скачать книгу бесплатно
Фермер крыху сумеyся, нерашуча пераступiy з нагi на нагу.
– Магчыма, я yсё ж… – ён змоyк, далонню, якая была, пэyна, разы y два шырэйшай за далонь Скрайфа, палез у патылiцу. – Магчыма, крыху я…
«Крыху! – Скiн вылаяyся y думках. – Ды ты збiy яе на горкi яблык, дубалом!»
Дадаyшы – таксама y думках, зразумела – яшчэ дзве-тры кароткiя фразы, яскрава характэрызуючыя фермера, Скрайф нацiснуy крайнюю правую клавiшу селектарнай сувязi. Адразу ж успыхнуy экран аднаго з манiтораy, асвяцiyшы заспаную фiзiяномiю дзяжурнага дыспетчара. Дзяжурны быy з новенькiх i таму, пэyна, не адразу скемiy, хто глядзiць на яго зараз з экрана. Некалькi iмгненняy дыспетчар толькi недаyменна лыпаy вачыма, затым да яго, нарэшце, дайшло…
– Дзяжурны па тэрыторыi, малодшы супрацоyнiк Залеyскi! – адрапартаваy ён, iмгненна yскочыyшы з месца i выцягнуyшыся так, што, здаецца, дакранiся i ён адразу ж зазвiнiць нiбыта тая струна. – За час майго дзяжурства…
– Вольна, Залеyскi! – сказаy Скiн, адкiдваючыся y крэсле i з задавальненнем разглядваючы спалоханы твар дыспетчара. – Скажы, якая з дзяжурных рамотных брыгад зараз на месцы? Хоць адна з iх ёсць на базе?
– Нiяк не! – дзяжурны yсё яшчэ стаяy навыцяжку. – Усе тры на тэрмiновых выклiках! Будуць не раней, чым праз гадзiну-дзве! А што здарылася? – у голасе дзяжурнага прагучалi адначасова yстрывожаныя i цiкаyныя ноткi. – Што-небудзь сур’ёзнае, мiстэр Скрайф?
– Сур’ёзнае? – Скiн пабарабанiy пальцамi па стале, скоса зiрнуy на нерухомую фiгуру О’Нiла. – Ды не, не думаю, каб гэта было занадта yжо сур’ёзна… Зараз да цябе падыйдзе адзiн наш пакупнiк, мiстэр О’Нiл… – ён зноy кiнуy хуткi погляд на фермера. – Возьмеш у яго yсе дадзеныя, запiшаш каардынаты, i як толькi якая-небудзь з брыгад вызвалiцца – накiруеш яе туды. Усё зразумела?
– Усё зразумела! – дзяжурны яшчэ больш выцягнуyся, хоць больш, здавалася б, ужо немагчыма фiзiчна. – Будзе выканана!
Скрайф шчоyкнуy клавiшай i манiтор патух. Фермер яшчэ нейкi час таптаyся на месцы, як бы жадаючы i далей працягнуць размову, але Скрайф быy ужо сыты iм па горла. Ветлiва yсмiхаючыся, ён узняyся з-за стала, паказваючы гэтым, што аyдыенцыя закончана.
– Ідзiце да дзяжурнага, – сказаy ён, махнуyшы рукой у напрамку да дзвярэй. – Там вам усё растлумачаць.
Дачакаyшыся, калi за фермерам зачынiлiся, нарэшце, дзверы, Скiн зноy апусцiyся на ранейшае месца, аж знемагаючы ад нецярпення. Левая ягоная рука звычна нырнула пад стол, навобмацак адшукала там маленькую, ледзь прыкметную кнопку, нацiснула яе. Высунулася патаемная шуфлядка i Скiн прагна выхапiy адтуль пляскатую шкляную бутэльку больш чым напалову запоyненую нейкай залацiста-празрыстай вадкасцю. Падазронна зiрнуyшы на дзверы, Скiн паднёс бутэльку да засмяглых вуснаy, зрабiy першы працяглы глыток…
Калi Скiн зноyку схаваy бутэльку y шуфлядку стала, вадкасцi там засталося не больш чвэрцi. Ён пасядзеy крыху, прыслухоyваючыся да yнутраных сваiх адчуванняy, потым уздыхнуy, устаy i выйшаy у прыёмную. Сакратар, малады хлопец, апрануты y новенькую i крыху велiкаватую яму yнiформу, ускочыy з-за стала i вiнавата паглядзеy на шэфа.
– Яшчэ раз пусцiш да мяне аднаго з гэтых… – Скрайф змоyк, стараючыся падабраць найбольш падыходзячыя словы, але так i не падабраy анiводнага. – Карацей, пусцiш яшчэ – лiчы сябе звольненым! Зразумеy?
Сакратар вiнавата кiyнуy i пачырванеy.
– Пасылай iх да Холiна, калi yжо дзяжурны дыспетчар iм, чамусьцi, не падыходзiць!
– Я паслаy яго да Холiна, – сказаy сакратар. – Я нават праводзiy яго туды…
– І што? – Скрайф адчуy раптам, як напруглася yсё знутры. – Што сказаy Холiн?
Ён сам добра ведаy ужо, што сказаy Холiн… не трэба было пытацца аб гэтым у сакратара.
– Холiн сказаy… – голас сакратара гучаy па-ранейшаму вiнавата, – ён сказаy, што y яго зараз вельмi шмат спраy…
– Вось як? – Скрайф адчуy раптам, што шчокi ягоныя таксама пачынаюць чырванець. (гэтага яшчэ не хапала!). – Вось як? – паyтарыy ён, стараючыся не глядзець на сакратара – Калi хто мяне будзе пытацца – я y намеснiка!
Сакратар зноy кiyнуy вiнавата, але Скрайф ужо, не глядзячы на яго, выходзiy з прыёмнай. У калiдоры ён спынiyся i нейкi час стаяy так, моyчкi i нерухома, не зводзячы цяжкага позiрку з дзвярэй насупраць.
Гэтыя дзверы куды больш падыходзiлi для кабiнета загадчыка аддзяленнем, чым ягоныя yласныя. І таблiчка золатам, дзе слова «намеснiк» амаль гублялася дзесьцi зверху, а цэнтральнае слова «загадчыка», наадварот, было занадта вялiкiм i адразу ж выдзялялася на суцэльна-чорным фоне дзвярэй. «Нядзiyна, што yсе яны бягуць, у першую чаргу, у мой кабiнет! – мiльганула y галаве Скрайфа. – Холiн – вось хто сапраyдны загадчык аддзялення! Холiн, а не я!»
Ён нацiснуy цяжкую бронзавую ручку дзвярэй i yвайшоy у прыёмную.
У прыёмнай Холiна сядзела ягоная сакратарка… яна ж – рабочая жонка Холiна. Убачыyшы Скрайфа, жанчына штосьцi хуценька i амаль неразборлiва прагаварыла y селектр, але нават не падумала yстаць. Так было заyсёды, i Скiн даyно yжо махнуy на гэта рукой. Урэшце, жанчына гэтая – не супрацоyнiца ФІРМЫ, заробка яна тут не атрымлiвае, непасрэдна Скрайфу не падпарадкоyваецца. Яна была yласнасцю Холiна… ну, а тое, што Холiн сам адмовiyся ад сакратара – ягоная асабiстая справа! Сама ж ФІРМА толькi выйграла фiнансава ад такой замены…
– Прывiтанне! – сказаy Скрайф, уваходзячы y вялiзны, шыкоyны кабiнет свайго намеснiка i апускаючыся y крэсла для наведвальнiкаy. – Чым займаешся?
– Ды так… – Холiн адсунуy убок нейкiя паперы, лянiва паглядзеy на Скiна паверх акуляраy. – Нiчога сур’ёзнага. А y цябе?
Холiн заyсёды называy свайго непасрэднага начальнiка на «ты», i Скiну нiчога не заставалася, як толькi адказваць яму тым жа. Праyда, рабiлi яны гэта толькi пры асабiстых зносiнах, без пабочных асоб.
– Памятаеш апошнюю буйную партыю жанчын? – спытаy Скрайф. – Колькi iх тады нам даслалi? Больш за пяцьдзесят, здаецца…
– Пяцьдзесят сем, – сказаy Холiн без затрымкi. – І yсе былi рэалiзаваны за першыя тры днi, акрамя адной, на якую, чамусьцi, так i не знайшлося пакупнiка…
«І якую ты yзяy сабе, лiчы, што бясплатна! – мiжволi падумалася Скрайфу. – Трэба ж так апусцiцца! Хоць… невядома, як буду выглядаць я, калi пратырчу тут хоць палову таго тэрмiна, што Холiн?..»
Ён успомнiy раптам, якой кiслай была фiзiяномiя Холiна, калi яны сустрэлiся yпершыню. Мабыць, ягоны цяперашнi намеснiк спаy i бачыy ужо менавiта сябе загадчыкам аддзялення. І, калi шчыра, паставы для гэтага спадзявання y яго мелiся, i былi яны куды больш важкiмi, чым у Скiна, але…
Усю справу вырашыла тое, што Скiн вучыyся калiсьцi разам з Томам Лiyскi i нават крыху сябраваy з iм у тыя далёкiя часы.
– А чаму раптам ты зацiкавiyся менавiта гэтай партыяй? – спытаy Холiн, вяртаючы думкi Скрайфа з нябёсаy, дзе яны толькi што луналi, зноy на грэшную зямлю. – Здарылася што?
Скрайф пацiснуy плячамi.
– Ды не, нiчога звышасаблiвага! Проста сёння ранiцай да адной з жанчын гэтай партыi пачала вяртацца памяць…
– Гэта бывае! – Холiн глядзеy на загадчыка спакойна i нават добразычлiва, але i y поглядзе ягоным, i y тоне, якiм ён размаyляy са Скiнам, адчувалiся, як i заyсёды, дрэнна прыхаваныя ноткi yласнай сваёй перавагi, пагарды нават… – Я думаю, не трэба занадта хвалявацца з-за гэткай дробязi. Проста паведамiць дзяжурным… яны ведаюць, што рабiць у падобных выпадках…
«Навошта я прыпёрся да яго зараз? – стомлена падумалася Скiну. – Што я, наогул, хачу высветлiць, чаму мяне так закранула гэтая гiсторыя? Ну, пачала yспамiнаць… не яна першая, не яна апошняя! Дзяжурная брыгада за паyгадзiны прывядзе яе y парадак, калi гэта можна назваць парадкам! А Холiн… вось ён глядзiць на мяне зараз i пэyна ж ягоны доyгi, звышадчувальны нос, якiм ён так ганарыцца, пачуy пах… ён, вядома ж, нiчога не скажа мне, тым больш, нiчога не скажа падначаленым… ён, наогул, нiколi не апускаецца да пустых размоy з iмi, у адрозненнi ад мяне. Але ён так рады любому выпадку хоць у чымсьцi прынiзiць мяне, выявiць маю поyную, як кажуць, прафесiйную некампетэнтнасць. Што ж, магчыма, ён i мае рацыю!
– Гэта yсё? – падкрэслена ветлiва спытаy Холiн, зноy падсоyваючы да сябе паперы. – Прабач, але я планаваy сёння праверыць наш месячны баланс, бо хутка канец квартала…
– Я памятаю! – буркнуy Скрайф, устаючы. – Я зараз пайду! Проста… справа y тым, што гэтая жанчына… яна заявiла раптам мужу, што калiсьцi жыла y палацы…
Ён чамусьцi падумаy, што гэтае ягонае паведамленне зацiкавiць Холiна… i сапраyды, Холiн, на хвiлiнку адарваyшыся ад сваiх папер, зноy узняy галаву.
– Вось нават як? – прагаварыy ён абыякава. – Магчыма i жыла! Што з гэтага?
І, нават не чакаючы адказу, ягоны доyгi чырванаваты нос зноy уткнуyся y паперы.
– Пачакай! – павольна прагаварыy Скрайф, зноy апускаючыся y крэсла. – Тады мне не зусiм зразумела адна рэч! Хiба сярод жанчын, якiх нам пастаyляюць… – запнуyшыся, ён змоyк на iмгненне. – Я хацеy сказаць, што заyсёды думаy, што наш «тавар» набываецца на адсталых, бедных планетах, сярод сацыяльных нiзоy грамадства…
– У асноyным, так яно i ёсць! – i зноy слых Скрайфа разанула кепска прыхаваная нотка паблажлiвасцi, пагарды нават у роyным, размераным тоне субяседнiка. – ФІРМА мае yстойлiвыя кантакты са сваiмi агентамi на такiх планетах i цалком легальна набывае там пераважную большасць жанчын. Але… – Холiн ледзь чутна хмыкнуy, – бiзнес ёсць бiзнес…
– Не зразумеy!
Холiн уважлiва паглядзеy на Скрайфа. Уважлiва i некалькi недаyменна.
– А што тут разумець! – буркнуy ён. – Частку «тавара» нам пастаyляюць пiраты, i, прытым, вельмi танна. Згадзiся, сярод такога «грузу» можна сустрэць каго заyгодна!
– Нават прынцэсу? – спытаy Скiн.
Холiн пацiснуy плячамi.
– Прычым тут прынцэса? У палацах жывуць не толькi прынцэсы! Прыслугi там, згадзiся, куды больш, чым непасрэдна самiх прынцэс!
Ён змоyк, паказваючы yсiм сваiм выглядам, што размова скончана. Але Скрайф усё яшчэ заставаyся сядзець.
Нельга сказаць, што ён упершыню пачуy аб цесных сувязях ФІРМЫ з пiратамi… гэта, прынамсi, не было сакрэтам нi для каго з супрацоyнiкаy ФІРМЫ, пачынаючы з вышэйшых кiраyнiкоy i закончваючы самым нiжэйшым клеркам. Але адна справа – чуць пра гэта проста краем вуха y сяброyскiх размовах з калегамi на вечарынцы альбо карпаратыyнай гулянцы… i зусiм iншая – калi yявiць, як яно бывае на самой справе…
Холiн зноy адклаy свае паперы i yздыхнуy.
– Ва yсялякiм разе, калi ты так жадаеш, я магу праглядзець поyную дакументацыю той партыi. Ты памятаеш нумар гэтай жанчыны.
Скрайф машынальна назваy нумар, якi, у сваю чаргу, пачуy ад фермера. Потым ён устаy, зноy вярнуyся y свой кабiнет i, зачынiyшы дзверы, нецярплiва выцягнуy з патаемнай шуфлядкi поyную бутэльку з такiм неабходным яму зараз напоем.
– Што мы робiм?! – з горыччу шаптаy ён у рэдкiх прамежках памiж глыткамi. – Як можам мы рабiць такое?! Усе мы злачынцы… усе: i я, i Холiн, i Том… i yся наша занюханая ФІРМА! Усе мы злачынцы i няма нам даравання… нiкому з нас… няма даравання… нiколi… нiколi…
Глава 3
Калi О’Нiл аддаваy апошнiя загады сваёй збiтай да крывi рабочай жонцы, у яго нават ценю сумнення не yзнiкала y тым, што жанчына адразу ж пачне спраyна выконваць гэтыя загады мужа. Як жа iнакш! Будзе выконваць старанна i добрасумленна, i выканае yсё, што ад яе патрабуецца! Так было заyжды… для гэтага, урэшце рэшт, i прызначалiся рабочыя жонкi на Аграполiсе!
Але на гэты раз фермер памылiyся.
Рабочая жонка О’Нiла не стала нiчога прыбiраць на кухнi… тым больш, не пайшла яна займацца гаспадаркай. Перазмагаючы боль, збiтая, амаль знявечаная жанчына, хiстаючыся, падыйшла да вялiзнага белага крэсла ля сцяны, апусцiлася y гэтае крэсла ды так i застыла y поyнай нерухомасцi, абхапiyшы галаву рукамi.
Сядзець у белым крэсле было забаронена yсiм, акрамя гаспадара. Тым больш, забарона тычылася ягонай рабочай жонкi, i да сённяшняга дня жанчына нiколi не парушала гэтую забарону (як i многiя iншыя забароны, дарэчы). Зараз жа яна, нiбыта спецыяльна, апусцiлася менавiта y гэтае крэсла, зусiм не думаючы аб тым, што заляпанае яе yласнай крывёю накiдка не прыбавiць рахманасцi i памяркоyнасцi i без таго надта yжо раз’юшанаму гаспадару.
Імгненнi складвалiся y хвiлiны… хвiлiны цяклi адна за адной, адлiчваючы гадзiну… за yвесь гэты час жанчына y крэсле нават не паварушылася. Збоку магло падацца, што яна, цi то заснула, цi то страцiла yсё ж прытомнасць ад моцнага, нясцерпнага нават болю… але гэта было не зусiм так. Жанчына не страцiла прытомнасцi, яна i не спала зараз – жанчына пакрысе ЎСПАМІНАЛА СВАЁ МІНУЛАЕ…
Гэта было нялёгкiм заняткам… нялёгкiм i амаль безнадзейным. Мiнулага y жанчыны не iснавала… мiнулае пачыналася менавiта з той самай дэманстрацыйнай залы, дзе купiy яе калiсьцi муж… Усё, што было раней, калi яно i было, акутваy туман, шчыльны, непранiцальны… i разгледзiць хоць штосьцi y суцэльным гэтым тумане было амаль немагчыма…
