığındakı skamyada üzü körpüyə tərəf oturmuşdu. Ağlayırdı. Dərdləşməyə adam axtarırdı.
Həkimin dedikləri qulaqlarında əks-səda verirdi: “Cüzamlıların təkcə üzləri deyil, bütün bədənləri çürüyür… Onların sonu ölümdür… Onlar cəmiyyətdən təcrid olunurlar…”
Ümmanın 25 yaşı var, hüquq fakültəsini bitirib, lakin işləmir. Atası Bakıda, neft şirkətində yaxşı vəzifədə çalışırdı. Qardaşı idman akademiyasını bitirib, karate üzrə dördqat Avropa çempionudur. Populyar idman klublarından birinin üzvüdür. Həmin klubu yaxın dostu ilə birlikdə təsis edib və orada məşqçi işləyir.
Ümman bir saatdan çox ağladıqdan sonra halsızlaşdığını hiss edib və ağlamağın faydasız olduğunu anlayaraq evə getmək üçün ayağa durdu. Belə qərara gəlmişdi ki, hər şeyi anasına danışsın, onsuz da gizlədə bilməyəcəkdi…
Gəncə şəhər prokurorluğu
Loğman kabinetində oturub Akif İslamzadənin “Ala gözlüm” mahnısına qulaq asırdı. Və mahnı sədaları altında dünən qızının çəkib göstərdiyi şəkli düşünürdü. Bəlkə də, şəkildə qeyri-adi heç nə yox idi. Sadəcə Loğman son vaxtlar çox xırdaçılıq edir, hər şeydə nəsə axtarmağa çalışırdı.
Qapı döyüldü və ardınca da dərhal açıldı. İçəri daxil olan leytenant Loğmanı fikirlərdən ayırdı. Gəlib stulda oturdu.
– Nəsə olub? – Əliyev onun sözlü adam olduğunu hiss edib soruşdu.
– Yox, – üçüncü dərəcəli hüquqşünas, ədliyyə leytenantı cavab verib, əlavə etdi. – Sən demə, bu Həsən karate üzrə dördqat Avropa çempionu olub.
– Olsun da! – mayor laqeydliklə dedi. – Boş şeydir.
– Hə də… Axı sən kunqfuçusan. Sizə görə digər idman növləri elə-belədir, – Sadıxov da uzun illər karate ilə məşğul olmuşdu.
– Xətrinə dəydi? – mayor bic-bic qımışdı. – Mən üzr istəyə bilərəm.
– Belə getsə, sənin bir ulduzun da artacaq, ədliyyə müşaviri – ədliyyə podpolkovniki olacaqsan, – Sadıxov mövzunu dəyişdi. – Hesabında açılmamış cinayət işi yoxdur.
– Mən işimi görürəm. Polkovnik rütbəsini alandan sonra isə rahatca istefaya çıxa bilərəm.
– General olmaq istəməzsən ki?
– Yox, polkovnik də kifayət qədər yüksək rütbədir.
– General olmaq istəməyəndən əsgər çıxmaz, – Sadıxov ona söz atdı.
– Əsgər generalın yerinə göz dikib öz işini görməsə, general ola bilməz, – Loğman, mənalı tərzdə gülümsədi. – Mənim göz dikdiyim yer yoxdur. Həm də əsgər olmaq istəmirəm.
Daxili telefonun səsi eşidildi. Loğman qısaca cavab verib, dərhal da dəstəyi asdı.
– Nə olub? – Sadıxov maraqlandı.
– Şəhər prokurorudur, məni kabinetində gözləyir, – Loğman bunu deyib ayağa duraraq qapıya doğru getdi. – Yəqin, yenə tərifləyəcək…
Baki. Bulvar
Bir az əvvəl telefonda Həsən ona iki saatdan sonra Bakıda olacağını demişdi. Züleyxa isə bura dərdlərini bir qədər yumşaltmaq, rahatlaşmaq üçün gəlmişdi. O, sözün əsl mənasında böyük və dəhşətli əzaba düçar olmuşdu. Nə olur-olsun, bunu Həsənə deyəcəkdi. İndi cəsarətli olmaq vaxtı idi. Lakin Həsən Gəncəyə ana-bacısına baş çəkməyə getdi. Ancaq orada həbs olunması Züleyxanın qəbul etdiyi qərarı həyata keçirməsini təxirə salmalı oldu.
Avqust günəşinin şəfəqləri Züleyxanı isitdiyi qədər sanki dərdləri qarışmış Xəzərin ləpələri də onu bir o qədər üşüdürdü. Ətrafdan keçən cütlüklərə baxır, baxdıqca qəhərlənirdi. Bayaqdan bəri ancaq və ancaq Həsəni düşünürdü. Sevdiyi oğlanın aqibəti onu narahat edirdi. İkisi də bir-birinə çox düşkün idi. Vəhşi kapitalizm dövründə belə bir sevgi nadir tapıntı olsa da, reallıq idi.
Düşünmək dəhşətdir. Artıq ailəsi də ondan üz çevirirdi. Bəs Həsən? O da üz çevirərmi çox sevdiyi Züleyxadan? İndi Həsən üçün həyatının ən böyük sınağı gəlirdi, güclü olsa, sınmayacağı məlumdur.
Ayağa durub, üzdə xoşbəxt görünən insan kütləsinə qoşularaq addımlamağa başladı.
– Züleyxa!..
O, tanış səs eşidən kimi yerində dayandı və arxaya çevrildi:
– Elxan?! – Züleyxa təəccübləndi.
Elxan Həsənin yaxın dostu və şəriki idi. İkisi birlikdə idman klubu açmışdılar.
– Nə olub? Yaman fikirli görünürsən, – Elxan maraqlandı.
– Heç… – qız nə deyəcəyini bilmədi. Özünü birtəhər ələ alıb soruşdu: – Sən buralarda xeyir ola?
– Mehribanla görüşəcəm. Gəl qoşul bizə! – oğlan ona təklif etdi.
– Yox! Yaxşısı budur, sevgililərə mane olmayım…
– Mane olmarsan, gəl! – Elxan axır ki təkidləri ilə onu razı sala bildi.
Bir neçə dəqiqə sonra Mehriban da onlara qoşuldu. Üçlükdə kafeyə yollandılar.
Elxanla Mehriban şən söhbətlər edirdi. Züleyxa isə əzabını boğaraq, hərdən özünü gülümsəməyə məcbur edir, tez-tez də saatına baxırdı; Həsənin Bakıya gəlməyinə hələ bir saat vardı.
Gəncə
