скачать книгу бесплатно
– Дьэ, ол Баишев туох диир эбитий? – Барахов интэриэһиргээтэ, олоппоһун иннин диэки сыҕарыс гыннарда.
– Бастаанньыстарбыт Дьокуускай куорат иһигэр туох буоларын, биһиги тугу гынарбытын барытын ааҕа-билэ сылдьаллар эбит! Дьэ, сүрдээх. Саамай кинилэри майгыларын алдьаппыт суолунан биһиги Мархаҕа концентрационнай лааҕыры тэрийэн, дьону солуок тутуубут буолар эбит. Онно харабыл буолан олорор дьону – ыраахтааҕы холуобунай сыылынайдарын Боруну уонна Глыгалоны кытта истэр-билэр эбиттэр. Баишев биһигини босхолоон ыытарыгар миэхэ кытаанахтык саанна, сэрэтии оҥордо: «Концлааҕыргытыгар биир эмэ кыыс эбэтэр дьахтар күүһүлэммит-атаҕастаммыт буолуо да, кытаанахтык иэстэһиэхпит! Эһигини кыайар да, кыайтарар да түгэммитигэр буруйдаахтары ирдээн да туран булуохпут – ханна да куотуоххут суоҕа! Бастатан туран, эйигиттэн иэстэһиэхпит! Ону ол курдук, өйдөө!» – диэтэ. Кини да, саллааттара да сирэйдэрэ-харахтара ынырык! Эппит тылларын толорортон аккаастаммат сирэйдэр-харахтар! Дьэ, ону туох диигит?
– Саамай кутталлааҕа – биһиги дьоммут улуустарга хаалбыт урууларыгар-аймахтарыгар алдьархай суоһууһу! Ханна эрэ, биһигини үтүктэн, концентрационнай лааҕыр оҥордохторуна, оннук өй киирдэҕинэ да көҥүлэ буолбут! – Барахов Петровка толору сөбүлэстэ.
– Мин бастаан эһигини кытта сүбэлэһэн баран, Мархатааҕы лааҕыры суох гыныахпытын эбэтэр онно олохтоммут хабыр режими сымнатыахпытын баҕарбытым. Дьэ, туох диигит? Бастатан туран, Платон Алексеевич, эн, губревком бэрэссэдээтэлэ киһи, тугу эрэ толкуйдуоххун наада, – Петров кэлбит сыалын-соругун быһа-бааччы эттэ.
Үһүөн чочумча саҥата суох олордулар. Ойуунускай иннигэр сытар кумааҕылар үрдүлэригэр сөбүлээн туттар кыһыл харандааһын ылан уурда уонна:
– Да-а, концентрационнай лааҕыры тэрийии төрдүттэн сыыһа дьаһал этэ. Мин утарсан көрбүппүн, Лебедев да, Агеев да саҥардыбатахтара – кинилэр чыкааны, байыаннай күүһү дьаһайалларынан олус бардамсыйаллар! Итинник буолуохтаах этэ!.. Тугу гыныахха?.. – чочумча тохтуу түстэ, уонна:
– Мин итинэн сибээстээн Мархаҕа баран кэлииһибин: токурутуулары уонна ол Боруну, Глыгалоны уонна да атыттары тохтотор гына кэпсэтиилэри ыытыам. Николай Васильевич, эн итини, ханныгын да иһин, Агеевка уонна кини көмөлөһөөччүтүгэр этэн көр! Исидор Никифорович, эн Лебедевкэ итини кэпсээ уонна өйдөтөргө кыһалын! Киһилии этиини өйдүүр-ылынар тойооску эбитэ дуу, суоҕа дуу?! Кыырыгырыы уонна сэнэбиллээх сыһыан хаһан да үчүгэйгэ тиэрпиттэрэ суох!
Үһүөн балачча уһуннук кэпсэттилэр. Түмүгэр уталытыллыбат дьаһалы ыларга диэн буолла.
