İtmiş müqavilə

скачать книгу бесплатно


– Şlyapanızı və əl ağacınızı masanın üstünə qoyun. Bax belə, təşəkkür edirəm. İndi də, zəhmət olmasa, oturun. Bəlkə, tapançanızı da çıxarasınız? Amma siz onun üzərində oturmağa üstünlük verirsinizsə, etiraz etmərəm. Düz vaxtında gəlmisiniz, elə mən də indi sizinlə söhbət etməyi ürəyimdən keçirirdim.

Qraf zəhmlə qaşqabağını salladı:

– Holms, mənim də sizə bir neçə kəlmə sözüm vardı. Elə ona görə də buradayam. İndicə sizin başınızı parçalamaq istədiyimi boynuma alıram.

Holms masanın lap uc hissəsində oturaraq söylədi:

– Mən elə də bilirdim, sizin fikrinizdə buna bənzər bir şey ola bilər. Öyrənə bilərəmmi, nə üçün sizin tərəfinizdən bu hörmətə layiq görülmüşəm?

– Ona görə ki, siz əsəblərimi pozan hərəkətlər etməyə başlamısınız. Özü də əlaltılarınızı göndərərək məni izlətməklə.

– And içə bilərəm ki, mən sizi güdməkdən ötrü heç bir kəsi göndərməmişəm.

– Səfeh-səfeh danışmayın. Ardımca düşüb məni güdənləri öz gözlərimlə görmüşəm. İndi sizə göstərərəm məni necə güdmək olar, cənab Holms.

– Əlbəttə, boş-boş danışırsınız, siz gərək mənə nəzakətlə müraciət edəydiniz. Razılaşın, bu məqsədə görə başqalarını yoldan çıxarıb günah işə soxmamaq üçün heç kimi istisna edə bilmərəm, çünki anlamalısınız ki, tərzimə uyğun olaraq öz fəaliyyətim boyunca cinayətkarların hörmətli hissəsinin böyük qismilə səmimi təmasda olmalıyam.

– Qoy siz deyən kimi olsun, cənab Holms.

– Çox gözəl! Amma siz mənim cəsus tutduğumu təsdiqləməkdə cox böyük səhvə yol vermiş olursunuz.

Qraf Silvius kinayə ilə gülümsədi.

– Elə bilməyin ki, sizdən acizəm və bu kimi şeylərin nəzərimdən qaçmağı mümkündür. Dünən hansısa bir idmançı, bu günsə bir qarı məni bir an belə gözlərindən kənar qoymayıblar.

– Siz məni utandırırsınız, cənab. Qoca baron Dauson asılmamışdan bir gün qabaq bu haqda belə bir şey söyləmişdi ki, teatr mənim şəxsimdə ədalət məhkəməsi zəfər çaldığı qədər itirib. Bu günsə siz məni təkcə başqa şəklə düşməyimə görə tərifləyirsiniz.

– Nə?.. Demək, bu siz idiniz?

Holms çiyinlərini çəkdi.

– Baxın, o küncdə dünən sizin mənə heç nədən şübhələnmədən iltifatla qaldırıb təqdim etdiyiniz bir çətir durur.

– Əgər bunu bilsəydim, siz artıq…

– Artıq bu sakit yaşayış yerimi heç vaxt görməzdim, elə deyilmi? Mən bunu çox yaxşı anlamışdım. Qulaq asın, hamımız sonradan peşmanlığını çəkdiyimiz səhvlər edə bilərik. Və hər nə olursa-olsun, bunun artıq heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Çünki dediklərinizə görə, məni heç tanıya bilməmisiniz və indi sağ-salamat şəkildə qarşınızda oturmuşam.

Qaşqabağı sallanmış qrafın qaşları bir az da çatıldı və onların arasından baxan bir cüt zəhmli gözləri parlamağa başladı.

– Bu, daha pis. Deməli, bunları sizin cəsuslar deyil, özünüz etmisiniz, burnunuzu sizə aid olmayan işlərə soxub, oyunbazlıq etməklə məşğul olmusunuz. Özünüz də təsdiq edirsiniz ki, məni güdürdünüz. Bəs nəyə görə?

– Qraf, siz bir neçə il Əlcəzairdə şir ovlamaqla məşğul olmusunuz.

– Hə, nə olsun?

– Soruşmaq olarmı, bəs sizin ovçuluqla məşğul olmağınızın əsas səbəbi nədən ibarət idi?

– Nə üçün? Deyə bilərəm ki, idman etmək məqsədi ilə, güclü həvəsimə və riskə görə.

– Bundan başqa, siz ölkəni yırtıcı heyvanlardan təmizləmək istəyirdiniz, elə deyilmi?

– Tamamilə doğrudur.

– İndi sizə məqsədim məlumdurmu?

Qraf yerindən dik atıldı, onun əli yenə də qeyri-ixtiyri olaraq arxa cibinə doğru yönəldi.

– Oturun, oturun, qraf. Mənim bundan başqa daha konkret bir məqsədim var. Sarı almazın yerini öyrənmək istəyirəm!

Qraf Silvius uğursuzcasına gülümsədi, ayağa qalxsa da davam gətirməyib yenidən oturacağa çökdü.

– Deməli belə, hə, – deyə söylədi.

– Sizi elə ona görə güddüyümü çox gözəl bilirsiniz, bura da nə qədər bilgiyə sahib olduğumu və məni aradan götürməyinizin mümkünlüyünü öyrənmək üçün gəlmisiniz. İnanırsınız ki, sizin nöqteyi-nəzərinizdən bu, tamamilə lazımlı bir şeydir, amma mənə, demək olar, bir faktdan başqa hər şey məlumdur, ona görə də bunu öyrənməyə ehtiyacım var.

– Doğrudan? Çox maraqlıdır, əsas olan o fakt nədir ki, siz onu belə öyrənmək istəyinə düşmüsünüz?

– Bəs, almaz indi harda gizlədilib?

Qraf hiyləgərcəsinə həmsöhbətinə nəzər saldı.

– Elə bu? Axı onun saxlandığı yeri mən sizə neçə söyləyə bilərəm?

– Bilərsiniz, özü də bunu etmək məcburiyyətindəsiniz.

– Deməli, siz belə düşünürsünüz, hə?

– Qraf Silvius, siz mənə heç də hədə-qorxu gələ bilməzsiniz.

Holmsun Silviusa yönəlmiş gözləri qıyıldı və zəhmlə parlamağa başladı.

– Sanki şüşədənsiniz və mən indi sizi tamam aydın şəkildə görürəm.

– Bu halda almazın harda olduğunu da görməlisiniz.

Holms sevinərək əl çalmağa başladı, sonra mənalı şəkildə barmağını yuxarı qaldırdı:

– Demək, onun harada olduğu sizə məlumdur, çünki özünüz elə bu dəqiqə bunu etiraf etmiş oldunuz.

– Mən heç bir şeyi etiraf etməmişəm.

– Qraf, mənə yaxşıca qulaq asın, əgər sağlam düşüncəli olarsanızsa, biz sövdələşə bilərik, əks təqdirdə sizin üçün heç də yaxşı olmayacaq.

Qraf Silvius gözlərini tavana zillədi.

– Kim kimə hədə-qorxu gəlir? Siz mənə, yoxsa mən sizə?

Holms sanki həlledici gediş etmək istəyən şahmat ustası kimi bir an ona qərarsızlıqla baxdı. Sonra masanın siyirməsini çəkib, oradan qalın bir qeyd kitabçası çıxartdı.

– Bilirsinizmi bunun içində nə yazılıb?

– Heç bir fikrim yoxdur, cənab.

– Siz.

– Mən?

– Bəli, siz, cənab! Burda sizin bütün cinayətkar və qaranlıq həyatınızda etdiyiniz hər bir hərəkət öz əksini tapıb.

– Cəhənnəm olun, Holms! Məni hövsələdən çıxarmayın, – deyə yerindən dik atılan qraf Silviusun gözlərindən sanki qığılcım çıxdı.

– Burda hər şey yazılıb. Burda yaşlı xanım Haroldun ölümü ilə əlaqədar bütün təfsilatlar qeyd edilib. Məlum olduğuna görə, qumarda uduzduğunuz mülkü də Blimerdə məhz həmən xanım sizə buraxıb getmişdi.

– Bu nə cəfəngiyyatdır söyləyirsiniz?!

– Üstəlik, xanım Minni Uorrenderin başına gələn qəziyyə haqda da qeydlər var.

– Bunları bir kənara qoyun! Bundan onsuz da heç bir şey çıxara bilməzsiniz.

– Burda yenə xeyli qeyd var. 1892-ci ilin 13 fevralında Rivyerə gedən yolda ekspresin soyulması və elə həmin ildə Lion bankının qəbzinin saxtalaşdırılması.

– Amma bunları siz artıq səhv deyirsiniz.

– Deməli, başqa şeylərdə mən səhv etməmişəm. Qulaq asın, qraf, axı sizin kart oyunundan başınız çıxır. Oyunu davam etdirməyə lüzum yoxdur, cünki bütün əsas kartlar rəqibinizin əlindədir.

– Bu boş söhbətin qiymətli daşla nə əlaqəsi var?

– Səbiriniz olsun, qraf. Hər şeyi bilmək marağınızı bir qədər azaldın! İcazə verin, mən bunları təfsilatı ilə izah edim. Bundan əlavə, almazın oğurlanması hadisəsində sizə və cangüdəninizə qarşı təkzibolumaz dəlillərim var.

– Hansı dəlillərdir elə?

– Əvvəlcə sizi Uayt-hola aparan, sonrasa oradan geri qaytaran iki arabaçının ifadəsi. Sizi mağazanın vitrini qarşısında görən isveçrəli şəxsin ifadəsi. Və nəhayət, almazı xırda hissələrə ayırmaq istəməyən Ayki Sandersin ifadəsi. Ayki sizin qarşı bir oyun oynamış və bizə xəbər vermişdi.

Qrafın alnındakı damarlar şişməyə başladı. Öz həyəcanını gizlətməkdən ötrü təlaşla qarabuğdayı tüklü əllərini sıxdı. Nəsə demək istəsə də, dili söz tutmadı.

– Bu da kartlarım. Hamısını çıxarıb qarşınıza qoymuşam. Amma bir kart əskikdir. Bircə onların içərisində almazların şahı olan almaz çatışmır. Həmin qaşın harda olduğu da mənə məlum deyil.

– Siz heç vaxt onun yerini öyrənə bilməyəcəksiniz.

– Hə, deməli, belə? Düşünürsünüz ki, mən bu qaşı heç vaxt əldə edə bilməyəcəyəm, eləmi? Bir qədər sağlam düşüncəli olun, qraf. Bütün cəhətləri nəzərə alın. Sizi Sem Merton kimi iyirmi illik həbsə salarlar. Onda bu qaşın sizə nə faydası olacaq? Yox, əgər siz mənə qaşı qaytarsanız, söz verirəm, işin məhkəməyə qədər gedib çıxmasına yol verməyəcəm. Sem də, siz də bizə gərək deyilsiniz. Bizə yalnız bu qaş lazımdır. Onu bizə verin və zəmanət verərək söyləyə bilərəm ki, əgər özünüzü yaxşı aparsanız, sizi azadlıqda saxlayaram. Lakin yenidən tora düşmüş olsanız, onda bu, artıq sizin sonunuz olacaq. Ancaq mənə indi həvalə olunub ki, sizi deyil, qaşı əldə edim.

– Bəs mən razı olmasam, necə?

– Əgər qaşı əldə edə bilməsək, onda yalnız sizi həbs etməli olacağıq.

Holms zəng edib Billini çağırdı.

– Qraf, hesab edirəm ki, dostunuzun da bu müzakirədə iştirakı çox gözəl olar. Mənə elə gəlir, o da bu işin içindədir. Billi, binanın girəcəyində kobud bir centlmen durub, onun yuxarı qalxmasını rica edin.

– Bəs gəlmək istəməsə?

– Heç bir müdaxilə etmək lazım deyil. Onunla kobud rəftar etməyə ehtiyac yoxdur. Əgər onu qraf Silviusun çağırdığını söyləsəniz, mütləq gələcək.

Billi getdikdən sonra qraf soruşdu:

– İndi siz nə etmək fikrindəsiniz?

– Mən yalnız dostum Vatsona toruma böyük bir köpək və xırda çay balığının düşdüyünü söyləməyi tapşırdım. İndi də toru süzmək istərkən onlar suyun üzərində açıq-aydın çabalamağa başlayıblar.

Qraf əlini arxasına yönəldərək oturacaqdan qalxmağa çalışdı. Bunu görcək Holms da əlini xələtinin cibinə saldı.

– Holms, sizə öz yatağınızda ölmək nəsib olmayacaq.

– Bu barədə dəfələrlə düşünmüşəm. Məgər bu, belə vacibdir? Yəqin, siz də əcəlinizi ayaqüstə qarşılamaq istəyindəsiniz. Amma əvvəlcədən verilmiş bu nifrətdoğurucu xəbərlər əhval-ruhiyyəni korlayır. Yaşadığımız günlərdən ləzzət almağımız gözəl deyilmi?

Cinayət dünyasının hökmdarı olaraq qrafın kinli gözləri birdən-birə yırtıcı baxışı kimi parlamağa başladı. Holmsun bütün vücudu gərginlik və istənilən an həmlə yetirə biləcək vəziyyətdəydi; indi daha iri görünürdü.

– Silahınızı qurcalamağa heç də ehtiyac duymayın, əziz dostum, – deyə tamam sakit halda söylədi. – Sizə məlumdur ki, lap bu silahı çıxartmağa imkan versəm belə, ondan atəş açmaqda çətinliyiniz yaranacaq. Atəş etmək çox səs-küylüdür. Məncə, sıxılmış hava ilə işləyən silahdan istifadə etməyiniz daha doğru olardı. Deyəsən, artıq qiymətli şərikinizin addım səslərini eşidirəm. Salam, cənab Merton! Küçədə gözləmək çox darıxdırıcıdır, elə deyilmi?

Boks üzrə çempion olan iri gövdəli, sadəlövh, inadkar və üzü kobud şəkildə yontalanmış bir gənc çaşqın halda ətrafa nəzər salaraq, qapının yanında dayandı. Holmsun nəzakətli müraciəti onu daha da qayğılandırdı, amma bunu rəqib münasibət kimi qarışıq şəkildə duyduğu üçün özünü necə idarə edəcəyini bilmədi. O, özündən nisbətən arif olan dostuna tərəf çevrilərək soruşdu:

– Qraf, burada nə baş verir? Ona nə lazımdır? Bizlə nə işi var? – onun səsi çox xırıltılı və yoğun çıxırdı.

Qraf çiyinlərini çəkdi. Əvəzində Holms cavab verməli oldu:

– Qısa deyim, siz oyununuzu uduzmusunuz, cənab Merton.

Boksçu cinayət yoldaşına tərəf baxdı:

– O, zarafat edir? Mən indi heç zarafat ediləsi halda deyiləm.

– Bu, tamamilə aydındır, – deyə Holms söylədi. – Söz verirəm, bir azdan siz lap az zarafat ediləsi halda olacaqsınız. Qulaq asın, cənab Silvius. Mənim işim-gücüm var, vaxtımı hədər yerə keçirə bilmərəm. İndi mən yataq otağına keçəcəm. Yoxluğumda çəkinməməyinizi rica edirəm. Mən olmadan sizə işin nə yerdə olduğunu bir-birinizə anlatmaq daha rahat olacaq. Bu müddətdə skripkada Hofmanın nağıllarından “Barkarola”nı ifa etmiş olaram. Beş dəqiqə sonra yekun cavabınızı almaqdan ötrü bura qayıdacağam. Güman edirəm, sizə aydın şəkildə izah etmiş oldum ki, iki seçimdən biri ilə razılaşasınız: ya siz, ya da almaz qaş!