Сөнбеген жалын

скачать книгу бесплатно

С?нбеген жалын
Бекзат Насриденович Шарипов

Б?л жа?ашыл повесттердi? бiрi. ?азiргi заманда?ы махаббат туралы. Кейiпкерiм ?з махаббатын табады ма? Оны? та?дырына ?андай жайттарды к?ру жазыл?ан екен? Б?л ?мiрде шынайы махаббат бар ма? Повесть осы с?ра?тар?а жауап беруге негiзделген. Эмоция?а толы шы?армаларды? бiрi.

С?нбеген жалын

Бекзат Насриденович Шарипов

© Бекзат Насриденович Шарипов, 2023

ISBN 978-5-0060-9490-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Ал?ы с?з

«Махахаббат – екiншi рет д?ниеге келу». Сол себептi ?ашы? бол?ан адам бала секiлдi. Айтыл?ан с?з ??ла?ынан а?ып кетедi. Б?л сезiмдi с?збен айтып жеткiзу м?мкiн емес. Адам баласыны? жан д?ниесiндегi е? ?лы сезiмдердi? бiрi. «Махаббаттан ??дiреттi дiн жо?», – деп бекер айтпаса керектi.

Адамдар д?ниеге келедi, ж?редi-ж?редi, со?ында ?айтыс болады. Б?рi де бiрсарынды. Тек айырмашылы? – ж?регiнде. Ж?регi махаббат?а толы жанны? ??мыры ма?ыналы болады, оны? ?уанышы ?ойнына сыймайды. Барлы?ыны? да бастамасы махаббат болып табылады. Ол – сезiм оты. О?ан к?йесi?, жанасы?, тiптi ?ртенесi?. ?ашы? бол?ан адам с?йген кiсiден бас?а ешкiмдi ойламайды. К?ндiз де, т?нде де к?з жанарын iлмей ?ашы?ын ?ана ойлайды. МАХАББАТ. Бар жо?ы сегiз ?рiптен ??рал?ан жал?ыз с?з. Ал осы с?здi? iшiнде ?аншалы?ты к?ш-?уат бар екенiн б?рi бiле бермейдi. Б?л – жердi аспан?а шары?татып, к?к аспанды жерге т?сiретiн ?аламат к?ш. Бал арасы г?лдi? е? ?демiсiне, е? т?ттiсiне ?он?андай, махаббат та жан д?ниесi кiршiксiз, рухы биiк жандарда ?ана болады. Тiршiлiктi г?л десек, махаббат сол г?лдi? н?рi. Бiреулер ойлайды: ?рiп ауыз?а сал?андай ?ызды к?рiп, оны ?натса болды, мен ?ашы? болып ?алдым, махаббат деген осы екен деп! Бiра? та шынайы махаббатты? оянуы о?ай емес. Махаббат деген ?рт?рлi болады. С?йiктiсiне, ата-анасына, Отан?а, кейбiр жансыз заттар?а деген с?йiспеншiлiк… Бiз б?рiмiз бiреудi немесе бiр н?рсенi жа?сы к?ремiз, ол солай бол?ан ж?не де солай болып ?ала бермек. ?ашы? жанны? жар?а? ??ла?ы жасты??а тимейдi. Ол махаббат дертiнен зардап шегедi. К?зi т?манданып, со?ыр болады, есiнен айырылады. Ондай адамда шыдам болмайды, ал егер де шыдамы бар болса, ол ?ашы? та болмайды.

Жаны?ызды ?зге т?гiл ?зi?iз т?сiнiп бiлмейтiн к?йге б?лейтiн жа?дайды басы?ыздан ?ткiздi?iз бе? ?рине ?ткiздi?iз, себебi ешбiр жанды айналып кетпей, ж?регi?iзге келiп, м??гi орны?атын ол махаббат деген ?лы к?ш. А?ындар?а ?ле? жаздыратын, содан со? оларды? ж?ректерiн тоздыратын, компазиторлар?а шабыт беретiн, ал бiздерге бiрде ?уаныш, бiрде м?? сыйлайтын махаббат емес пе? Махаббатты ешкiм де ?олмен ?стап к?рген емес, бiра? ол кiмнi? болсын да ж?регiнде. М??гi ескiрмейтiн, м??гi ?лмейтiн махаббат ?айдасы??

«Махаббатты? ?иынды?ы мол. ?ашы? болды? ба, зардабына да дайын бол?!» (Шарипов Бекзат)

1 Б?лiм

?ыс. Б?л мезгiл ашулы мiнезiмен, сы?ырла?ан аязымен, кiршiксiз аппа? ?арымен ерекше. Мiне, та?ны? сазы да бiлiне бастады. Ауа-райы болса к?ннен к?нге дейiн суытып барады. Далада?ы аязды? ?а?арына т?теп беру м?мкiн емес. Желдi? ы?ына да ?арсы шы?а алмассы?. ?ара жердi? бетiн бас?ан а???ба ару секiлдi ?лп?лдеген а? ?лпа ?ар айнала?а с?н бергендей. Т?с ауа к?ннi? к?зi ?лсi?-?лсi? болса да, арайлы сар?ылт ж?зiн ?лемге к?рсете бастады. Жел де саябырсыды.

Осы кезде Бекарыс д?ние есiгiн ашты. Ол Жанболат пен Айнаг?лдi? баласы едi. Жанболат ?зын бойлы, ?ара торы келген, iрi денелi адам. Ал Айнаг?л орта бойлы, ?рiп ауыз?а сал?андай келбеттi едi. Оны? м?лдiреген к?здерi т?нде жары? беретiн ж?лдыздар секiлдi, т?ла бойы шыбы?тай келген, ерiндерi шиедей бол?ан.

?кесi баласыны? ?а?ап т?р?ан суы?та емес, с?л болса да жылынып т?р?ан мезгiлде ту?аны? жа?сылы??а жорыды. «Жолы бол?ыш бала екен», – дедi Жанболат.

…Арада бiр жыл ?ттi. Айнаг?л о д?ниелiк болды. ?рине, Бекарыс ?шiн б?л тансы? н?рсе едi. Ол анасыны? омырауынан шы?ып ?лгерген. Бiра? бала шешесiнi? жо?ты?ын сезедi ме, к?п жылай бередi?! «?иы?ды??а мойымаймын», – деген Жанболат бар к?шiн жинап алды. Та?дыр?а ?з мiнезiн к?рсете бiлдi. ?зi де анасынан ерте айырыл?ан едi, анасыз ?мiр с?рудi? не екенi? жа?сы бiледi.

…Ендi мiне Бекарыс мектеп табалдыры?ын атта?алы т?р. ?асында анасыны? жо?ты?ын бiледi. Ішi алай-д?лей болса да, сырт?а оны к?рсетпейдi. Жанболат барынша Айнаг?лдi жо?татпау?а тырысып ж?р. Дегенмен бала ?шiн шешенi? орны б?лек. «?кесiз жетiм – п?л жетiм, Анасыз жетiм – т?л жетiм», – деп халы? бекер айтпа?ан.

К?з. Жапыра?тар сар?айып т?сiп жатыр. Жерге алтын кiлем т?селгендей. Осы бiр ??былмалы айда бiлiм к?нi басталады. Бекарыс та мектепке келдi. Жан т?нi ?ай?ы-?асiретке толы болса да, бар назарын о?у?а аудару?а тырысады. Анасынан ерте айырыл?ан бала ?згелерден мiнезiмен де, тап?ырлы?ымен де ерекшелендi.

Бiр к?нi Бекарыс ?йге жылап оралды. Б?л кезде ?кесi ?йде едi. Баласыны? к?з жасын к?рiп:

– Не болып ?алды?, – дедi ?кесi.

– Еште?е, – деп жауап ?атты баласы. Бiра? iштей барлы?ын айт?ысы келiп т?р. Оны ?кесi де сезiп т?р?андай, баласына телмiрiп ?адала ?алды. Бiраз уа?ыттан кейiн Бекарыс ?айта тiл ?атты.

– ?ке, – дедi, с?л кiдiрiп, к?з жасын с?ртiп алды. —Бiзге тапсырма берiлдi. ?кесi мен баласы с?йлескенде бiр-бiрiнi? с?зiн б?лмейтiн. Тiптi ?азiр де б?л ?рдiс са?талып ?алды. -«Менi? отбасым» та?ырыбында шы?арма жазу керек. Жанболат баласын бiрден ??ша?ына алды. Бiра? не дерiн бiлмедi. С?лден кейiн баласыны? к?зiне тура ?арап, к?лiмсiреп т?рды. Бекарыс ?кесiнi? б?л ?ылы?ын т?сiне алмады. Содан кейiн Жанболат:

– Сенi? отбасын бар. Б?л шы?арманы бiрге жазамыз. Бес деген ба?а аласын. Осыдан к?рде т?р, – дедi.

– Барлы?ы аналары туралы к?п н?рсе жазады. Ал мен не жаза аламын? Тiптi анамны? бейнесiн де бiлмеймiн.

– Ол ?шiн ?апа болма. Айнаг?лдi? ?андай бол?аны? бiлемiн-?ой. Бас?а балалар?а ?ара?анда к?п с?з жазасын. Сонда осы?ан бола жылады? ба?

– И?. Не iстерiмдi бiлмедiм. Аз с?з жазып, т?мен ба?а алып ?аламын деп ойладым.

– Барлы? ?иы?ды?тан ?тесi?. Са?ан ар?ау боламын. Б?ны естен шы?арма. Ендi б?ндай т?ймедей н?рсеге бола жылаушы болма. Т?сiндi? бе, балам?

– Т?сiндiм, ?ке, – дедi Бекарыс.

Келесi к?нi Бекарыс мектептен к?лiмсiреп оралды. Жаз?ан шы?армасы ?шiн бес алды. Бiрден ?кесiн ??ша?тады.

– Рахмет са?ан, ?ке, – дедi.

– Сенi? к?лiмдеп ж?ргенi? мен ?шiн ?лкен ба?ыт.

– Ма?ан барлы?ы ?ол шапала?тап, ?ошемет к?рсеттi. М??алiм де та??алды. Шы?арманы сенiмен бiрге жаз?анымды айттым. «Ендеше ?кене де бес ?ояйы?», – дедi Жанар М?рат?ызы. Сен де бес алды?, ?ке.

– ?те ?уаныштымын, балам. Бiздi алда ?лi к?птеген же?iстер к?тiп т?р.

2 Б?лiм

…Бекарыс т?ртiншi сыныпта о?ып ж?рген кез едi. Бiр к?нi Жанболат?а мектеп директоры хабарласты. Бекарыс пен оны? сыныптасы ?айсар т?белесiп ?алыпты.

Жанболат б?л хабарды естiп, бiрден мектепке келдi. Директорды? б?лмесiне жол тарты.

– С?леметсiз бе, Сара ?айрат?ызы!

– С?леметсiз бе, Жанболат Бердiбек?лы! Т?рлетi?iз, отыры?ыз. С?лден кейiн ?айсарды? анасы да келуi тиiс.

Бес минуттан кейiн есiк ашылды. Ішке а???ба ж?здi, ?ыпша белдi, орта жасар ?йел кiрiп келдi. Б?л ?айсарды? анасы едi.

– ?ош келдi?iз, Жайнаг?л Рахман?ызы.

– ?ош к?рдiк.

– Барлы?ымыз жиналып ?алыппыз, бол?ан жа?дайды тал?ылайы?.

– Тал?ылайтын еште?е жо?. Менi? ?айсарыма ?ол к?терген баланы мектептен шы?ару керек. Ондай бала бас?алар?а да ?ол к?тередi. Б?ндай б?за?ылар?а мектеп керек емес. К?ше кезiп ж?ре берсiн.

Жанболат ?аншалы?ты ашуланса да, ашуын ?амшылай бiлдi, айтыл?ан с?здерге барынша сабырлы?пен ?арады. Бiр шикiлiк бар екенiн сезiп отыр. Себебi баласын бес сауса?ындай бiледi.

– Жайнаг?л Рахман?ызы, сабыр етi?iз. Сiздердi ша?ыр?ан себебiм, м?селенi ушы?тырмай шешу. ?р бала бол?ан жа?дайды ?зiнше айтып бердi. Екеуiнi? айтып отыр?аны бiр-бiрiнi? айт?анына ??самайды.

«?ар?а баласын аппа?ым дейдi, Кiрпi баласын ж?мса?ым дейдi». Б?л с?здер Жанболатты? ойына бекер т?скен жо?. Ендi ол тiл ?атты:

– ?рине ?ркiм ?з баласына сенедi. Б?л жа?дайда кiм кiн?лi болса да, баланы о?удан шы?ару б?рыс шешiм болады.

Осы кезде б?лмеге бiреу ж?гiрiп келдi. ?ос б?рымы ?рiлген, ашы? ж?здi, жайдары ?ыз екен. Б?лмедегiлер не бол?аны? т?сiнбедi. ?ыз бала бiрден с?зiн бастады:

– Р??сатсыз кiргенiм ?шiн кешiрi?iздер! Айтайын дегенiм, Бекарыс кiн?лi емес.

Б?рi де та??алып ?алды.

– Сонда менi? баламды кiн?л?п т?рсы? ба?, – дедi Жайнаг?л, ?ызып т?р?ан ашуы? баса алмай.

– Алдымен кiсiнi? с?зiн б?лмеудi ?йренiп алы?ыз, ?йтпесе м?дениетсiздiгi?iздi к?рсетесiз, – дедi Жанболат, шыдай алмай.

– Ал сiз бала?ыз?а ие болы?ыз, – деп Жайнаг?л б?лмеден шы?ып кеттi.

Бiрер минутта б?лменi? iшi тым-тырыс болып ты?а ?алды. Б?л тынышты?ты б?лмеге ж?гiрiп келген ?ыз б?зды. Ол ?з с?зiн жал?ай т?стi:

– ?айсар Бекарыс?а жетiмексi? дедi. Жанжал содан кейiн ?ана басталды. Бар айтарым осы.

Б?л ?ыз т?ртiншi сынып?а келген балаларды? жа?а сыныптасы едi.