скачать книгу бесплатно
ХАНТА?АР БЫГЫЙ
Икки уоллаах: Сиэллээх ???рг? уонна Кэтирэй – Пиэрибэй Бордо? соро?о, Дьаарын а?атын уу?а тар?аабыттар.
Кэтирэй уола Дьаарын улахан ойуун, кини икки О?уруоттаах икки ардыгар олорбут. Т??лээ?и хомуйан, тардан киллэрэр кинээс эбит нууччаларга.
СИЭЛЛЭЭХ ???РГ?
Кырдьан баран о?оломмут. Ойууннатаннар, ойуунунан а?алтарбыттар.
Алта уоннарыттан тахсыахтарыгар дылы о?оломмотохтор. Ол олордохторуна, Дьокуускайтан Качыкаат ойуун кутуруксутунуун тахсыбыттар уонна кинилэргэ хоммуттар. О?онньордоох эмээхсин кинилэргэ: «Бачча сааспытыгар дылы о?оломмотубут, ?т?хп?т?н иччилиир, туруоран кээспит то?о?обутун оннугар туруорар, к?р??б?т?н-ха?аабытын к?р?р-истэр ыччаппыт суох буолсу. Би?иги ааппытын ааттатар туох да суох буолсу. Ба?анабыт чоройуу?у», – диэн му?адыйбыттар.
Онуоха: «То?о ити курдук олус му?адыйа?ыт. О?оххутугар о?о кута оонньуур. Сымыйата диэтэргит, к?рб?кк?т дуо? – диэбит ойууннара. – Би?иги дойдубутугар-сирбитигэр эрдэххэ, Айыы?ыкка киирэн, о?ото суох дьо??о о?о ылан биэрэр этибит», – диэбит.
Онтон туран, о?онньор к?рд???р: «Би?иэхэ, саатар эрэ, Айыы?ыттан о?ото к?рд???н кулу?», – диир.
Онуоха ойуун туран кыырар, Айыы?ыкка киирэбин диэн.
Онуоха Айыы?ыттара туран: «О?олонуох тускулаах этилэр да кэмэ аа?ан хаалбыт. Билигин бэриллибэт», – диэбит.
Дьэ, ол курдук батылынныбыт диэн, кэптэрин туонан, ытаан-со?оон кэлэллэр.
«Бэйи эрэ, бэйэм С??лэр былыт т?рд?ттэн айдарбыт ки?ибин. Онтон к?рд??н ыламмын, ?с хас о?ото суох ыалга о?о а?алан биэрбитим. Онон т?р?т сирбэр тахсаммын, о?о к?рд??хтээхпин», – диир ойуун.
«Ээ, чэ, с?п. Оннук буолла?ына, к?рд??н к?р???т??й. Эрэйдэммиччэ эрэйдэни?», – диир о?онньор.
Онон, дьэ, т?р?т сирдэрин т?рд?гэр тахсан кыыраллар уонна о?о к?рд??ллэр. «Бу Айыы?ыкка киирэммит баттардыбыт, онон б??? тылбын биэрдим, бэйэм айдарбыт сирбиттэн о?о а?алыам диэммин. Миигин саха ураа?хайга саакка киллэримэ?, сиикэй ааттаама?. Онон о?ото а?алы?», – диир ойуун.
«Ылгын о?обутун сиикэй ааттатыахпыт дуо, биэриэхпит икки о?ону, – дэтэр. – Улахан уолу Чокуук диэн ааттаа?, оччугуй уол С??лэр Былыт Т?рд?ттэн Айдарбыт С?лэ Багдарыын диэн буоллун. Бу о?ону маанылаатыннар, отунан охсубатыннар, тала?ынан таарыйбатыннар. Ол курдук ку?а?аннык тутар буоллахтарына, бэйэбит о?обутун бэйэбит харайыахпыт, т?тт?р? сылгылыахпыт. Итинник б??? тылынан биэрэбит», – дэтэр.
Онтон туран, о?о кутун и?эрэбит диэн ааттааннар, эмээхсин т?б?т?н оройугар алгыыллар. Бу ал?ааттарын кытта, эмээхсин т?б?т?н оройугар ат кымньыытын тиэлиитин
са?а уот субурус гынар. Дьахтар у?ан хаалар. Онтон эр ки?иэхэ имэ? и?эрэбит диэн эмиэ ал?аабыттар. Онтон бары да?аны ??рэллэр-к?т?лл?р. Икки о?ону к?рд??н ылбыт дьон буолан. Аайдаан
киирэн бараллар. Уонна: «Соболо??утун тугу ыла?ыт?» – диэн ыйыталлар.
Онуоха: «Би?иги билигин оччо к??эйбэппит
. Тугу саныыргытын хойут саныаххыт. Аны ?с сылынан эргийэн кэлиэхпит – биир о?о?ут биирдээх, биир о?о?ут иккилээх эрдэ?инэ. Онно тугу биэрэргитин бэйэ?ит билиэххит. Оттон билигин ханныгы эмэни кыраны биэрдэххитинэ с?п», – диэбит.
?с сыл буолан баран эргийэн кээлтэр. Эппит икки уоллара баар буолбут. О?онньордоох эмээхсин аттарын ырдыытынан тии?, са?ыл, э?э тириилэрин биэрэн ыыппыттар.
Хойукка дылы о?о-дьахтар ?с хо?ооно гыналлара, С?лэ ы?ыах уурда?ына: «Б?г?н эмиэ самыыр буолара буолуо», – диэн. С?лэни былыттан айдарбыт ки?и диэн номо?о кэлэ турар эбит.
Кэпсээнньит тылы бы?аарыыта:
Кымньыы тиэлиитэ – ат кырыаччытын т?б?т?гэр аты кымньыылыыр быа баайаллар. Соро?ун ?р?н, соро?ун хатан. Дьэ, ону тиэлии диэн ааттыыр саха?.
Аайдаан – хай?анан, маала ?рд?кт?к туттунан. Быытта, аныгылыынан боруоста эттэххэ, ки?иргэнэ саныыллар, тылбыт тилиннэ диэн.
К??эйбэппит – олус ымсыырбаппыт.
ОНОКУ
Икки уоллаах эбит. Быырта, Дьэгин Б???. Дьэгинтэн билигин бэрт а?ыйах ки?и баар.
Оноку бэрт к??стээх ки?и, тарсыына. С?т?лл?р?, ытырдара к?ст?н и?иллэр. ??г?л??рэ ?с к?ст??х сиртэн и?иллэр. Санатория хоту ?тт?гэр К??х Хайа баар. Тордохтоох Хайа диэн. Дьокуускайга т??лээх киллэрэн баран (?лб?гэтин т?л??н баран), Дьаарын бэйэтэ киллэрэн биэрбэт, туой тарсыынатын ыытар эбит. Т?нн?н и?эн, Тордохтоох Хайаттан ??г?л??р: «Тыыта та?ааран кулу?», – диэн.
Омолдооттор туораппаттар эбит. Сэптэрэ суох буолуо буолла?а, ба?ар, ?ст??х да буолуохтара. Ол ??г??н? С?лэттэн, Хото?ос диэн сиртэн, истэннэр, баран тыы та?ааран биэрэллэр эбит.
Бордо?нортон, т??лээ?и кыайан толорботохторун ту?угар, тарсыыналарын, Онокуну, сото охсоллор. Буруйдааннар, сото кэби?иннэрэн олордон бараннар, сототун кырыытыгар сото охсор с?лл?гэ?инэн казактар биэртэлииллэр эбит. Ол охсулла олорон: «Улаханнык охсу?! Этэ ыалдьар гына. Итиннэ кы?анан, дайыымкатын толоруо дуо!» – диэн улаханнык са?арбыт. Онтон куттанан, куйахалара к??рэн, казактар оргууй охсоллор ???.
?йэтигэр биир ат, биир биэ эрэ кинини уйбуттар. Уоннаа?ылар бары систэрэ булгуруйан и?эр эбит. Аты мииннэ?инэ, ата?а то?уу хаарга тарылла и?эр буолара ???.
Оноку Дьаарыны кытта сэриилэспит эбит. Ол манныктан буолбут. Арай биирдэ Оноку Дьаары??а, кинээ?игэр, ыалдьыттыы барбыт. Ол олордо?уна, Дьаарын киниэхэ биитин, Норгуону, ??сэр: «Биигин буой. Маннаа?ы уолаттар ууларын сэбин алдьатар, бэйэлэрин сынньыталыыр, тууларын уоран к?р?р ???», – диэн.
Онуоха Оноку: «Буруйдаах буолла?ына, кинээс, эн бэйэ? дь??ллээ. Мин бии ки?ини дь??ллээбэппин», – диэбит.
Дьаарын туран: «Мин эйиэхэ салайабын, кинээ?им бы?ыытынан. Эн тарсыына?ын», – диэбит.
Ол курдук оспуорда?аллар, эти?эллэр уонна, дьэ, ?с хонон баран, сир ортотугар, Сэтиэнэх диэн сиргэ, сэриилэ?иэх буолан болдьоспуттар.
Кэлэн убайыгар уорданар: «Иирээ??э-иэдээ??э тэпти?! Сэриилэ?иэх буоллубут», – диэн.
Норгуо туран: «Сэриилэстэр да сэриилэ?иллиэ. ?г?стэн ?г?с охтуо, а?ыйахтан а?ыйах охтуо», – диэн хабаана суох тылласпыт.
Сарсыныгар, сарсыарда туран, Онохута: «Бэ?э?ээ киэ?э хабаана суох тылласпыты?. Тахсан а?ар эрэ», – диир.
Ыппытыгар, Норгуо саннын то?уйан биэрэр. Ону Оноку саннын кырыытын мас о?унан илдьи ытан кэби?эр. «Ити эрээригин ???хт?рг? бараары гыммыты? дуо!» – диэбит уонна м???н биэрбит.
Сол киэ?э кыра уол, Дыыгыныыр, дьиэтигэр оно?ос кыстан барар. Онуоха убайа: «Нойоон, бу тугу о?осто?ун?» – диир. Уола: «Оно?ос кыстабын. ???хт?р эйиигин хайдах ытыалаан ?л?р?лл?р?н баран к?р?н туруом», – диэбит. Онтон Оноку: «Бу адьарай эмиэ убайын курдук ???хт?рг? хаан та?аартараары тылла?а олорор ээ», – диэбит.
Дыыгыныыр сэттэлээх уол. Оноку: «Сэттэ саа усталаах сиргэ тур», – диэбит Дыыгыныырга. Онуоха анараа?ыта: «???хт?р эйиэхэ, о?онньорго, сир кэмнии туруохтара дуо, чэ, ыт», – диэбит, итиннэ баран.
Ону Оноку мас о?унан ыппыт. Ону Дыыгыныыр ыраа?ар кыбытан ылбыт. Уолум а?арыы?ы дии санаан, Оноку т??ртэ ытан субуруппут. Ону Дыыгыныыр: «Сардаан бастаах о?у?
кэллэ, сар т??тэ т??лээх о?у?
кэллэ, тойон т??лээх о?у? кэллэ, быыра о?у?
кэллэ», – дии-дии хабан ылан испит.
Оноку ол кэнниттэн: «Чэ с?п, барыс», – диэбит.
Хонуктара туолан, дьэ, сэптэрин ыырдынан, барбыттар. Сэтиэнэх диэн сиргэ киирэн баран, Оноку эппит: «Болдьоспут сирбит кэллэ. К?р?-истэ ис, сэрэн. ???хт?р куруппааскы курдук, дэлбэритэ ытыалаан кэби?ээйэллэр», – диэн.
Утаакы буолаат, кураахтаах саа тыа?а «чаап-чууп» буола т?сп?т. Арай биирдэ ?йд??н к?рб?тэ, уолун ата т??нэри к?т?н кэбиспит. Ат сы?аа?ар ох хорохолоно т?сп?т. Ат бэйдиэ с??рб?т?гэр, сырсан, тутан ылбыт. Атын баайан, оно?осторун к?т???н кэлэн и?эн к?рб?тэ, уол таба са?ыйа?ын т??тэ бур?аллыгас ?л?гэр. ???хт?р ытыалаа да ытыалаа буолбуттар.
Оноку, дьэ, ытыала?ар. Саамай атамааннара, к??стээхтэрэ ???х ?рг?дь?й диэн Оноку курдук ки?и баар эбит. Бу маны туран Оноку ытан биирдэ да таппатах. Бэстилиэнэй биир о?о хаалар. Мас быы?ынан биир, ата?ын ?р? к?т???-к?т???, ытар ки?и баар эбит. Оноку: «Абаккабыан, саатар ити ки?ини хаан та?аарбыт ки?и», – дии саныыр уонна ата?ын ?р? к?т???р бириэмэтигэр ытан саайбыт. Тобугун хара?ынан т??эрэн баран, сототун б?т???т?нэн хайа к?т?н тахсыбыт. Онуоха бу ки?и: «Атахпын ыар?а?а хайа к?тт?м, ча-айа, ча-айа», – дии-дии быарынан сынан барбыт.
Маныаха Оноку инитэ уол туран кэлэр уонна Дьаарыттар охторун мунньубутун к?т???н а?алар. Ону ынараа?ылар к?рб?ттэр. Сэптэрэ а?ыйаабыт, биир ки?илэрэ баа?ырар, онтуларын с?гэн барбыттар. Онуоха Оноку алакыылыыр: «Алакыы! Алакыы!»
– диир. Бу са?аны Дьаарын ойо?о истэр уонна эрин м???р: «???ээ?и уолу сиэбэккэ?ин, алдьархайы о?орторду?. Тугу арбын туонай
буола?ын ойумсуйа??ын», – диэн.
Дьаарын туран ойо?ун: «Эн да уда?амсыйан быччайа?ын, ???ээ?и уолу эн да сиэриий», – диир.
Онтон Дьаарын ойууннарын т?рд?гэр кыырар: «Бу ки?игитин кыайы?-хоту?, боччуйу?. Алдьархайы та?ааран эрэр», – диир.
Маныаха туран, т?р?ттэрэ бэйэтин м???лл?р: «Биир ууттан турбуккут, биир уйаттан ??скээбиккит. Ити эйиигиттэн биир мутук ?рд?к? ойуун. Онтугун кытта иирсэ?ин дуо?» – диэн ??рэн ыыппыттар. Онон т?тт?р? кэбин туонан
кэлбит.
Кэпсээнньит тылы бы?аарыыта:
Сардаан бастаах ох – модьу т?б?л??х ох.
Т??лээх охтор – к?б?с-к?н?т?к барар охтор.
Быыра ох – т?ргэнник барар ох.
Алакыы – киргил ??рэн алакылыырын ?т?ктэллэрэ буолуохтаах.
Арбын-туонай – бэйэ?ин ?рдэтинэ?ин, арбана?ын, кэпсэнэ?ин.
Кэбин туонар – кэмсинэр, му?адыйар.
ОНОКУ ОЙУУН ЭБИТ
?йэтигэр ?стэ кыырбыт. Бэрт до?ор ки?итэ ?л??р? гыммытыгар кыырбыт. Ол онно кутун к?рд?? сатаабыт ???. Ону биэрбэтэхтэр: «Кута сытыйан, ?л?н б?пп?т, биэрбэппит», – диэбиттэр.
Дьэ, онтон Оноку: «Мин тылбын ылыммаккыт. С????хпэр туран, аны кыырыам суо?а», – диэн, дьэ, аккаастанар. Уонна кыырбатах.
Ма?найгы кыырыыта. Айыы?ыкка киирэн, о?о уйата о?орон, о?о к?рд??р эбит. Маныаха о?о кута диэн к?рд??р эбит о?ону о?онон. Ону: «Сатаммат», – диэбиттэр. Онуоха: «Му? саатар тойон ба?а са?анан а?алы?, – диэн. Онтон: «Му? саатар т??лээх ?г?р?? са?ата», – диэн. Ону: «Сатаммат», – дииллэр эбит. «Мин к?рд????б?н ылымматыгыт. О?о кутун киринэн-хо?унан биэрэ?ит, онон мин саха ураа?хайы тугунан да кирдиктиннэриэм суох. Киринэн-хо?унан биэрэргит, салгын буолан, к?т?н хаалар, кылгас ?йэлээх, ?л?гэс буолар. Ити мин этэрбинэн куту биэрэргит буоллар, у?ун ?йэлээх, чэгиэн, к??стээх ыччат ??ск?? этэ. Саха?а, харахтарыгар к?рд?р?н туран, итэ?эттэриэм этэ. Ону миигин итэ?элбиттэн та?аара?ыт», – диэбит.
Иккис кыырыыта. С???? Айыы?ытын ту?угар Дь???г?йг? киирэн, Ынахсыт тардары с????н? ??скэти? диэн к?рд???р. Ону ылынаннар, ньирэй сытар буолар ???.
Оноку онон сиэмэ?э суох, Айыы ойууна эбит гынан баран, аккаастаппыт.
С?ЛЭ ?Л??ТЭ
С?лэ ойо?о, Оноку ийэтэ, Ар?аа ?рэх диэн сиргэ сылгы к?р?р эбит. Ар?аа ?рэх С?лэ ходу?ата эбит. Ити кэм?э били??и би?иги Эбэбит – хара ма?ыттан к??л. С?лэлээх били??и С?лэ дэриэбинэтиттэн хоту диэки баар алаастартан биирдэстэригэр олорбуттар бы?ыылаах. С?лэ ойо?о Ар?аа ?рэхтэн Орой сиринэн Ньурбачаа??а кэлэр эбит. Онтон Нымыла?ынан, Хото?о?унан дьиэтигэр барар.
Ньурбачаа??а Кэскил диэн балыксыт ки?и баар эбит. Эмээхсин киниттэн, сылгы к?рд???нэ таарыйа, куруук соболуур эбит. Биирдэ таарыйан: «Хайа, нохоо, собо? баар дуо?» – диир.
Кэскил: «Халлаан кыйдаан буолан, собо тахсыбатах. Суох», – диир. Ол кэм?э ?гэххэ тыас талыгырыыр. Дьахтар ону ???й?н к?рб?тэ, атыйахха тобус-толору собо м??? сытар эбит. Онтон: «Бачча соболоох эрээригин, мэлдьэ?э олоро?ун», – диэбит дьахтар. Онтон эти?эллэр, ?л?сс?б?ттэр
. Кэскил эрбэ?э тостубут уонна: «С?лэ эрбэхпин то?утта», – диэн Дьокуускайга киирэн ??сэр. Онуоха С?лэни тутан киирэ ка?аак тахсар. С?лэ киирбэт: «Мин билбэт сирим», – диир. Онтон икки?ин икки ка?аагы та?аараллар, боруоста тутан киири? диэн. С?лэ эмиэ киирбэт.
Онтон биир эмэ ки?и киириэххэр с?п, суут ы?ырыытыгар диэн ?й уган биэрдэ?э дии, онон хойут биир до?ор ки?илэнэн, икки ы?ыыр атынан, т??лээх ыырдан киирэр.
Ханна да тохтоомуна, суут дьиэтигэр к?т?н т??эр. Аан дьиэлэрэ к?м?л??к о?охтоох буолуо, онно сис туттан, иттэ турбут. Ол турда?ына, ынараа дьиэттэн биир нуучча ???с гыммыт: «Бу хайа ки?игиний?» – диэбит. Ону: «Кыйаар ки?итэбин. С?лэбин», – диэбит. Бу маныаха: «Ка?аактар тахса сылдьыбыттарын билэ?ин дуо?» – диэбит. «Билэбин», – диэбит.
Биир ка?аакка эппит: «Та?ааран ити ки?ини хаайы?», – диэбит. Ону: «Тахсыбаппын. Хоруйдат», – диэбит.
Ол кэнниттэн тойон 12 буолуохтарыгар диэри ка?аактары мунньубут, С?лэни хаайыыга та?аартараары. С?лэ сис туттан турбута турбутунан, хамсаабат да?аны. 8 буоланнар ка?аактар ?тэн-анньан кыайбатахтар. Дьиэлэригэр баппаккалар, быалаан баран тардыбыттар. 11 ки?и тардарыгар бэриммэтэх. 12 ки?и тардарыгар ат буолбут уонна муннунан, айа?ынан хаана баран ?лб?т.
До?ор ки?итэ т??ннэри-к?н?стэри дойдутун былдьа?ар уонна Онокуга: «А?а?ын нууччалар ?л?рд?лэр», – диэн этэр.
Оноку, дьэ, Дьокуускайга киирэр. Ыаллартан ыйдарар, а?а?ын оннук сиргэ к?мм?ттэр диэн. Ону баран ха?ар, б?р? са?ыйахтаах ки?ини сулбу тардан та?аарар. Онтон 3–4 тиити суулларар уонна кэччиктээбэккэ эрэ б?т?нн?? а?алтыыр. А?алан баран, кэччиктэтэлээн кутаа оттор. Б?р? са?ыйахтаах ки?итин бу уотугар быра?ар. Маныаха туран били ки?итэ ?с т?г?л аттыы с??рэн тахсыбыт. Ону ура?а?ынан ылан уокка быра?ан испит. Ону к?рб?т дьоннор, нууччалар да?аны, сахалар да?аны: «Бу Кыйаар дьоно илэ абаа?ылаах дьон эбиттэр», – диэбиттэр.
Оноку ити кэнниттэн а?атын у?уо?ун ыырдан тахсыбыт уонна, Нымылах икки Ньурбачаан икки ардыларыгар толоон баар, ол ойо?о?угар алаас сир баар, ол ортотугар булгунньахха о?кучах ха?ан, к?м?н кэбиспит. О?кучах ха?ыар дылы бэрэмэдэйдээх у?уо?ун ачаахтаах тииккэ ыйаан турбут. Ол тиит билигин охто сытар. Охтубута уонча сыл буолла. Урут, мин уончалаах эрдэхпинэ, ?к?й?н турар эбит этэ. Ачаа?а онно турара. Кэлин ачаа?а хайа барбыт этэ. Бу тиит ту?унан миэхэ э?эм о?онньор, Степанов Алексей, мин уончалаах уол эрдэхпинэ, 69 сыллаа?ыта, кэпсээбитэ.
Бу сири, С?лэ у?уо?а к?м?лл?б?т?н кэннэ, Мэ?э, Чээнэр
Мэ?этэ диэн ааттыыллар. Былыр ки?и у?уо?ун тутабыт диэбэттэр, ки?и мэ?этин эргийэбит дииллэр. У?уох диэхтэрин харыстаан, ыарыр?аан этэллэрэ эбитэ дуу.
Кэпсээнньит тылы бы?аарыыта:
?л?сс?б?ттэр – охсуспуттар, илиилэспиттэр.
Чээнэр – С?лэ о?онньоро. Петр Иванов диэн. Ити сир кини ходу?ата этэ.
УО?А СУОХ УО?АРАП
Быырта икки ойохтоох. Тус-ту?унан дьиэлээн олорбут. Улахан ойо?уттан икки уоллаах: Му?ур Илии Буолкап, Санта?а диэн. Оччугуй ойо?уттан биир уоллаах – Уо?а Суох Уо?арап. Бу уол ???э уо?а сиирэ?эс эбит.
Былыр ку?а?ан дии санаабыт о?олорун, ыа?аска уган, ыйаан кэби?эллэр эбит. Ол курдук Уо?а Суо?у ийэтэ: «Ыа?аска уган кэби?иэххэ», – диэбит.
Тас эмээхсин киирэн кэлбитигэр: «Эдьиэй, ити о?ону ыа?аска уктарыахпын ба?арабын», – диэбит. Ону туран: «А?ал эрэ, хотуй, ыа?аска угар о?о?ун», – диэн баран, о?ону ньилбэгэр ууран олорон, арыынан у?унуохтаабыт уонна: «Лик курдук. Ки?и ньилбэгэр биллэр. Хойут ки?и т?рд? буолсу. Ыа?аска уктарыма», – диэбит.
БАСКАРДЫЫР УЙБААН
Баскардыыр Уйбаан кылгас ки?и эбит. ?с ынахтаах ыалга а?аардаан ?лэлиир эбит. ?лэлиир ки?итин аата Гоморов диэн. Гоморов баай ки?итэ ???. Б?т?р??птэн хотуур ортотугар диэри а?аарыгар 8 былас оту оттонон, кээ?эн б?тэрэн кэби?эр. Хотуур ортотуттан (атырдьах ыйын 19 к?нэ били??и стилинэн) к?????? ?тт?гэр, дьэ, ардах да ардах бугул барыта ууга барбыт. Ону, дьэ, кээ?эн, куурдан, маска-окко ыйаан, с?гэнэн кэрдэр кэриэтэ с????лэригэр сиэтэн кыстаабыттар.
К????р? кы?ын, Бокуруоп са?ана (били??илиинэн алтынньы 14 к?н?гэр), эмээхсин туран ыалга сорукка ыытар (урут ынахтарбытын туттуох диирин с?б?лээбэт эбит) уонна ?с ына?ын с??скэ биэрэн кээ?эр. Хаанын с??рдээри сырытта?ына ойо?о тиийэн кэлэр. «Хайа, бу иирди? дуо? Туох буолан с????г?н кыдыйды??» – диир.
Маныаха о?онньоро к?лэр: «Хата, бу тоно?ун сиэ??ин, аны кы?ын дьыл кыстыа?ы?», – диэн.
Инньэ гынан баран, кы?ы??ытын а?аарын Гоморовка ?лэлиир, а?аарыгар бэйэтигэр от-мас булунар.
Дьыллара эрдэ со?ус, Дь?г??р?йэп са?ана (били??илиинэн ыам ыйын 6 к?н?гэр) кэлэн, ?рэх хаайар, онтон Ньукуолун са?ана (ыам ыйын 22 к?нэ) к??х от ??нэн, с???? лаппа кирэр буолар. Маныаха туран, ?с харыс хаар т??эн 12 хонукка турбут. Кы?ын курдук. Ыал-ыал с????тэ бу мантан элбэхтик сутаан ?л?р. Маны буус сут диэбиттэр эбит. Ити 148 сыллаа?ыта буолбут.
Бу сукка Баскардыыр Уйбаан ?с ына?ын к??д?й?н ?с талыы с?б?лээбит ына?ар биэрэр уонна отун, биэс гынан баран, 4 ынахха биэрэр. Отун биэс гыммыт биирин 7 ына?ар сиэтэр. Гоморов с????тэ имидиэр (туох да орпокко) ?лб?т уонна Уйбаан 7 ынахтаа?ын (барылара т?р??б?ттэр) истэн, суорат сии кэлэр. Дагдалаах суорат сиир. Дьиэтигэр кэлэн и?эн, д?л?? ???э олорон, ытаабыта ???: «Басхардыыр Уйбаан курдук, оппор кэмнээн с????м соро?ун ордорбут буолуум», – диэн.
Ити сут дьыл кэнниттэн улам ?ч?гэй буолан испит эбит Баскардыыр Уйбаан.
ААТТААХ ОЙУУН ДЬААРЫН
